Bu başlık altında, gençlerin beğendiği rol modellerinin kimler olduğu anlaşılmaya çalışılmıştır.
Gençlerin rol modelleri ve örnek aldığı kişiler üzerinden, bölgedeki gençlerin daha çok kimlerden etkilendikleri ve yaşama dair değerlerinin oluşmasında kimlerin ağırlığı olduğunun açığa çıkarıl-ması amaçlanmıştır. Rol model kavramı, başkaları tarafından örnek alınan kişiler ya da kişilik ya-pılarıdır. Rol modellerin olumsuz ve olumlu örnekleri olabilir. Rol modellikte önemli olan insanın, kişiliği, karakteri, değerleri ve yaşam tarzı üzerinde kimlerin etkili olduğunun belirlenme sürecidir.
Rol modeller daha çok çocuk ve gençler üzerinde etkili olmakta ve onların değer yargısı, tutum ve davranışı ile geleceğe yönelik hedeflerinin oluşmasında derin etkiler bırakabilmektedir. Rol modeli denildiğinde akla, genellikle şöhret sahibi popüler isimler gelmekle birlikte pek çok insan aslında davranışları ile başkalarına örnek olabilmekte ve onlara ilham verebilmektedir. Bu bakımdan, internet teknolojisi üzerinden etkili olmakla birlikte, uzakta meşhur rol modellerden ziyade çocuk ve gençlerin gelişme/olgunlaşma ve geleceğe dair beklenti ve amaçlarının belirlenmesinde onlara dokunan, onlarla ilgilenen, onlarla yaşayan ve onların dertlerini dinleyen ve dertlerine derman Tablo 10.22’de bölgedeki gençlerin en çok beğendiği sporcunun kim olduğuna, kız ve erkek
genç-ler bazında bakıldığında, erkekgenç-lerin yüzde 29’unun ve kızların yüzde 14,8’inin Christiano Ronal-do’yu en çok sevdikleri ortaya çıkmıştır. Arda Turan’ın en çok beğenilme oranı kızlarda yüzde 15,3 iken, erkeklerde yüzde 4,7 oranında kalmıştır. Kızlarda erkeklere oranla futbola ilgi yüksek olmasa da, kızların Ronaldo ve özellikle Arda Turan’ı en çok beğendikleri sporcu olarak görmeleri, ma-gazin figürü olmalarından kaynaklandığı söylenebilir. Bu durum, futbolcu Fernando Muslera’ya yönelik kızların beğeni oranının yüzde 6,2 olmasından anlaşılmaktadır.
Tablo 10.19: En çok beğendiğiniz sporcu kimdir?
Okumayan Lise Üniversite
Tablo 10.23’te, okumayan, liseliler ve üniversiteliler arasında en çok beğenilen sporcuların kim olduğuna bakıldığında tüm eğitim seviyesindekilerin yüksek oranda Cristiano Ronaldo’yu en çok beğendikleri görülmektedir. Ronaldo’yu en çok beğenen okumayanların oranı yüzde 20,4, liselile-rin oranı yüzde 25,6 ve üniversitelileliselile-rin oranı yüzde 20,2’dir. En çok beğenilen sporcu kategorisin-de Ronaldo’yu Arda Turan takip etmekte olup, okumayanların Turan’ı en çok beğenme oranı yüz-de 12,5, liselilerin oranı yüzyüz-de 8,5 ve üniversitelilerin oranı yüzyüz-de 7,7’dir. Aynı şekilyüz-de tüm eğitim seviyesinde en çok beğenilen sporcu sıralamasında, Ronaldo ve Turan’ı, Messi izlemektedir.
Tablo 10.26’da kendinize rol modeli aldığınız biri var mı sorusuna, kız ve erkekler bazında bakıldı-ğında, anne, baba ve öğretmen gibi gençlere daha yakın ve onlarla yüz yüze ilişki içinde olan kişi-lerin rol model alınma durumu hem kız hem erkekler açısından benzerlik taşıdığı görülmektedir.
Kız ve erkeklerin yüksek bir oranda meşhur ve popüler kişileri kendilerine rol model almadıkları görülmektedir. Aldıkları rol model olmadığını söyleyen kızların oranı yüzde 88,4 iken, bu oran er-keklerde yüzde 84’dür. Kızların yüzde 1,8’i anneyi rol model aldıklarını söylerken, erkeklerin yüzde 1’i anneyi rol model aldıklarını ifade etmiştir. Babayı rol model aldıklarını söyleyen erkeklerin oranı yüzde 1,4 iken, babayı rol model alan kızların oranı yüzde 0,9’dur. Bu sonuçlar, bölgedeki genç kızların kendilerine daha çok anneyi rol model alırken, erkeklerin ise daha çok babayı rol model aldıklarını göstermektedir. Öte yandan öğretmeni rol model aldıklarını söyleyen kızların oranı yüz-de 1,7 iken, erkeklerin oranı yüzyüz-de 0,3’tür. Bu da bölgeyüz-de kız gençlerin öğretmeni rol moyüz-del alma-larının erkeklerden daha yüksek olduğunun göstergesidir. Öte yandan Christiano Ronaldo’yu rol model aldığını söyleyen erkeklerin oranı yüzde 1,5’tir. Bu durum, erkeklerin futbola ilişkin ilgi ve tutkularından kaynaklanmaktadır. Bu oran, babayı rol model aldığını söyleyen erkeklerin oranına yakındır.
Tablo 10.23: Kendinize rol modeli aldığınız biri var mı? Varsa kimdir?
Okumayan Lise Üniversite
Tablo 10.27’de okumayan, liseliler ve üniversiteliler bazında gençlerin daha çok kimleri rol model aldığı görülmektedir. Kendilerinin rol modeli yoktur diyen okumayanların oranı, yüzde 87,5, lise-lilerin yüzde 86,7 ve üniversitelise-lilerin yüzde 84’tür. Başka bir deyişle, eğitim gruplarının tümünde meşhur ve popüler kişilerin rol model alınma durumu oldukça düşük düzeyde seyretmektedir.
Anneyi rol model aldıklarını söyleyen okumayanların oranı yüzde 1, liselilerin oranı yüzde 0,7 ve üniversitelilerin oranı yüzde 1,5’tir. Bu durum, üniversitelilerin anneyi kendilerine daha çok rol model aldıklarını göstermektedir. Babayı rol model aldıklarını söyleyen okumayanların oranı yüz-de 1,8, liselilerin yüzyüz-de 0,9 ve üniversitelilerin yüzyüz-de 1,4’tür. Okumayan gençlerin daha çok babayı kendilerine rol model aldıkları görülmektedir. Cristian Ronaldo’yu kendilerine rol model aldıklarını söyleyenlerin liselilerin oranı yüzde 1,1 ile diğer eğitim gruplarının üzerinde seyretmektedir.
Tablo 10.21: Kendinize rol modeli aldığınız biri var mı?
Sayı Yüzde
Nitekim Tablo 10.25’te görüldüğü üzere bölgede 4063 gence, “Kendinize rol model aldığınız biri var mı?” sorusuna, gençlerin yüzde 86,1 gibi yüksek orandaki bir kesimi “yoktur” diye karşılık ver-mesine rağmen, Hz. Muhammed, Atatürk, Erdoğan ve Demirtaş gibi meşhur kişiliklerin bölge gençliği üzerinde rol model etkisinin, anne, baba ve öğretmenlerin rol model olma etkisinin altın-da kaldığı görülmektedir. Anne, baba ve öğretmeni rol model olarak aldığını söyleyenlerin oranı yüzde 1 seviyesinde iken, meşhur kişilerin rol model alınma durumu gençler arasında yüzde 1’in altında oldukça düşük düzeydedir. Bu da yukarıda ifade edildiği gibi bölgedeki gençlerin kişilik, karakter, yaşam değeri ve yaşam tarzlarının şekillenmesinde, meşhur kişiliklerden etkilenmiş olsa-lar da, anne, baba ve öğretmen gibi onolsa-lara dokunan, onolsa-ların her gün gördüğü ve onolsa-ların dertleri ile ilgilenen yakın kişilerin daha etkili olduğunu göstermesi bakımından dikkate değerdir.
Tablo 10.22: Kendinize rol modeli aldığınız kimdir?
Kız Erkek
Tablo 10.24: Kendinize rol modeli aldığınız biri var mıdır? Varsa Kimdir?
Ağrı Ardahan Iğdır Kars
Abi/Abla ,7 ,8 ,6 ,6
Aileden Biri ,4 ,6 ,9 ,6
Anne ,5 1,3 ,8 1,3
Atatürk ,2 ,8 ,3 ,6
Baba ,2 1,9 1,1 1,6
Christiano Ronaldo 1,2 ,4 1,1 ,3
Demirtaş ,6 ,3
Diğer 10,0 3,8 7,8 3,8
Erdoğan ,7 ,1 ,6 ,2
Hz. Muhammed 1,2 1,1 ,7 ,5
Öğretmen ,9 1,0 ,3 1,7
Yoktur 83,3 88,3 85,7 88,5
Toplam 100 100 100 100
Tablo 10.28’de iller bazında gençlerin kendilerine daha çok kimleri rol model aldıkları görülmekte-dir. Aynı şekilde, tüm iller bazında gençlerin meşhur ve popüler kişileri kendilerine rol model alma durumlarının oldukça düşük seviyede olduğu görülmektedir. Kendilerine rol model aldıkları kim-se yoktur diyenlerin oranı Ağrı’da yüzde 83,3, Ardahan’da yüzde 88,3, Iğdır’da 85,7 ve Kars’ta yüzde 88,5’tir. Öğretmeni kendilerine rol model aldıklarını söyleyenlerin oranı yüzde 1 ile Ardahan’da ve yüzde 1,7 ile Kars’ta diğer illere göre daha yüksek olduğu görülmektedir. Yine anneyi kendilerine rol model aldıklarını söyleyenlerin Ardahan’daki oranı yüzde 1,3 ve Kars’ta yüzde 1,3 ile diğer ille-rin üzeille-rinde seyrettiği görülmektedir. Yine babayı rol model alma durumunun Ardahan ve Kars’ta birbirine yakın yüzde ile diğer illerden daha yüksek olduğu görülmektedir. Bu sonuçlar, tüm iller bazında gençlerin yüz yüze temas içinde oldukları anne, baba ve öğretmen gibi kişileri daha çok kendilerine rol model aldıklarını göstermesi açısından dikkate değerdir.
T.C. SERHAT KALKINMA AJANSI
YAŞAM BİÇİMİ
Fotoğraf: Mukadder Yardımcıel
Tablo 11.1: Sizce aşağıdakilerden hangisi insanı en fazla mutlu eder?
Dünya görüşü için mücadele etmek 237 5,1
Makam/mevki sahibi olmak 213 4,6
Diğer 82 1,8
Toplam 4.639 100
Katılımcıların insanı en fazla mutlu eden değer hakkındaki görüşleri, cinsiyetleri üzerinden değer-lendirildiğinde, anlamlı bir farklılık gözlemlenmektedir (P=,000). Kızlarda insanı en mutlu eden değer olarak aileye bağı olmak (%%29,5) görülürken, erkeklerde insanı en mutlu eden değer ola-rak bir dine/inanca bağlı olmak (%31,8) görülmektedir. Bu da göstermektedir ki, kızlar arasında aile kurumu daha fazla oranla mutluluk kaynağı olarak görülürken, erkeklerde din bu rolü üstlen-mektedir. Bilgi/bilim sahibi olmak, arkadaş/dost, makam/mevki sahibi olmak ve dünya görüşü için mücadele etmek kızlarda da, erkeklerde de birbirlerine yakın oranla insanı en fazla mutlu eden değer olarak değerlendirilmektedir. Fakat göze çarpan bir diğer ayrışma para/zenginliğe erkek-lerin (%11,7) kızlara (%7,6) oranla daha yüksek oranla bir mutluluk kaynağı olarak görmeleridir.
Tablo 11.2: Sizce aşağıdakilerden hangisi insanı en fazla mutlu eder?
Kız Erkek
Bir dine/inanca bağlılık 26,5 31,8
Bilim/bilgi sahibi olmak 13,4 13,6
Dünya görüşü için mücadele etmek 4,2 6,0
Para/zenginlik 7,6 11,7
Katılımcıların insanı en fazla mutlu eden değer hakkındaki görüşleri, eğitim durumları üzerinden değerlendirildiğinde, anlamlı bir farklılık gözlemlenmektedir (P=,000). Okumayan gençler için in-sanı en fazla mutlu eden değer bir dine bağlılık (%30,4) iken; bunu takiben aileye bağı olmak (%25,3), bilim/bilgi sahibi olmak (%12,6) ve para/zenginlik (%11,5) gelmektedir. Lise eğitimi alan gençler için insanı en fazla mutlu eden değer bir dine bağlılık (%28,2) iken; bunu takiben aileye
BÖLÜM 11
DEĞERLER VE YAŞAM BİÇİMİ
Birey, toplumsal bir yapının içerisine doğar ve orada gelişir. Toplumsal ilişkiler bireyin bir bilinç seviyesine kavuşmasından itibaren, zihnine oturur ve birey tarafından içselleştirilir. Bu süreç, toplumsal ilişkiler ağının hem bir parçası hem de bireyin toplumsal rollere uygun yetişmesini ve toplumsal rollere uygun olarak sosyalleşmesini tesis eden aile ile başlar. (Syzmanski, 1976: 32).
Bunu takip eden süreçte de birey aile dışına çıkarak, aile haricinde de sosyalleşmesini sürdürür.
Sosyalleşme, bireyin bir gerçekliğidir ve sosyal roller vasıtasıyla toplumsallaşmanın da önemli bir nüvesidir.
Tüm bu ilişkiler ağı içerisinde, birey hem sosyalleşmesi çerçevesinde ilişki kurduğu diğer bireyleri etkiler hem de onlardan etkilenir. Cooley’e göre (1909: 32) yüz yüze ilişkiler, sosyalleşme içerisinde etkileşime girilen her bireyin toplamından oluşan grup benliğinin oluşmasında önemlidir. Birey-lerin birbirleri hakkındaki düşünceleri, duyguları, imgeleri toplumun katı gerçekliğini oluşturur (Cooley, 1902: 87). Bu yüzden de ben ve öteki arasındaki farklılaşmanın da yaşatıldığı alan, top-lumsal alandır. Bu varsayımdan hareketle, TRA2 bölgesi gençliğinin geliştirmiş oldukları ve taşıdık-ları değerlerin tespit edilmesi gerekmektedir. Bu değerler ve toplamtaşıdık-larında oluşan değer yargıtaşıdık-ları bütünü, bölge gençliğinin kimliği hakkında fikir verecektir.
Bölge gençliğinin hangi değer yargılarını taşıdığı ve bunları hangi ölçüde önceledikleri araştırma için önemli bir odak noktasını oluşturmaktadır. Toplum, bireylerin bir araya gelmesiyle oluşur ki, hem bireyi etkileyen değer yargılarını ona aşılar; hem de mensuplarının taşıdığı değer yargıların-dan etkilenir. Bu sebeple bir grubun anlaşılması, taşıdıkları değer yargılarının anlaşılabilmesiyle mümkündür.