Evlilik birliğinde eşlerin yükümlülükleri

Sosyal hayattaki gelişmeler ailede kadın ve erkek arasındaki geleneksel rollere dayanan aile anlayışının değişmesi zorunluluğunu getirmiştir. Eski medeni kanunda yer alan farklı görev dağılımları ve roller yeni medeni kanunda değiştirilerek kadın ve erkeği görev ve sorumluluklar açısından eşit konuma getirmiştir. Yeni medeni kanunla hangi eşin hangi görevleri yapacağı yönünde bir ayrım gözetilmemiştir. Yani ev işlerini kimin yapacağı, kimin çalışıp evi geçindirmesi gerektiğine ilişkin ibareler konulmamış, eşlerin ortak ve eşit görev paylaşımlarının olacağı belirtilmiştir. Kadın ve erkek özgür iradeleri ile görev paylaşımı yapacaklardır.

2.1.4.2.1. Evlilik birliğinin mutluluğunu elbirliğiyle sağlama yükümlülüğü

Kadın ve erkeğin evlilik birliği kurmadaki temel amacı mutlu, huzurlu bir yaşam kurmaktır. Amaç bu olmazsa o birliktelikte mutluluk, dirlik ve düzen de olamayacaktır. Eşlerin birlikte yaşamanın getirdiği özveriyi karşılıklı göstermeleri, birbirlerinin duygu ve düşüncelerinin farkında olarak saygı göstermeleri ve saygı görmeleri gerekmektedir. Türk Medeni Kanunu’nun ikinci fıkrasına göre eşler evlilik birliğinin mutluluğu için gereken çabayı göstermelidirler diye belirtilmiştir. Açıkça belirtilmemiş olsa da cinsel birliktelik ve uyum için gösterilecek önem de bu bağlamda düşünülebilir. Medeni Kanunu’nun 192 maddesindeki eşlerin meslek ve iş seçimi konusunda evlilik birliğinin huzurunu ve yararını gözetmeleri gerektiğine ilişkin ibarede de eşlerin evliliğin mutluluğunu sağlamadaki yükümlülükleri vurgulanmıştır (Ayan 2004).

2.1.4.2.2. Çocukların bakım eğitim ve gözetimine özen gösterme yükümlülüğü

Medeni Kanunu’nun 185. maddesinin ikinci fıkrasına göre “Eşler çocukların bakımına, eğitim ve gözetimine beraberce özen göstermekle yükümlüdürler” denilmektedir (Adalet Bakanlığı Yayın İşleri Dairesi Başkanlığı 2017). Eşlerin bu

geçerlidir. Medeni Kanunu’nun 350 maddesinin birinci fıkrasına göre velayetin kaldırılması durumunda bile anne ve babanın çocuğunun bakım ve eğitim giderlerini karşılamakla yükümlü olduğunu belirtir.

2.1.4.2.3. Birlikte yaşama yükümlülüğü

Medeni Kanunun 185. maddesinin üçüncü fıkrasına göre “Eşler birlikte yaşamak, birbirlerine sadık kalmak ve yardımcı olmak zorundadırlar” (Adalet Bakanlığı Yayın İşleri Dairesi Başkanlığı 2017). Evlilik bir ömrü birlikte yan yana, aynı çatı altında geçirmek olduğu içindir ki eşlerin birlikte yaşama yükümlülüğü önemlidir aksi durumu boşanma nedeni olarak gösterilmektedir. Birlikte yaşamak aynı zamanda bir haktır. Evlenerek eş olan kadın ve erkek birlikte yaşama hakkını kazanmış olurlar. Eşler aynı konutu paylaşmalıdır, eşlerden biri diğerini ailesi ile birlikte oturmaya zorlayamaz. Eşlerin oturacakları konutu birlikte seçmeleri gerekir. Eşlerden biri diğerinden habersiz ve onun rızasını almadan konutla ilgili bir işlem yapamaz. Yaşanılan konut eşlerden birine ait ise diğer eş konutla ilgili tapu kütüğüne şerh konulmasını isteyebilir.

2.1.4.2.4. Sadakat yükümlülüğü

Evlilik birliğinin bir diğer yükümlülüğü eşe sadık olma yükümlülüğüdür. Bu yükümlülük Medeni Kanunu’muzun 185. maddesinin ikinci fıkrasında eşlerin birbirine sadık olmak zorunda olduğu belirtilerek gösterilmiştir. Sadakat gösterme deyince akla ilk önce cinsel sadakat gelmektedir. Eşlerden birinin bir başkası ile cinsel birliktelik yaşaması bu yükümlülüğün ihlalini gündeme getirir. Bu yükümlülüğün ihlali zinayı gündeme getirir ki bu da Medeni Kanunu’nun 161.maddesine göre boşanma sebebidir (Ayan 2004). Cinsel sadakat dışında pek çok davranış da bu grupta değerlendirilebilir. Eşe ait sırların bir üçüncü kişi ile paylaşılması, eşe yardımcı ve destek olunmaması, eşe ait paranın ya da ortak kazanılan paranın içki kumar gibi yerlerde harcanması, sahip olunan variyetlerin tüketilerek yoksul kalınması bu tarz davranışlar içinde değerlendirebiliriz.

2.1.4.2.5. Yardım ve dayanışma yükümlülüğü

Medeni Kanun’un 185. maddesi eşlerin birbirlerine yardımcı olması gerektiğini belirtir. Eşler birliğinde sadece iyi günlerinde bir arada olmazlar, kötü günlerinde de birbirlerine yardımcı olmak, birbirlerine destek olmak gibi görevleri vardır. Bu yükümlülük yaşamı paylaşmanın önemli bir parçasıdır. Yardım ve dayanışma maddi ve manevi olabilir. Üzüntülü dönemlerinde eşlerin birbirlerinin üzüntülerini paylaşmaları, teselli etmeleri, öğüt vermeleri, hastalık durumlarında birbirlerine bakmaları, birinin eğitim durumu söz konusu iken o eşin desteklenmesi bu bağlamda yer alır. Maddi olarak destekleme de ise, normal şartlarda eşlerin kazançları doğrultusunda evlilik birliğinin devamı için katkı vermesi beklenirken eşlerden birinin işini kaybetmesi veya gelirinin kesilmesi gibi durumlarda diğer eşin giderlerin kendisini düşen kısmını aşan düzeyde katkı sağlaması anlamına gelir (Şenyuva 2007).

2.1.4.2.6. Aile konutunu seçme yükümlülüğü

Medeni Kanun’un 185. maddesinin birinci fıkrasına göre “Eşler oturacakları konutu birlikte seçerler”. Yine 194. maddesinde eşlerin oturacakları konuta “aile konutu” adı verilir diye belirtilmiştir (Adalet Bakanlığı Yayın İşleri Dairesi Başkanlığı 2017). Aile konutunu seçme hakkı her iki eşe birlikte verilmiştir. Bir anlaşmazlık olması halinde Medeni Kanunun 195. maddesinin birinci fıkrasına göre hâkimin müdahalesi söz konusu olabilir (Ayan 2004).

2.1.4.2.7. Evlilik birliğini birlikte yönetme yükümlülüğü

Medeni Kanun’un 186. Maddesinin ikinci fıkrasına göre evlilik birliğini eşler birlikte yönetir (Adalet Bakanlığı Yayın İşleri Dairesi Başkanlığı 2017). Evlilikle ilgili yapılacak bir işlemde diğer eşin bilgilendirilmesi ve rızasının alınması gerekmektedir.

2.1.4.2.8. Evlilik birliğinin giderlerine güçleri oranında katılma yükümlülüğü

Yeni Medeni Kanun’un 186.maddesinin üçüncü fıkrasında “Eşler birliğin giderlerine güçleri oranında emek ve mal varlıkları oranında katılırlar” denmektedir (Adalet Bakanlığı Yayın İşleri Dairesi Başkanlığı 2017). Yeni medeni kanunda evin reisinin koca olduğu ve evi geçindirme görevi kocaya ait olduğu ibaresi kaldırıldığı için eşlere eşit yükümlülükle evin giderlerine katılma görevi verilmiştir.