GAP Bölgesi OSB’leri ve KSS’leri Müdahale Alanları

 OSB arsa tahsisi konusunda fizibilite çalışması ön şart olmalıdır.

 GAP illeri ve ilçelerinde uygun olabilecek OSB yeri ile ilgili alternatiflerin belirleneceği bir proje hayata geçirilmelidir. Uzun vadeli programları kapsayabilecek şekilde illerin imar planlarında sanayi alanlarının belirlenerek bu alanların “Sanayi Alanı” olarak 1/100.000’ lik planlara eklenmelidir.

 Mera vasfı değişikliklerinin daha kısa sürelerde sonuçlanabilmesi için söz konusu yetki yerel birimlere devredilmelidir.

 Sanayi alanlarının oluşturulmasında yaşanan sıkıntılar göz önünde tutularak parsellerde yapılması planlanan inşaat alanının artırılması da dikkate alınarak planlama yapılmalıdır.

 Arsa tahsisi yapılan OSB’lerin yatırım aşaması cezai ve idari yaptırıma dayalı bir sınırlı süreç haline getirilmelidir.

 OSB mevzuatı güncel duruma uygun olarak yenilenmelidir.

57

 GAP Bölgesi’nde sermayenin yatırımlara kanalize edilebilmesi için yatırım politikaları geliştirilmeli ve mevcut politikalardaki şeffaflık artırılmalıdır.

 Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından kredilendirilen OSB’lerin altyapı çalışmaları tamamlanmadan OSB’lerin tahsis yapması engellemelidir.

 OSB yönetim kurulunun üye sayısı artırılmalı ve üyelere sektörel sorumluluk ve uzmanlık verilmeli veya kazandırılmalıdır.

 Yeni yatırımları doğru olarak yönlendirmesi için OSB ile DPT’nin beraber çalışarak veri tabanını oluşturulmalı ve yeni yatırımlar doğru olarak yönlendirilmelidir.

 Sanayi girişimciliğini destekleyecek model fabrika projesi hayata geçirilmelidir.

 Fizibilite, iş yapma planı, rekabet ve pazar araştırması içeren fizibilite planlarına öncelikli olarak destek verilmelidir.

 İhtiyaç olan bölgelerde yeni OSB’ler açılmalı ve anahtar teslimi fabrikalar kurulmalıdır

 OSB kuruluş ve yer seçimi işlemlerinin yereldeki kurumlara devredilmesi sağlanmalıdır

 Teşvikler hazırlanırken ofis çalışmalarının yanı sıra saha çalışmalarına ve dinamik etkenlere daha fazla önem göstermelidir.

 OSB’deki yatırımcılara enerji desteği uygulaması tekrar başlatılmalıdır.

 Kamu-Üniversite-Sanayi işbirliği ile il bazında stratejik plan yapılarak uygulamaya alınmalı ve ihtiyaç duyulan finansal kaynak aranmalıdır.

 Sanayi 4.0 mantığına paralel tematik girişimcilik merkezi oluşturmalıdır.

 OSB altyapı-üstyapı gibi projelerin gerçekleştirilmesini projelerin OSB Müteşebbis Heyeti tarafından TOKİ-YIKOB-vb. kurumlara yaptırılabilmesi sağlanabilmelidir (ilgili bakanlığı kredi desteği devam etmek şartı ile)

 Mevcut ve yenilikçi yatırımlar desteklenmelidir.

 Ürün çeşitliliğinin artırılması konusunda OSB’deki firmalar desteklenmelidir.

 Atıl duruma düşmüş işletmelerin kapasitelerinin faal hale getirilmesi adına destek mekanizmalarının sağlanması gerekir. Yapılan devlet teşviklerinde mühendis zorunluğu tutulmalıdır.

 İşverenin prim ve sosyal güvenlik yükümlükleri azaltılmalı, kaçak yolu kapatılmalıdır.

 OSB yönetimlerinin güçlendirilerek yatırımlar hızlı bir şekilde değerlendirmeye alınmalıdır.

 Kümelenme, girişimcilik gibi konularda sürdürülebilir yönetimi kolaylaştıracak modeller geliştirilmelidir.

58

 Büyüklükleri OSB ile KSS arasında kalan işletmeler için bir kurumsallaşma sağlanmalı, yeni bir ara model kurgulanmalıdır.

 OSB’lerin ulaşım altyapı sorunu her açıdan giderilmeli, OSB’lerin lojistik modları ile entegrasyonu sağlanmalıdır.

 Kanalizasyon, yol ve çevre düzenlemesini yerel yönetimler yapmalıdır.

 Acil durumlara karşı (büyük afetler, yangın, patlama, sel) OSB’nin kendi bünyesi içinde eğitimli elemanlar, malzeme ve ekipmanlarla desteklenmelidir.

 Alternatif enerji altyapısı kurulmalı, enerji altyapısının Bölge’deki enerji tedarikçi kurum tarafından faal hale getirilerek sorunlar giderilmeli, kesintisiz ve nitelikli (dalgalanmaya izin vermeyen) enerji sağlanmalıdır.

 OSB’lerin mevcut alt yapılarında çevre düzenleme sıvı/katı atık işlemleri gibi eksikliklerin veya yetersizliklerin kesin olarak belirlenmeli ve bunların düzeltilebilmesi için yerel yönetimler ile sağlıklı iletişim kurulmalıdır.

 Yönetimlerin kurumsallaşmasını sağlamak için ulusal ya da uluslararası danışmanlık hizmeti alınarak kurumsal dönüşüm faaliyetleri gerçekleştirilmelidir.

 Yatırımcılara bazı konularda rehberlik edebilecek “Tek durak Ofis” uygulaması gibi OSB yardımlaşma ve danışmanlık merkezleri açılmalıdır. Potansiyel girişimciler için yatırım projeleri hazırlama ve değerlendirme süreci konusunda farkındalık oluşturacak eğitim ve danışmanlık hizmeti verilmelidir.

 Dış ticaret konusunda firmalara eğitim ve danışmanlık desteği verilmelidir. İhracat süreçleri kolaylaştırılmalı ve ihracata yönelik çalışmalar yapan firmaların başarı hikayelerini paylaşacağı etkinlikler düzenlenerek firmalar arasında dış ticaret algısı yaygınlaştırılmalıdır.

 Başka şehirlerden temin edilecek kalifiyeli personelin tedirginliklerini ortadan kaldırmak için şehirlerin sosyal donatıları zenginleştirilerek, yaşam kalitesi artırılarak, şehrin cazip yönlerini öne çıkararak gelecek kalifiyeli elemana farklı fırsatlar sunulmalı ve Bölge illerinin cazibe merkezine dönüşmesi sağlanmalıdır.

 OSB’lerde firmaların dış ticaret ve e-ticaret eksikliklerini giderecek deneyimli ve tecrübeli personel istihdam edilmelidir.

 İstihdamın yerelden karşılanması öncelikli olmalıdır (maddi - manevi tatmin ). Gerekirse eksikliği hissedilen kalifiye elemanların yetiştirilebilmesi için eğitim programları ve kurslar düzenlenmelidir. OSB’lerde nitelikli personel istihdam edilmesi genel bütçeye dahil edilmelidir.

59

 Mevcutta Bölge illerinde bulunan Suriyeliler eğitilerek Ortadoğu-Avrupa arasında ticari üs olanakları araştırılmalıdır.

 Tüm kamu kurumlarının içinde bulunduğu OSB merkezli mesleki eğitim kurumu ve gelişim merkezi kurulmalıdır. Bu projeye üniversite, MEB, OSB Müdürlüğü ve belediyeler öncülük etmelidir. Gerekli eğitimler düzenlenerek teknik elemanlar eğitimli hale getirilmelidir. Meslek liseleri bünyesindeki pratik eğitim imkânlarının iyileştirilerek staj şartları piyasa ile uyumlu hale getirilmelidir.

 Çalışanların özlük haklarını kullanabilmeleri için yeterli eğitimin verilmesi ve şirket denetimlerinin yapılarak ceza ve kontrol mekanizmasının disiplinli bir şekilde uygulanması sağlanmalıdır.

 Gelişen teknolojiye ayak uydurularak ve ürün kalitesinin artırılarak Ar-Ge birimlerinin faaliyetleri geliştirilmelidir. Firmalar için Ar-Ge çalışmalarını cazip hale getirecek ve özendirecek projeler geliştirilmelidir. Üniversitelerinde etkin bir şekilde rol alacağı inovasyon merkezleri oluşturulmalıdır.

 Kamu - Üniversite - Sanayi işbirliği oluşturulmalı, iletişimin kuvvetlendirilmesi açısından düzenli olarak bölgesel il bazlı toplantı/çalıştaylar düzenlenmelidir. Bu işbirliği yerel idarelerce sahiplenilmeli ve takip edilmelidir.

 Teknokent etkinliğinin artırılarak üniversite sanayi işbirliği kuvvetlendirilmelidir. OSB’ler arasında işbirliği arttırıcı platformlar oluşturulmalıdır.

 Üniversiteler sanayinin işgücü ihtiyacına göre OSB içerisinde eğitim birimleri açmalı (meslek yüksekokulları gibi), staj olanaklarının uzun dönemli olacak şekilde gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.

 OSB yönetimine yönelik uygulama ağırlıklı yönetici geliştirme programı yapılmalıdır.

 Mevzuat açısından yeterli ancak uygulama açısından sorunlu olan İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) uygulamalarının denetim ve kontrol mekanizmaları düzeltilmelidir. İlk olarak İSG konusunda tüm üye işletmelere ücretsiz danışmanlık desteği verilmeli, gerekli kontrollerin yapılması sağlanmalı ve cezai müeyyideler arttırılmalıdır. OSB içindeki işyerlerinin iş sağlığı ve güvenliği kapsamında gerçekleştireceği projelere/yatırımlara devlet tarafından destek verilmelidir (KOSGEB, kalkınma ajansları destek programları, vs.).

 OSB mevzuatı kapsamındaki yükümlülüklerin doğru uygulanması için ilgili kamu kurumları tarafından OSB denetimleri sıklaştırmalıdır. Kalite, kapasite kullanımı

60

verimlilik gibi performans kriterleri sanayi odası tarafından denetlenmeli ve çeşitli destekleri kullanmak için kriter olarak kullanılmalıdır.

 OSB’lerin yıllık faaliyet raporları düzenli olarak sanayi odaları tarafından toplanmalı, OSB’lerin illerin sanayi faaliyetleri üzerindeki etkisi analiz edilmelidir.

 Kayıt dışı istihdam hem hukuki bir süreç hem de bir bilinç olduğu için bilinçlendirme yapılmalı, gerekli durumlarda işverenler için cezai müeyyide uygulanmalıdır.

 Üretilen ürünlerin kalite kontrol sistemlerinin güncellenmesi ve yeni kalite kontrol sistemlerinin geliştirilmesi gerekmektedir.

 Bölge’nin terörle anılan kötü imajının düzeltilmesi için dizi, video, tanıtım faaliyetleri yürütülmeli ve şehrin tanıtımını gerçekleştirecek projeler hayata geçirilmelidir. Özellikle medyanın bu konudaki ön yargısı ortadan kaldırılmalıdır.

 Bölge’nin marka değerlerine ait yerel ve uluslararası alanda tanıtıcı faaliyetler gerçekleştirilmelidir. Firmalarda ise markalaşmanın kazandırdığı olumlu etki hakkında özendirici projeler geliştirilmelidir.

 OSB bünyesindeki firmaların ürettikleri ürünleri nasıl pazarlaması gerektiği konusunda eğitimler verilmeli, firmaların uluslararası fuarlara katılımı sağlanmalıdır.

 OSB’deki firmaların ve STK temsilcilerinin ihtiyaç duydukları konularda modern uygulamaların tanıtıldığı ortak bir sanal platform oluşturulmalı, ayrıca oluşturulan bu platform yayın, seminer, konferans, teknik gezi vb ile desteklenmelidir.

 Türkiye’de faaliyet gösteren KSS’lere yönelik temel güncel verileri içermesi gereken merkezi bir veri tabanı bulunmaması GAP Bölgesi’ndeki KSS’lere ilişkin doğru ve tutarlı ikincil verilere ulaşılmasını engellemektedir.

 Halen üç ayrı bakanlık (STB, Ticaret Bakanlığı ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı) tarafından tutulan KSS verilerinin tek bir kaynakta toplanarak güncel ve güvenli hale getirilmesine ihtiyaç vardır.

 Bölge KSS’lerinde mesleki eğitim/nitelikli personel yetiştirme ve istihdam etme konusunda gerekli yatırım ve imkânların sağlanmasına gereksinim duyulmaktadır.

 KSS yönetimlerinin kamu destek kurumlarıyla yakın temas halinde çalışarak firmaların finansman ve diğer teşviklerden yararlanmaları için gerekli adımların atılmasına ihtiyaç vardır.

61

 KSS yönetimleri ile firmalar arasındaki ilişkinin daha profesyonel olması için yönetimlerin yetkilerinin belirlenmesi ve yöneticilerin firmalar ile diğer kurumlar arasında bağlantı kurulması noktasında köprü vazifesi görmesi gerekmektedir.

 KSS yönetimlerinin kaynaklarının artırılarak KSS firmalarının rekabet güçlerini artırarak büyümeleri konusunda gerekli mentörlük, eğitim, danışmanlık faaliyetlerinin koordine edilmesi elzemdir.

 Mesleki ve teknik eğitimin, özellikle de uygulamalı ve işbaşı eğitimin yetersizliğinden dolayı KSS’lerin nitelikli personel bulmakta zorluk yaşadığı görülmüştür.

 Çıraklık başta olmak üzere ihtiyaç duyulan personelin istihdamına ilişkin ulusal düzeyde sonuç odaklı çözümlerin oluşturulması gerekmektedir.

 KSS firmalarının kendi aralarındaki iş birliklerinin kümelenme anlayışıyla geliştirilmesi önerilmektedir.

 Firmaların üniversitelerle iş birliklerinin fazlasıyla yetersiz olduğu, bu konuda en kısa sürede somut adımların hayata geçirilmesi gerektiği değerlendirilmektedir.

 KSS’lerde kooperatiflere ve yöneticilere karşı gerekli güvenin oluşmasına ihtiyaç olduğu, ayrıca maddi kaynak azlığının ve verilecek hizmetlere ilişkin mevzuat yetersizliğinin sorunlara yol açtığı tespit edilmiştir.

 Bölge KSS’lerinde elektrik, su, kanalizasyon altyapılarının iyileştirilerek daha verimli ve sağlıklı çalışma alanlarının oluşturulmasına ihtiyaç vardır.

 KSS’lerde çevre düzenlemesine ilişkin gereken faaliyetlerin gerçekleştirilmesi ve KSS’ye giriş ve çıkışların daha kontrollü olması için güvenlik artırılmalıdır.

 KSS yerleşim planları yapılırken sektörel ayrıştırılmaya gidilmesinde fayda görülmektedir. (Örnek: Mobilya ve gıda sektörü firmalarının yan yana bulunmaması)

 Bölge KSS’lerinde iş sağlığı ve güvenliği başta olmak üzere ortak hizmet alanlarına olan ihtiyacın belirlenmesi ve firmaların tamamının yararlanacağı şekilde bu hizmetlerin temin edilmesi önerilmektedir.

 KSS yönetimleri ile yerel yönetimler arasındaki iletişimin artırılarak daha fazla hizmet alma olanaklarının yaratılması gerekmektedir.

 KSS’lerde aidatların toplanabilmesi için hizmetlerin ve firmalarla iletişimin güçlendirilmesine ihtiyaç vardır.

 KSS yönetimlerinin daha planlı bir biçimde, görev, yetki ve sorumlulukları belirlenerek çalışmasına gereksinim duyulmaktadır.

62

 KSS yönetimlerinin öncülüğünde firmaların ortak tanıtım ve pazarlama faaliyetlerinin yürütülmesi için adımlar atılması gerekmektedir.

 Bölge KSS’lerinin daha profesyonel bir planlama ile kurulmasına, etrafının kapatılarak daha muhafazalı bir alan yaratılmasına ve firmaların dağınıklığının giderilmesine ihtiyaç duyulmaktadır.

 KSS’ler iş gücü temini açısından cazip bir çalışma alanı olmadığından, insan kaynağı açısından çekici hale gelmeleri için KSS'lerde sosyal olanakların artırılmasına ve KSS’lerde faaliyet gösteren firmaların imajlarının güçlendirilmesine gereksinim duyulmaktadır.

 KSS’lerin ihtisaslaşması, altyapıların yenilenmesi, yönetimin yetki ve sorumluluklarının mevzuat ile belirlenmesi gerekmektedir.

 KSS dışında faaliyet gösteren sanayi işletmelerinin planlı sanayi alanlarına taşınma masraflarının kredilendirilmesinin desteklenmesi önerilmektedir.

 Desteklenecek KSS’lerdeki iş yerlerinde kapalı alan sınırının kaldırılması ve böylece daha büyük ölçekli sanayi işletmelerinin yer alabileceği yeni sanayi alanlarının kurulmasına ihtiyaç vardır.

 KSS binalarının yeni teknolojik ihtiyaçlar ve makineler göz önüne alınarak inşa edilmesine; iş yerlerinin istenen boyutta kullanılabilmesi için esnek alanlar olarak tasarlanmasına; yemek, dinlenme, spor tesisleri ve sosyal alanlar ile otopark, sağlık ocağı, cami gibi ortak kullanım alanlarının oluşturulmasına ihtiyaç duyulmaktadır.

GAP Bölgesi’nde yer alan OSB’lerin ve KSS’lerin mevcut durum analizi doğrultusunda Bölge OSB’lerinin ve KSS’lerinin gelişimi için 5 müdahale alanında eylemlerin gerçekleştirilmesi önerilmektedir.

63

Şekil 12. GAP Bölgesi OSB'lerine Yönelik Müdahale Alanları