Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Görüşlerine Göre Öğretim Elemanlarının Sorumluluk Mesleki Etik Değerini Nasıl Kazandırdıklarına İlişkin

Bulgular

Eğitim fakültesi öğrencilerine, öğretim elemanlarının sorumluluk olarak belirlenen mesleki etik değerini nasıl kazandırdıklarına yönelik sorular sorulmuş ve bu doğrultuda görüşleri alınmıştır. Görüşleri alınan öğrenciler, öğretim elemanlarının, model olarak (n=15), açıklamalar yaparak ve örnek olaylar sunarak (n=5) sorumluluk değerini kazandırmaya çalıştıklarını ifade etmişlerdir. 13 öğrenci ise öğretim elemanlarının iyi bir model olmayıp, bu değeri kazandıramadıklarını ifade etmişlerdir.

Farklı öğretmenlik grubundan 15 öğrenci, öğretim elemanlarının derse hazırlıklı ve zamanında gelme, öğrenci ve topluma karşı sorumlu olma ve düzenli olma konusunda model olarak sorumluluk değerini kazandırmaya çalıştıkları yönünde görüş bildirmişlerdir. Sadece Okul Öncesi Öğretmenliği Anabilim Dalı’nda öğrenim gören öğrenciler, öğretim elemanlarının bu değeri kazandırmak amacıyla model olduklarına yönelik bir açıklamada bulunmamışlardır. Aşağıda konu ile ilgili öğrencilerin görüşlerinden alıntılara yer verilmiştir:

İÖ7: Kendileri rol model oluyorlar zaten. Sorumluluk sahibi, dersine hazırlanarak gelen bir hocanın sorumluluklarını yerine getirdiğini gördüğünüz zaman zaten bir örnek teşkil etmiş ve rol model olarak öğretmiş oluyor. Benim açımdan en güzel öğrenme yöntemi bu oldu.

İÖ8: Evet bence de. Gerek çalışkanlığıyla, gerek hazırlıklarıyla, sorumluluklarını bilmesi bakımından örnek olan hocalar da vardı.

İÖ1: Bence de (İngilizce Öğretmenliği I. Grup, s. 16).

İÖ9: Model olma durumu var.

İÖ14: Derse hazır geliyorlar. Bizi önemsediklerini hissedebiliyoruz. Bu da o derse karşı sorumluluktur. Derse hazır gelince ve öğrenciler tarafından sevilince, e sen de bu çıkarımı yapacak seviyedesin; “derse hazır gelirsem, dersi eğlenceli yaparsam, dersin sorumluluğunu elinde tutarsam öğrenciler tarafından sevilirim” diye düşünebiliriz. Bu şekilde öğretilebilir. Bunun dersini yapmak çok saçma olur. Bak sen dersine hazır gelirsen öğrencilerin seni sever demek çok itici ve samimiyetsiz olur. Bunu rol model aldığımız hocalardan öğrenmek daha sağlıklı bence.

İÖ15: Buna ek olarak derse vaktinde gelmeleri, dakik olmalarını ekleyebiliriz. Onlar ne kadar dakikse biz de gelecekte dakik olmayı öğreniriz. Onlar ne yaparsa biz de kendimizde onu buluruz (İngilizce Öğretmenliği II. Grup, s. 26-27).

İMÖ1, s. 67: Topluma karşı, öğrenciye karşı sorumlu olma kısmında model olan hocalarımız var. Onlardan aldığımız şeylerle, biraz bir öğrenciye veya topluma karşı sorumlu olduğumuzu hissediyoruz.

SÖ1, s. 79-80: Üniversitede bazı hocalarımızın çok düzenli olduklarını biliyorum. Bu anlamda örnek aldığım bir hoca var. Sınavları okuma, açıklama, tertip, düzen konularında örnek alıyorum. İ… hoca bu anlamda rol-model olmuştur. Örneğin bu hocamızın, sınav öncesinde, sınav yerlerini, oturum şeklinde, hangi sınıf ve sırada oturacağımızı, bize e-mail olarak atması çok üst düzey bir şey bence.

Öğrencilerle yapılan görüşmeler sonucunda, İngilizce Öğretmenliği, Okul Öncesi Öğretmenliği, Sınıf Öğretmenliği ve Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Anabilim Dalı’nda öğrenim gören 5 öğrencinin ifadelerinden, öğretim elemanlarının sorumluluk alma, öğrenci ve topluma karşı sorumlu olma konusunda açıklamalar yaparak ve örnek olaylar sunarak sorumluluk değerini kazandırmaya çalıştıkları anlaşılmıştır.

İÖ16, s. 26: Genelde bunlar teoride veriliyor… teorik olarak bunlar veriliyor ama, bizim aslında çok karşımızda rol model oluyor mu hocalar?...

OÖÖ5, s. 56: Okulumuzdaki öğretim elemanları, öğrenciye ve topluma karşı sorumlu olma etik değerini bizlere sözlü olarak anlattılar ve görsel materyallerle örnek olaylar sergileyerek pekiştirdiler.

SÖ8, s. 96: Sorumluluk alma konusunda da belli başlı hocalar, hayatla ilgili bilgi verebilen insanlar…

SBÖ11: Biraz da anlatarak bunu kazandırdılar…

SBÖ12: Daha çok konuşarak kazandırdılar. Genelde örnek olaylar üzerinden anlatıldı. Sadece ders ortamında oldu, ayrıca bir görüşme hiç bir zaman yapmadık (Sosyal Bilgiler Öğretmenliği II. Grup, s. 87-88).

Görüşmelerden elde edilen bulgular ışığında, eğitim fakültesi öğrencilerinin sorumluluk mesleki etik değerini kazanmaları sürecinde, örtük program bağlamında öğretim elemanlarının model olmalarının, yaptıkları açıklamalar ve sundukları örnek olayların olumlu etkisinin olduğu; öğretim elemanlarının ağırlıklı olarak, öğrencilere model olarak bu mesleki etik değeri kazandırmaya çalıştıkları söylenebilir.

İngilizce Öğretmenliği, Okul Öncesi Öğretmenliği (Örgün ve II. Öğretim), İlköğretim Matematik Öğretmenliği, Sınıf Öğretmenliği ve Sosyal Bilgiler Öğretmenliği bölümünden olmak üzere toplamda 13 öğrenci ise öğretim elemanlarının iyi bir model olmayıp, sorumluluk değerini kazandıramadıklarını şu ifadelerle dile getirmişlerdir:

OÖÖ1: Örnek olma açısından bakacaksak eğer ben çok fazla aktarabildiklerini düşünmüyorum. Ben, bu fakültede hocaların öğrenciye karşı çok fazla sorumluluk duyduklarını hissetmiyorum. Dolayısıyla bize de bu değeri aktaramıyorlar. OÖÖ3: Sözde bir aktarım var, onu inkar edemem (alaycı bir şekilde gülerek).

OÖÖ2: Model olma konusunda pek yok. Model alacağımız az örnek var. Örneğin 10 tane hocamız olduysa bu fakültede belki 2-3 tanesini örnek alabiliriz, 1-2 tanesinde de parçaları, kırıntıları vardır, birkaç tanesinde de hiç yoktur.

OÖÖ1: Tutarsızlık oluyor.

OÖÖ4: Teorik olarak evet söyleniyor ama, uygulama yok. Bir insanın duyduklarımı daha çok etkili olur gördükleri mi? E gördüklerimiz daha çok etkileyici olacağı için o anlamda hocalar model olamıyorlar (Okul Öncesi Öğretmenliği I. Grup, s. 39-40). OÖÖ7, s. 54-55: Hiç kazandıramadılar. Şimdi şöyle diyeceğim vize ve finallerin notlarının açıklanma tarihleri… Bunlar kesinlikle sorumluluk içinde değil. Mesela biz vize oluyoruz aradan dört hafta ya da beş hafta geçip, final oluyoruz. O dört hafta içinde vizelerin sonuçları açıklanmıyor. Bu bence bir sorumsuzluk. Bir de test olduğumuz sınavlar oluyor ki okuması çok kolay, ver optiği makinaya okusun. Ne kadar kalabalık olursa olsun bence bu bir sorumsuzluk. En fazla iki üç hafta içerisinde okunması gerekiyor. Bu anlamda hocalar olumsuz örnek oluyorlar. Daha sorumlu davranmaları gerek bence… Eğitim etiği

diye dersimiz oldu. Eğitim etiğinde bunların hepsini işledik. İşte öğrenciye karşı sorumlu olmalısınız, şöyle böyle... Ama hocalar bunları kendileri gösteremediler davranışlarında. Ben istedim ki o dersi veren hoca en azından bunları yapsaydı. Biz tabii karşımızda bir rol model göremeyince onlar hep sözde kalacakmış gibi hissettim ben. Yani belki öyle olmayacak öğretmen olduğumda ama, keşke bir de onu görsel olarak görseydim.

İMÖ2, s. 67: Hocaların bu anlamda model olduklarını düşünmüyorum. Kendileri sorumluluklarını yerine getiremiyorlar ki biz de bakalım örnek alalım…

SÖ2, s. 79: Ben üniversitede pek bu değerleri aldığımı düşünmüyorum. Öğretmenin, öğrencilerine karşı en büyük sorumluluğu, derse planlı bir şekilde gelmesidir, ama yok…

Görüşmelerden elde edilen bulgular incelendiğinde, öğretim elemanlarının iyi bir model olmayıp, sorumluluk değerini kazandıramadıkları yönünde olumsuz görüş bildiren öğrenci sayısının fazla olduğu görülmektedir. Bu durum, öğretim elemanlarının olumsuz davranışlar sergileyerek öğrencilere sorumluluk mesleki etik değerinin kazandırılmasında etkili olamadıkları şeklinde yorumlanabilir.

Sınıf öğretmenliği bölümünden SÖ1 de konu ile ilgili olarak “Bazı hocalar sözel

olarak düzenli, planlı, Atatürkçü vb. olunması gerektiğini söylüyor, fakat Atatürkçü söylemleri olmasına rağmen öyle davranmıyorlar” (SÖ1, s. 80) şeklinde görüşünü

belirtmektedir. Demir ve Duruhan (2015) tarafından yapılan araştırmada da Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Programında öğrenim gören öğrenciler, bazı öğretim elemanlarının davranışları ile söylediklerinin tutarlı olmadığını belirtmişlerdir. Buradan hareketle, araştırma sonucunun eldeki araştırma bulgusuna paralellik gösterdiği ve

davranışları ile söylemleri arasında tutarlılık olmayan bazı öğretim elemanlarının öğrencilere iyi bir model oluşturmadığı söylenebilir.

Genel olarak değerlendirildiğinde, öğrenci görüşlerinden hareketle, öğretim elemanı davranışlarından kaynaklanan örtük programın olumlu özellikler ile birlikte olumsuz özellikler de taşıdığı söylenebilir.

Öğretim elemanlarının iyi bir model olmayıp, sorumluluk değerini kazandıramadıkları yönünde olumsuz görüş bildiren, Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı’nda öğrenim gören SÖ2, “Öğretmenin, öğrencilerine karşı en büyük sorumluluğu,

derse planlı bir şekilde gelmesidir. 4. sınıfın I. Dönemi ve II. Döneminde gittiğim staj okulundaki iki öğretmen de 25-30 yıllık öğretmenlerdi, mesleki tecrübeleri çok fazlaydı. Burada okuduğum dört yıldansa, onların yanında olduğum sürede, onlardan çok daha fazla şeyler öğrendim.” (SÖ2, s. 79) şeklindeki ifadesiyle, öğrenciye karşı sorumluluk

değerinin kazanımında, staj okulundaki öğretmenlerin, fakültedeki öğretim elemanlarından daha etkili olduklarını vurgulamıştır. Ayrıca İlköğretim Matematik Öğretmenliği bölümünden bir öğrenci de mesleğe yönelik sorumlulukları, öğretim elemanlarından çok arkadaşlarının kazandırdığını belirtmiş ve “Size şunu açık açık

söyleyebilirim ki; ben pek çok şeyi, hocalarımdan değil de arkadaşlarımdan öğrendiğim zamanlar oldu. Hatta arkadaşlarımın karşı tarafa olan tutumlarından hareketle, mesleğin görev ve sorumluluklarına yönelik bir takım şeyleri onlardan kazandım. Aslında üniversite hayatımızda hocalarımızdan çok birbirimizi gözlemleyerek öğrendik” (İMÖ6,

s. 67-68) şeklinde görüşünü dile getirmiştir. Buradan hareketle, öğrencilerin, arkadaşları ve öğretmenlik uygulamasına gittikleri okullardaki öğretmenlerle olan etkileşimlerinin öğretim elemanlarıyla olan etkileşimlerinden daha üst düzeyde olduğu ve bu nedenle öğrencilerin sorumluluk değerine ilişkin kazanım sağlamalarında daha etkili oldukları söylenebilir. Bu noktada, bu mesleki etik değerin kazanımı sürecinde, öğretmenlik uygulamasındaki öğretmen ve öğrencilerin arkadaşlarının örtük olarak olumlu yönde etkisinden söz edilebilir.

4.2.2. Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Görüşlerine Göre Öğretim