Futbol Kulüplerinde Sosyal Sorumluluk

İyi bir imaja ve itibara sahip olmanın yollarından birisi de toplumsal ve çevresel hususlara duyarlı olmak, mevcut sorunları gidermek adına sorumluluk alındığını topluma göstermektir (Bulduklu, 2015: 259). Futbol kulüpleri, toplumlarca ilgi çeken bir spor dalı icra etmeleri sebebiyle göz önünde bulunan ve geniş kitleler ile etkileşim halinde bulunan kurumsal yapılardır. Bu durum haliyle onların kitleler tarafından kabul görme, onaylanma ve sonucunda destek toplayabilme açısından

sosyal konularda sorumluluk alma bilincine sahip olmaları gerekliliğini beraberinde getirmektedir.

Kurumsal sosyal sorumluluk anlayışına karşı getirilen eleştirilerin ana argümanı işletmelerin asli ve tek sorumluluklarının kar elde etme olmasıdır. Kuruluşlar, davranışlarını, edimlerini kar elde etme amacı doğrultusunda belirlemektedir. Yöneticilerin sorumluluğu ise işletme sahiplerine karşı mevuttur. Kısaca sosyal sorumluluk aleyhine bu bakış açısı işletmenin karlılığı üzerine kurulu bir bakış açısı doğrultusunda gelişmiştir (Aydınalp, 2013: 38). Aleyhte görüşlerin tersini söyleyen görüşe göre ise; günümüz yapısına ve gerekliliklerine uygun davranma zorunluluğu içinde olan kuruluşlar, sadece ekonomik bir varlık değil aynı zamanda sosyal bir varlık olarak toplumsal sorumluluklarını yerine getirerek var olabilirler (Gürbüz, 2017: 94).

Futbol kulüpleri de günümüzde bir şirket gibi yönetilmesine rağmen başarı kıstaslarının en önemli unsuru kar elde etmeleri olmamakla birlikte toplumsal kabul görebilmeleri, taraftar toplayabilmeleri daha belirgin bir amaçtır. Ayrıca işletmelerden diğer farkları ise kulüp başkanlarının, yöneticilerinin bu görevlerini doğrudan bir kazanç elde etme motivasyonu ile yapmamaları aynı zamanda kulübü daha iyi yerlere getirebilme ve sportif başarı elde sağlayabilme hedefleri amacı taşımalarıdır. Dikkate alınması gereken bir başka şey ise sporun kazanç sağlama motivasyonu dışında kendi özünün bir sosyal sorumluluk değeri taşıyabilme potansiyelidir. Spor ile sosyal sorumluluk arasında karşılıklı bir etkileşim olduğunu belirten Godfrey'e göre; spor ile sosyal sorumluluk birbirlerine fayda sağlayabilecek bir ilişki içindedir. Spor kuruluşlarının da toplumsal yapıya pozitif yönlü katkı sağlaması açısından sosyal sorumluluk faaliyetlerine eğilim göstermesi gerekmektedir (Aktaran: Akansel, 2011: 78).

İran Futbol Ligi kapsamında sosyal sorumluluk etkisine dair yapılan araştırmaya göre; sosyal sorumluluk ve sorumluluk boyutları futbol taraftarları için önemli bulunmaktadır. Bu doğrultuda futbol kulüplerinin paydaşlarının haklarına duyarlı davranması, ülke kültürüne değerlerine ve dini inançlarına sahip çıkması

kurumsal vatandaşlık davranışı açısından kulübe değer katacak derecede önemlidir (Sajadi, 2016: 1911-1912).

Futbol kulüplerinin, bağış ve hayırseverlik gibi kurumsal sosyal sorumluluk ile ilgili aktiviteleri taraftarlar nezdinde kulübe ürün satışı açısından da katkı sağlamaktadır. Çünkü kulüpler bu faaliyetler sayesinde pozitif bir marka imajına sahip olur, taraftarlar da bu pozitif imaj ile ilişkili olmak ister. Aldıkları ürün gelirlerinin sosyal sorumluluk faaliyetlerinde kullanılacağını düşünürler. Ancak sosyal sorumluluk açısından sadece bu değişken etki yaratmamakta, kulübün diğer paydaşlarına, taraftarlarına, çalışanlarına karşı dürüst ve adil davranması gibi unsurlar da bu kapsamda düşünülmelidir (Wilson ve diğerleri, 2019)

Kulüplerin sosyal sorumluluk davranışları kamuoyunda, kulüpleri temsil eden kulüp başkanı, yöneticiler, futbolcular ve teknik kadro mensuplarının yanı sıra taraftar gruplarınca da görünür olabilmektedir. Örneğin; Beşiktaş'ın taraftar grubu Çarşı, 2011 yılında Van'da meydana gelen deprem sonrası sahaya 30 bin atkı atarak deprem bölgesine giysi yardımı yapmıştır. Çarşı taraftar grubu yine bir başka sosyal sorumluluk kampanyası kapsamında 2013 yılında Doğu ve Güneydoğu Anadolu'daki köy okullarına sosyal medya mecralarında başlattıkları kampanya ile kırtasiye, giysi, oyuncak vb. çocukların ihtiyaçları doğrultusunda yer alan eşya ve giysi yardımında bulunmuştur (Tetik, 2014: 108-109). Futbolcular, sosyal sorumluluk projelerinde yer alarak ya da sosyal sorumluluk davranışlarının öznesi olarak da kulüplerin olumlu bir imaja ve saygınlığa sahip olmasına katkı sağlamaktadır (Çavuşoğlu, 2011: 70). Bu duruma futbolcuların hasta ve huzurevi ziyaretleri, dernek ve vakıflara yaptıkları bağışlar gibi konulardaki duyarlılıkları örnek olarak gösterilebilmektedir.

Futbol kulüpleri için sosyal sorumluluk faaliyetleri taraftar memnuniyeti açısından önem taşımaktadır. Kulüpler tarafından başarılı ve etik çerçevede gerçekleştirilen sosyal sorumluluk çalışmaları, hedef kitlelerce kulübe karşı sempati, güven ve sadakat arttırıcı etki yaratabilmektedir (Bayar, 2015: 77-78). Kulüpler ve futbolcular kurdukları vakıflar aracılığıyla sosyal sorumluluk projelerini hayata geçirmektedir (Akansel, 2011: 57). Futbol kulüpleri bünyesinde kurulan dernekler aracılığıyla da sosyal sorumluluk faaliyetleri yürütüldüğü görülmektedir. Fenerbahçe

kulübünün dernekleri aracılığıyla gerçekleştirilen faaliyetler arasında; engelliler yararına kahvaltı, öğrenci ihtiyaçlarının karşılanması, çevreyi ve doğayı koruma etkinlikleri vb. yer almaktadır (fenerbahce.org). Futbol kulüpleri tarafından uygulanan ya da destek olunan sosyal sorumluluk faaliyetlerinden bazıları şunlardır:

Tablo 1: Futbol Kulüplerinde Örnek Sosyal Sorumluluk Faaliyetleri

Beşiktaş A.Ş ''Hayata Pas Ver'' projesi kapsamında, öğrenciler Beşiktaş'ın spor tesislerinde ağırlandı (www.futbolarena.com).

Beşiktaş A.Ş 1903 çocuğa maddi destek amacıyla Tüvana Okuma İstekli Çocuk Eğitim Vakfı ile işbirliği (www.fanatik.com.tr). Beşiktaş A.Ş Beşiktaşlı futbolcuların Türk Böbrek Vakfı Ahmet Ermiş

Diyaliz Merkezi'ni ziyaret etmesi (www.milliyet.com.tr).

Fenerbahçe A.Ş Fenerbahçeli futbolcudan ''Rüya 1 gün Projesi''

kapsamında down sendromlu çocuklara destek

(www.hurriyet.com.tr).

Fenerbahçe A.Ş Formalarının kol reklamlarını Birleşmiş Milletler Kadın Hakları bölümünün cinsiyet eşitliğini sağlama amacıyla

gerçekleşen ''HeForShe'' kampanyasına ayrılması

(skor.sozcu.com.tr).

Galatasaray A.Ş ''Çocuklar Üşümesin'' kampanyası kapsamında GSStore stantlarında atkı, bere satışı yapıldı (www.fotomac.com.tr). Galatasaray A.Ş Yoksulluk, eşitsizlik ve dışlanma ile mücadele

kapsamında Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı ile iş birliği (www.milliyet.com.tr).

MKE Ankaragücü MKE Ankaragücü futbolcuları tarafından Muğla Abide Hasan Nuri Öncüer Huzurevi'ne ziyaret (www.milliyet.com.tr).

Tokmak ve Aksoy'a (2016: 96) göre; Türkiye futbol ligi -kulüplere marka sadakati olsa bile- uluslararası çapta henüz bir marka değeri taşımamaktadır. Bu bağlamda ürün ve hizmet kalitesinin yanı sıra sosyal sorumluluk çalışmaları ile kulübe karşı marka farkındalığı yaratılabilir. Kulüp yönetimi açısından ise yönetimsel kabiliyet ve şeffaflık futbol kulüplerine yönelik güçlü bir marka imajını tesis edebilir.