Hastaneler, sağlığı bozulan kiĢilerin muayene, teĢhis ve tedavilerinin yapıldığı otelcilik, lokantacılık ve sağlık bakımı hizmetlerinin sunulduğu iĢletmelerdir. (Sözen, 2003: 99). Hastaneler, topluma çeĢitli Ģekillerde hizmet vermektedirler. Hastanelerin halka hizmet veriĢi dikkate alınarak bir sınıflandırma yapmak mümkün ve yararlı olmaktadır. Hastanelerin sınıflandırılma biçimleri hastanelerin belli kategorilere ayrılmasıdır (Ak, 1990: 82).
Yataklı tedavi kurumları olarak da adlandırılan hastaneler, sundukları hizmetlerin türlerine, hastaların hastanede ortalama kalıĢ sürelerine, hastanenin mülkiyetine göre ve yatak adetlerine göre çeĢitli Ģekillerde sınıflandırıldığı görülmektedir (Tengilimoğlu ve Çıtak, 2003: 55).
2.5.1. Hastanelerin Sundukları Hizmet Türlerine Göre Sınıflandırılması
Sunulan hizmet türlerine göre hastaneler, genel hastaneler, özel dal hastaneleri, eğitim ve araĢtıma hastaneleri olmak üzere 3 grupta incelenebir (Tengilimoğlu ve Çıtak, 2003: 55).
2.5.1.1. Genel Hastaneler
Her türlü acil vaka ile yaĢ ve cins farkı gözetmeksizin, bünyesinde mevcut uzmanlık dalları ile ilgili hastaların kabul edildiği ve ayaktan veya yatarak hasta muayene ve tedavilerinin yapıldığı yataklı kurumlardır.
2.5.1.2. Özel Dal Hastaneleri
Belirli bir yaĢ ve cins grubu hastalar ile belirli bir hastalığa tutulanların ya da bir organ ya da organ grubu hastalarının müĢahede, muayene, teĢhis ve tedavi edildikleri yataklı tedavi kurumlarıdır.
2.5.1.3. Eğitim ve AraĢtırma Hastaneleri
Öğretim, eğitim ve araĢtırma yapılan, uzman ve ileri dal uzmanları yetiĢtirilen genel ve özel dal yataklı tedavi kurumları ile rehabilitasyon merkezleridir.
2.5.2. Hastanelerin Mülkiyetlerine Göre Sınıflandırılması
Mülkiyet esaslarına göre sınıflandırma, diğer bir deyiĢle finansal kaynaklarının türüne göre sınıflandırma, baĢka bir sınıflandırma türüdür. Burada hastanenin mülkiyetinin hangi kurum ve kuruluĢlara ait olduğuna veya kurum ve kuruluĢların niteliğine göre sınıflandırma yapılmaktadır. Bu noktadan hareket edildiğinde Türkiye‟deki hastaneler Sağlık Bakanlığına bağlı hastaneler, Üniversite hastaneleri, Milli Savunma Bakanlığına bağlı hastaneler, azınlık ve dernek hastaneleri ve özel hastaneler olarak sınıflandırılabilir (Seçim, 1991: 8).
2.5.3. Hastaların Ortalama YatıĢ Sürelerine Göre Sınıflandırma
Hastaneler yatırarak tedavi ettikleri hastaların ortalama yatıĢ süresine göre akut bakım hastaneleri ve kronik bakım hastaneleri olarak iki grupta toplanmaktadır. Akut bakım hastaneleri, genellikle 30 günden daha kısa süre gerektiren hastalıkların tedavisiyle ilgilenmekte iken, kronik bakım hastaneleri, uzun dönemli (genellikle 30 günden fazla) yatıĢ gerektiren tedavi hizmetleri sağlamaktadır. Akıl ve ruh sağlığı hastaneleri, kemik hastalıkları hastanesi, kronik bakım veren hastanelere örnek olarak verilebilir (KavuncubaĢı, 2000: 79).
2.5.4. Hastanelerin Büyüklüklerine Göre Sınıflandırılması
Hastaneler büyüklüklerine göre de sınıflandırılmaktadır. Hastanelerin büyüklüğünü belirlemede kullanılan baĢlıca ölçütler, yatak sayısı, personel sayısı, hasta günü sayısıdır. Bunlar içinden en yaygın kullanılan ölçüt, yatak sayısıdır. Yatak sayısı bakımından hastaneler, 25, 50, 100, 200, 400, 600, 800 ve üstü yataklı hastaneler olarak sınıflandırılmaktadır (KavuncubaĢı, 2000: 79).
2.5.5. Diğer Sınıflandırmalar
Hastaneler akredite edilme durumlarına göre, akredite edilen ve edilmeyen hastaneler olarak da sınıflandırılmaktadır. Türkiye‟de geçerli olmayan bu sınıflandırmada, ABD‟de Sağlık Kurumları Akreditasyon Komisyonu (Joint Commission on Accreditation of Health Care Organizations-JCAHO) tarafından belirlenen standartlara uygunluğu saptanan hastaneler, akredite edilen hastanelerdir. Özellikle ABD‟de akreditasyon, hastanelerin finansal yapısını büyük ölçüde etkilemektedir. Sigorta kuruluĢları, JCAHO tarafından belirlenen standartları yerine getirmeyen hastanelerle sözleĢme yapmamaktadır. Ayrıca akreditasyon, hastanenin toplumsal imajını ve saygınlığını arttırmaktadır (KavuncubaĢı, 2000: 79).
Hastaneleri sınıflandırmada kullanılabilecek bir diğer kıstas, hastanenin dikey bütünleĢme basamaklarındaki konumu veya kapsamlı bir sağlık hizmetleri planı içindeki yeridir. Bu kritere göre hastaneler, birinci basamak, ikinci basamak ve üçüncü basamak hastaneler olmak üzere üç gruba ayrılmaktadır. Birinci basamak hastaneler, genellikle günübirlik tanı ve tedavi hizmetleri sağlamaktadır. Ġkinci basamak hastaneler, kısa süreli yataklı tedavi hizmetini gerektiren hastaları kabul etmektedirler. Üçüncü basamak hastaneler ise, geliĢmiĢ teknolojik donanıma ve olanaklara sahiptirler; birinci ve ikinci basamak hastaneler de tedavisi mümkün olmayan hastalıkların tedavisi ile ilgili hizmetler sağlamaktadırlar. Üniversite hastaneleri ve yanık merkezleri üçüncü basamak hastanelere örnek olarak verilebilir (KavuncubaĢı, 2000: 79-80).
Hastaneleri sınıflandırmada kullanılan kriterler, tek baĢlarına hastaneleri sınıflandırmada yeterli olmamaktadırlar. Örneğin eğitim hastanelerinin bir kısmı çok sayıda uzmanlık alanında hizmet vermesi bakımından genel hastane özelliği gösterirken, diğer yönden de hem kısa hem de uzun süre tedaviyi gerektiren hastaları kabul etmesinden dolayı hem akut hem de kronik bakım hastaneleri kategorilerinde yer alabilmektedirler (KavuncubaĢı, 2000: 80).
Sağlık Bakanlığı ise Yataklı Tedavi Kurumları ĠĢletme Yönetmeliğinin (2005) 5. maddesinde hastaneleri iĢlevlerine göre 5 gruba ayırmıĢtır. Bunlar:
1) Ġlçe / belde hastanesi: Bünyesinde 112 hizmetleri, acil, doğum, ayaktan ve
yatarak tıbbi müdahale, muayene ve tedavi hizmetleri ile koruyucu sağlık hizmetlerini bütünleĢtiren, görev yapan tabiplerin hasta kabul ve tedavi ettiği, ileri tetkik ve tedavi gerektiren durumlarda hastaların stabilize edilerek uygun bir Ģekilde sevkinin sağlandığı sağlık kurumlarıdır.
2) Gün hastanesi: Birden fazla branĢta, günübirlik ayakta muayene, teĢhis,
tedavi ve tıbbi bakım hizmetleri verilen asgari 5 gözlem yatağı ile 24 saat sağlık hizmeti sunan bir hastane bünyesinde veya bir hastane ile koordineli olmak kaydıyla kurulan sağlık kurumlarıdır.
3) Genel hastaneler: Her türlü acil vak‟a ile yaĢ ve cinsiyet farkı
gözetmeksizin, bünyesinde mevcut uzmanlık dallarıyla ilgili hastaların kabul edildiği ve ayaktan ve yatarak hasta muayene ve tedavilerinin yapıldığı en az 50 yataklı sağlık kurumlarıdır.
4) Özel dal hastaneleri: Belirli bir yaĢ ve cins grubu hastalar veya belirli bir
hastalığa tutulanların yahut bir organ veya organ grubu hastalarının müĢahede, muayene, teĢhis, tedavi ve rehabilitasyonlarının yapıldığı sağlık kurumlarıdır.
5) Eğitim ve araĢtırma hastaneleri: Öğretim, eğitim ve araĢtırma yapılan