Dış Güvenirlik/Teyit Edilebilirlik

Dış güvenirlik konusunda araştırmacının alabileceği en önemli önlem; gerek araştırmanın temel aşamaları, gerekse araştırma sürecindeki kendi konumu ve yaklaşımı konusunda ayrıntılı ve açık bilgi vermektir (Yıldırım ve Şimşek, 2011, s. 262). Bu bağlamda araştırmanın teyit edilebilirliğini sağlamak amacıyla araştırmacı konumunu belirtmiş, araştırmada veri kaynağı olan bireyleri ayrıntılı olarak tanımlamış, araştırmanın yöntemi ve aşamalarını, veri toplama, analiz etme, yorumlama, sonuçlara ulaşma konularını açık ve ayrıntılı bir biçimde tanımlamış ve araştırma ortamı hakkında bilgi vermiştir. Buna ek olarak araştırmanın ham verileri başkaları tarafından incelenebilecek biçimde saklanmıştır.

3.8. Etik

Bir çalışmanın geçerlik ve güvenirliği önemli ölçüde araştırmacı etiğine bağlıdır (Merriam, 2013, s. 220). Gerçekte etik kuralların uygulanması bir birey olarak araştırmacının sahip olduğu değerler ve ahlak anlayışı ile yakından ilişkilidir (Merriam, 2013, s. 222). Nitel araştırmalarda etik meselelere dair yaklaşım, araştırmanın her aşamasını uygularken etik ilkeleri gözden geçirmektir (Creswell, 2015, s. 56). Araştırma kapsamında, Creswell (2015, s. 58-59)’in belirlemiş olduğu etik konulardan yola çıkarak ele alınan etik önlemler aşağıda belirtilmiştir.

 Çalışma alanında uygulamalar yapmak için Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi’nden gerekli izinler alınmıştır (Ek 1).

 Katılımcılarla görüşülüp, araştırmanın amacı hakkında bilgilendirme yapılmış ve gönüllülük esasına dayalı olarak görüşme ve gözlemler gerçekleştirilmiştir.  Güvenli bir araştırma ortamı oluşturulmuş ve araştırma sürecinin akıcılığı

sağlanmıştır.

 Araştırmanın amacı ve verilerin nasıl toplanacağı ayrıntılı bir biçimde açıklanmıştır.

 Araştırmacı, görüşme ve gözlemler sırasında yönlendirici sorulardan, kişisel izlenimlerini paylaşmaktan kaçınmıştır.

 Bulgular dürüst ve açıklıkla rapor edilmiştir.  Olumlu-olumsuz her sonuç rapor edilmiştir.

 Katılımcıların isimleri açıklanmamıştır. Öğretim elemanları için ÖE1, ÖE2,…, öğrenciler için SBÖ1, SÖ2,… şeklinde kodlar kullanılmıştır. Ayrıca gözlemlerin yapıldığı dersler için de D1, D2 ve D3 ve gözlenen öğretim elemanları için de GÖE1, GÖE2, GÖE3 şeklinde kodlar kullanılmıştır.

 Katılımcıları deşifre edecek bilgilerden kaçınılmıştır.

 Araştırma metni okuyucuya açık ve uygun bir dil kullanılarak sunulmuştur. 3.9. Araştırmacının Rolü

Araştırmacı, öğretmenlik meslek etiği ve örtük programa ilişkin ilgili kaynaklar ile yurt içi ve yurt dışında yapılan ilgili araştırmaları inceleyerek araştırma konusu ile ilgili kuramsal bilgi edinmiştir. Edinilen bu bilgilerin, pilot çalışmalar gerçekleştirilirken kullanıldığının fark edilmesi, araştırmacının çalışma konusunun araştırılabilirliğine olan inancını artırmıştır.

Araştırmacının doktora öğrenimi sırasında aldığı nitel araştırma dersinden edindiği bilgiler, nitel araştırma yöntemine başvurarak yaptığı araştırmalar ve ana çalışmaya geçmeden önce yaptığı uygulamalarla elde ettiği deneyim araştırmacıya, yaptığı bu çalışmada nitel yöntemi uygulamasında ve araştırma sürecinde karşılaşılan güçlüklerle başa çıkmasına katkı sağlamıştır.

Araştırmacının, çalışmanın yapıldığı fakültede lisans ve yüksek lisans öğrenimini görmüş olması, öğretim elemanlarının araştırmacıyı önceden tanıyor olmaları, samimi ve

karşılıklı güvenin duyulduğu bir ortam oluşturulmasında önemli bir rol oynamıştır. Bu durum, doğal ortamda gözlemlerin gerçekleştirilmesi ve öğretim elemanlarının görüşme sorularına içtenlikle cevap vermelerine katkı sağlamıştır.

Araştırmacının bir öğrenci gibi derslere girip çıkması, öğrencilerle bir arkadaş gibi sohbet etmesi, öğrencilerin kendilerini rahat hissetmeleri ve araştırmacıya güven duymalarını sağlamıştır. 27 Nisan 2015 tarihinde gerçekleştirilen bir gözlemde öğrencilerden birinin araştırmacıya imzalaması için yoklama kağıdını vermek istemesi araştırmacının öğrencilerle bir arkadaş gibi olduğu ve samimi bir ilişkinin kurulduğunu açıklar niteliktedir. Bu durum odak grup görüşmeleri gerçekleştirilirken, öğrencilerin doğal ve samimi davranmaları, duygu ve düşüncelerini rahatlıkla ifade etmeleri ve sorulara içtenlikle cevap vermelerinde etkili olmuştur.

Araştırmacı, çalışmanın nitel veri setini oluşturan görüşme, gözlemler ve araştırmacı günlüğünden sunduğu doğrudan alıntılarla okuyuculara, kendi bakış açılarıyla araştırmanın verilerini okuma ve bulgularına ulaşmaları imkanını vermiştir.

Araştırmacı, okuyucu ve diğer araştırmacılara, araştırmanın modeli, çalışma grubu, veri toplama araçları, veri toplama süreci, verilerin çözümlenmesi ve yorumlanması ve araştırma bulgularının nasıl düzenlendiğine ilişkin açık, anlaşılır ve ayrıntılı bilgiler sunmuştur. Araştırma sürecinde izlenen aşamalar ve bu aşamalarda yapılan çalışmalar Şekil 3.6’da ayrıntılı olarak verilmiştir.

Alan Yazın Taraması

Araştırma Deseninin Tanımlanması

Çalışma Grubunun Belirlenmesi

Asıl Verilerin Toplanması Öğretim Elemanları Görüşmeleri Öğrenci Odak Grup Görüşmeleri Yapılandırılmamış Gözlemler D1 D2 D3 Araştırmacı Günlüğü Verilerin Bilgisayar Ortamına Aktarılması

Odaklanılacak Olgunun Belirlenmesi

Veri Setinin Oluşturulması Görüşme Formlarına Son Halin Verilmesi Gözlem Noktalarının Düzenlenmesi ve Boyutların Kararlaştırılması Verilerin Çözümlenmesi (Betimsel Analiz ve İçerik Analizi)

Veri Setinin Okunması Kodların Belirlenmesi, Kodların Kontrol Edilmesi ve Son Halinin Oluşturulması Temaların Belirlenmesi, Kodlar ile Temaların Tutarlı Olup Olmadığının Kontrol Edilmesi ve Son Halinin Oluşturulması Verilerin Yorumlanması Verilerin Sunulması

Şekil 3.6. Araştırma Sürecinde İzlenen Aşamalar Ön Görüşme ve Gözlemlerin Yapılması

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM