Halkla İlişkiler

Halkla ilişkiler ile alakalı olarak yapılmış birçok tanım mevcuttur. Halkla ilişkiler reklamın direk para karşılığı gerçekleştirmeye çalıştığı tanıtma etkinliklerini, dolaylı olarak bedelsiz bir şekilde ya da en az maliyet ile gerçekleştirme işidir (Hacıoğlu, 1992).

3.9.4.3.1. Halkla İlişkiler Kavramının Açıklanması

Genel anlamda halkla ilişkiler, bir kurumun toplumla bütünleştirme yönünde sarf ettiği emeklerin tümüdür şeklinde tanımlanabilir (Sabuncuoğlu, 2010).

Bir firmanın veya bir grubun toplumda kendisi ile alakalı birtakım çıkar grupları ile iyi bağlar geliştirme ve topluma faydalı faaliyetleri hususunda, toplumu bilgilendirerek bu ilişkileri devam ettirme çabalarıdır (Mucuk, 2012).

Son zamanlarda sosyal pazarlama kampanyaları kapsamında giderek kıymeti artan ve yaygın bir hal alan kitlesel tutundurma faaliyetidir. Halkla ilişkiler, bir kuruluşun veya firmanın toplum içerisinde kendisini alakadar eden birtakım çıkar grupları ile sağlıklı bağlar yürütmek, topluma faydalı etkinlikler faaliyetler hususunda bilgi vermek koşuluyla bu bağları devam ettirme çabalarıdır. Halkla ilişkiler etkinliklerinin başarılı olması için hedeflerinin iyi saptanması, hedeflenmiş olan kitleye nasıl, hangi kanallar ile ne şekilde erişebileceğinin iyi saptanması gerekir (Mucuk, 2007, s.222).

Halkla ilişkiler; kuruluşun ya da grubun müşterileri, iş görenleri, ortakları, hükümet makamları ve tüketiciler tarafından pozitif bir görüntüye alınması ve bu görüntünün muhafaza edilmesi için planlanan çabalardır. Bunun temel gereçleri; örgüt kurumlarından halka açık ziyaret günleri belirlemek, gazete, dergi, radyo ve televizyonda kurumun gereklerine dair haberler çıkmasını ve makaleler yazılmasını temin etmektir.

63

Gerek bu tür haberler için gereksede makale ve röportajlar için reklam yönteminde olduğu gibi tarifesi daha önce saptanmış olan bir fiyat ödenmediği gibi bazen tarifesi belli reklam ederinin kat kat fazlasıda mümkün olabilmektedir (Oluç, 2006, s.421).

Halkla ilişkiler bir kişiye ya da topluma karşı halkın tavrını değerlendirir ve bunlar ile alakalı olarak, halkın çıkarlarını da gözeterek uygulanacak politikaların ve metotların neler olabileceğini belirler. Tüm bunları yürütüp halkın anlayışını ve algılamasını temin etmeye çabalar. Bahsedilen bu halk, örgüt, müşteriler, tüketiciler, ortaklar, yatırımcılar, firma personelleri, hükümet ve yerel yönetim yetkilileri, köy, kasaba ya da şehir veya geniş manada bütün kamu dahil olabilir. Halkla ilişkiler her türlü iletişim imkanlarından, kurumsal reklamlardan kişisel satış durumundan ve eylemden faydalanır. Duyurum ise halkla ilişkilerin en değerli yöntemlerinden biri olma özelliğine sahiptir. Halkla ilişkiler; kayda değer bir tutundurma aracı olarak uzun dönem dikkate alınmamıştır. Halkla ilişkiler, halkın davranışlarını ölçüp, örgütün halkın çıkarlarına uygun bir şekilde uygulayacağı politikaları ve prosedürleri belirler ve kamunun anlayışını ve örgütü kabullenmesini sağlayacak iletişim programını harekete geçiren eylemlerin metodunu kapsar (Oluç, 2006, s.443).

Halkla ilişkiler bölümü, etkinliklerini basın yoluyla, röportajlar ve haberler yayınlatarak, ürün tanıtımları yaparak, broşür ve el ilanı gibi yazılı gereçler ile birtakım iletişim araçlarıyla oluşturur (Yılmaz, 2006, s.41).

İşletmeler arası rekabetin yükseldiği küresel piyasalarda, firmalar, müşterilerin arzu ve gereksinimlerini belirlemek ve bu arzu ve gereksinimlere göre üretim ve pazarlama ağlarını düzenlemek mecburiyetindedir. Hatta günümüz rekabet şartlarında başarılı olmayı hedefleyen bir firma ilk olarak müşteri grubunu kendi safına almak mecburiyetindedir. Bu nedenle firmalar üretmiş oldukları mal veya hizmetler ile alakalı müşterilerinin sahip olduğu duygu ve fikirlerin olumlu olması için büyük bir çaba sarf etmelidirler. İşletmeler, ürettikleri mal veya hizmetler ile alakalı sürekli bir biçimde müşterilere bilgi vermek mecburiyetinde kalmışlardır. Ancak bu yöntemi tüm firmalar kullandığından artık bu türlü etkinlikler müşterilerin zihinlerini kurcalamaya başlamıştır. Aynı zamanda bu faaliyetler, firmalar içinde geri dönüşüm oranı önceden öngörülemeyecek ve çok yüksek maliyetli bir yatırım durumuna dönüşmüştür. Meydana gelen bu gelişmeler neticesinde işletmeler müşteri gruplarına erişmenin yeni yöntemlerini aramışlar ve yeni teknik metotlar araştırmışlardır (Tolga, 2006:11). Bu yeni teknik yöntemlerinden biri de halkla ilişkilerdir. Halkla ilişkiler ile alakalı literatürdeki bazı tanımlar bulunmaktadır bazılarını incelemek gerekirse;

64

Halkla ilişkiler, bir firmanın toplum içerisinde, kendisi ile alakalı birtakım çıkar gruplarıyla iyi bağlar geliştirme, topluma faydalı faaliyetleri hususunda bilgi vermek şartıyla bu bağları devam ettirme çabalarıdır (Mucuk, 2007: 222).

Halkla ilişkiler, bir birey ya da gruba karşı kamunun davranışlarını değerlendirip düzenlemesinin kamuoyu gözünde saygınlık ve prestij kazanabileceği strateji ve politikaların takip edilmesidir (Altunışık ve diğerleri, 2002: 240).

3.9.4.3.2. Halkla İlişkilerin Avantaj ve Dezavantajları

Her aracın olduğu gibi halkla ilişkiler aracının da bazı avantaj ve dezavantajları bulunmaktadır bunları incelemek gerekirse (Altunışık ve diğerleri, 2002: 240; Ünüsan ve Sezgin, 2007: 289);

Avantajlar:

 Diğer tutundurma faaliyetlerine kıyasla daha düşük maliyetinin bulunması,  Reklamlar ile karşılaştırıldığında daha fazla güvenli olması,

 İçerisinde daha fazla bilgi barındırması,

 İşletme için ihtiyaç olunan zamanlarda kullanılabilmesidir.

Dezavantajları:

 Mesajın saptanmasında işletmenin kontrol yetkisinin bulunmaması,  Sadece bir sefer ve sınırlı bir biçimde yayınlanması,

 Bedelinin tam olarak saptanamaması,

65

3.9.4.3.3. Halkla İlişkiler Araçları

Halkla ilişkiler kişilerin ve kuruluşların basında yer almalarını sağlama çabalarından gelişerek, basın ile başlayan bu gelişimini bugün bütün iletişim araçlarını kullanarak sürdürmesidir. Halkla ilişkiler araçlarından bazılarını aşağıdaki gibi yazıp açıklamak mümkündür (Okay ve Okay, 2002:54; Bıçakcı, 1998:148; Ünüsan ve Sezgin, 2007;279); Gazeteler: Kuruluş eliyle yayınlanan firma gazetesidir. Firmanın bu gazetesinin ana gayesi çalışanların veya kuruluşun bağlantıda bulunduğu diğer bireyleri ve grupları firmanın faaliyetlerinden haberdar etmektir.

Dergi: ihtisas alanlarına yönelik olan dergilerin hedeflenen kitlesi homojen olduğundan firmanın ilgi alanındaki hedef kitlelere mesaj iletmesi daha kolay bir durumda olmaktadır. Broşür: Hedef kitlelerin kurum veya kuruluşu tanıması amacı ile basılan 8- 16 yapraklı, az yazı, bol resimli bir iletişim ürünüdür.

Pankart: Çok kısa mesajların bulunduğu 30x35 cm ebatlarında olup genel ortamlarda kullanılan küçük ilan kartlarıdır.

Basın bildirileri: Kurumların kendilerinde ya da ürettikleri üründe, yapmış oldukları hizmette bir yenilik, gelişme olduğunda zaman ya da kurum ile alakalı ilginç bir gelişme meydana geldiğinde basına ilettikleri ve basında yer almasını arzuladıkları haberlerdir. Sergi: Sergiler, birtakım pano, maket vb. görsel araç ve gerecin bir hedef yönünde hedef kitlelerde etki oluşturmak üzere bir araya toplandığı ortamlardır.

Fuar: Fuarlar, aynı veya farklı ortamlarda çok sayıda kuruluşun stantlarda ürünlerini, hizmetlerin tanıtımlarını yaparak hedef kitleyle bağ kurduğu yerlerdir.

Yarışmalar: İşletmelerin kültür, bilim ve sanat alanında toplumun farklı kesimlerine yaptıkları ve ödüllü olan faaliyetlerdir.

3.9.4.3.4. Halkla İlişkilerin Hedefleri

Halka ilişkilerin temel hedefleri şunlardır (Ayhan, 1992; Tek ve Özgül, 2007);

 İşletme ile direk veya dolaylı olarak, ilgili olan bütün kesimlerine işletme ürünleri ve faaliyetleri ile alakalı gerekli olan bütün bilgileri vererek onları aydınlatmak,

66

 İşletme ve çalışanlar ile ilgili toplumda meydana gelmiş olan imajın daha da sağlamlaşmasını ve devamını sağlamak,

 Müşterilere, işletmenin satmış olduğu ürünün kullanımında en iyi ve kendilerine faydalı olabilecek yöntemleri göstermek,

 Müşterilerin, istek, fikir ve sıkıntılarını belirlemek, benimsemek ve düzeltici tedbirler almak,

 Yasal ve benzeri düzenlemelerle, ürün veya hizmetlerin kullanımına dair oluşan yeni durumları müşterilere ilan etmek,

 Müşterilere, işletmeye ve çalışanlarına, nasıl katkı sağlayabileceklerini ve yardımcı olabileceklerini ifade etmek, onları eğitmek,

 İşletme ile alakalı yanlış haberleri, dedikoduları düzeltmek ve

 İşletmenin etrafındaki tüm kişi ve kuruluşlarla iyi bağlar geliştirilmesini sağlamak.

3.9.4.3.5. Halkla İlişkilerin Faaliyetleri ve Görevleri

Halkla ilişkiler, müşterilerin duygularını, fikirlerini ve inançlarını etkilemektir. Müşterileri; potansiyel müşteriler, tedarikçiler, işçiler, ortaklar, şirketle alakalı diğer kişilerdir. Yani halkla ilişkiler bir taraftan iç ve dış müşterileri, diğer taraftan işletme ile alakalı öteki menfaat gruplarını ve uluslararası pazarları hedefler. Tüm bunları başarmak için ise şu etkinlikler ile mümkündür:

- Anma, kutlama, bayramlaşma, eğitim, ödül ve benzeri toplantılar organize etme, Sponsorluk yapma, bilimsel toplantı ve seminerler, kamu kurum ve kuruluşlarına yardım etmek ve katkı sağlamak, çevreci katılımlar, kamuya açık şölen ve eğlence programları düzenleme,

- Uluslararası faaliyetler organize etmek (İslamoğlu, 2002, s.168).

Halkla ilişkilerin görevleri kapsamlı olmasına karşın kısaca şöyle ifade edilmesi imkan dahilindedir (Sabuncuoğlu, 2010; Ürkmez, 2010):

- İşletmenin bir bölümü olarak planlı ve devamlı bir program yürütmek, - Bütçe hazırlamak,

67

- Firma ile kamuoyu arasındaki iletişimi ele almak,

- Firma içinde ve dışındaki tutumları izlemek, onlara dair yapılması gereken yazışma ve ilanları hazırlamak,

- Tanıtıcı el kitapçıkları, broşür ve işletme gazetesi çıkarmak, - Basın bülteni oluşturmak,

- Özel gün, sergi, toplantı, seminer ve konferanslar organize etmek,

- Yapılmış çalışmaların tamamının hedef kitle üstündeki etkisini incelemek,

- Üst yönetime ve ortaklara firmaya dair bilgi vermek, onlar ile temas halinde bulunarak gözlemleri ve izlemleri yönünden ortaya çıkan ve değiştirilmesi gereken yerleri işletmenin çıkarlarına olacak biçimde revize etmek,

- Hedef kitlelere dair bilgi toplamak, iletişim kurmak, bağlantı halinde olduklarıyla ise iletişimi geliştirmek,

- Primler, burslar, tatil imkanları gibi meselelerde hedef kitleyi bilgilendirerek onların istek duymalarını sağlamak ve

- Örgüt içi farkındalığı meydana getirmek ve olası hataları engellemek amacıyla yönetimi alakadar eden her tür kararı personel ile paylaşmak.