Frostig GeliĢimsel Görsel Algı Testi

Bu test Marianne Frostig tarafından 1963 yılında, üç-sekiz yaş aralığındaki çocukların görsel algılama düzeylerini belirlemek amacıyla geliştirilmiştir. Ölçeğin özgün adı "Frostig Visual Perception Test." Test; el-göz koordinasyonu, şekil-zemin ayrımı, şekil sabitliği algısı, mekan ile konum ilişkisi algısı ve mekânsal ilişkiler algısı olmak üzere beş algısal beceriyi ölçmektedir. “Frostig Gelişimsel Görsel Algı Testi” performans testi niteliği taşımakta ve grup olarak uygulanabilmektedir. Herhangi bir zaman kısıtlaması olmayan test kırk, elli dakika kadar sürmektedir (Wiederholt, 1971). Uygulamada kullanılan materyaller; 5 alt test içeren 35 sayfa uygulama kağıdı, kırmızı, mavi, yeşil, kahverengi renkte kurşun boya kalemleri, demostrasyon kartları (12 kart; yuvarlak, kare, üçgen, dikdörtgen, çarpı, yıldız, oval, uçurtma, ay/hilal gibi). Güvenirliği; Maslow, Frostig, Lefever ve Whittlesey (1964) tarafından incelenmiştir. Perceptual Quotient temel alınarak test-tekrar test güvenirliğinin product-moment korelasyon katsayısı .98 olarak bulunmuştur. Geçerliliği; Frostig Gelişimsel Görsel Algı Test sonuçları ile sınıf içi uyum konusunda öğretmen değerlendirmeleri arasındaki product-moment korelasyon .441; motor koordinasyon arasındaki korelasyon .497 olarak bulunmuştur (Maslow, Frostig, Lefever, Whittlesey, 1964).

78

Frostig Gelişimsel Görsel Algı Testi geliştirildiğinden bu yana görsel algı yeteneğinin değerlendirilmesini içeren çalışmalarda en sık kullanılan ölçek olma özelliğini taşımaktadır. Testin farklı kültürlerde yapılan araştırmalarda sıklıkla kullanılmış olması geçerliliği konusunda araştırmacılara güven vermiştir. Sökmen 1994‟te Frostig Gelişimsel Görsel Algı Testi‟nin güvenirlik çalışmasını yapmış, Frostig Gelişimsel Görsel Algı Testi‟nin genel ve alt alanlardaki devamlılık katsayısının tümü 0.01 düzeyinde anlamlı olduğunu bulmuştur (Sökmen, 1994; Tuğrul vd., 2001). Tepeli (2013) çalışmasında testin güvenirlik katsayılarını Görsel Motor Koordinasyonu alt testi için .76, Şekil-Zemin Ayrımı alt testi için .72, Şekil Sabitliği alt testi için .78, Mekanda Konumun Algılanması alt test için .79, Mekan İlişkilerinin Algılanması alt testi için .69, testin toplamı için .87 olarak hesaplamıştır.

Uygulama ve Yönerge

 Test 1: El-Göz Koordinasyonu

1. ġekil: "Burada bir fare ve bir parça peynir var. İkisi arasında da bir tünel var. Biz bu tünelin dışına çıkmadan ve durmadan farenin peynire ulaşması için bir çizgi çizeceğiz. Beni izle... Şimdi sen yap. Tünelin dışına çıkmadan, tünelin çizgilerine değmeden, elini kaldırmadan, durmadan düz bir çizgi çiz."

2., 3. ve 4. ġekiller: Aynı yönerge kullanılarak çocuktan yapması istenilen şey söylenir. Buralarda uygulayıcı çocuğa şekli çizerek göstermez.

79

5. ġekil: "Burada iki kardeş var. Kız çocuk erkek kardeşin yanına gidiyor. Durmadan bu yoldan git. Yolun ortasından gittiğine emin ol ve başla."

80

9. ġekil: Aynı şekil çizilir. "Buraya bak, ben buradaki çizginin üzerinden kırmızı kalemle gidiyorum, şimdi sen de kırmızı kalemini al ve çizginin dışına çıkmadan, durmadan ve geriye dönmeden devam et."

10. ġekil: Bu yeni bir oyun diyerek çocuğa noktalar gösterilir. "Noktaları görüyorsun. Birinden diğerine durmadan ve çok fazla uzatmadan bir çizgi çizeceğiz. Beni ize..." daha sonra aynısı yapması istenir.

81

14. ġekil: Kutunun içindeki iki nokta çocuğa parmakla gösterilir. "Şimdi birinden diğerine bir çizgi çiz, çok fazla ileri gitme" denir.

15. ġekil: Aynı yönerge üç nokta parmakla çocuğa gösterilir. Üçünü birleştiren çizgi çizmesi istenir. Çizim aşağıdan yukarı doğru olmalıdır.

82

16. ġekil: Aynı yönerge verilir. Fakat bu sefer çizimin yukarıdan aşağıya doğru olması istenir.

 Test 2: ġekil-Zemin Ayrımı

1. Ģekilde bu yeni bir oyun denilerek başlanır. Çocuğa karttaki üçgen şekli gösterilerek şekil tanıtılır. "Şimdi bu kağıttaki üçgenin kenarlarını çizmeni istiyorum. Şeklin içini boyamayacaksın. Sadece kenarlarını çizeceksin." denir. 2. 3. ve 4. Ģekillerde de aynı yönergeyle dikdörtgen, çarpı, ay gösterilir ve kırmızı kalem ile çizmesi istenir. (Bundan sonraki figürlerde çocuğun önüne renkli boya kalemleri koyarız ve çizmesini istediğimiz renkteki kalemi almasını isteriz.)

83

5. Ģekilde aynı yönerge ile yıldız şekli gösterilir. "Bu şekilde iki tane yıldız şekli var, önce yeşil kalemi alıp ilk yıldızın kenarlarından çiz ve bitirince kırmızı kalemi alıp ikinci yıldızın da kenarlarından çiz." diyoruz. 6. Ģekilde de her yıldız için ayrı bir renk kullanmasını istiyoruz. 7. Ģekilde uçurtma kartını gösteriyoruz. "Bu şeklin içine bu uçurtmalar gizlenmiş. Bu uçurtmaları bulup kenarlarını mavi kalem ile çizmenizi istiyorum." diyoruz. 8. Ģekilde oval şekilleri yeşil kalemle çizmesini istiyoruz.

84  Test 3: ġekil DeğiĢmezliği (Sabitliği)

Testte "Diğer bir oyuna geçiyoruz." denilerek başlanır.

III a.1: Demostrasyon kartlarından yuvarlak ve oval şekiller çocuğa tanıtılır. Örn. bu yuvarlak topa benziyor, bu oval yumurtaya benziyor gibi.

"Şimdi yeşil kalemi al ve yuvarlakların kenarını çiz, ovallerin değil. Unutma içini boyamayacaksın yalnızca kenarlarını çizeceksin." yönergesi verilir.

III a.2: Kare ve dikdörtgen şekiller tanıtılır. Çocuktan kahverengi kalemle karelerin kenarlarını çizmesi istenir. Aynı yönerge kullanılır.

85

III b. 1-2: Aynı yönerge kullanılarak çocuktan, önce yuvarlakları sonra farklı bir renkle de kareleri çizmesi istenir.

86  Test 4: Mekanla Konumun Algılanması

1. "Bak burada masalar var. Masaların çoğu düz duruyor fakat bir masa ters duruyor. Ters duranı işaretle." denir.

2. "Bu sıraya bak bunlar sandalye. Sandalyelerin çoğu aynı yöne çevrilmiş fakat bir tanesi yanlış yöne çevrilmiş. Yanlış yöne çevrilmiş olanı işaretle." denir.

3. ve 4. de de aynı yönerge kullanılır.

5. "Şimdi çiçek dizisine bakın ve kutudakinin aynısı olanı bulup işaretleyin." denir. 6. Bir önceki yönerge kullanılır.

7. "Bunlar üzeri çizgili toplar. Parmağınızı birinci topun üzerine koyun, aynı bunun gibi olanı bulun ve işaretleyin." denir.

87  Test 5: Mekan ĠliĢkilerinin Algılanması

1. Kağıt üzerinde 1. Ģekil gösterilerek "bu taraftaki şekli görüyor musun?" denir. Sonra parmakla gösterilerek "burada noktalar ve çizgi var." Diğer tarafa geçilir. "Bak burada noktalar var ama çizgiler yok. Kalemi al diğer tarafta olduğu gibi noktadan noktaya çizgi çiz." denir. 2., 3., 4., 5., 6., 7. ve 8. tüm sorularda aynı yönerge uygulanır.

90 Puanlama

Alt Testin Adı Max Puan

Verilebilecek Puanlar Açıklama El-göz koordinasyonu 30 0-1-2 5. ve 9. uygulamalar 0-1 puanlamayla değerlendirilir. Şekil-zemin ayrımı 20 0-1

Şeklin tam üzerinden giderse 1, gidemezse 0 puan verilir. Birden fazla şeklin olduğu bölümlerde yanlış çizilmiş olanlar doğru çizim sayısından çıkarılır.

Algılama sabitliği 17 0-1 Yanlışlar doğruları götürür.

Mekan-konum algısı 8 0-1

Doğru yaptığı her uygulamaya 1 puan verilir.

Mekan ilişkilerinin algılanması

8 0-1

Doğru yaptığı her uygulamaya 1 puan verilir.

91 Yorumlama

Bulunan ham puanların tablolardaki karşılıklarına bakılarak gelişim düzeyleri ortaya çıkarılır.

 - %40 = Gelişim düzeyinin oldukça altında  %40 - %50 = Gelişim düzeyinin altında

 %50 - %60 = Sınır düzeyde  %60 - %70 = Normal  %70 - %85 = İyi

 %85 = Çok iyi