Devralma, bir şirketin diğer bir şirketi tüm varlık ve borçları ile içine almasıdır.
Devralan anonim şirketin hukuki yapısı devam eder. Devralınan (katılan) şirketin ise, tüzel kişiliği sona erer. Devralınan şirketler alacaklı olan kişilerin alacaklarına tam güvence sağlanıncaya kadar şirket ekonomik varlığını sürdürür. Dolayısıyla yasa hükümlerine (TTK md.451) göre, devralınan şirketin dağıldığı, ancak tasfiye dönemine girmediği, bir başka şirket içinde tasfiye ediliyormuş gibi, ekonomik varlığını sürdürdüğü kabul edilir.
Devir yoluyla birleşmede, devralınması nedeniyle dağılan şirketin varlıkları ve borçları tasfiye edilmez (paraya çevrilmez, ödenmez). Şirketin tüm varlık ve borç-ları devralan (birleşilen) şirkete geçer. Bundan sonra devralan şirket, devralınan şirketin alacaklarının sahibi ve borçlarının sorumlusu olur. Devralınan şirketin pay sahipleri ise, devralan şirketin ortakları olurlar.
TTK’nda birleşen şirketlerin nevilerinin aynı olması şart koşulmuştur (TTK.
147).
Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 37.maddesine göre aşağıdaki durumların varlı-ğı halinde yapılan birleşme, “devir” sayılır:
• Birleşme sonucunda infisah eden (dağılan) kurum ile birleşilen kurumun kanuni merkezlerinin Türkiye’de bulunması
• Dağılan kurumun devir tarihindeki bilanço değerlerini birleşilen (devra-lan) kurumun, bir bütün olarak devralınması ve bunun aynen bilançoda yer alması
• Birleşilen kurumca dağılan kurumun ortaklarına, devralınan servet ora-nında hisse verilmesi.
Birleşme işlemlerine taraf olan şirketlerden en az birisinin halka açık anonim şirket olması durumunda Sermaye Piyasası Kurulu tarafından çıkarılan “Birleşme İşlemlerine İlişkin Esaslar Tebliği” ne göre birleşme işlemi gerçekleştirilir. Bu teb-liğ 14.07.2003 tarih ve 25168 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe gir-miştir. Bu birleşme şekli çok büyük işletmeleri ilgilendirdiği için bu ünitede ele alınmayacaktır.
Şirketlerde Birleşme İşlemleri
Birleşme işlemine birleşme görüşmeleriyle başlanır. Bu süreçte birleşmeyi düşü-nen şirketlerin yetkili organları arasında birleşme koşullarını belirlemek üzere görüşmeler yapılır. Yetkili organlar şirketlerin türüne göre farklı karar organlarına sahiptirler. Bu organların kararına göre birleşme görüşmelerini yapacak yetkililer belirlenir. Birleşme görüşmelerinde;
• Birleşme türü (hukuki yapısı),
• Birleşmenin değişim koşulları,
• Birleşme sonrası payların dağılımı,
• Birleşmenin taraflara yükleyeceği borç ve yükümlülükler gibi konular tartı-şılarak sonuca varılmaya çalışılır.
Birleşmeye konu olacak şirketlerin, bu görüşmelere kendi şirketlerinin duru-munu belirleyen bilançolarını getirmeleri gerekmektedir. Söz konusu bilançolar birleşme görüşmelerinde tartışılarak birleşecek şirketlerin birbirlerine oranla yeni şirkette hangi oranlarda pay sahibi olacaklarının saptanmasına yarayacaktır.
Birleşme görüşmelerinde tarafların ortak kararları birleşme sözleşmesi haline getirilir. Birleşme sözleşmesinin hazırlanması ve birleşen şirketlerden her birinin genel kurul ve/veya ortaklar kurulunca onaylanması gerekir. Birleşme sözleşmesi
Girişimcilik ve İş Kurma
154
yazılı olmalıdır ve imzaların noterlikçe onanmış olması gereklidir. Birleşme söz-leşmesi TTK hükümlerine göre şu bilgileri içerebilir:
• Birleşen şirketlerin unvanları
• Şirketlerin esas sermayeleri
• Şahıs şirketlerinde ortakların adları
• Ortakların pay tutarları
• Taraflara yüklediği borç ve yükümlülükler
• Değişim ve ölçü oranları
Birleşme kararlarının tescil ve ilanı yapılarak birleşme aşaması sonuçlandırılır.
Karara varan şirketlerin, aralarında saptanacak kurallara ve ilkelere uygun olarak hazırlayacakları bilançolarını Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan ettirmeleri gerekir. Birleşen şirketlerin alacaklılarından herbiri birleşme kararının ilanından başlayarak üç ay içinde yetkili mahkemeye başvurup birleşmeye itiraz edebilirler.
İlan edilen bilançolar, birleşme tarihi itibariyle birleşen şirketlerin durumlarını gösterdiği gibi, birleşilen şirketin de muhasebe kayıtlarının temelini oluşturur.
Özet
Girişimcinin kurmuş olduğu işletmenin başarısız-lık nedenlerini açıklamak.
Başarı veya başarısızlık her zaman girişimcinin iradesine ve yeteneklerine bağlı değildir. Bazen ekonomik ortam, rekabet, doğal afetler vb. ko-şullar nedeniyle de başarısızlık olabilir. İşletme başarısızlıklarının temel nedenlerinin başında, eksik ve zayıf planlama, plansız ve orantısız bü-yüme, kötü yönetim, zayıf finansal yönetim ve pazarlama eksikliği gelmektedir.
Kurulan işletmenin kapatılma şeklini ifade etmek.
Kapatma işleminde şahıs işletmesi şirketlere göre daha kolay kapatılır. Bu işleme işin terk edilmesi denir. İşletmelerin kapatılması, şahıs işletmelerinin kapatılması ve şirketlerin kapatıl-ması olarak ikiye ayrılır. Girişimci bir şahıs işlet-mesini kapatma kararı verdikten sonra işi kapa-tarak “işi bırakma bildirimi” ile Vergi Dairesine başvurarak vergi mükellefiyetini sonlandırır.
Ayrıca ilgili meslek odası ve Ticaret odasından da kaydının sildirilmesi gerekir.
Girişimcinin kurduğu şirketin tasfiyesi ise TTK’ndaki hükümlere göre yapılır. Tasfiye; faa-liyetlerine son verilen işletmenin tüm varlıkları-nın satılıp paraya çevrilmesi, alacakların tahsili ve borçların ödenmesinden sonra geriye kalan kısmın (kaldı ise), ortaklar arasında dağıtılma işleminin bütününe denir.
Türkiye’deki mevcut iflas mekanizması, aşamaları ve iflasın ertelenmesi konusunu tanımlamak.
Türk Ticaret Kanunu’na (TTK) göre tüzel ki-şiler, gerçek kişi tacirler ve diğer bazı kişilerin iflası mümkündür. TTK’na göre üç çeşit iflas yolu vardır; doğrudan/genel iflas yolu, kam-biyo senetlerine özgü iflas yolu ve bankaların iflasıdır.
Adi iflas/genel iflas yolu olarak da bilinen bu yöntemde alacaklının alacağı bir kambiyo se-nedine bağlı değilse, iflasa tabi borçlu genel iflas yolu ile takip edilebilir. Doğrudan iflasta, İcra Mahkemesi borçluya yedi gün içinde borcun ödenmesini ister ve bu gerçekleşmezse alacaklı ticaret mahkemesinden borçlunun iflasına karar verilmesini isteyebilir. Mahkemenin aldığı iflas kararı iflas dairesine gönderilir ve iflas dairesi
bu kararı ilan eder. Kambiyo senetlerine özgü if-lasta, alacaklı ticaret mahkemesinde iflas davası açarak borçlunun iflasını ister.
İflasın ertelenmesi TTK madde 324/2’de düzen-lenmiş bir kurumdur. İflasın ertelenmesinde amaç, işini sürdürme kabiliyeti olan borçluların iflaslarının mümkün olduğu kadar ertelenme-si, iflastan kurtarılması ve bu erteleme dönemi sonunda alacaklılara derhal açılacak bir iflas tasfiyesine nazaran daha fazla bir alacak tahsili sağlama düşüncesidir.
Kurulmuş işletmelerin çeşitli nedenlerle başka bir işletme ile birleşmesi konusunu anlatmak.
Girişimcinin kurulmuş işletmelerinin çeşitli nedenlerle başka bir işletme ile birleşmesi söz konusu olabilir. Birleşme; bir şirketin bir başka şirket tarafından satın alınması, devralınması veya yeni bir işletme bünyesinde bir araya ge-linmesi şeklinde olur. Özellikle sermaye şirket-lerinin kendi türündeki şirketlerle birleşmesi mümkündür.
1
2
3
4
Girişimcilik ve İş Kurma
156
Kendimizi Sınayalım
1. Birleşme sözleşmesinde TTK hükümlerine göre aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
a. Birleşen şirketlerin unvanları, b. Şirketlerin esas sermayeleri, c. Şahıs şirketlerinde ortakların adları, d. Ortakların pay tutarları,
e. Tasfiye sonrası işlemler
2. Bir anonim şirketin diğer bir anonim şirketi tüm varlık ve borçları ile içine alarak birleşmesine ne ad ve-rilir?
3. Aşağıdakilerden hangisi işletme birleşme nedenleri arasında yer almaz?
a. Kar kaybını engelleme b. Yeni bir alana girme isteği c. Nakit sağlama isteği
d. Parçalı yapıdaki bir endüstride beraber kaynak oluşturmak
e. Rekabet ortamı oluşturmak
4. Aşağıdakilerden hangisi İcra ve İflas Kanunu’nda (İİK) sayılan doğrudan iflas halleri arasında yer almaz?
a. Borçlunun ikametgahının belli olmaması, b. Borçlunun taahhütlerinden kurtulmak
amacıy-la kaçması,
c. Borçlunun haciz yolu ile yapılan takip sırasında mallarını saklaması,
d. Borçlunun ödemelerini tatil etmiş bulunması, e. Borçlunun teklif ettiği konkordatonun tasdik
olunması,
5. Türk Ticaret Kanunu’na (TTK) göre aşağıdaki tüzel kişilerden hangisinin iflası mümkün değildir?
a. Anonim şirketler, b. Komandit şirketler, c. Adi şirketler, d. Kollektif şirketler, e. Limited şirketler,
6. Aşağıdakilerden hangisi Limited Şirketlerde tasfiye nedenlerinden biri değildir?
a. Ana sözleşmedeki şirket süresinin bitmesi, b. Şirket sermayesinin üçte birinin kaybedilmesi, c. Şirketin iflasına karar verilmesi,
d. Şirketin diğer bir şirketle birleşmesi,
e. Şirketin mahkeme kararı ile feshinin istenmesi, 7. Girişimcinin başarısızlık nedenleri arasında aşağı-dakilerden hangisi yer almaz?
a. İyi bir iş planı ile işe başlamama b. İş kolunun yanlış seçimi c. Yatırım yerinin yanlış seçimi d. Yetersiz rekabet
e. Yetersiz finans ile işe başlama
8. Aşağıdakilerden hangisi anonim şirketlerin tasfiyesi nedenlerinden biri değildir?
a. Şirket sözleşmesinde belirlenen amaca ulaşılmış olması
b. Şirket sözleşmesinde belirlenmiş olan sürenin sona ermesi
c. Esas sermayenin 1/3’ünün yitirilmesi d. Ortak sayısının beş kişiden aşağıya düşmesi e. Genel kurulun dağılma kararı
9. Aşağıdakilerden hangisi tasfiye memurunun üst-lendiği görevler arasında yer almaz?
a. Tasfiye ile ilgili muhasebe kayıtları için gerekli defterleri tutmak
b. Tasfiyeye başlamadan bir envanter yapmak c. Şirketin henüz sonuca bağlanmamış işlerini
yapar
d. Alacakları tahsil eder, bütün borç ve taahhütle-rini öder
e. Tasfiye sonu envanteri düzenler
10. Girişimcinin iflastan kurtulabilmesi için hazırladı-ğı projeye ne ad verilir?
a. Başlangıç projesi b. İflas projesi c. İyileştirme projesi d. Kurtarma projesi e. Tasfiye projesi
Kendimizi Sınayalım Yanıt Anahtarı
1. e Yanıtınız yanlış ise “Şirketlerde Birleşme” ko-nusunu yeniden gözden geçiriniz.
2. c Yanıtınız yanlış ise “Devralma-Katılım” konu-sunu yeniden gözden geçiriniz.
3. e Yanıtınız yanlış ise “Birleşme” konusunu yeni-den gözyeni-den geçiriniz.
4. e Yanıtınız yanlış ise “Girişimcilikte İflas” konu-sunu yeniden gözden geçiriniz.
5. c Yanıtınız yanlış ise “Girişimcilikte İflas” konu-sunu yeniden gözden geçiriniz.
6. b Yanıtınız yanlış ise lütfen “Şirketlerin Kapatılması”
konusunu yeniden gözden geçiriniz.
7. d Yanıtınız yanlış ise “Girişimin Başarısızlık ve Kapanma Nedenleri” konusunu yeniden göz-den geçiriniz.
8. c Yanıtınız yanlış ise “Şirketlerin Kapatılması”
konusunu yeniden gözden geçiriniz.
9. e Yanıtınız yanlış ise “Şirketlerin Kapatılması”
konusunu yeniden gözden geçiriniz.
10. c Yanıtınız yanlış ise “İyileştirme Projesi” konu-sunu yeniden gözden geçiriniz.
Sıra Sizde Yanıt Anahtarı
Sıra Sizde 1
Bir şirketin dağılmasına yetkili bir mahkeme, bir kamu otoritesi veya şirket ortakları karar alarak karar vere-bilirler.
Sıra Sizde 2
TTK’ye göre tacir sayılan sermaye şirketleri, şahıs şir-ketleri ve kooperatifler iflas edebilirler.
Sıra Sizde 3
İflasın ertelenmesine Ticaret Mahkemesi karar verir.
Sıra Sizde 4
İşletmeler, finansman kolaylığı sağlamak, sinerji ya-ratmak, yeni ürün ve metodlarına sahip olmak, vergi yasalarının sağladığı avantajlardan yararlanmak gibi nedenlerle birleşirler.
Ertas C. Fatih; “Küreselleşme Sürecinde Türkiye’de Şirket Birleşmeleri”, İktisat- İşletme ve Finans Dergisi, Ocak 1998.
Selçuk ÖZTEK, İflasın Ertelenmesi, Arıkan Basım ya-yın, İstanbul 2007.
Selçuk ÖZTEK, İflasın Ertelenmesi, Bankacılar Dergisi, Sayı: 53, 2005.
Oğuz ATALAY, İflasın Ertelenmesi, Bankacılar Dergisi, Sayı 47, 2003.
Sümer ALTAY, Türk İflas Hukuku, Vedat Kitapçılık, Ocak 2004.
Şakir BALCI, İflasın Ertelenmesi, Güncel Hukuk, 2007.
Ahmet Türk, ANONİM ORTAKLIKTA SERMAYE KAYBI VE BORCA BATIKLIĞIN HUKUKİ SONUÇLARI, Nobel Yayınları, Ankara 1999.
Sağlam, Necdet, Salim Şengel; “Şirket Birleşmeleri ve Muhasebeleştirilmesi”, Şirket Birleşmeleri, Alfa Basım Yayın, İstanbul 2003.
Necdet Sağlam, “Şirketlerde Tasfiye”, Muhasebe Uygulamaları, TC. Anadolu Üniversitesi Yayın No:
1675, Açıköğretim Fakültesi Yayın No: 867.
Necdet Sağlam, “Şirketlerde Birleşme”, Muhasebe Uygulamaları, TC. Anadolu Üniversitesi Yayın No:
1675, Açıköğretim Fakültesi Yayın No: 867.
h t t p : / / w w w. k o b i k l i n i k . c o m / t r / k l i n i k . asp?ID=41&makale=271.