Geçerlilik Hesaplama AĢaması

Bu ölçeğin geçerlilik çalıĢması için baĢvurulan yöntemlerden biri de faktör analizidir. TavĢancıl (2006) ve Büyköztürk‟e (2010) göre faktör analizi, aynı yapıyı ya da niteliği ölçen değiĢkenleri bir araya toplayarak ölçmeyi ve az sayıda faktör ile açıklamayı amaçlayan bir istatistiksel tekniktir. Bu teknik sosyal bilimlerde, baĢta psikolojik boyutların tanınmasında ve boyutların içeriği ile ilgili bilgi edinilmesinde çok değiĢkenli analiz tekniklerinden biridir. Özetle faktör analizine, ortak boyutlar saptanarak boyut indirgeme ve bağımlılık yapısının yok edilmesi denilebilir.

Faktör analizinde, hesaplanan korelasyon katsayılarının güvenilir olması için yeterli sayıda örneklemden elde edilen verilerin olması gerekir. Küçük örneklemlerden hesaplanan korelasyon katsayıları daha az güvenilir olma eğilimindedir. Bunun için örneklem büyüklüğünün korelasyon güvenirliğini sağlayacak kadar büyük olması

gerekir. Örneklemden elde edilen verilerin yeterliliğinin saptanması için Kaiser-Meyer- Olkin (KMO) testi yapılmaktadır. KMO değeri 1‟e yaklaĢtıkça mükemmel, 0.50‟nin altında ise kabul edilemez (0.90‟larda mükemmel, 0.80‟lerde çok iyi, 0.70‟lerde iyi, 0.60‟larda vasat, 0.50‟lilerde kötü) olduğu belirtilmektedir (TavĢancıl, 2006: 50).

Ölçeğin geçerlilik çalıĢması için yapılan faktör analizinde “temel bileĢenler (Principle Compenent) analizi yöntemi” ile dik döndürme yöntemlerinden “verimax yöntemi” kullanılmıĢtır. Önemli faktör sayısına karar verilirken öz değeri 1‟in üzerinde olan faktörler alınmıĢtır. Analizin değerlendirilmesinde “Rotated Component Matrix(a)” tablosuna bakılmıĢtır. Eymen‟e (2007) göre “Rotated Component Matrix(a)” hangi maddenin hangi faktöre ait olduğu hakkında bilgi içermektedir. Bu tablo incelenirken her bir maddenin hangi faktör altında en yüksek değere sahip olduğuna bakılır. Daha sonra bu maddeler gruplandırılarak faktör yapısı oluĢturulur (s.85).”

AraĢtırmadaki değerler ölçeği “Doğa Sevgisi”, “Temizlik” ve “Sağlıklı Olma” olmak üzere üç boyutta geliĢtirilmiĢtir. Bu yüzden geçerlilik çalıĢması için yapılan faktör analizinden sonra yeni bir gruplandırma yapılmamıĢtır. Faktör analizi ise ölçeğin iç geçerliliğini tespit etmek için uygulanmıĢtır. Bu analizle ilgili bilgiler aĢağıda sunulmuĢtur.

3.4.3.2.1. Doğa Sevgisi Boyutu Faktör Analizi

Bu boyutta 28 madde geliĢtirilmiĢ ve 187 örneklemden veriler toplanmıĢtır. Örneklemden elde edilen verilerin faktör analizi yeterliliğinin saptanması için Kaiser- Meyer-Olkin (KMO) testi yapılmıĢtır. Test sonucunda KMO değeri ,752 bulunmuĢtur. Bu veri, ölçeğin, faktör analizi için iyi derecede uygun olduğunu göstermektedir.

Ölçeğin “Doğa Sevgisi” boyutundaki 28 madde, tek boyutlu olarak faktör analizine girmiĢtir. Faktör analizi uygulaması sırasında 28. maddede hata verildiğinden dolayı bu madde çıkarılıp tekrar analize tabi tutulmuĢtur. Geriye kalan 27 madde üzerinden yapılan faktör analizi sonrasında verilen çıktılardan “Total Variance Explained” ve “Communalities” tabloları incelendiğinde “Doğa Sevgisi” boyutunda analize katılan 27 maddenin öz değeri 1‟den büyük olan maddelerin 9 faktör altında toplandığı görülmüĢtür. Bu 9 faktörün ölçeğe iliĢkin açıkladıkları varyans %58,628‟dir. Faktör yük değerlerinin belirlenmesi için “Rotated Component Matrix(a)” tablosu incelendiğinde maddelerin ilk dört faktör altında yoğunlaĢtığı görülmüĢtür. Dolayısıyla ilk 4 faktörde yer alan 18 maddenin istatistiki değerlendirmede kalmasının, diğer 9

maddenin ise testten çıkarılmasının doğru olacağına karar verilmiĢtir. Ölçekte kalmasına karar verilen maddelerin faktör yük değerleri Tablo 14‟de sunulmuĢtur.

Tablo 14

Ölçeğin Doğa Sevgisi Boyutunun, Faktör Analizi Yük Değerleri

Madde Faktörler 1 2 3 4 M13 .732 M24 .645 M21 .636 M4 .559 M1 .480 M27 .480 M9 .699 M15 .581 M19 .570 M20 .535 M16 .713 M25 .661 M22 .657 M17 .498 M2 .770 M7 .543 M12 .499 M18 .472

Yapılan faktör analizi sonucunda bazı değer ifadeleri çıkarılarak ölçeğin doğa sevgisi boyutu 18 maddeye indirilmiĢtir. Bu 18 maddenin 10‟u olumlu, 8‟i olumsuz ifadeden oluĢmaktadır.

3.4.3.2.2. Temizlik Boyutu Faktör Analizi

Bu boyutta 24 madde geliĢtirilmiĢ ve 187 örneklemden veriler toplanmıĢtır. Örneklemden elde edilen verilerin faktör analizi yeterliliğinin saptanması için Kaiser- Meyer-Olkin (KMO) testi yapılmıĢtır. Test sonucunda KMO değeri ,754 bulunmuĢtur. Bu veri; ölçeğin, faktör analizi için iyi derecede uygun olduğunu göstermektedir.

Ölçeğin “Temizlik” boyutunda 24 madde, tek boyutlu olarak faktör analizine girmiĢtir. 24 madde üzerinden yapılan faktör analizi sonrasında verilen çıktılardan “Total Variance Explained” ve “Communalities” tabloları incelendiğinde “Temizlik” boyutunda analize katılan 24 maddenin öz değeri 1‟den büyük olan maddelerin 7 faktör altında toplandığı görülmüĢtür. Bu 7 faktörün ölçeğe iliĢkin açıkladıkları varyans

%53,347‟dir. Faktör yük değerlerinin belirlenmesi için “Rotated Component Matrix(a)” tablosu incelendiğinde maddelerin ilk dört faktör altında yoğunlaĢtığı görülmüĢtür. Dolayısıyla ilk 4 faktörde yer alan 17 maddenin istatistikî değerlendirmede kalmasının, diğer 7 maddenin ise testten çıkarılmasının doğru olacağına karar verilmiĢtir. Ölçekte kalmasına karar verilen maddelerin faktör yük değerleri Tablo 15‟de sunulmuĢtur. Tablo 15

Ölçeğin Temizlik Boyutunun Faktör Analizi Yük Değerleri

Madde Faktörler 1 2 3 4 M20 .654 M15 .651 M7 .562 M18 .525 M12 .492 M9 .426 M6 .748 M4 .609 M14 .510 M1 .472 M16 .427 M17 .688 M2 .523 M10 .742 M24 .595 M13 .510 M21 .412

Yapılan faktör analizi sonucunda bazı değer ifadeleri çıkarılarak ölçeğin temizlik boyutu 17 maddeye indirilmiĢtir. Bu 17 maddenin 9‟u olumlu, 8‟i olumsuz ifadeden oluĢmaktadır.

3.4.3.2.3. Sağlıklı Olma Boyutu Faktör Analizi

Bu boyutta 40 madde geliĢtirilmiĢ ve 223 örneklemden veriler toplanmıĢtır. Örneklemden elde edilen verilerin faktör analizi yeterliliğinin saptanması için Kaiser- Meyer-Olkin (KMO) testi yapılmıĢtır. Test sonucunda KMO değeri .698 bulunmuĢtur. Bu veri; ölçeğin, faktör analizi için iyi derecede uygun olduğunu göstermektedir.

Ölçeğin “Sağlıklı Olma” boyutunda 40 madde, tek boyutlu olarak faktör analizine girmiĢtir. 40 madde üzerinden yapılan faktör analizi sonrasında verilen çıktılardan “Total Variance Explained” ve “Communalities” tabloları incelendiğinde “Sağlıklı

Olma” boyutunda analize katılan 40 maddenin öz değeri 1‟den büyük olan maddelerin 15 faktör altında toplandığı görülmüĢtür. Bu 15 faktörün ölçeğe iliĢkin açıkladıkları varyans %62,399‟dur. Faktör yük değerlerinin belirlenmesi için “Rotated Component Matrix(a)” tablosu incelendiğinde maddelerin her faktöre dağınık bir Ģekilde yayıldığı gözlenmiĢtir. Ġlk 7 faktördeki maddelerin yeniden faktör analizine tabi tutulmasına rağmen maddelerin belirli faktörlerde yoğunlaĢamadığı tespit edilmiĢtir. Dolayısıyla ilk 7 faktörde yer alan 25 maddenin istatistiki değerlendirmede kalmasının, diğer 15 maddenin ise testten çıkarılmasının doğru olacağına karar verilmiĢtir. Ölçekte kalmasına karar verilen maddelerin faktör yük değerleri Tablo 16‟da sunulmuĢtur.

Tablo 16

Ölçeğin Sağlıklı Olma Boyutunun Faktör Analizi Yük Değerleri Madde Faktörler 1 2 3 4 5 6 7 M12 .745 M3 .595 M35 .570 M36 .530 M30 .674 M31 .568 M32 .507 M28 .497 M26 .451 M34 .425 M25 .722 M24 .600 M18 .439 M8 .778 M37 .459 M15 .691 M5 .589 M16 .494 M9 .492 M23 .770 M29 .523 M4 .369 M33 .665 M20 .598 M13 .483

Yapılan faktör analizi sonucunda bazı değer ifadeleri çıkarılarak ölçeğin sağlıklı olma boyutu 25 maddeye indirilmiĢtir. Bu 25 maddenin 13‟ü olumlu, 12‟si olumsuz ifadeden oluĢmaktadır.