Geçerlik ve Güvenirlik

Bu başlık altında veri toplama araçlarıyla ilgili geçerlik ve güvenirlik önlemlerine yer verilmiştir. Bu bağlamda öncelikli olarak nicel daha sonra nitel veri toplama araçlarının geçerlik ve güvenirlik önlemleri (Yıldırım ve Şimşek, 2013) Tablo 21’de verilerek devamında ayrı başlıklar altında detaylı olarak açıklanmıştır.

Tablo 21

Veri toplama araçlarının geçerlik ve güvenirlik önlemleri

Ölçüt Nicel Araştırma Nitel Araştırma Araştırmada

Kullanılan Yöntemler

Araştırma sonuçları yoluyla gerçeğin doğru temsili

İç geçerlik Güvenirlik

Uzun süreli etkileşim Derinlik odaklı veri toplama Çeşitleme Uzman incelemesi Katılımcı teyidi Sonuçların uygulanması Dış geçerlik(Genelleme) Aktarılabilirlik (Transfer edilebilirlik) Ayrıntılı betimleme Amaçlı örnekleme Tutarlığı sağlama İç güvenirlik Tutarlık Tutarlık incelemesi Nesnel, yansız olma Dış güvenirlik Teyit edilebilirlik Teyit incelemesi

3.5.1.Sosyal Bilgiler Öğretmen Yeterlikleri Belirleme Ölçeği’nin geçerliğini sağlamaya yönelik yapılan işlemler. Ölçek geliştirme aşamasında geçerlik ve güvenirlik sağlamaya

yönelik çalışmaların yapılması araştırma sonuçlarının doğruluğu açısından önem arz etmektedir (Ercan ve Kan, 2004). Araştırma kapsamında geliştirilen ölçeğin geçerliğini artırmak için yapılması gerekenler literatürde farklı şekillerde sınıflanmasına karşın genel olarak önerilen işlem basamakları; uzman görüşünün alınması, veri toplama aracı ve süreci hakkında bilgi verilmesi, veri analiz sürecinin detaylandırılması, varsayım ve sınırlıkların ortaya konulması, örneklem özelliklerinin açıklanması, çalışmanın uygulama sürecinin detaylandırılması, araştırmacı rolünün betimlenmesi ve madde sayısı olarak karşımıza çıkmaktadır (Brinberg & McGraft, 1985; (Cresweell, 2011; Fraenkel, Wallen & Hyun 2011; McMillan & Schumacher, 2010; Topu, Baydaş, Turan ve Göktaş, 2013). Bu öneriler dikkate alınarak çalışmanın geçerliği sağlanmaya çalışılmıştır.

Sosyal Bilgiler öğretmen yeterliklerinin belirlenmesi amacıyla geliştirilen ölçeğin geçerlik sağlama çalışmaları incelendiğinde, öncelikli olarak sürecin her aşaması uzman görüşleri doğrultusunda planlanmış ve uygulama sürecinin her aşaması uzman kontrolünde yürütülmüştür. Buna ek olarak veri toplama aracının geliştirilme sürecinde yapılan iş ve işlemler detaylı bir biçimde açıklanmıştır. Ayrıca veri toplama ve analiz süreci ayrıntılı olarak ortaya konularak elde edilen sonuçların değerlendirme işlemleri uzman görüşleri

doğrultusunda araştırmacı tarafından gerçekleştirilmiştir.

Çalışmaya yönelik sayıltılar, sınırlılıklar, çalışmanın araştırma grubunun belirlenme süreci ve yöntemi ilgili bölümlerde (giriş, yöntem) detaylandırılmıştır. Araştırma sürecinde her bir katılımcı araştırma hakkında detaylı olarak bilgilendirilerek gönüllü olanlar araştırma sürecine dâhil edilmiştir. Son olarak geliştirilen ölçeğin madde sayısı ve boyutları ayrıntılı olarak ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Araştırma, betimsel geçerlik ölçütlerinin yanı sıra kapsam, görünüş ve yapı geçerlik kriterleri açılarından da incelenerek araştırmanın geçerliği artırılmaya çalışılmıştır. Kapsam geçerliği Davis (1992) tekniği kullanılarak istatistiksel olarak incelenirken görünüş geçerliği uzman görüşleri ile sağlanmaya çalışılmıştır. Çalışmada yapı geçerliğini sağlamak için AFA ve DFA yapılmıştır. AFA ile ortaya konulan modele DFA uygulanarak yapı geçerliği sağlanmaya çalışılmıştır.

3.5.2. Sosyal Bilgiler Öğretmen Yeterlikleri Belirleme Ölçeği’nin güvenirliğini sağlamaya yönelik işlemler. Araştırma kapsamında geliştirilen ölçeğin güvenirliğini artırmak

için yapılması gerekenler literatürde farklı şekillerde sınıflanmasına karşın genel olarak önerilen işlem basamakları; uzman görüşünün alınması, güvenirlik hesaplamalarının yapılması, değerlendiriciler arası güvenirlik çalışmasının yapılması, katılımcı görüşünün alınması, veriler arası tutarlılığın kontrolü ve madde sayısı şeklindedir.

Araştırma sürecinin güvenirliğini sağlamak için araştırmanın her aşamasında uzman görüşüne başvurulmuştur. Ayrıca değerlendiriciler arasındaki güvenirliği belirlemek için Davis (1992) tekniğiyle uzman görüşleri alınarak KGİ değerleri hesaplanmıştır. Bunların yanı sıra ölçek geliştirme sürecinde katılımcılardan dönütler alınmaya gayret edilmiş ve gelen dönütlerden olabildiğince faydalanılmaya çalışılmıştır. Elde edilen verilerin iç tutarlıkları da incelenerek verilerin uyumu tespit edilmeye çalışılmıştır. Bunlara ek olarak ölçek geliştirme çalışmalarında güvenirliğin sağlanması adına sıkça kullanılan iç tutarlık katsayısı (Cronbach’s Alpha) ile %27’lik alt ve üst grup madde toplam korelasyonları hesaplanmıştır (Çokluk ve diğerleri, 2014; Gül ve Sözbilir, 2015; McMillan ve Schumacher, 2013; Ürey ve Çepni, 2014). Bu korelasyonlar araştırmacıya, güvenirlik hesaplamalarına ek olarak, ölçeğe

konulması düşünülen maddelerin yapı içerisindeki tutarlığını da inceleme fırsatı sunmaktadır (Erkuş, 2012). Ölçeğe yönelik güvenirlik analizi sonuçları bulgular kısmında verilmiştir.

3.5.3.Nitel veri toplama araçlarının geçerlik ve güvenirliğini sağlamaya yönelik işlemler. Nitel araştırmalarda güvenirlik, araştırmacının yaklaşımının tutarlılığını geçerlik ise

bulguların doğruluğu için araştırmacı kontrolünü işaret etmektedir (Gibbs, 2007). Nitel araştırmanın geçerliği, üye kontrolü, üçgenleme (çeşitlendirme), akran değerlendirmesi ve dış denetleyici gibi çeşitli stratejiler izlenebilir (Creswell, 2014). Bu bilgiler doğrultusunda araştırmanın geçerliğini sağlamak için; üye kontrolü, üçgenleme (çeşitlendirme), akran değerlendirmesi ve dış denetleyici stratejileri izlenerek çalışmanın geçerliği sağlanmaya çalışılmıştır.

Çalışmanın güvenirliğini sağlamak için; kodların tanımlanmasında sapma olmaması için kodlama sürecinde verilerin sürekli olarak karşılaştırılması, analizi yapılan verilerin farklı zamanlarda tekrar kontrol edilmesi ve farklı bir araştırmacı tarafından çapraz kontrolünün sağlanması önerilir (Gibbs, 2007). Bu öneriler doğrultusunda nitel verilerin güvenirliğini sağlamak adına verilerin sürekli karşılaştırması ve tekrar kontrolü yapılmıştır. Bunlara ek olarak, analizi yapılan verilerin çapraz kontrolü, bir alan uzmanı araştırmacı tarafından daha yapılmıştır. Alan uzmanından, verilerden belirli bir kısmını (%25) kodlaması istenmiştir. Bu şekilde oluşan kod ve kategorilerin uyuşum yüzdesi (Miles ve Huberman, 2016) .80 olarak hesaplanmıştır.

4.Bölüm Bulgular

Bu bölümde, araştırmanın amacı doğrultusunda yapılan istatistiksel analizlere, içerik analizlerine ve bu analizler sonucunda elde edilen bulgulara yer verilmiştir. Bulgular, ihtiyaç analizi, uygulama ve değerlendirme aşamaları takip edilerek, araştırma problemlerindeki sıralamaya göre açıklanmaya ve yorumlanmaya çalışılmıştır.

4.1.Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin mesleki gelişime ihtiyaç duyduğu alanlar,