Hamile Kalmak İçin Başvurulan Halk Hekimliği Uygulamaları

Dünyanın her yerinde hamile kalmak ve çocuk sahibi olmak için başvurulan halk hekimliği yöntemleri vardır. Yazarı bilinmeyen ve XV. yüzyılda yazıldığı tahmin edilen Kitâbü’l-Mühimmât adlı eserde, birkaç gün at sütü içirilen kadının hamile kalacağına ilişkin uygulama ve inanışa yer verilmiştir.205 _{XVI. Yüzyılda yazılan Bâlî}

Efendi'ye (öl. 980/1572-73) ait "Terceme-i Aynü'l-Hayat" adlı eserde bir ayet ziredildikten sonra, “Bu ayet hamile kalmak ve anne karnındaki oğlancığın korunması içindir. Her kim bunu dilese bu ayeti perşembe günü ağaç kavunu çiçeğinden yedi yaprağa yazsa, sonra karısına ‘o yaprakları peş peşe yut!’ diye emir verip her yaprak üzerine sarı inek sütünü içirip üç gün bu işleme devam etse o kadın Allah’ın izniyle hamile kalır.” denilmektedir.206

XVIII. yüzyılda yaşayan Melle Muhammed Qutup, yazdığı eserinde hamile kalmak için “Tavşanın öd kesesi ile gül yağını pamuğun içine koyduktan sonra rahmin üzerine yerleştirin; üç gün boyunca eşlerinizle beraber olun, hamile kalırsınız.” önerisinde bulunur.207 _{Bu bilgilerden hareketle hamilelik için yapılan uygulamalarda}

bitki ve hayvanlardan yararlanma geleneğinin çok eskiye dayandığı söylenebilir.

Adıyaman’da da hamile kalmak için başvurulan farklı inanış ve uygulamalar vardır. Hamile kalmada yaş faktörünün farkında olan (yaş durumu “kısmet” faktörüne göre değişse de aileler genellikle ergenliğin başlangıcını evliliğe hazır olma anlamında değerlendirmektedir.) halk, evlendikten hemen sonra hamile kalmalarını bekler. Çocuk sahibi olamayan aileler halk hekimliği uygulamalarına başvurur. Bu uygulamaların önemli bir kısmı anne adayı ile ilgilidir. Hamile kalabilmenin birinci şartı kadının sağlıklı olmasıdır. Bu amaçla anne adayına çeşitli yiyecekler yedirilir, içecekler içirilir.

205 _{Doğan, “XIV.-XV. Yüzyıl Türkçe Tıp Metinlerinde Halk Hekimliği İzleri”, s.125.}

206 _{Sibel Murad, “Terceme-İ Aynü'l-Hayat'ta Halk Hekimliğine Dair Bulgular”, TÜRÜK} Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 2014;2 (4), s. 304.

66

“Ku zarokên wan çênabin jin diherin cem “pîrik”an. Pîrik hin dermanan li wan dikin. Dûtixê (lebata zayendê) wan bi pêçiyan vedikin. Dermanê kurmanciyê didin wan. Van dermanan bi hin giyayan çêdikin”208

(Çoçuk sahibi olamayan kadınlar, halk ebelerine (pîrik) gider. Ebeler, birkaç ilaç sürüp parmakla rahimlerini açar. Bazı otlarla yapılan halk hekimliği ilaçlarını verir.)

Sıkça başvurulan uygulamalardan biri de “pîrik” denilen halk ebelerinden yardım almaktır. Bu ebelerin hazırladıkları bitkisel veya madensel emler uygulanır. Kadınların rahimleri parmakla açılarak genişletilir. Böylece rahim yolunun açılacağına inanılır. Ebeler kadınları muayene eder, rahim yolunun dar olduğuna kanaat getirirlerse temiz bir jiletle keserek genişletir ve rahime bir yumurta yerleştirir. Birleşmeden önce bu yumurta çıkarılır. Kadınlara bu dönemde ekşi, acı ve baharatlı yiyeceklerden kaçınılması tavsiye edilir. 209

“Ku cihê wan teng bû, min bi cîlatê dibirrî, hêk dixist cihê jinan, heta ku çûye cem mêrê xwe. Wê çaxê ew hêka xwe derdixist, diçû emrê Xadê. Me digo, tiştî tirş mexwe, tûj mexwe, sermayê mexwe. Ez jê dikim, her ku çû mîzê, dikewe. Heger jin bi heyî we, cihê wî /wê (zarok) ne rast we, ez bi desta yawiş yawiş rast dikim. Ez wî bi cih dikim. Ningê jinan jî didin cîkî bilind. Ku cihî kurik neyî xaş we, dilî kurika diskine, solix li wan qut diwe. Ku ez şûnê wan rast dikim, kurik deh deqa di şûnê xwe de heldifire. Ku kurik miriwe ez tê derdixim. Ku şûnê kurika neyî rast we, dixtor diwên ka em amelat bikin. Têne ba min, ez wan rast dikim. Kurikî wan temam diwe. Çel sal e ez vî îşî dikim. Kurikên ku bi liv dikevin (sê-çar mehî) ez zanim ku miriye ya jî sax e.”210

(Eğer rahim dar ise, jilet ile keserdim ve kocasının yanına gidinceye kadar oraya (rahime) yumurta yerleştirirdim. Eşi ile birlikte olmadan hemen önce yumurtayı çıkarırdı. Ekşi ve acı şeyler yeme ve soğuk alma, diyordum. Dar rahmi jiletle kesiyordum, kadın tuvalete her gittiğinde yara dağlanırdı. Kadın hamileyse ve bebeğin yeri düzgün değilse, ellerimle bebeğin yerini yavaş yavaş düzeltiyorum. Bu tür durumlarda kadının bacakları yüksek bir yere dayandırılır. Bebeğin yeri düzgün değilse kalbi durur, nefes alamaz duruma gelir. Yeri düzeltilince, bebek on dakika boyunca durmadan hareket eder. Bebeğin sağ mı, ölü mü olduğunu birbirinden ayırt edebiliyorum. Fakat bebeğin yeri düzgün değilse doktorlar hemen ameliyata alır. Yanıma geldiklerinde bebeğin yerini düzeltebiliyorum. Kırk yıldır bu işi yapıyorum. Anne karnındaki 3-4 aylık bebeğin ölü mü, sağ mı olduğunu ayırt edebiliyorum.)

208 _{Kaynak Kişi: 1, 20.}

209 _{Kaynak Kişi: 12, 18, 20, 45, 81, 84.} 210 _{Kaynak Kişi: 12, 20, 23.}

67

Kadınların hamileliğine engel olarak, görülen durumlardan biri de üşütmedir. Kadının üşütmesini engellemek için çeşitli uygulamalara başvurulur. Büyük bir su kazanında bir miktar saman (yaklaşık 1-2 kg) kaynatılır. Su biraz soğuduktan sonra kadın suya oturtulur. Üzeri örtülür ve terlemesi sağlanır. Durulandıktan sonra yatağa (eşinin yanına) gönderilir.211

“Ê ku kurikên wan nediwûn, diwirin êş, av diavêtin ser çavên xa, paşila xwe, ningê xwe. Bi paşil diwûn. Ku feyde nedikir, diçûn cem pîrikan. Şîr dikelandin, kundir dikelandin, bexdenûz di şîr de dikelandin, hewik arvan jî lêdikirin, didan “ber xwe” (zayendê). Ku kurik nediwûn, ka dikelandin, di nav de rûdiniştin û cilikek diavêtin ser xwe. Sewê da ku xwi bide. Paşê radiwû diket nav ciya. (Bi germî diçûn cem mêrikî xa.) Paşê kurikê wan çêdiwû.”212

(Çocuğu olmayanlar ise yüzüne, göğsüne ve ayaklarına su serperlerdi. Hamile kalırlardı. Bu yöntemin işe yaramadığı durumlarda, ebelere başvururlardı. Kaynatılan süt, kabak ve maydanoza biraz un katar ve rahim bölgesine sererlerdi. Hamile kalınmadığında, kadın kazanda kaynatılan saman suyunun içinde oturtulur üzerlerine çul atılırdı. Sonra sıcak bir vaziyette yatağa kocalarının yanlarına giderlerdi. Daha sonra kadın hamile kalırdı.)

Çocuğu olmayan kadınlar, değirmene götürülür, değirmenin alt tarafından akan su ile el yüz ve vücutları yıkanır; süt kaynatılarak içilir; kabak kaynatılır, suyu içilir; maydanoz, süt ve bir miktar un karıştırılarak lapa haline getirilir, temiz bir bezin üzerine konularak, karın bölgesine sarılır.213

Malatya’nın Doğanşehir ilçesinin Sürgü beldesinde bulunan sarı benekli bir tür alabalığın derisi, göztaşı ve başka maddeler _{karıştırılarak bir arada dövülür.}

Hazırlanan macun temiz bir beze sarılarak ağzı büzülür ve uzun bir iple bağlanır. Karışım rahme yerleştirilir, ipin diğer ucu uçkura veya iç çamaşıra bağlanır. Bu karışımın zamanla eriyerek rahmi yumuşatacağına ve daha sonrasında hamile kalınacağına inanılır.214

211 _{Kaynak Kişi: 5, 14, 20} 212 _{Kaynak Kişi: 23.}

213 _{Kaynak Kişi: 23, 25, 31, 46, 51.}

 _{Kaynak kişi bu maddelerin adını vermek istemedi. (T.Ç)}

68

Yapılan bu uygulamaların işe yaramaması durumunda muska ve büyü yöntemlerine başvurulur. “Berbejn” (boylama-hamayil) denilen insan boyundaki uzun ve ince kâğıtlara yazılan dualarla muskalar hazırlanır.

“Kurikê min nediwûn. Gotin, here mala Hecî Ayzer Bawa, bira te re berbejnikê çêke. Ez û xasiya xa ya rehmetli çûn ba. Xetik zirav û dirêj e, bi qasî dirêjiya meriyekî heye. Ê tiji yaziya erewî ye. Gi diya ne. Ew xeta aha rindik pêça, qat kir, kir nav naylonkî; dîsa qat kir û vê carê kir nav paçkî temîz û da dest mi. Go: “Bere bin balîvê xa ke ya jî bi benekî ve girêde, bike histî xa. Mi hûng kir lê fayde nekir. Niha yekî li Çarşiyê ye. Li henda parçacilar pazari ye, ew çêdike.”215

(Çocuğum olmuyordu. Bana, “Hecî Ayzer Bawa’nın (Hacı Abuzer Baba) evine git, sana bir boylama yapsın dediler.” Rahmetli kaynanam ile birlikte gittik. Bir insan boyu uzunluğunda bir kâğıda Arapça yazılar (dua) yazdı. Sonra o kâğıdı güzelce katlayıp bir naylon parçası ile sardı; daha sonra tekrar katlayıp temiz bir bez parçası ile sarıp bana verdi. Bana, “Ya yastığının altına koy ya da bir ip ile boynuna tak” dedi. Söylediklerini yaptım fakat hiçbir faydasını göremedim. Şimdi çarşıda biri var, çarşıda Parçacılar Pazarı’ndadır. O, boylama hazırlıyor.)

Çocuğu olmayan bir kadın, Adıyaman’da Hacı Abuzer Baba denilen aileye başvurduğunu, onların yaptıkları “berbejn” (boylama) sayesinde hamile kaldığını ifade etmiştir. Kendi boyu uzunluğunda hazırlanan ve üzerinde Arapça olarak Kur’an’dan duaların yazılı olduğu bu muskayı yastığının altında sakladığını ancak bir yararını görmediğini dile getirmiştir.

Çocuk sahibi olamamanın toplumsal boyutu da vardır. Özellikle erkek çocuğu olmayan aileler Adıyaman’da “zavallı” veya “Korocax” (Ocağı kör) olarak nitelendirilmekte ve aile büyükleri başta olmak üzere çevre tarafından mahalle baskısına maruz kalmaktadır. Ailelerin soyun devamı olarak gördükleri erkek çocukların olmaması mal mülk başta olmak üzere bütün mirasın “başkalarına” gitmesi anlamına gelmektedir. Bu nedenle erkek çocuk sahibi olmak için sıkça türbelere başvurulmaktadır. Bunlardan bir tanesi Kâhta ilçesine yakın Ortanca (Susan) köyünde yer alan “Kevir” (Taş) ziyaretidir. Bazı ailelerin çocukları olmaz veya doğan çocuklar kısa bir süre sonra vefat eder. Bu durumdaki aileler Ortanca (Susan) köyündeki Kevir ziyaretine başvurur. Bir tepenin yamacındaki bu kayayı ziyaret eden aileler,

69

boyunlarına yular takarak büyük ve delikli olan bu kayanın etrafında dönerler. Bu davranış, “Ben senin büyüklüğünü kabul ettim. Sen beni inek _{dâhil her hale soktun.}

Sen beni muradıma erdir, ben hayvan olmaya razıyım.” olarak yorumlanmaktadır.216

Bu uygulamadan sonra çocuk doğarsa, çocuğun ismine ek olarak “Gir”(büyük) lakabı eklenir: “Hemgir, Zêwgir, Hesgir” gibi.

Kaynak kişilerden biri ailesinde, ağabeyinden önce doğan yedi kardeşinin öldüğünü bu nedenle ağabeyine “Avgir” isminin verildiğini, bu sayede o ve ondan sonraki kardeşlerinin ölmediğini ifade etmiştir. Ağabeyinin adının da yörede ünlü iki ziyaret olan “Abuzer Gaffari” ve “Kevir” ziyaretlerinin birleşiminden oluştuğunun belirtmiştir217_{. Benzer isimlere bölgede sıkça rastlanmaktadır: “Xangir” (Büyük}

Hanım), “Avgir” (Büyük Abuzer) gibi. Çocuk biraz büyüdükten sonra “Kevir” tekrar

ziyaret edilir ve kurban kesilir, lokma dağıtılır.

“Serê her tîşt înakirin e. Diwên, ‘keviro mirazê min kiro.’ Çûne ber kêvir, dîya kirine; Kurikê wan çêbûye. Niha înakirin kêm bûye.”218

(Her şeyden önce inanmak gerekir. ‘Keviro mirazê min kiro’ derler. Yani taşa yalvarmışlar, muratlarına ermişler. (şimdiki) insanlarda inanç azalmış.)

Aynı ziyaretin hayvanları evcilleştirmek için başvurulduğunu söyleyen kaynak kişiler de vardır. Örneğin buzağının süt emmesine veya sağılmasına müsaade etmeyen inekler bu ziyaretin etrafında dolaştırılır. Böylece hayvanın uysallaşacağına inanılır. Kaynak kişiler, her şeyin başının inanç olduğunu sıkça ifade etmişlerdir. İnanılan varlık bir taş bile olabilmektedir. Kaynak kişilerden bazıları, şimdiki insanların inançlarının zayıfladığından yakınarak, birçok musibetin sebebinin inancın zayıflığından ileri geldiğini belirtmiştir. 219

Hamilelik için başvurulan türbelerden biri de “Tawe”dir. Şanlıurfa’nın Bozova ilçesine bağlı Boztepe köyündedir. Ziyaret hakkında ayrıntılı bir bilgiye

 _{Mange (İnek) sözcüğü kaynak kişiler tarafından bilinçli olarak kullanılmaktadır. Bu ziyaretin bir}

özelliği de, kendi buzağının süt emmesine izin vermeyen ineklerin de bu Taş’ın etrafında döndürülmesidir. Böylece ineğin uysallaşacağına ve yavrusunun süt emmesine müsaade edeceğine inanılmaktadır.

216 _{Kaynak Kişi: 5.} 217 _{Kaynak Kişi: 9.} 218 _{Kaynak Kişi: 2.}

70

ulaşılamamıştır. Baharda, çocuk özlemi olan kadınlar tarafından ziyaret edilmektedir.220 Bu türbenin bekçileri kendilerini “ocaklı” olarak kabul etmektedir. Kendilerine başvuran insanları,“Serê her tiştî Xwedê ye” (Her şeyin başı Allah’tır) dedikten sonra dua okuyarak eve gönderdiklerini ifade etmişlerdir. Türbede bir gece geçiren kadınlar, ertesi gün bu ailenin verdiği yiyeceklerden tadarak hamile kalacaklarına inanırlar.221

Adıyaman’daki Alevi toplumunun başvurduğu kutsal mekânlardan biri de, “Aziz

Dede” (Ap Eyîz) türbesidir. Yörede Aziz dede’nin birçok kerameti olduğu rivayet

edilir. Kendisi Ağuçan (Ağu İçen) ocağından olup, Çelikhan’a bağlı Bulam beldesinde dünyaya gelmiştir. Dede olarak çevredeki birçok köyü gezmiş, cem törenlerine öncülük etmiştir. Daha sonra Şah Miran/Şexmîran (Yedioluk) köyünde ikamet etmiş ve 1966 yılında vasiyeti üzerine köy yakınındaki bir tepeye gömülmüştür.222 _Daha

sonra ailesi ve sevenleri tarafından mezarlık türbeye çevrilmiştir. Her yıl ölüm yıldönümünde çeşitli törenlerle anılmaktadır.

Necdet Tozlu, Adıyaman bölgesindeki efsaneleri derlemiş ve tasnif etmiştir. Bunlar arasında Ap Eyîz ile ilgili efsanenin adı “Aziz Amca Efsanesi” olarak geçmektedir.223 _{Aziz Dede’nin kerametleri ile ilgili rivayetler yöre halkı arasında}

dilden dile dolaşmaktadır. Bunlardan birine göre, ölümü sırasında tabutunun yanı başına gelen kardeşi Seydik Dede, ayağının ucuyla tabuta vurarak, “Te digo ez Dede

me, de kirametê xa binimîne ku em îna bikin.” (Dede”yim diyordun, haydi kerametlerini göster de inanalım.) demiş. Bunun üzerine ceset yerden biraz

yükseldikten sonra tekrar tabuta girmiştir. Seydik Dede, “Va ne bes e, kirameteke din

binimîne.” (Bu yetmez, başka bir keramet göster.) demiş. Bunun üzerine yer sarsıntısı

hissedilmiş ve hemen ardından kısa bir süre için gece ve gündüz yer değiştirmiştir. Seydik Dede, “Temam, teze vê carê bû!” (Tamam, şimdi oldu.) diyerek herkesin onun kerametlerine bir kez daha inanmasını sağlamıştır.224

220 _{T.C. Turizm ve Kültür Bakanlığı, Uygarlığın Doğduğu Şehir: Şanlıurfa, 2018,} http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/TR-80866/sanliurfada-ziyaret-ve-adak-yerleri.html (05.06.2018) 221 _{Kaynak Kişi: 12, 15, 130.}

222 _{Kaynak Kişi: 5, 8, 9, 17, 30.}

223 _{Necdet Tozlu, “Adıyaman Efsanelerini Tasnif Denemesi ve Bunlar Üzerine Bir Değerlendirme”,} Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 2011;26, s.124.

71

Aziz Dede’nin sağlığında gösterdiği diğer bir keramet kaynak kişi tarafından şöyle dile getirilmiştir.

“Dîwên, jinik hewû ye. Çûye ber êrika, ziyareta; kiriye nekiriye kurikê wê newûne. Hena gotiye, “Carê jî here cem Ap Eyîzê.” Jinik çûye. Mêzi kiriye ku Ap Eyîz, î di nav civatê de ye; deyn dike. Jinik ber vê çûye, destê wî paç kiriye. Wê çaxê, Ap Eyîzê destê xa li paş piştê jinikê daye gotiye, “Here keça min. Bi ê Xadê tê bigêyî mirazî xa.” Û jinik şandiye mal. Feqet hîn jinikê derdê xa ne gotiye, wî fahm kiriye. Vêskê şuna jinik heyî diwe. Xadê kurik kî dide. Li ser piştê lêwik şuna pêçiyên Ap Eyîzê hewûne.” 225

(Çocuk sahibi olmak isteyen bir kadın, çalmadık kapı, gitmedik ziyaret ve denemediği em kalmamış ama bir türlü hamile kalamamış. Sonunda bir gün, öneriler üzerine, Aziz Dede’yi ziyaret eder. Aziz Dede misafirlerle sohbet halindedir. Kadın Aziz Dede’ye yaklaşarak elini öper. Bu sırada Aziz Dede, elini kadının omzuna hafifçe dokunur, “Git kızım, Allah’ın izniyle muradına ereceksin.” diyerek, kadını gönderir. Oysa kadın sorununu dile getirmemiştir. Bir süre sonra kadın hamile kalır. Çocuk doğduğunda omzunda Aziz Dede’nin parmak izleri görülür.)

Halk arasında, kadının adet zamanının geçmesi, ekşi, tatlı veya tuzlu gıdaların aşerilmesi, gözlerinde çukurlaşma, hamileliğin işaretleri olarak kabul edilir. Halk ebeleri kadının aşerdiği yiyeceklerden hareketle doğacak çocuğun cinsiyetini tahmin edebildiklerini ifade etmişlerdir. Hamile kadın, et ve ekşi yiyecekleri aşerse erkek çocuk, tatlı şeyleri aşerse kız çocuğu doğuracaktır.226

Kadın hamile kaldıktan sonra da halk hekimliği inanç ve uygulamaları devam eder. Bu uygulamaların iki temel amacı vardır. Biri bebeğin kişiliği, fiziği ve cinsiyetini etkilemeye yöneliktir. Diğeri çocuğu hastalıklardan ve uğursuzluklardan korumaya yöneliktir. Bu uygulamalar anne babanın veya diğer aile büyüklerinin talebi doğrultusunda yapılır. Bu amaçla hamile kadın çevresinde güzel bayanların ya da yakışıklı erkeklerin karşısına oturur. Bir süre gizlice onları gözler. İnanışa göre hamile kadın, kime bakarsa çocuğu da ona benzeyecektir. Hamile kadın, hamilelik süresince yakasında iğne taşır; boynuna muska takar ya da cebinde türbelerden alınan yeşil bezden taşır. Böylece bebeğin ve annesinin nazardan ve kötü ruhlardan korunacağına inanılır.227

225 _{Kaynak Kişi: 33.}

226 _{Kaynak Kişi: 112, 126, 150, 153.} 227 _{Kaynak Kişi: 3, 7, 9, 34, 35, 143, 162.}

72

Anadolu’da kadınların hamile kalması için, çam sakızı, yıkanmamış yün, tavuk dışkısı ve göztaşı ile hazırlanan “çıhı” uygulanır. Mavi bir bezin üzerine hazırlanan çıhı sürülür. Sıkıca kapatıldıktan sonra bir iple çamaşıra bağlanarak rahime yerleştirilir. Çıhının yavaş yavaş eriyerek rahmi yumuşatacağına ve rahim yollarını açacağına inanılır.228

Ankara’da kadının hamile kalması için köpeklerin kemikleri toplanır ve kaynatılır. Çocuğu olmayan kadın bu suya oturtulur. Üzeri bir battaniye ile örtülür. Böylece kadının rahim damarlarının açılacağına inanılır.229 _{Ankara’nın bir başka}

bölgesinde, patlıcan, tavuk pisliği, bozuk soğanlar. Kekik ve ısırgan otu bir kazanda kaynatılır, kadının bu suyun buharını içine çekmesi sağlanır.230 _{Adana bölgesinde,}

tavuk pisliği ile bir kilo süt karıştırılarak kaynatılır, biraz katılaşınca beze serilerek kadının karın bölgesine sarılır.231

Hazara Türkleri arasında yapılan bir halk hekimliği uygulamasına göre küçük bir baş hayvan kesilir, derisi yüzülür. Hamile kalmak isteyen kadın, bu hayvanın derisini giyer, ciğer ve diğer organlarından bazılarını bir süre karnının üzerine koyar. Terleyene kadar bu postu çıkarmaz. Bu uygulamanın kadının damarlarını açacağına, kanını hızlandıracağına, daha çabuk hamile kalacağına inanılır. Bazı bölgelerde kadınlar yapılan muskayı boyunlarında taşır. “Ebe Ana” veya “Ocaklı Ana” olarak bilinen kadınların hazırladıkları emler kullanılır.232

Adıyaman’da, halk hekimliği uygulamaları hamileliğin belli olmasından sonra da devam etmektedir. Bebeğin sağlıklı bir şekilde dünyaya gelmesinde birinci sorumluluk annenindir. Anneler “ebelerin” görüş ve önerileri doğrultusunda hareket eder. Aşırı hareketten kaçınmaları, yüksek dallara uzanmamaları, ağır eşyaları

228 _{Temizsoylu, “Ankara’da Halk Hekimliği”, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe} Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Türk Halkbilimi Anabilim Dalı, Ankara 2012, s.78.

229 _{Temizsoylu, “Ankara’da Halk Hekimliği”, s.38.}

230 _{Halil Hamdi Ekiz, Halit Cevri Aslangil, Kalecik’in Tarihi Dünü Bugünü İçin Bir Araştırma,} Ankara, Kalecik Kültür Derneği Yayınları, Ankara,1995, s.126

231 _{Gülnaz Savran, “Adana Bölgesinden Derlenen Bazı Halk Tıbbi Uygulamalarının Tıbbi} Antropoloji Açısından Değerlendirilmesi”, http:turkoloji.cu.edu.tr, CUKUROVA, sempozyum, semp_3, savran.pdf(15.08.2018)

232 _{Yaşar Kalafat, Kuzey Afganistan Türkleri, Türk Dünyası Araştırma Vakfı Yayınları, İstanbul} 1994.

73

kaldırmamaları veya itmemeleri tavsiye edilir. Tavsiyelere uymamaları durumunda bebek “emzikten”233 düşer.

Hamile kadınların en büyük korkularından biri “Tav” denilen kara iyedir. Bu yaratığın hamile kadınlara ve onların bebeklerine göz diktiğine, geceleri hamile kadınların ve bebeklerin üzerine çöreklenerek nefes almalarını engellediğine ve böylece onların ölümüne yol açtığına inanılır.234 _{Rüyasında “Tav”ı gören kadınlar}

çığlık atarak veya ağlayarak uyanırlar. Birkaç gün sonra da bebeklerini kaybederler. Taw’dan kurtulmanın yolu, dede veya hocalara başvurmaktır. Kaynak kişilerden bazıları, Hacı Abuzer Baba ocağına başvurduğunu, muska yaptırdığını ve bu muskaya yedi adet iğne batırıldıktan sonra yastık altında sakladıklarını, böylece bebeklerini sağlıklı bir şekilde dünyaya getirdiklerini ifade etmiştir. 235