Bölgenin Türkiye’nin diğer bölgelerine göre daha geri kalmış olmasında devletin ilgisizliğinin en önemli faktör olarak görüldüğüne ilişkin bulgular üzerinde biraz önce duruldu. Hem gençlerle hem kamuoyu önderleri ve sivil toplum kuruluşlarıyla yapılan görüşmelerde buna rağmen genç-ler arasında devlete bağlılığın sürdüğü ve devletten beklentigenç-lerin yüksek olduğu anlaşılmaktadır.
Bu durumda devletten ne tür beklentilerin olduğu sorusu akla gelebilir. Bunu anlamak açısından gençlere “Devletin bölgeye en fazla ne yapmasını istersiniz?” sorusu soruldu. Alınan cevapların dağılımı Tablo 13.13’de görülmektedir.
Tablodan da anlaşılacağı gibi gençlerin yarıya yakını devlet tarafından bölgeye yatırım yapılması-nı ve iş imkânlarıyapılması-nın sağlanmasıyapılması-nı (%40,9) istemektedir. İkinci sırada ise gençlere sosyal ve kültürel imkânların sağlanması (%28,6) gelmektedir. Bölgede can ve mal güvenliğinin sağlanması diğer-lerine göre çok önemli görünmemektedir (%19,1). Gençlerin devlet tarafından bölge insanına maddi yardım yapılmasına pek olumlu bakmadıkları anlaşılmaktadır (%9,7). Bu bulgular gençlerin hayata bakışı açısından önemlidir. Gençlerin çalışıp kazanmak ve kendi ayakları üzerinde durmak istedikleri anlaşılmaktadır.
Gençler bunun dışında boş zamanlarını değerlendirmek için sosyal ve kültürel imkânlar istemekte
Tablo 13.16: Devletin bu bölgeye en fazla ne yapmasını istersiniz?
Ağrı Ardahan Iğdır Kars
Can ve mal güvenliğini sağlamalıdır 17,9 16,9 24,3 18,0
Sosyal ve kültürel imkânları geliştirmelidir 25,0 33,1 27,3 30,8
Yatırım yaparak iş imkânı sağlamalıdır 47,6 37,3 36,8 38,4
Bölge insanına maddi yardım yapmalıdır 8,1 10,2 10,6 10,4
Diğer 1,3 2,5 1,0 2,4
Toplam 100 100 100 100
Bulgular bütün olarak değerlendirildiğinde gençlerin ağırlıklı olarak iki konu üzerinde durdukları anlaşılmaktadır. Bölgeye yatırım yapılarak iş imkânlarının sağlanması ve sosyal ve kültürel imkân-ların geliştirilmesi. Bölgede yapılan görüşmelerde de bölgenin en önemli sorunu olarak işsizlik ve istihdam üzerinde durulmuştur. İşsizliğin gençleri gelecek konusunda karamsar yaptığı, gelecek umutlarını zayıflattığı ve gelecek kaygısı yarattığı ifade edilmiştir. Üniversite mezunu gençlerde de bu kaygının yaygın olduğu, bu nedenle fırsat bulanların bölgeden göç etmek istedikleri anla-şılmaktadır.
Görüşmelerde ikinci olarak üzerinde önemle durulan konu, gençlerin eğitim dışında vakit geçir-melerini, kendilerini geliştirmelerini sağlayacak sanatsal, sportif ve kültürel mekanların yetersiz olduğudur. Bu yetersizliğin gençleri başka faaliyetlere sürüklediği anlaşılmaktadır. Bu iki konu açı-sından görüşmelerden elde edilen bulgularla yukarıda görüldüğü gibi gençlerden elde edilen bulgular örtüşmektedir. Bu iki sorunun çözülmesini gençler devletten beklemektedir. Görüşme-lerde ise devletin öncülük etmesi, güvenlik ortamını sağlaması ve yatırımcıların bölgeye yönlen-dirmesi hususları öne çıkmıştır.
laştığı görülmektedir. Bu dağılımın anlaşılabilir bir durumu gösterdiği söylenebilir. Liseli gençler için iş hayatı henüz çok gündemde değildir, üniversiteli gençler ise çalışma hayatına atılmanın hazırlığı ve tedirginliği içindedir. Okumayanlar ise ya iş aramaktadır veya çalışma hayatının bir şe-kilde içindedir ve çalışmanın anlamı ve önemi onları daha yakından ilgilendirmektedir. Benzer bir değerlendirme sosyal ve kültürel imkânların yetersizliği konusunda da yapılabilir. Bu konu içinde bulundukları yaş grubunun bir özelliği olarak daha çok liseli gençleri ilgilendirmektedir ve bu ne-denle olsa gerek bu alandaki eksikliklerin giderilmesine en fazla onlar vurgu yapmaktadır (%30,5).
Yaşadıkları şartlar veya ortam gereği bu konu en az okumayanların ilgi alanında görünmektedir (%17,6). Üniversiteliler bu iki grup arasında yer almaktadır (%28,9). Öncelikle can ve mal güvenliği sağlanmalıdır görüşü gruplar arasında kayda değer bir farklılık göstermemektedir. İnsanlara mad-di yardım yapılmalı görüşünü kabul etme en az üniversiteli gençler arasında yaygın görünmek-tedir (%5,5). Eğitim düzeyleri arasındaki farklılık istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (P=,000).
Tablo 13.15: Devletin bu bölgeye en fazla ne yapmasını istersiniz?
Okumayan Lise Üniversite
Can ve mal güvenliğini sağlamalıdır 15,6 19,7 19,0
Sosyal ve kültürel imkânları geliştirmelidir 17,6 30,5 28,9
Yatırım yaparak iş imkânı sağlamalıdır 56,6 36,9 43,9
Bölge insanına maddi yardım yapmalıdır 9,0 11,4 5,5
Diğer 1,3 1,5 2,7
Toplam 100 100 100
İllere göre devletin bölgeye yönelik olarak neler yapması gerektiği Tablo 13,16’ta verilmektedir.
Tabloya göre, insanlara maddi yardım yapılması gerektiği konusunda kısmen Ağrı hariç diğer il-lerde yaşayan gençler arasında belirgin bir farklılık görünmemektedir. Can ve mal güvenliğinin sağlanması konusunda Iğdır hariç (%24,3) diğer iller arasında benzerlik bulunmaktadır. Iğdır’da can ve mal güvenliğinin korunmasına dönük vurgu genel ortalamanın üstünde çıkmaktadır. Bu durum Iğdır’da bu konunun hala önemli olduğunu göstermektedir. Gençlere yönelik sosyal ve kültürel imkânların diğerlerine göre yetersiz olduğu il Ardahan görünmektedir. Bu nedenle bu eksikliğin giderilmesi talebi en fazla (%33,1) bu ilde ortaya çıkmaktadır.
İllerdeki yatırım ve iş imkânlarını yetersiz bulma ve devletin öncelikle bu eksikliği giderme talebi daha önce de görüldüğü gibi bütün illerde öne çıkmaktadır. Bu açıdan iller karşılaştırıldığında Ağrı hariç diğer illerin oranları birbirine benzer çıkmıştır. Ağrı’da ise bu oran diğerlerine göre belirgin olarak (%47,6) yüksektir. Ağrının gelişmişlik durumuna bakıldığında bu sonuç anlaşılabilir görün-mektedir. İller arasındaki farklılık istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (P=,005)
T.C. SERHAT KALKINMA AJANSI
ÖNERİLER
Fotoğraf: Fatma Sinar
oluşturmaktadır. Beş öğrenciden biri okulunu veya bölümünü sevmemektedir. Okula karşı istek ve sevgi, kız öğrencilerde erkeklere göre belirgin biçimde daha fazladır. Kız öğrenciler, okulu bir yandan aile ortamından kurtulmak, bir yandan da kendilerini gerçekleştirmek için bir araç olarak gördükleri için okula erkeklere göre daha fazla sarılmaktadırlar.
• Gençlerin sadece yüzde 29’u dışarıda arkadaşlarıyla eğlenerek veya spor yaparak vakit ge-çirmektedir. Geriye kalanlar vakitlerini genel olarak evde geçirmektedirler. Özellikle TRA2 bölgesindeki şehirlerde yeterli sosyal alt yapının olmayışı ve toplumsal değerlerden dolayı kız öğrenciler okulun dışındaki zamanlarını evde geçirmek zorunda kalmaktadırlar. Gençlerin büyük bir kısmı sporla uğraşmamaktadır. Sporla uğraşmamanın altında yatan temel neden, bölgedeki şehirlerde yeterli spor alt yapısının bulunmamasıdır. Alt yapının bulunduğu Sarıka-mış gibi yerlerde spor etkinliği belirgin biçimde gençler arasında yaygın olarak gelişmektedir.
• Gençlerin yarıdan fazlası herhangi bir hobiye sahip değildir. Bir hobiye sahip olmak maddi imkânlarla bağlantılı olduğu gibi yaşanan yerin sosyal ve kültürel alt yapı imkânlarıyla da bağlantılıdır. Ne yazık ki bölgede, gençlere bu alanda yeterince imkân sağlayacak alt yapı mevcut değildir. Gençlerin üçte ikisinden fazlası herhangi bir yerel oyunu bilmemektedir.
Gençler arasında sportif etkinliklerin yanı sıra halk oyunları gibi kültürel etkinlikler de sınırlı düzeyde görülmektedir.
• Gençlerin genel olarak kalabalık ailelerde yaşadığı anlaşılmaktadır. Araştırmaya katılan genç-ler içinde 3 veya daha fazla kardeşe sahip olanların oranı yüzde 74 düzeyindedir. Gençgenç-ler için-de 5 veya daha fazla sayıda kariçin-deşe sahip olduğunu belirtenlerin oranı yüziçin-de 43 gibi yüksek düzeydedir. Dolayısıyla bölgenin kalabalık aile yapısına sahip olduğu anlaşılmaktadır. Bu da doğal olarak aile içinde kişi başına düşen gelirin düşüşüne yol açmaktadır.
• Gençlerin çoğu ailelerinin kendilerine az veya çok müdahale ettiğini belirtmektedirler. Ai-lenin müdahalesine maruz kalan gençler daha çok lise öğrencileri arasında yoğunlaşmak-tadır. Araştırmaya katılan gençlerin üçte biri ailesiyle aynı dünya görüşünü paylaşmadığını belirmektedir. Dünya görüşü bakımından ailesiyle ters düşenler en fazla okumayan gençler arasında yoğunlaşmaktadır. Gençler, ailelerinin müdahalesine maruz kaldığını ve ailelerinin kendilerini anlamadığını belirtmelerine rağmen hayati konulardaki karar alma süreçlerinde ailelerine bağlı kalmaktadırlar. Mesela evlilik kararı alırken aile ile ailenin istemediği birisi ara-sında tercih yapma durumunda gençler aileden yana tavır takınacaklarını belirtmektedirler.
• Gençlerin yüzde 15’i son bir sene içinde şiddete maruz kalmış veya dayak yemiştir. Dayak yi-yenlerin genel olarak sırayla babadan, arkadaştan, ağabeyden veya abladan dayak yediği an-laşılmaktadır. Araştırma bulgularını dikkate aldığımızda gençlerin maruz kaldığı dayak yeme veya şiddet olayı daha çok aile içinde yaşadığını söyleyebiliriz.
• Gençlerin yüzde 58’i herhangi bir sorunları olduğu zaman anneleriyle paylaşmaktadırlar. An-neden sonra kardeş, ağabey veya abla gelmektedir. Sorununu babasıyla paylaşanların oranı yüzde 6 gibi düşük düzeydedir. Gençler içinde beş kişiden biri sorununu kimseyle paylaş-mayıp içine atmaktadır. Gençler arasında ruhsal sağlık bakımından sorun yaşadığını belirten dikkate değer bir kesim bulunmaktadır. Bu gençlerin daha çok sorunlarını başkasıyla paylaş-mayanlar arasında yoğunlaştığı tahmin edilebilir.
BÖLÜM 14
GENEL TESPİTLER VE ÖNERİLER
Literatür taraması, anket çalışması, derinlemesine mülakatlar ve odak grup çalışmaları üzerinden yürütülen bu araştırma TRA2 bölgesinde yaşamakta olan 14-24 yaşları arasındaki gençleri konu edinmiştir. Gençlerin boş zaman etkinlikleri, okul performansları, hobileri, medya tüketim alışkan-lıkları, sosyal medyayı takip düzeyleri, dünya görüşleri, sahiplendikleri kimlikleri, belli başlı değer-lere yaklaşımları, gelecek beklentileri, yaşam memnuniyetleri ve bölgeye ilişkin yaklaşımları çok yönlü olarak ele alınıp araştırılmıştır. Bu konuları kapsayan kapsamlı bir anket uygulaması okuma-yan, lise öğrencisi ve üniversite öğrencisi 4692 kişiye uygulanmıştır. Başta il ve ilçelerdeki mülki amirlikler olmak üzere, belediyeler, güvenlik birimleri, eğitim kurumları, sivil toplum kuruluşları, siyasal partiler ve nihayetinde gençlerin kendileriyle yüz yüze derinlemesine mülakatlar gerçek-leştirilmiştir. Yine gençlerle odak grup çalışmaları yapılmıştır. Öte yandan bölgedeki gençlikle ilgili resmi kurumlar ve özel kişiler tarafından yapılmış olan araştırmalar ve ortaya konan veriler de derlenerek kendi araştırmamızın bulgularıyla harmanlanmıştır. Tüm bu verilerden hareketle bu bölümde önce araştırmanın genel tespitlerine yer verilecek, ardından da bu tespitler ışığında ula-şılan öneriler üzerinde durulacaktır.