Fütürolojik Bağlamda Cornish Metodolojisi

Vizyon geliştirme metodu; bu metot gelecek bilimin temelini oluşturan yöntemlerden bir tanesidir. Cornish (2004) “Gelecek: Geleceğin Keşfi” adlı kitabında vizyon geliştirmekten bahsederken, bunu özellikle Almanya doğumlu Robert Jungk üzerinden bir örnekle açıklamaya çalışmıştır. Kitapta bahsedildiği üzere Jungk, II. Dünya Savaşı sonrası atom bombalarını protesto için gittiği Japonya’da sonrasında kan kanserinden ölen bir adamla görüşürken adamın söylediği “Sen atom bombalarını protesto ediyorsun ancak çok geç, çok geç yola koyuldun” sözleri üzerine düşünmüş ve felaketlerden kurtulabilmek için insanların; yarınların krizlerini, zamanın ilerisini hesaplayarak çözümlemek için bir şeyler yapmaları gerektiğinden bahsetmiştir. Ancak bu noktada kararların liderler tarafından değil, insanların kendileri tarafından verilmesi gerektiğini vurgulamıştır.

Çalıştaylar; vizyon geliştirme metodunda gelecek çalıştayları oluşturulur ve bu çalıştaylarda insanlar geleceklerinin nasıl olmasını istedikleri yönünde vizyon

48

geliştirirler. Çalıştaylar öncelikle şikâyet edilen ya da düzeltilmesinin gerekli görüldüğü sıkıntıları masaya yatırır ve bununla alakalı yeni çözüm yolları üretmeye çalışırlar. Çalıştay olma amacı; çözüm yollarının olabildiğince çoğaltılmasıdır. Süreç boyunca etkileşim halinde bulunan katılımcılar sorunu birçok farklı yoldan görebilir ve bu farklı durumlara göre farklı eylem planları tasarlayabilirler. Süreç sonuna gelindiğinde çalıştaylar bir uygulama evresi oluştururlar. Ayrıca mevcut durumun güçlü yönleri ve sınırlılıkları üzerine fikir beyan ederler. Daha sonrasında bir hareket planı oluşturulması için katılımcılar projelerinin uygulanabilirliğini değerlendirir ve sınırlılıklarını belirleyerek onları aşmaya çalışırlar.

Lippitt Modeli; Amerikalı davranış bilimci Lawrence L. Lippitt, Edward Lindaman ile vizyon geliştirme üzerine kurulu yaklaşımlar geliştirmeyi hedeflemişlerdir. Vizyon geliştirme metodu ile ilgili önemli olan Lippitt’in geliştirdiği 8 görev modelidir. Vizyon geliştirme metodunda asıl olan gelecek, Lippitt’inde kitabına ismini verdiği üzere tercih edilen gelecektir. Ona göre; gelecekler tercih edilebilirler ancak bunun için doğru planlamanın yapılması gerekir. Soru “Dünyayı değiştirebilir miyiz değil, ne tür bir dünya istiyoruz?” (Lippitt, 1998) olmalıdır. Lippitt’in modeli aşağıdaki şekilde tasvir edilebilir.

Şekil 1. 1. Lippitt Modeli (Lippitt, 1998) Akıllı Eylemler

Eylem Planları

Stratejik Hedefler ve Sınırlılıklar

Tercih Edilen Gelecek Vizyonu

Tarihi Süreç Güncel Durum Analizi Değerler- İnançlar Olaylar -Gelişmeler ve Eğilimler

49

1.1’deki model detaylı bir şekilde incelendiğinde ilk olarak yapılması gereken tarihi süreç analizidir. Tarihi süreç analizi yoluyla yapılmak istenen tercih edilen gelecek için ortak paydaşlar oluşturmak ve üzerinde varsayım oluşturulacak gelecek konusunda işin temelini anlamaktır. İkinci adımda isminin de yansıttığı gibi güncel durumun şartları değerlendirilir ve mevcut durumla alakalı değişkenlerin genel görünümleri tasvir edilir. Geleceğin varsayımının oluşturulması ya da gelecekte tercih edileni belirleyebilmek için, toplumsal analizi iyi yapmak gerekir. Toplumlara yön veren etmenlerin başında o toplumun sahip olduğu değer ve inançlar geldiğinden, bunu belirlemek ve hangilerinin günümüzde hala geçerli olduğunu bilmek önem teşkil etmektedir.

Daha sonraki adımda ülke çapında ya da dünya genelinde meydana gelen olaylar göz önünde bulundurulur. Hangi gelişmelerin neleri tetikleyebileceği konusunda ön fikir sahibi olunur. Ayrıca toplumlar ya da ulusların arasındaki ilişkiler anlamında gelişmeleri değerlendirirken, tercih edilen eğilimler belirlenir. Bir sonraki adım, tercih edilen geleceğe yönelik geliştirilen vizyonu kapsar. Burada yapılması gereken şey; çok açık, detaylı ve anlaşılabilir şekilde bir gelecek vizyonu oluşturmak olacaktır. Bu yapılırken ilk dört adımın içerdiği tüm bilgiler kullanılmalıdır ve bu adımda yapılan planlar kapsayıcı olmalıdır. Sonrasında stratejik hedefler belirlenmelidir. Uluslararası anlamda bir ülkenin stratejisini belirlerken, kullanılması muhtemel stratejinin, ulusun kendi iç dinamiklerinde meydana getirebileceği sarsıntılar ya da diğer uluslara karşı sebep olunabilecek tavizler de hesaplanmalıdır.

Tüm yönleriyle hesaplanmış tasarıların birer eylem planı haline getirilmesi gerekir. Bu eylem planında atılacak ya da atılması muhtemel tüm adımların ve hesaplamaların işe koşulduğu bir hareket planı oluşturularak son aşama olan uygulama alanına geçilir. Bu adımın ismi akıllı eylemlerdir çünkü son aşamaya kadar her şey mantık süzgecinden geçirilmiştir ve detaylı düşünme ve planlamaya tabi tutulmuştur. Bu basamakta, bu aşamaya kadar elde edilen veriler bütünsel olarak ele alınır. Daha rasyonel olduğu düşünülen hareket planlarının neler olması gerektiğine karar verilir ve harekete geçilir.

Oylama Metodu; bu teknikte sorular direkt olarak herkese sorulabilir ve sonuçlar toplanarak analiz edilir. Bu yöntem, Cornish (2004)’in de belirttiği üzere yüz yüze görüşme, anketler, telefon görüşmeleri gibi yollarla elde edilebilir. Böylece birçok farklı kişinin görüşü alınarak gelecek varsayımlar şekillendirilir.

50

Diğer Cornish metodolojileri şunlardır. (i) Oyunlar; özellikle savaş alanında kullanılan bir metottur ve iki şekilde uygulanabilir. Birincisi gerçek bir ortam kullanarak bir savaş atmosferi oluşturmak yoluyla elde edilebilir. Burada askerler, düşmanlar, şehirler hepsi gerçek hayattan kesitlerdir. İkinci yöntem bilgisayar oyunları üzerinden oynanan gerçeklik oyunlarıdır. (ii) Model ve Simülasyon Metodu; modeller bir şeyin aslına benzer yapılmış somut halleri olarak tanımlanabilir ve bu konuda en iyi örneği oyuncaklar temsil eder. Aynı zamanda insanlar zihinsel modeller de kullanabilir. Böylece gerçek hayatta karşılaşılması muhtemel olaylar öngörülmeye çalışılır. Diğer yandan benzetim diye de adlandırdığımız simülasyon yöntemi, aslında bir gerçekliğin farklı yönlerinin tecrübe edildiği zihinsel bir aktivitedir. Özellikle bilgisayarlarda oluşturulan benzer yapılara gerçek veriler işlendiğinde, birçok olası olayın nasıl davranıldığında ne tür ortaya çıkacağı sonucu elde edilebilmektedir. Bu da insanlara gerçekliğin tecrübesinden önce sanal veya yapay bir tecrübe kazandırarak, insanları durumun gerçeğine alışık hale getirir.