HEMODİYALİZ ÜNİTESİ YATIRIM BÜTÇESİ DEĞERLEME MODELİ

Yukarıdaki veriler ışığında bir yatırım projesi oluşturulmuş ve projenin yatırım dönemi ile dört yıllık işletme dönemine ait verilerden yararlanarak proje değerlendirmesi yapılmıştır. Projeye ait dört yıllık verilerin tahmininde Monte Carlo Simülasyonu kullanılmış ve proje değerleme yöntemlerinden Net Bugünkü Değer İç Verim Oranı yöntemleri kullanılmıştır. Modele ilişkin sabit veriler ile verilerin simülasyonu için kabul edilen dağılım ve tahminleme varsayımları aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Satış Fiyatı: Normal Dağılım

Ortalama 200

St. Sapma 10

Değişken Maliyet: Üçgensel Dağılım

Alt Sınır %42,26 Olası Değer 50 Üst Sınır 55

Satış Miktarı: Üçgensel Dağılım

Alt Sınır 1500 Olası Değer 2100 Üst Sınır 2300

Talep Değişimi Rastsal

Çalışma Sermayesi (Sat.Tut.%) %2,00

S. Demir, P. Köseoğlu

106

Satış fiyatının geçmiş verilerin analizi sonucu % 68 oranında normal dağılım gösterdiği, değişken maliyet ile satış miktarının simetrik bir dağılım göstermediği belirlenmiş ve bu iki verinin üçgensel dağılım göstereceği varsayımı kabul edilmiştir. Satışların büyüme oranının ise sıfır ortalamaya ve % 15 standart sapmaya sahip normal dağılım göstereceği kabul edilmiştir.

Yukarıdaki veriler kullanılarak projenin kabul edilebilirliğini ölçen Net Bugünkü Değer ve İç verim Oranı ile dört yıl boyunca satış miktarı, satış fiyatı ve değişen maliyetler için simülasyon yapılmıştır. Simülasyon için 1.000 örnek yol kullanılmış ve simülasyon 1.000 defa tekrarlanmıştır. Simülasyon sonuçları aşağıda tablo halinde verilmiştir.

NBD İVO Ortalama 134.332 TL % 61 Standart Sapma 106.797 TL % 28 Maksimum Değer 583.683 TL % 127 Minimum Değer -68.500 TL % -17 Medyan 122.618 TL % 65

NBD, İVO, DİVO > 0 olma olasılığı 90,3% % 97,8

Değişim Katsayısı 0,80 0,45

Simülasyon sonuçları, projenin Net Bugünkü Değer ve İç Verim Oranı yöntemlerine göre kabul edilebilir olduğunu göstermektedir. Başlangıç yatırımı 458.762 TL olan yatırımın dört yıllık nakit akımlarına göre Net Bugünkü Değeri 134.332 TL dir. Simülasyon sonuçlarının ayrıca maksimum ve minimum sonuçları vermesi olası en yüksek kazanç ile kaybın ne olabileceği konusunda bir fikir vermektedir. İç Verim Oranının % 61 olması da Net Bugünkü Değer Yönteminin sonuçlarını desteklemektedir.

Sonuçlara ilişkin standart sapma değerlerinin yüksekliği, söz konusu sonuçların geçerliliği konusunda şüphe uyandırsa da, bu durum simülasyonda kullanılan örnek sayısı ile simülasyonun tekrarlanma sayısı artırılarak giderilebilir. Ayrıca simülasyon için kullanılan rastsal sayı üretecinin de bu sonucu etkilediği gerçektir.

7) SONUÇ

Bir iş fikrinin yatırıma dönüştürülmesinin vazgeçilmez başlangıç öğesi olan İş Planının sayısal olarak ifadesi olan bütçelemenin tahminleme ile sonuçlanan bir süreç olduğu açıkça görülmektedir. Başlangıç yatırımını konu alan yatırım bütçesi için tahminlemenin önemi diğer bütçe türlerine oranla daha yüksektir. Çünkü yatırım bütçesi için toplanan bilgiler, işletme kurulmadan önceki bilgilerdir ve yaşanan bir süreç olmadığı için geçmiş verilerden yararlanma şansı yoktur. Bu durumda sadece piyasa koşulları ile benzer durumda olan işletmelerin verileri ancak karar vermede dayanak olarak kullanılabilmektedir.

Karar vermeye yönelik bilginin kısıtlı olduğu durumlarda, mevcut kısıtlı bilgilerden tahminleme ile geleceğe yönelik sağlıklı bilgi üretmenin en sık kullanılan yolu ise benzetim olarak adlandırılabilecek simülasyon işlemidir. Değişkenlerin tamamına yakınının rastsal özellik gösterdiği ortamlarda, Monte Carlo Simülasyonu söz konusu rastsallığı tahmine dönüştürebilecek uygun simülasyon tekniklerinden biridir.

Modelimizde ele aldığımız sağlık sektörünün, gerek yasal düzenlemeler gerekse devlet politikalarının sıkça değişmesi nedeniyle rastsallık özelliği taşıdığı düşünülmüş ve söz konusu model ve varsayımlar kullanılmıştır. Modelden elde edilen sonuçlar, aynı sektörde faaliyet gösteren mevcut işletmelerin yaşadığı yatırım geçmişi ile paralellik göstermektedir. Elde edilen sonuçların tek bir veri olması yerine maksimum ve minimum değerleri de içermesi değişkenlerde ortaya çıkabilecek öngörülemeyen dalgalanmaların sonuçları konusunda da fikir vermektedir.

3. KOBİ’ler ve Verimlilik Kongresi, İstanbul Kültür Üniversitesi, 17-18 Kasım 2006

Hemodiyaliz işleminin kamu ve üniversite hastaneleri bünyesinde kurulan ünitelerce karşılanamadığı ve özellikle 2000’li yılların başından itibaren özel hemodiyaliz ünitelerinin daha yüksek hasta tedavi sayısına ulaştığı incelenen verilerden anlaşılmaktadır. 1996 senesinde hemodiyaliz ünitesinde tedavi gören hastaların % 20’si özel ünitelerde tedavi görürken 2002 yılında bu oran % 50 civarındadır. Kamu ve üniversite hastanelerinde ortaya çıkan yoğunluğu azaltarak, hastalara daha kaliteli tedavi hizmeti vermeye yönelik çabaların olduğu, konu ile ilgili tüm taraflarca kabul edilmektedir. Bu gelişmenin sonucu olarak 1995 yılında düzenli hemodiyaliz tedavisi gören hastaların yüzde % 19’u oranında ölüm gerçekleşirken 2004 yılında % 14’ü oranında ölüm gerçekleşmiştir. Diğer faktörlerin etkisi de unutulmamak kaydıyla, bu olumlu gelişmeye özel diyaliz merkezlerinin verdiği hizmetin kamu ev üniversite hastanelerine oranla daha kaliteli olmasının katkı sağladığını söylemek yanlış olmaz. Yarıca kamu ve üniversite hastanelerinde ilgili ünitelerde çalışan personelin görüşünün de aynı yönde olduğu tespit edilmiştir.

KAYNAKLAR

AŞAN, S. Ve İŞERİ, M. (1998), Yatırım Bütçelemesi ve Yatırım Kararları, İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, No:4, Çınar Matbaası, İstanbul

ÇOLAKOĞLU, H.M. (2002), KOSGEB Teknolojik Destek Süreçleri Grubu, Ankara

PATSULA, P.J.(2001), Writting a Business Plan, The Entrepreneur’sGuidbook Series, Patsula Media, Mansfield, OH

SAN, A. (2001), “Ülkemizde Hemodiyaliz Tarihçesi”, Hemodiyaliz Hekimi El Kitabı II. Baskı, s. 350- 359, Anadolu yayıncılık, Kayseri

TOKAT, M. (2003), “Sağlıkta Ekonomik Değerlendirme Yöntemleri”, Hastane – Tıp Teknolojisi Dergisi, Sayı 20, Ankara, ISSN - 1302-8413

Türk Nefroloji Derneği Registry 1995 Türk Nefroloji Derneği Registry 1996 Türk Nefroloji Derneği Registry 1997 Türk Nefroloji Derneği Registry 1998 Türk Nefroloji Derneği Registry 1999 Türk Nefroloji Derneği Registry 2000 Türk Nefroloji Derneği Registry 2001 Türk Nefroloji Derneği Registry 2002 Türk Nefroloji Derneği Registry 2003 Türk Nefroloji Derneği Registry 2004

S. Demir, P. Köseoğlu

3. KOBİ’ler ve Verimlilik Kongresi, İstanbul Kültür Üniversitesi, 17-18 Kasım 2006