I. BÖLÜM
2.4. Türkiye’de Çevre Eğitimi
2.4.2. Ġlköğretimde Çevre Eğitimi ve Ġlköğretim Programlarının Çevre Eğitim
2.4.2.3. Fen Bilgisi /Fen ve Teknoloji Dersi Programı
Yeni program uygulamaya geçmeden önce ismi Fen Bilgisi olan Fen ve Teknoloji Dersi’nin eski ve yeni programları, aĢağıda çevre eğitimi açısından değerlendirilmiĢtir.
T.T.K.B’nın 28/7/1992 Tarih ve 200 Sayılı kararı ile kabul ettiği Fen Bilgisi Dersi Programı’nın çevre eğitimi ile ilgili genel amaçları Ģunlardır;
1. Çevreyi tanıma, sevme, koruma, iyileĢtirme ve değiĢen çevre Ģartlarına uyum sağlama bilinci kazanabilme. Ġnsanın çevreye olan etkilerini kavrayabilme
3. Canlılığı ve canlılık olaylarını kavrayabilme,
5.Bilimsel sonuçlara ulaĢmada ve kanunları anlamada gözlem, inceleme, deney, araĢtırma yöntemlerinden yararlanabilme,
8. Edinilen bilgi ve becerileri günlük hayatında kullanabilme,
13. Sağlıklı yaĢamanın gerektirdiği bilgi, beceri ve alıĢkanlıkları kazanabilme, 14. Doğal kaynakları tanıma, koruma ve geliĢtirebilme,
15. Canlıların çeĢitliliğini, özelliklerini, canlılık olaylarını, birbirleriyle iliĢkilerini, ekonomik yararlarını, onları korumayı, geliĢtirmeyi ve gerektiğinde onlardan korunmayı kavrayabilme (MEB, 1997: 293).
Bu genel amaçlara ulaĢmak için 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıf Fen Bilgisi dersinde yer alan çevre eğitimi ile ilgili olabilecek ünite ve amaçlar Tablo 9 ve Tablo 10’da gösterilmiĢtir (MEB, 1997, 295-325). Ayrıca 2005 yılında uygulamaya geçen yeni Fen ve Teknoloji dersi programı da Tablo 11-15’de gösterilmiĢtir (MEB, 2009 b; MEB, 2009 c; MEB, 2009 d; MEB, 2010 a; MEB, 2010 b).
Tablo 9: 1992’de Uygulamaya Geçen Fen Bilgisi Dersi 4. ve 5. Sınıf Programında Çevre Eğitimi Ġle Ġlgili Yer Alan Amaçlar
4. Sınıf Üniteleri Amaçlar 5. Sınıf Üniteleri Amaçlar I. Ünite
Dünyamız ve Gökyüzü
1. Dünya hakkında bilgi edinme
2. Yerkabuğunun Ģeklini değiĢtiren etmenler hakkında bilgi edinme
3 Ay hakkında bilgi edinme 4. GüneĢ hakkında bilgi edinme
I. Ünite Vücudumuzu
Tanıyalım
1. Besinler ve beslenmenin önemini kavrayabilme
II. Ünite Canlılar ve Hayat
1. Canlılığı kavrayabilme
2. Canlıların ortak özelliklerini kavrayabilme 3. Bitkilerin kısımlarını ve bunların görevlerini kavrayabilme
4. Çiçekli bitkilerde üremeyi kavrayabilme 5. Çimlenmeyi kavrayabilme
6. Bitkilerde beslenmeyi kavrayabilme 7. Hayvanların beslenmesini kavrayabilme 8. Hayvanlarda üremeyi kavrayabilme
II: Ünite
Canlıların ÇeĢitliliği 1. Omurgalı hayvanlar hakkında bilgi edinme 2. Omurgalı hayvanların yaĢama ortamlarını kavrayabilme
III. Ünite Canlıların ÇeĢitliliği
1. Bitkilerde çeĢitliliği kavrayabilme 2. Hayvanlardaki çeĢitliliği kavrayabilme 3. Küçük canlıları ve bu canlılardaki çeĢitliliği kavrayabilme
III: Ünite Ġnsan ve Çevre
1. Çevre kirliliği çeĢitlerini kavrayabilme 2. Çevre kirliliğinin insan sağlığına etkilerini kavrayabilme
3. Ġnsan faaliyetleri sonucu ortaya çıkan
değiĢikliklerin çevreye olan etkilerini kavrayabilme
IV. Ünite Ġnsan ve Çevre
1. Çevre ve insan sağlığı arasındaki iliĢkiyi kavrayabilme
2. Ġnsan etkinlikleri sonucu çevrede ortaya çıkan değiĢiklikleri kavrayabilme IV. Ünite Madde ve Enerji V. Ünite Maddeyi Tanıyalım V. Ünite Ses
VI. Ünite- IĢık - VI. Ünite- IĢık -
VII. Ünite Elektrik 1. Elektrik santralleri hakkında bilgi edinme VII. Ünite Isı
Isı ve ısı kaynaklarını tanıyabilme ve bunlardan yararlanma yollarını kavrayabilme
VIII. Ünite Enerji
1. Besinlerden enerji sağlandığını kavrayabilme 2. Rüzgâr enerjisinden yararlanmayı kavrayabilme 3. Suyun enerjisinden yararlanmayı kavrayabilme 4. Katı, sıvı, gaz yakacaklardan ekonomik olarak yararlanmayı kavrayabilme
5. GüneĢ enerjisinden yararlanmayı kavrayabilme 6.Yenilenebilir enerjiyi kavrayabilme
VIII. Ünite Elektrik
Tablo 10: 1992’de Uygulamaya Geçen Fen Bilgisi Dersi 6.,7. ve 8. Sınıf Programında Çevre Eğitimi Ġle Ġlgili Yer Alan Amaçlar
6. Sınıf Üniteleri Amaçlar 7. Sınıf Üniteleri Amaçlar 8. Sınıf Üniteleri Amaçlar I. Ünite
Canlılar ve Hayat
1. Fotosentezi kavrayabilme I. Ünite Vücudumuzu Tanıyalım I. Ünite Maddenin Yapısı II: Ünite Canlıların ÇeĢitliliği
1. Çiçekli bitkileri kavrayabilme 2. Çiçeksiz bitkileri
kavrayabilme 3. DeğiĢik yaĢama ortamlarındaki bitkileri kavrayabilme
4. Mantarlar, bir hücreli canlılar ve bakterileri kavrayabilme 5. Canlılar arasındaki iliĢkileri kavrayabilme
II: Ünite Canlıların
ÇeĢitliliği
1.Yakın çevredeki omurgasız hayvanları kavrayabilme 2.YaĢama ve beslenme Ģekillerine göre canlılar arasındaki etkileĢimi kavrayabilme 3. Türkiye’nin biyolojik zenginliklerini kavrayabilme II. Ünite Kuvvet Hareket ve Enerji III: Ünite Ġnsan ve Çevre 1. Su kirlenmesini ve kirlenen suyun insan sağlığına etkilerini kavrayabilme
2. Hava kirliliğini ve insan sağlığına etkilerini
kavrayabilme
III: Ünite Ġnsan ve Çevre
1. Toprağın önemini ve toprak kirliliğinin insan yaĢamına etkisini kavrayabilme 2. Madde çevrimini kavrayabilme
III. Ünite Elektrik
1. Elektrik santralleri hakkında bilgi edinebilme
2. Yenilenebilir enerji kaynakları hakkında bilgi edinebilme IV. Ünite Hareket ve Kuvvet IV. Ünite Isı 1. Yakıtların ısı değerlerini ve
çevreye etkilerini kavrayabilme Canlılarda IV. Ünite Çoğalma ve
Kalıtım
1. Canlılarda çoğalma çeĢitlerini kavrayabilme
2. Canlılarda çeĢitliliği ve çeĢitliliğin kalıtsal nedenlerini kavrayabilme V. Ünite Elektrik V. Ünite Mekanik V. Ünite Ġnsan ve Çevre 1. Çevre tahribatını ve nedenlerini kavrayabilme 2. Sürdürülebilir kalkınmayı kavrayabilme VI. Ünite IĢık VI. Ünite Elektrik VI. Ünite Yerküre ve Yeraltı Kaynaklarımız 1. Yerkürenin yapısını kavrayabilme 2. Yeraltı kaynaklarımız hakkında bilgi edinebilme
VII. Ünite GüneĢ ve Uzay
Tablo 11: 2005’de Uygulamaya Geçen Fen ve Teknoloji Dersi 4. Sınıf Öğretim Programında Çevre Eğitimi Ġle Ġlgili Yer Alan Kazanımlar
Ünite / Öğrenme Alanı Kazanım Konu Etkinlik
I.Ünite: Vücudumuz Bilmecesini Çözelim /
Canlılar ve Hayat
II. Ünite :Maddeyi Tanıyalım / Madde ve
DeğiĢim /
1. Doğal- iĢlenmiĢ-yapay madde ayrımı ile ilgili olarak öğrenciler;
a) Doğal, iĢlenmiĢ ve yapay madde kavramlarını ayırt eder (FTTÇ-3,15,31). b) Doğal, iĢlenmiĢ ve yapay tüketim maddelerine örnekler verir (FTTÇ-
3,15).
c) Doğa olaylarından rüzgâr, akarsu, yağmur ve buzlanmanın madde üzerine etkisini örnekleriyle açıklar (FTTÇ-24).
d) Doğal kaynakların neden dikkatli tüketilmesi gerektiğini, bu konuda insanların bilgilendirilmesinin önemini açıklar (FTTÇ- 18,22,30).
Maddenin
değiĢimi Doğal mı? Yapay mı? Bilinçli birey olalım.
Doğal kaynaklarımızı koruyor muyuz?
III: Ünite: Kuvvet ve Hareket / Fiziksel Olaylar
IV. Ünite: IĢık ve Ses / Fiziksel Olaylar
2. Aydınlatma teknolojilerinin yaĢamımıza etkileriyle ilgili olarak öğrenciler;
a) Aydınlatma teknolojilerinin insan ve toplum yaĢamı üzerine etkisini fark eder (FTTÇ-31,32).
b) Ortamları uygun Ģekilde aydınlatmanın önemli olduğunun bilincine varır c) Aydınlatma araçlarının tasarruflu kullanımının aile ve ülke ekonomisi bakımından öneminin bilincine varır.
3. Çevre kirliliğinin bir türü olan ıĢık kirliliğiyle ilgili olarak öğrenciler;
a) IĢık kirliliğinin ne olduğunu ifade eder.
b) IĢık kirliliğinin; doğal hayata, gök cisimlerinin gözlenmesine olumsuz etkilerini listeler (FTTÇ-25).
c) IĢık kirliliğini azaltmak için alınabilecek önlemleri ifade eder (FTTÇ-25). d) IĢık kirliliği problemi için çözüme yönelik düĢünceler üretir (FTTÇ-5).
GeçmiĢten günümüze aydınlatma Ġstasyon etkinliği Hangisi doğru? ġapkalarla düĢünelim Aydınlatma teknolojilerinin tasarruflu kullanımı
4. Sesin iĢitmedeki rolü ile ilgili olarak öğrenciler;
a) ĠĢitme kaybını engellemek için yüksek sesten korunmak gerektiğini ifade eder (FTTÇ-35).
5. Çevre kirliliğinin bir türü olan ses kirliliğiyle ilgili olarak öğrenciler;
a) Düzensiz ve Ģiddetli yüksek seslerin, ses kirliliğine (gürültüye) neden olacağını fark eder
b) Çevresini gözlemleyerek ses kirliliğinin yoğun olduğu mekanları tespit eder (FTTÇ-19).
c) Ses kirliliğinin insan ve çevre sağlığına olan olumsuz etkilerini açıklar (FTTÇ-19).
d) YaĢadığı çevredeki ses kirliliğini azaltmak için alınabilecek önlemleri araĢtırır (FTTÇ-4).
e) Ses kirliliğini azaltmaya yardımcı olan belirli kiĢisel eylemleri ve ürünleri tanımlar (FTTÇ-18).
Ses de çevreyi etkiler mi?
Ses kirliliğinin gözlemleyelim Ses kirliliği oluĢturalım Ses kirliliğini gözlemleyelim Ses kirliliği
V. Ünite: Gezegenimiz Dünya / Dünya ve Evren
6. Dünyanın yapısında bulunan maddeler ve bu maddelerin önemi Hakkında öğrenciler;
a) Karalar, sular ve bunları saran hava tabakasının dünyanın gözlenebilir katmanlarını oluĢturduğunu fark eder
b) Dünya yüzeyinde kara ve suların kapladığı alanları karĢılaĢtırır. c) Dünya’daki karaların taĢ küre (yer kabuğu), suların su küre ve bunları çevreleyen havanın hava küre adı verilen bilimsel bir modelle temsil edildiğini ifade eder (FTTÇ-6).
d) Karaların kayaçlardan oluĢtuğunu ifade eder. e) Kayaçların minarelerden oluĢtuğunu bilir.
f) Ekonomik değeri olan mineral veya kayaçları maden olarak tanımlar (FTTÇ-3,4).
g) Mineral, kayaç ve maden arasında iliĢki kurar h) Toprağın nasıl oluĢtuğunu açıklar (FTTÇ-3,15). i) Erozyonla toprak kaybı arasında iliĢki kurar
j) Hava, toprak ve suyun yaĢam için öneminin bilincine varır (FTTÇ-16,17). k) Hava, toprak ve su kirliliğini önlemek için alınabilecek önlemleri araĢtırır (FTTÇ-18,19,20,21,22,23,24,25,26,27,28). Dünyamızı tanıyalım Dünyamızın yapısında neler var ? Dünyamız hakkında ne biliyoruz ?
Acaba hangi kavram Katmanları boyayalım Basamakları Çıkarken TaĢları tanıyalım Bakalım ne bulacağız Toprağa ne oluyor ? Neden- sonuç ve önerim Kim haklı ?
VI. Ünite: Canlılar Dünyasını Gezelim, Tanıyalım / Canlılar ve
Hayat
7. Canlı ve cansız varlıklar ile ilgili olarak öğrenciler;
a) Gözlemleri sonucunda, çevresinde bulunan canlı ve cansız varlıklara örnekler verir (FTTÇ-16).
b) Bir varlığın canlı ya da cansız olduğunu sorgulayarak karar verir (FTTÇ16). c) Bitki ve hayvanları canlılık özellikleri açısından karĢılaĢtırır.
8. YaĢam alanları ve bu alanlara insan etkisi ile ilgili olarak öğrenciler;
a) Çevresinde farklı tipte yaĢam alanları olduğunu keĢfeder (FTTÇ-15). b) Bir yaĢam alanında bulunabilecek canlıları tahmin eder
c) Çevresinde bir yaĢam alanındaki canlıları ve bu canlıların içinde bulunduğu Ģartları gözlemler ve kaydeder.
d) YaĢam alanlarının insan faaliyetlerinin olumsuz etkisinden korunması gerektiği çıkarımını yapar (FTTÇ-18,21,22).
e) Yakın çevresindeki kirliliği fark eder ve bu kirliliğe neden olan maddeleri listeler (FTTÇ- 18,24,27).
f) Çevreyi temizlemek amacıyla basit yöntemler geliĢtiri (FTTÇ 20,23,26,28,30).
g) Çevreyi korumak amacı ile yapılan birçok faaliyete gönüllü olarak katılır (FTTÇ-26).
h) Çevreyi korumak ve geliĢtirmek için bireysel sorumluluk bilinci kazanır (FTTÇ-21,22,26).
i) Atatürk’ün çevre ile ilgili yaptığı çalıĢmalara örnekler verir.
VII. Ünite: YaĢamımızdaki Elektrik / Fiziksel Olaylar
9. Bir elektrik enerjisi kaynağı olan pillerin kullanımı ile ilgili olarak
öğrenciler;
a) Pil atıklarının çevreye ve insan sağlığına verebileceği zararlarını ifade eder (FTTÇ-27).
Tablo 12: 2005’de Uygulamaya Geçen Fen ve Teknoloji Dersi 5. Sınıf Öğretim Programında Çevre Eğitimi Ġle Ġlgili Yer Alan Kazanımlar
Ünite / Öğrenme Alanı Kazanım Konu Etkinlik
I.Ünite: Vücudumuz Bilmecesini Çözelim /
Canlılar ve Hayat
1. Besinlerin gerekliliği ve dengeli beslenme ile ilgili olarak öğrenciler;
a) Canlıların yaĢamsal faaliyetlerini devam ettirebilmesi, için besinlere ihtiyacı olduğunu fark eder.
b) Besinlerin tazeliğinin, temizliğinin ve içerdiği katkı maddelerinin sağlığa etkilerini araĢtırır ve sunar (FTTÇ-32,35,36).
c) Besin çeĢitlerinin bilimsel teknolojik geliĢmelere paralel olarak arttığını fark eder (FTTÇ-3,13,14,27,32,35).
Besinler ve dengeli beslenme
Ben neyle beslenirim ? Besinler ne kadar taze
II. Ünite: Maddenin DeğiĢimi ve Tanınması /
Madde ve DeğiĢim
2. Yağmur ve karın oluĢumu ve yeryüzünde suyun uğradığı değiĢimlerle ilgili olarak öğrenciler;
a) Yağmur, kar, buz, sis ve bulutun su olduğunu fark eder (FTTÇ-15,16).
b) BuharlaĢma ile suyun havaya döndüğü ve yağıĢlarla buharlaĢmanın birbirini dengelediği çıkarımında bulunur (FTTÇ 15,16).
c) Su döngüsü ile yağıĢ buharlaĢma dengesi arasında iliĢki kurar (FTTÇ-15,16). d) Su döngüsünün gerçekleĢmesi için enerji kaynağı gerektiği çıkarımında bulunur (FTTÇ-15,16).
e) Kökeni güneĢ olan enerji kaynaklarını açıklar
f) GüneĢ enerjisinin ısı enerjisine dönüĢtüğü sonucunu çıkarır (FTTÇ-15).
Su halden hale girer
Sıvıdan gaza, gazdan sıvıya Kavanozdaki yağmur Suyun yolculuğu
Ben suyum dolaĢır dururum Enerji kaynaklarını bulalım GüneĢ ıĢınları ve enerji Kökeni güneĢ olan enerjiler
3. Isı ve sıcaklık kavramlarının farkını kavramak için öğrenciler;
a) Isınmak için kullanılan yakıtları listeler (FTTÇ-29).
Isı ve sıcaklık Evimizdeki enerji kaynakları Yakıtlar nasıl oluĢur
Biyodizel yakıt nedir ?
4. BuharlaĢma-yoğunlaĢma ve kaynama ile ilgili olarak öğrenciler;
a) Sıvıların ısı alarak buharlaĢtığını ve buharın yoğuĢurken ısı verdiğini deneyle gösterir Isı maddeleri etkiler Kaynayan suyu gözlemleyelim BuharlaĢma-kaynama Isının etkileri
5. Saf maddelerin erime ve donma noktaları ile ilgili olarak öğrenciler;
a) Katıların ısı alarak eridiğini, sıvıların ısı vererek donduğunu fark eder (FTTÇ-15).
Maddenin ayırt
edici özellikleri Buzdan suya, sudan buza
6. “Ağır ve yoğun” kavramları ile ilgili olarak öğrenciler;
a) Suyun katı ve sıvı hallerinin yoğunluk farkının suda yaĢayan canlılar için önemini açıklar (FTTÇ-16).
Yoğunluk farkı
III: Ünite: Kuvvet ve Hareket / Fiziksel
Olaylar IV. Ünite: YaĢamımızdaki Elektrik
V. Ünite: Dünya, GüneĢ ve Ay / Dünya ve Evren
VI. Ünite: Canlılar Dünyasını Gezelim, Tanıyalım / Canlılar ve
Hayat
7. Canlıların sınıflandırılması ile ilgili olarak öğrenciler;
a) a) Gözlemleri sonucunda yakın ve uzak çevresinde yaĢayan çeĢitli canlılara örnekler verir.
b) Canlıları benzerlik ve farklılıklarına göre bitkiler, hayvanlar, mantarlar ve mikroskobik canlılar olarak sınıflandırır.
b) Canlıların incelenmesinde sınıflandırmanın kolaylık sağladığını fark eder.
Canlıların
sınıflandırılması Canlıları miyim ? sınıflandırabilir Atıkları sınıflandırıyorum.
8. Bitkilerin sınıflandırılması ile ilgili olarak öğrenciler;
a) Gözlemleri sonucunda çevresindeki bitkilerin benzerlik ve farklılıklarını listeler b) Gözlemleri sonucunda bitkileri çiçekli ve çiçeksiz bitkiler olarak sınıflandırır ve örnekler verir.
Bitkiler Çevremizdeki bitkiler
9. Çiçekli bitkinin kısımları ve görevleri ile ilgili olarak öğrenciler;
a) Çiçekli bir bitki üzerinde bitkinin kısımlarını gösterir, çizer. b) Kök, gövde ve yaprakların bazı görevlerini deney yaparak test eder. c) Çiçekli bir bitkinin kısımlarının görevlerini açıklar.
Çiçekli bitkilerin kısımları Bitkim su içer mi? Karanfillerime ne oldu ? Yapraklarımı koparmayın. Bitkiler de terler mi?
10. Hayvanların sınıflandırılması ile ilgili olarak öğrenciler;
a) Gözlemleri sonucunda çevresindeki hayvanları benzerlik ve farklılıklarına göre listeler.
b) Hayvanları bir omurgaya sahip olup/olmaması açısından omurgalı ve omurgazsız olarak sınıflandırır.
c) Omurgalı hayvanları memeliler, kuĢlar, sürüngenler, kurbağalar ve balıklar olarak sınıflandırır.
d) Omurgalı hayvan sınıflarının genel özelliklerini açıklar.
e) GörünüĢleri ve hareketleri birbirine benzediği halde aynı sınıfta yer alan omurgalı hayvanlara örnekler verir.
f) Omurgasız hayvanlara örnekler verir.
Hayvanlar Bil bakalım hangi hayvan ? Omurgalı hayvanları sınıflandıralım
Omurgasız hayvanların özellikleri nelerdir ?
11. Mantarların özellikleri ve hayatımızdaki rolleri ile ilgili olarak öğrenciler;
a) Mantar ve çiçekli bir bitkiyi karĢılaĢtırarak farklılıklarını belirtir. b) Gözlemleri sonucunda mantar çeĢitlerine örnekler verir.
c) Mantarların bazı etkilerini kontrollü deney yaparak test eder ve günlük hayatla iliĢkilendirir.
d) Mantarların insan yaĢamındaki önemini araĢtırır ve sunar.
Mantarlar Mantar bitki midir? Maya mantarı
12. Mikroskobik canlıların özellikleri ve hayatımızdaki rolleri ile ilgili olarak öğrenciler;
a) Mikroskobik canlıların faydalarına ve zararlarına örnekler verir
b) Mikroskobik canlıların besinler üzerine etkisini deney yaparak gözlemler (FTTÇ 13,31).
c) Besinleri mikroskobik canlıların zararlı etkilerinden korumak amacı ile geçmiĢten günümüze kullanılan yöntemleri vurgular (FTTÇ-14,29,31,32).
Mikroskobik
canlılar Mikroskobik baĢında canlılar iĢ Evde yoğurt yapalım
13. Çevredeki yaĢam alanları ve burada yaĢayan canlılar ile ilgili olarak öğrenciler;
a) Gözlemleri sonucunda farklı yaĢam alanlarında bulunan canlılara örnekler verir. b) Çevredeki bir yaĢam alanına uyum sağlayabilecek bitki ve hayvanları tahmin eder.
c) Canlıların içinde yaĢadığı ortama uyum sağladığını fark eder.
d) Gözlemlediği bir yaĢam alanındaki canlıların beslenmelerindeki benzerlik ve farklılıkları karşılaştırır
e) Bir yaĢam alanındaki canlılar arasındaki beslenme iliĢkilerini gösteren besin zinciri modeli oluşturur (FTTÇ-16).
f) Ġnsan etkisi ile besin zincirindeki bir halkanın yok olması ile ortaya çıkabilecek sonuçları tartışır (FTTÇ-18). YaĢadığım çevre ve canlıların beslenme Ģekilleri
Yakın çevremizi gezelim, gözlemleyelim
Solucanların yaĢadığı ortam YaĢam alanı
Çevreme nasıl uyum sağlayabilirim
Kendi besin zincirimizi yapalım
Canlılar arasındaki enerji akıĢı
14. Ġnsanın çevreye etkisi ile ilgili olarak öğrenciler;
a) Ġnsan etkisi ile çevrenin nasıl değiĢtiğini araĢtırır (FTTÇ-18).
b) Ġnsan etkisi ile nesli tükenen veya tükenme tehlikesinde olan bitki ve hayvanlara örnekler verir (FTTÇ-18,20).
c) Yakın çevresindeki veya ülkemizdeki çevre sorunları hakkında bilgi toplar ve sunar (FTTÇ-19,21,22).
d) Yakın çevresinde, çevreyi bozabilecek davranıĢlarda bulunanları uyarır (FTTÇ 22,26).
e) Atatürk’ün çevre bilincinin geliĢtirilmesi ile ilgili sözlerine örnekler verir.
Ġnsan ve çevre Dünden bugüne yaĢadığımız bölge
Ah akılsız kafam Ağacım, haklarım var YaĢam alanı
Çevre kirliliği ve çözüm önerileri
Ormanlarımıza ne oluyor.
VII. Ünite: IĢık ve Ses / Fiziksel Olaylar
15. Ses yalıtımı ile ilgili olarak öğrenciler;
a) Ses yalıtımıyla ilgili teknolojik geliĢmelerin, ses kirliliğini azalttığını fark eder (FTTÇ-7).
Ses yayılması
önlenebilir mi? Ses kirliliği dert değil
16. Farklı ses teknolojileri ile ilgili olarak öğrenciler;
a) Yüksek ses üreten teknolojik araçların olumlu ve olumsuz etkilerini açıklar (FTTÇ-27).
Sesin yitip gitmesin: Kaydet ve dinle
Tablo 13: 2005’de Uygulamaya Geçen Fen ve Teknoloji Dersi 6. Sınıf Öğretim Programında Çevre Eğitimi Ġle Ġlgili Yer Alan Kazanımlar
Ünite / Öğrenme Alanı Kazanım Konu Etkinlik
I.Ünite: Canlılarda Üreme, Büyüme ve GeliĢme
/Canlılar ve Hayat
1. Çiçekli bitkide üreme ile ilgili olarak öğrenciler;
a) Birçok meyve ve tohumun hayvanlar ve insanlar için besin kaynağı olduğunu örnekleriyle sunar (BSB 25-32).
b) Bitkilerden elde edilen ürünlerin teknolojik geliĢmelere paralel olarak çeĢitlendiğini fark eder ( FTTÇ-5,17,31).
Çiçekli bitkilerde
üreme Tohumlar neden farklı?
2. Bitkilerde çimlenme, büyüme ve geliĢme ile ilgili olarak öğrenciler;
a) Organik tarımı açıklar
b) Organik tarımın insanlık için önemini fark eder (BSB-25,32; FTTÇ5, 37;TD-5)
Tohumdan fidana Su olmadan bitki yaĢayabilir mi?
II. Ünite: Kuvvet ve Hareket/ Fiziksel Olaylar III: Ünite: Maddenin Tanecikli Yapısı/ Madde ve
DeğiĢim
IV. Ünite: YaĢamımızdaki Elektrik/ Fiziksel Olaylar
V. Ünite: Vücudumuzda Sistemler/ Canlılar ve Hayat
3. Solunum sistemi ile ilgili olarak öğrenciler;
a) Teknolojik geliĢmelerin solunum sistemi sağlığına olumlu- olumsuz etkilerini tartıĢır ( FTTÇ- 28,29, 30, 31).
b) Solunum sisteminin sağlığını korumak için pratik öneriler sunar
Solunum sistemi Nasıl soluk alıp veriyorum
VI. Ünite: Madde ve Isı/
Madde ve DeğiĢim 4. Isı yalıtımının teknolojik önemi ile ilgili olarak öğrencilerin; a) Binalarda yalıtımın enerji tüketimi ile iliĢkisini açıklar
Isı Yalıtımı Dondurmanız erimesin
VII. Ünite: IĢık ve Ses/ Fiziksel Olaylar
VIII. Ünite: Yerkabuğu Nelerden OluĢur/ Dünya ve
Evren
5. Kayaç ve madenler ile ilgili olarak öğrenciler;
a) Madenlerin teknolojik ham madde olarak önemini açıklar (BSB-11-13; FTTÇ- 9,31,32,38).
Kayaçları sınıflandıralım
VIII. Ünite: Yerkabuğu Nelerden OluĢur/ Dünya ve
Evren
6. Toprak çeĢitleri ve erozyonla ilgili olarak öğrenciler;
a) Toprağın çeĢidine göre hangi kullanım amacına uygun olabileceğini tartıĢır (FTTÇ21,24,25,27).
b) Erozyona etki eden faktörleri deneyerek test eder (BSB-11-20).
c) Erozyonun gelecekte oluĢturabileceği zararlar hakkında tahminlerde bulunur (BSB-8,9; FTTÇ-21,24,25,27).
d) Toprakları erozyondan korumak için bireysel ve iĢbirliğine dayalı çözüm önerileri sunar (BSB-25-28,32; FTTÇ-5,21,22,23,24,27).
Toprak ve toprak erozyonu
ArtaĢtırmacının amacı ne?
7.Yer altı ve yerüstü suları ile ilgili olarak öğrenciler;
a) Okyanus, deniz göl ve akarsuların yer üstü; sıcak ve soğuk su kaynaklarının yer altı suları olduğunu belirtir.
b) Bir yer altı suyu çeĢidi olan maden suyunun kaynak suyundan farkını belirtir c) Jeotermal kaynak, kaplıca, kavramlarını tanımlayarak yer altı sıcak su kaynaklarına ülkemizden örnekler verir.
d) Yeraltı ve yerüstü sularının kullanım alanlarını (içecek, sulama, sağlık, elektrik enerjisi üretimi vb) örneklerle açıklar (FTTÇ-30).
8). Doğal anıtlarla ilgili olarak öğrenciler;
a) Doğal anıtların çok uzun bir süreçte oluĢtuğunu ifade eder. b) Doğal anıtların tüm insanlığa ait değerler olduğunu fark eder. c) Doğal anıtlara yakın ve uzak çevresinden örnekler verir.
d) Doğal anıtların korunarak gelecek nesillere aktarılmasına yönelik bireysel ve iĢbirliğine dayalı öneriler sunar (FTTÇ-21,22,23,24,27,28,29).
Yurdumuzun sahip olduğu güzelliklerin farkında mıyız?
Tablo 14: 2005’de Uygulamaya Geçen Fen ve Teknoloji Dersi 7. Sınıf Öğretim Programında Çevre Eğitimi Ġle Ġlgili Yer Alan Kazanımlar
Ünite / Öğrenme Alanı Kazanım Konu Etkinlikler
I. Ünite: Vücudumuzda Sistemler / Canlılar ve Hayat
II. Ünite: Kuvvet ve Hareket / Fiziksel Olaylar III. Ünite: YaĢamımızdaki Elektrik / Fiziksel Olaylar
IV. Ünite: Maddenin Yapısı ve Özellikleri V. Ünite IĢık / Fiziksel
Olaylar
1. Merceklerle ilgili olarak öğrenciler;
a) Ormanlık alanlara bırakılan cam atıkların güneĢli havalarda yangın riski oluĢturabileceğini fark eder (FTTÇ-22,23,,36,27,29,33).
Mercekler Mercekler nelere sebep olabilir.
VI. Ünite: Ġnsan ve Çevre / Canlılar ve Hayat
2. Organizmaların yaĢadıkları alanlar ve bu alanlara insan etkisi ile ilgili olarak öğrenciler;
a) Tür, habitat, popülasyon ve ekosistem kavramlarını örneklerle açıklar. b) Farklı ekosistemlerde bulunabilecek canlılar hakkında tahminler yapar. c) Ekosistemleri canlı çeĢitliliği ve iklim özellikleri açısından karĢılaĢtırır. d) Ekosistemdeki biyolojik çeĢitliliği fark eder ve bunun önemini vurgular. e) Ülkemizde ve dünyada nesli tükenme tehlikesiyle karĢı karĢıya olan bitki ve