Günümüzde değişime olan ihtiyaç giderek toplumsal çevreyle bağlantılı araçlarla, tekniklerle ilişkili bir bakışı gerektirmektedir. Üniversitelerin, eğitim içeriklerini, yapılarını ve uygulamalarını hem öğrencilerin, hem de iş dünyasının ihtiyaçlarına yönelik olarak geliştirmiş ve yenilikçi bir biçimde değiştirmiş olması gerekmek-tedir. Özellikle, sanayi ve ticaret dünyasının istediği niteliklerde öğrenci yetiştiril-mesi son yıllarda önem kazanmıştır.
Girişimcilik kültürü ve düşüncesinin, eğitim-öğretim süresinde öğrencilere verilebilmesi ve onların ileride kabul edilebilir riskleri alarak düşüncelerini hayata geçirebilen, düşlerini gerçekleştirmeye çalışan bir girişimci olmalarını sağlayacak iklimin yaratılması birincil amaç olmalıdır. Bu amaca yönelik olarak tüm dünyada ve ülkemizde, tüm fakülte düzeylerinde girişimcilik dersleri, çalıştaylar, sertifika ve diploma programları çeşitlenerek yaygınlaştırılmalıdır. Ancak, verilecek olan eğitimlerde, girişimcilik özelliklerinin öğretilmesi ile kalınmayıp öğrencilerin gerçek birer girişimci olmaları yönündeki oluşumların uygulamaya konması da gerekmektedir. Ülkemizde yüzde 25 gibi çok yüksek bir orana sahip olan üni-versite mezunu işsiz varlığı düşünüldüğünde, girişimcilik derslerinin gerek ör-gün gerekse de uzaktan eğitim sistemlerinde önemi daha da iyi anlaşılmaktadır.
Girişimcilik eğitimi için bu konuda öncelikle bir niyet ve eğilimin olması şarttır.
Girişimciliğin anlaşılması, girişimcilik sürecinin deneyimle kazandırılması ve bir eylem ile fırsatın değerlendirilmesi aşamaları, genel girişimci davranışı oluştur-maya yönelik girişimci eğitiminin temelini oluşturur.
Lisans düzeyinde işlenmesi gereken konulardan bir tanesi de yeniliktir. Tekno- loji üretiminin en önemli unsuru yeniliktir, inovasyondur. Yenilik dersinin veril-mesiyle lisans düzeyindeki öğrenciye yeni ufuklar açarak kendi ayakları üzerinde
Şekil 5.1 Kaynak: Tosunoğlu s. 27-28
Girişimcilik ve İş Kurma
88
duracak imkan oluşturulmuş olacak ve öğrenci; “Ben mezun olduktan sonra mut-laka kendi işimi kuracağım ve şimdiden bununla ilgili hangi projeleri yapmalıyım.”
şeklinde düşünmesinin altyapısı oluşturulacaktır. Bu açıdan bakıldığında bilimi teknolojiye, teknolojiyi toplumsal hizmete ve katma değere dönüştürme sürecinin ilk aşaması, yenilik konusunun eğitim modeli içerisinde yer almasıdır. Buradaki katma değer patent ya da faydalı model alma konusunda işletmelerin teşvik edil-mesi ve bilinç yaratılmasıdır. Zira ülkelerin gelişmişlik düzeyi ve zenginliği ancak ve ancak dünya patent liginde en üst sıralarda yer almakla mümkündür.
Girişimci doğulur, sonradan girişimci olunmaz önermesine katılır mısınız? Neden?
Başlangıç Sermayesinin Sağlanması
Girişimcilik iklimi açısından üzerinde durulması gereken bir diğer önemli konu, girişimcilik eğitimlerinden başarıyla geçmiş ve iş planlarını hazırlamış olan giri-şimcilerin iş fikirlerini hayata geçirmede ihtiyaç duydukları başlangıç sermayesi-nin bulunmasıdır. Bu konuda finansal kuruluşların yanı sıra melek yatırımcılar ve risk sermayedarlarıyla girişimcilerin karşılaşacağı platformlar oluşturulmalı-dır. Ayrıca kamu bankaları destekli 2-5 yıl ödemesiz dönemlere sahip uzun vadeli girişimci kredileri tahsis edilmelidir.
Makroekonomik İstikrar ve Dengenin Sağlanması
Makro ekonomik ortamdan kasıt, fiyat istikrarı, dengeli bir bütçe ve dış ödemeler dengesi, adil bir gelir dağılımı, yüksek istihdam ve düşük issizlik ortamının tesis edilmesidir. Makroekonomik dengesizlik; üretimde, kıt kaynakların tahsis edil-mesinde ve gelir dağılımında sorunların olması, belirsizliğin ve öngörülemezliğin yaygın oluşudur. Bu yüzden kalıcı bir şekilde varlığını sürdüren makro ekonomik dengesizlik ortamında derinlemesine bir girişimcilik ortamının oluşması, böylece üretim sorununun çözülmesi ve sermaye birikiminin sağlanması imkânsızdır.
Girişimci Desteklerinin Varlığı
Bir ülkede girişimci sayısının arttırılabilmesi girişimcilere yönelik gerek nakdi ge-rekse de gayrinakdi desteklerin sayısının arttırılması gerekmektedir. Bu destekler, girişimci açısından yatırım ortamının uygun hale getirilmesi amacıyla girişimci-leri cesaretlendirici ve atılacak adımları kolaylaştırıcı nitelikte olmalıdır. Verilecek olan desteklerin başında girişimcinin neyi, nasıl ve ne zaman yapması gerektiğini anlatacak uygulamalı iş planı ve girişimcilik eğitim desteği olmalıdır. Sonrasında girişimcilerin ihtiyaç duyacakları mevzuat destekleri, başlangıç sermayesi desteği, vergisel teşvikler ve yatırım ve işletme sermayesine yönelik destekler sağlanmalıdır.
Sınai ve Fikri Mülkiyet Haklarının Korunması
Sınai Mülkiyet Hakları; sanayideki yeniliklerin, buluşların, yeni tasarımların ve özgün çalışmaların ilk uygulayıcıları adına veya ticaret alanında üretilen ve satı-lan malların üzerindeki üreticisinin veya satıcısının ayırt edilmesini sağlayacak işaretlerin sahipleri adına kaydedilmesini ve böylece ilk uygulayıcıların ürünü üretme ve satma hakkına belirli bir süre sahip olmalarını sağlayan gayrimaddi bir haktır. Sınai Mülkiyet Hakları; patentler, faydalı modeller, ticari markalar, endüst-riyel tasarımlar, coğrafi işaretler (menşe ve mahreç işaretleri), entegre devrelerin topografyaları olarak tanımlanmaktadır. Bu haklar üçüncü şahıslara karşı huku-ken sahibi lehine korunmakta ve başkalarına devredilebilmektedir.
3
Melek Yatırımcı: Fikri olup, parası olmayan girişimcilere destek veren kişi yada kurum.
Burada amaç katma değer yaratabilecek girişimlere destek olunmasıdır.
Fiyat İstikrarı: Para politikasının büyüme ve istihdama yönelik olarak ekonomik birimlerin karar alma süreçlerinde etkili olmayacak ölçüde düşük ve istikrarlı bir enflasyon oranını ifade eder.
Teknolojik yenilik ve buluşlar, ekonomik gelişmenin en önemli faktörlerin-dendir. Fikir ürünlerinin etkin olarak korunmadığı, teknolojik ilerlemenin vaz-geçilmez şartı olan buluş faaliyetlerinin teşvik edilmediği riskli bir ülkede yerli teknoloji üretiminin gerçekleştirilmesi beklenemez. Bu nedenle sınai ve fikri mül-kiyet haklarının fiilen korunması ve bu konuda bilgilendirme yapılması girişim-cilik iklimi açısından son derece önemlidir. Tutarlı, çağdaş bir patent mevzuatı ve uygulamasından yoksun olan bir ülkede istenilen düzeyde gelişme sağlanamaz.
Ar-Ge Desteklerinin Arttırılması
Uluslararası düzeyde rekabet gücünü artırmak ve sürdürülebilir bir sosyoekono-mik gelişme sağlamak Ar-Ge faaliyetlerinin desteklenmesi, yürütülmesi ve yenili- ğe dönüştürülmesi ile mümkündür. Yapılan Ar-Ge harcamalarının vergiden indi-rilebilmesi, Ar-Ge harcamalarının mutlak ve göreli düzeylerinin zaman içerisinde artması, yetiştirilecek girişimci sayısını ve girişimcinin ekonomik ortamını yakın-dan ilgilendirmektedir. Literatürde yapılan çalışmalar (OECD ülkeleri merkezli) AR-GE harcamalarından büyümeye doğru bir nedensellik ilişkisi olduğunu gös-termektedir. Diğer bir anlatımla, bir ülkenin araştırma ve geliştirme faaliyetlerine yaptığı harcamalar ekonomik büyümeyi sağlamaktadır.
Patent liginde bir üst sıraya geçmek isteyen ülkeler neler yapmalıdır?
Nitelikli İşgücüne Erişim
İşgücü piyasasındaki darboğazlar büyümeye engel olmaktadır. İşçilerin beceri-lerini artırmaya yönelik çabaların yoğunlaştırılması gerekmektedir. Böylece gi-rişimciliğin önündeki en büyük engel olan emek-iş uyumsuzluğu da azaltılmış olacaktır. Bu hususun eksik kaldığı ülkelerde “işsizlik ve mesleksizlik” bir arada yaşanmaktadır. Buna göre şirketler nitelikli beşeri sermaye istihdamındaki açığı kapatamazken, var olan insanlar da kaliteli bir hayatı idame ettirecek kadar gelir getiren bir iş bulamamaktadır.
Firmalar Arası İşbirliğinin Sağlanması
Büyük ve küçük ölçekli işletmeler arasındaki ittifaklar, yenilikçi ekonomide ge-rekli esnekliği ve daha büyük pazarları ele geçirmek için kritik ölçeği kazanmak bakımından giderek daha fazla önem kazanmaktadır. Büyük ölçekli işletmeler yeni pazarlara, teknolojiye ve yeniliklere erişim sağlamakta, küçük ölçekli işlet-meler ise finans, bilgi ve iletişim ağlarından daha kolay yararlanabilmektedir.
Girişimcinin Kapasitesinin Artırılması
Girişimcinin yeterli zaman, azim - cesaret ve ikna kabiliyetine sahip olması ge-rekmektedir. Ancak bunun için de işletmelerin bilgiden ve uluslararası fırsatlar-dan yararlanmalarına yardımcı olmak gerekmektedir. Girişimcilerin, iç pazarın sunduğu imkânlardan yararlanmaları ve yoğun rekabet koşullarına uyum sağla-yabilmeleri için yenilikler yapmaya ve uluslararasılaşmaya teşvik edilmeleri ge-rekmektedir. Bunun için işletmelerin; bilgiye, eğitime ve birinci kalitede destek hizmetlerine erişimleri sağlanmalıdır.
GİRİŞİMCİLİK KÜLTÜRÜ
Ekonomilerin gelişmesi, girişimcilerin teşvik edilmesi ve toplumda insanların kendi işletmelerini kurmayı sağlayacak sosyal, yasal ve ekonomik düzenlemelere
4
Girişimcilik ve İş Kurma
90
bağlı olarak oluşacak girişimcilik kültürü ile ortaya çıkacaktır. Kurumsal ortamın varlığı da girişimcilik etkinlik düzeyini etkileyebilir. Ekonomik ve sosyal faaliyet-lerin yerine getirilmesinde kültürel faktörler son derece önemlidir. O yüzden bir ülkede girişimcilik iklimin daha uygun hale getirilmesi isteniyorsa, kültürel özel-likler üzerine odaklanılması ve var olan kültürün farklı kültürler ile ortak yönlerin neler olduğunun bilinmesi gerekmektedir.
Toplum üzerinde en büyük etkinin kaynağı kültürdür. Girişimci güdüler ve davranış kalıplarının oluşumunda kültürel yapının önemli bir yeri vardır. Gele-neklerden aile içerisinde alınan eğitime, ahlaki kurallara, kişilik yapısına, davra-nış biçimine, yaşam tarzına ve sosyal çevreye kadar birçok ögede kültürün izleri görülebilir. Önkabüllerimiz ve tercihlerimiz büyük ölçüde, içerisinde yasadığımız toplumsal kültürün bir eseridir.
Endüstriyel yapılanma, sosyoekonomik kalkınma, kültürel değişim ve giri-şimcilik kültürü arasında önemli bir ilişki bulunmaktadır. Çünkü sosyoekonomik yapının geliştirilmesi, endüstriyel yapıda yenilik süreçlerinin uygulanmasına ve geleneksel yapıdan kurtularak bölgesel fırsatlar yakalanmasına bağlıdır.
Girişimcilikle toplumsal/kültürel yapılar arasında yakın bir ilişki vardır. Bazı top-lumlar girişimcilik konusunda yüksek performans gösterirken diğerlerinde aynı per-formans görülmemektedir. Sosyal bilimciler bu farkın oluşmasında kültürün oynadığı rol üzerinde durmaktadırlar. Toplumun yapısal koşulları, değer ve norm sistemleri, herhangi bir davranışın/ hareketin oluşmasını doğrudan etkileyebilmektedir.
Kültür ve girişimcilik arasındaki etkileşim bazı toplumlarda diğerlerine göre daha güçlü olabilir. Anuradha Basu ve Eser Altınay tarafından Londara’da yaşa-yan göçmen toplulukları üzerinde yapılan bir çalışmada, Hindistan, Doğu Afri-ka, Asya, Pakistan, Bangladeş, Türk ve Kıbrıslı göçmen girişimcilerde işe başlama motifleri, finans kaynakları, etnik yapıları, aile bağlılık durumları gibi faktörlerin etnik yapı, kültür ve girişimcilik etkileşiminde farklılık gösterdiği ancak bazı du-rumlarda, örneğin bankalardan borçlanma konusunda kültürün etkisinin bekle-nenden çok düşük olduğu ortaya konulmuştur.