Evde Bakım Hizmetlerinden Yararlanan Kişi Sayısı

İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nde evde bakım hizmetlerinden yararlanan kişi sayısına ilişkin veriler çok dağınıktır. Bu anlamda İ.B.B.’nin veri tutmak konusunda ciddi bir eksikliği olduğunu söylemek mümkündür. Aşağıdaki tabloda 2001, 2002 ve 2003 yılına ait veriler İ.B.B.’den elde edilen broşürlerin birindeki bilgilere göre oluşturulmuş, 2004 yılından itibaren yer alan veriler ise Evde Bakım Merkezi’nden temin edilmiştir. Bu dağınıklığın nedeni sorulduğunda, cevap olarak İ.B.B.’nin evde bakım hizmetlerinin 2005’ten önce hane tespit ziyaretleri ile birlikte yürüdüğü, 2005’ten itibaren evde bakım başvuruları alınmaya başlandığından verilerin 2005’ten itibaren daha sağlıklı bir şekilde tutulmaya başladığı verilmiştir. Mülakatta veriler konusundaki sıkıntının diğer bir nedeni olarak ise çok fazla kişiye hizmet götürülmesi gösterilmiştir.

Tablo 7. Yıllara Göre İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nden Evde Bakım Hizmeti Alan Kişilerin Cinsiyete Göre Sayıları

DÖNEM Erkek Hasta Sayısı Bayan Hasta Sayısı Toplam Hasta Sayısı 2001 341 2002 2033 2003 75.116 2004 17.378^∗ 2005 29.439 2006 4.227 7.728 11.955 2007 2.844 4.602 7.446 2008 2.923 4.307 7.230 2009 2.954 3.855 6.809 2010^{∗∗∗∗∗∗∗∗} 1.335 1.772 3.107

∗ _{Örneğin İ.B.B.’den elde edilen bir broşürde 2004 yılında 12.085 kişiye evde bakım hizmeti götürüldüğü} yazmaktadır.

Tablo incelendiğinde 2006 yılından sonra hizmet alan kişi sayısında azalma olduğu görülmektedir. Bu durumun kişi başına düşen ziyaret sayısının artmış olmasından kaynaklandığı belirtilmektedir.

3.2.1.8. Evde Bakım Hizmetleri Kapsamında Verilen Hizmetler

İstanbul Büyükşehir Belediyesi evde bakım hizmetleri kapsamında ağırlıklı olarak evde sağlık bakımı/evde tıbbi bakım hizmetleri vermektedir. Her ne kadar sosyal bakım hizmetleri verilse de, kapsam itibariyle tıbbi bakım hizmetlerinin çok geniş yer tuttuğu aşağıdaki tablodan da anlaşılmaktadır. Zaten hizmetlerin tarihçesinde de belirtildiği gibi

İBB evde bakım hizmetlerini evde sağlık bakımı hizmetleri olarak başlatmış, birkaç yıl önce bu hizmetlere sosyal bakım hizmetlerini de ekleme kararı almıştır.

Tablo 8. Yıllara Göre İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin Evde Bakım Hizmeti Kapsamında Verdiği Hizmetler

DÖNEM Doktor Değerlen -dirme Ziyareti Hemşire Bakım Ziyareti

FTR^∗∗∗∗ Reçete İlaç ^Psiko -log Ev Temi zliği Kişis el Temi zlik 2002 10.294 9.646 - - - - 2003 71.229 94.662 - 21.468 97.928 - - - 2004 34.691 57.446 - 20.841 62.481 - - - 2005 47.622 21.697 2.250 40.302 125.131 - - - 2006 19.818 22.941 4.255 22.908 84.436 - - - 2007 18.987 35.462 10.528 16.075 77.144 - 207 - 2008 19.881 51.286 21.042 12.662 68.587 2.638 441 - 2009 19.124 55.000 28.202 10.407 45.243 2.776 475 180 2010 6.365 17.388 3.775 2.388 6.656 1.163 156 96 Toplam 248.011 365.528 70.052 147.051 567.606 6.577 1.279 276

İ.B.B.’nin evde bakım kapsamında verdiği hizmetleri evde tıbbi bakım hizmetleri ve evde sosyal bakım hizmetlerine göre ayırarak detaylı bir şekilde sıralamak mümkündür:

3.2.1.8.1. Evde Tıbbi Bakım Çerçevesinde Verilen Hizmetler

• Sonda uygulamaları, serum takma, kan alma, katater uygulama, ilaç uygulamaları

• Yarı yatalak ve yatalak durumda olan hastaların vücutlarında oluşan kronik yaraların bakımı

• Hipertansiyon ve diabet hastalarının sağlık durumlarının takibi

• Bebeğin büyüme, gelişim, beslenme takibi ve rutin aşı uygulamaları

• Gebelik takibi ve loğusalık eğitimi

• Hastanın evinde özel eğitimler, egzersizler ve fizyoterapi cihazlarıyla fizik gücü ve dayanıklılığı arttırılarak gerekli tedavi rehabilitasyonun sağlanması

• Akciğer enfeksiyonu geçiren, solunum problemi yaşayan hastalara solunum terapisti tarafından gerekli egzersizler verilmesi ve oksijen ve gerekli ilaçların uygulanması

• Uzman teknisyenler tarafından hastanın evinde taşınabilir cihazlarla röntgen çekimi yapılması ve evde sağlık hekimi tarafından sonuçların yorumlanması¹⁹

• Uzman teknisyenler tarafından hastanın evinde taşınabilir cihazlarla EKG çekimini yapılması ve evde sağlık hekimi tarafından sonuçların yorumlanması

• Evde bakım hemşiresinin hastanın evine giderek inceleme için gerekli laboratuar materyalini hastadan alıp laboratuara teslim etmesi ve sonuçların evde sağlık hekimi tarafından yorumlanması

• Hastane hizmetleri: hastaneye sevk veya nakil etme, hastanedeki işlemlerin yapılması, hastanede yanında kalacak kimsesi yoksa refakatçilik hizmetleri verilmesi

• Doktor tarafından gerekli ilaçların reçete edilmesi ve temini

19

İ.B.B. evde bakım hizmetleri çerçevesinde, 2008 yılında 56, 2009 yılında ise 30 olmak üzere toplam 86 kere evde radyolojik görüntüleme hizmeti vermiştir. Ancak bekledikleri talebi yakalayamadıkları ve maliyetli olduğu için 2010 yılı içerisinde bu hizmetlerin verilmemesine karar verilmiştir (Kişisel görüşme, 2010).

Tüm bu uygulamalar doktor tarafından düzenli olarak takip edilmektedir. Tıbbi uygulamaların hastanın ve yakınlarının yapabileceği şekilde hastaya, ailesine ve diğer yakınlarına eğitim verilmektedir. Sağlık destek hizmeti ile yaşlı hastalar hastalıkları ve bakımları konusunda eğitilerek günlük yaşantılarını daha sorunsuz hale getirmelerine destek olunmakta, yaşlı hastanın ailesi de bu konularda bilgilendirilerek yaşamları kolaylaştırılmaya çalışılmaktadır.

3.2.1.8.2. Evde Sosyal Bakım Çerçevesinde Verilen Hizmetler

• Kronik hastalar, kaza geçiren ve ameliyat sonrası psikolojik desteğe ihtiyacı olan hastalara ailesi ile birlikte psikoterapi uygulanması

• Tıbbi olarak tedavisi mümkün olmayan, son dönemini yaşayan hastalara ve hastaların ailelerine bu devreyi rahat geçirebilmeleri için gerekli desteğin sağlanması

• Günlük yaşam aktivitelerini yerine getirmeyi sağlayan ekipmanlar, destek cihazlar, oksijen tüpleri ve hasta yatağı gibi tüm tıbbi cihaz ve ekipmanların satışı ve kiralanması

• Hasta karyolası, havalı yatak, tekerlekli sandalye, hareket kısıtlılığı olanlar için destek cihazları (koltuk değneği vb.), oksijen konsantratörleri, her türlü solunum araçları, oksijen tüpleri, ev ventilatörü, ağrı ve infüzyon pompaları ile beslenme pompalarının temini

• Temizlik personeli tarafından yapılan ev temizliği,

• Bakım destek personeli tarafından yerine getirilen kişisel bakım (vücut temizliği gibi) hizmetleri

• Aşevlerinden yemek gönderilmesi

• Ev içi bakım, onarım, tadilat işlerinin yaptırılması²⁰

• Sosyal etkinlikler düzenleyerek hizmet alanlarının katılımlarının sağlanması

20 İ.B.B. 2007 yılında 8, 2008 ve 2009 yıllarında 11’er tane olmak üzere toplam 30 ev içi bakım, onarım, tadilat hizmeti vermiştir. Az talep olduğu gerekçesiyle 2010 yılında bu hizmetlerin verilmemesi kararlaştırılmıştır (Kişisel görüşme, 2010).

Sosyal hizmetler ve özürlüler müdürlüğü tarafından toplum temelli rehabilitasyon birimlerinde yaşlı özürlülere de uzman muayeneleri, tetkik ve tedavileri, takipleri, hastanelere ulaşım desteği, sosyal aktiviteler, evde sosyal hizmet uzmanı ziyaretleri, ev tadilatları ve temizlikleri, aşevinden hazır yemek yönlendirmesi gibi sağlık ve sosyal destek hizmetleri verilmektedir. Belediyenin Yardım Sandığı tarafından 65 yaş üzerinde sosyal güvencesiz ve kimsesiz yaşlılara belediye kaynaklarından ayni ve nakdi yardımlar yapılmaktadır. İstanbul Özürlüler Merkezi tarafından özürlü yaşlıların taleplerine göre planlanarak, belediye bütçesinden satın alınan hasta altı bezi, havalı yatak, baston-kanadyen, tekerli sandalye gibi ayni yardımların dağıtılması gerçekleştirilmektedir.