Etnik Kimlik Tanımlamaları

Tablo 21: Görüşülenlerin etnik kimlik tanımlamalarına göre hayatta başarılı olmayı sağlayan en önemli şeyler

Görüşülenlere göre hayatta başarılı olmayı sağlayan en önemli şey

Etnik Kimlik Tanımlamaları

Toplam Türk Kürt Laz, Arap Çerkez vd. Eğitim ya da bilgi Sayı 247 100 8 355 Satır % 69,6% 28,2% 2,3% 100,0% Sütun % 17,6% 29,0% 8,0% 19,2% Zekâ Sayı 114 13 13 140 Satır % 81,4% 9,3% 9,3% 100,0% Sütun % 8,1% 3,8% 13,0% 7,6% Çalışma azmi Sayı 726 166 68 960 Satır % 75,6% 17,3% 7,1% 100,0% Sütun % 51,8% 48,1% 68,0% 52,0%

Aile ve yakın çevre

Sayı 134 25 8 167

Satır % 80,2% 15,0% 4,8% 100,0%

Sütun % 9,6% 7,2% 8,0% 9,0%

Maddi varlık, zenginlik

Sayı 137 22 3 162

Satır % 84,6% 13,6% 1,9% 100,0%

Sütun % 9,8% 6,4% 3,0% 8,8%

Ait olduğu toplumsal gruplar Sayı 43 19 0 62 Satır % 69,4% 30,6% ,0% 100,0% Sütun % 3,1% 5,5% ,0% 3,4% Toplam Sayı 1401 345 100 1846 Satır % 75,9% 18,7% 5,4% 100,0% Sütun % 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% X²:60,377 Sd: 10 p<0,05

Örneklem grubu oluşturan yüksek öğretim öğrencilerine göre hayatta başarılı olmayı sağlayan en önemli şeyler ile kimlik tanımlamaları arasında istatistikî olarak anlamlı farklılık bulunmaktadır (X²(10) 60.377 P<.05). Görüşülenlere göre hayatta başarılı olmayı sağlayan en önemli şeyin eğitim yada bilgi olduğunu belirtenlerin %69,6’sı

kendini Türk kimliği ile tanımlamış, %28,2’sı kendini Kürt olarak tanımlamış, ve %2,3’ü Arap, Çerkez, Laz vd. biçiminde tanımlamıştır. Diğer taraftan kendini Türk kimliği ile tanımlayanların %17,6’sı hayatta başarılı olmayı sağlayan en önemli şeyin eğitim ve bilgi olduğunu savunurken, kendilerini Kürk kimliği ile tanımlayan yüksek öğretim öğrencilerinin %29’u hayatta başarılı olmayı sağlayan en önemli şeyin eğitim ya da bilgi olduğunu belirtmişlerdir.

Hayatta başarılı olmayı sağlayan önemli bir faktörde görüşülenlere göre zekâ faktörüdür (%7,6). Örneklem grubun içinde kendilerini Türk kimliği ile tanımlayan öğrencilerin %8,1’i hayatta başarılı olmak için nen önemli faktörün zeka olduğunu belirtirken, kendilerini Kürt olarak tanımlayanların %3,8’i hayatta başarılı olmayı sağlayan en önemli şeyin zeka olduğunu belirtmiştir. Diğer taraftan kendini Arap, Laz, Çerkez veya diğer kimliklerle tanımlayanların %13’ü hayatta başarılı olmayı sağlayan en önemli şeyin zeka olduğunu belirtmiştir.

Araştırmanın örneklem grubu içerisinde kendilerini Türk kimliği ile tanımlayanların %51,8’ı hayatta başarılı olmayı sağlayan en önemli şeyin çalışma azmi olduğunu belirtirken, kendilerini Kürt olarak tanımlayanların %48,1, ve kendilerini Arap, Laz Çerkez vd. gibi tanımlayanlarında %68’i çalışma azminin hayatta başarılı olabilmek için en önemli şey olduğunu belirtmektedir. Çalışma azmi kendini Türk ve Kürt olarak tanımlayanlardan ziyade kendini Arap, Laz, Çerkez vd. biçiminde tanımlayanlar açısında hayatta başarılı olmada daha önemli bir yere sahiptir.

Kendilerini örneklem grup içerisinde Türk kimliği ile tanımlayanların %9,6’sı hayatta başarılı olmayı sağlayan en önemli etken olarak aile ve yakın çevreyi görmektedirler. Kendilerini Kürt olarak tanımlayanların %7,2’si hayatta başarılı olmayı yağlayan en önemli şey olarak aile ve yakın çevreyi belirtmişlerdir. Kendilerini Laz, Arap, Çerkez vd. biçiminde tanımlayanların %8’i hayatta başarılı olabilmek için en önemli şeyin aile ve yakın çevre olduğunu belirtmiştir.

Örneklem grup içerisinde kendilerini Türk kimliği ile tanımlayanların %9,8’i hayatta başarılı olmayı sağlayan en önemli şeyin maddi varlık ve zenginlik olduğunu vurgulamaktadır. Örneklem grup içerisinde kendilerini Kürt olarak tanımlayanların %6,4’ü hayatta başarılı olmayı sağlan en önemli şeyin maddi varlık ve zenginlik

olduğunu belirtirlerken, Laz, Arap, Çerkez vd. olarak kendini tanımlayanlarda ise bu oran %3’tür.

Tablo 22: Görüşülenlerin kendilerini tanımladıkları etnik kimlik ve en uzun süre yaşanılan yere göre toplumda saygın bir yere sahip olmak için önemli olan etkenler

Toplumda saygın bir yere sahip olmak için önemli olanlar

Etnik Kimlik Tanımlamaları

En Uzun Süre İle Yaşanılan Yer Toplam Türk Kürt Laz, Arap Çerkez vd. Kır Kent Çalışma, disiplin, sorumluluk alma gibi kişisel özellikler

Sayı 955 251 67 507 766 1273 Satır % 75,0% 19,7% 5,3% 39,8% 60,2% 100,0% Sütun % 68,2% 72,8% 66,3% 71,5% 67,3% 68,9% İyi bir üniversiteden mezun olmak Sayı 108 26 1 31 104 135 Satır % 80,0% 19,3% ,7% 23,0% 77,0% 100,0% Sütun % 7,7% 7,5% 1,0% 4,4% 9,1% 7,3% Fırsatları iyi değerlendirmek Sayı 239 44 30 101 212 313 Satır % 76,4% 14,1% 9,6% 32,3% 67,7% 100,0% Sütun % 17,1% 12,8% 29,7% 14,2% 18,6% 16,9% Siyasetçilerle bürokratlarla iyi geçinmek Sayı 58 19 1 39 39 78 Satır % 74,4% 24,4% 1,3% 50,0% 50,0% 100,0% Sütun % 4,1% 5,5% 1,0% 5,5% 3,4% 4,2%

Maddi varlık Sayı 41 5 2 31 17 48

Satır % 85,4% 10,4% 4,2% 64,6% 35,4% 100,0% Sütun % 2,9% 1,4% 2,0% 4,4% 1,5% 2,6% Toplam Sayı 1401 345 101 709 1138 1847 Satır % 75,9% 18,7% 5,5% 38,4% 61,6% 100,0% Sütun % 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% X²:26,437 sd: 8 p<0,05 X²:38,025 sd: 4 p<0,05

Araştırmanın örneklem kitlesine göre toplumda saygın bir yere sahip olmak için önemli olan hususlar ile kimlik tanımlamaları arasında anlamlı farklılık tespit edilmiştir (X²(8) 26.437 P<.05). Toplumda saygın bir yere sahip olabilmek için araştırmanın örneklem kitlesine göre en önemli özellik %69,9 oranında çalışma, disiplin sorumluluk alma gibi kişisel özelliklerdir. Diğer taraftan kendini örneklem kitle içerisinde Türk kimliği ile tanımlayanların %68,2’si bu özelliğin önemli olduğunu vurgularken, kendini Kürt olarak tanımlayanların %72,8’i bu özelliğin önemli olduğunu vurgulamaktadır.

Toplumda saygın bir yere sahip olabilmek için önemli olan husus olarak iyi bir üniversite mezunu olmak düşüncesini araştırmanın örneklemini oluşturan kitle %7,3 oranında tercih etmektedir. Örneklem grubun kimlik tanımlamalarına göre özellikle kendini Türk kimliği ve Kürt olarak tanımlayanların bu görüşü katılımları aynı düzeyde bulunmasının yanında kendilerini kimlik olarak bu iki kimliğin dışında tanımlayanlarda

iyi bir üniversite mezunu olmak toplumda saygın bir yere sahip olmak için pek önemli görülmemektedir (%1).

Fırsatları iyi değerlendirerek örneklem grubun %16,9’u kendilerinin toplumda saygın bir yere sahip olabileceğini düşünmektedir. Kendilerini Türk kimliği ile tanımlayanların %17,1’i fırsatları iyi değerlendirerek toplumda saygın bir yere sahip olabileceklerini düşünürken, kendilerini Kürt olarak tanımlayanların %12,8’i önlerine çıkan fırsatları iyi değerlendirerek toplumda saygın bir yere sahip olabileceklerini düşünmektedir. Fırsatları iyi değerlendirme noktasında kendilerini Laz, Arap, Çerkez vd. biçiminde tanımlayanlar %29,7 oranıyla kendilerini Türk ve Kürt olarak tanımlayanlara nazaran daha yüksek oranda toplumda iyi ve saygın bir yere sahip olmanın fırsatları değerlendirmeden geçtiğini savunmaktadırlar.

Örneklem grup toplumda saygın bir yere sahip olmak için önemli olan etmenlerden siyasetçilerle iyi geçinmenin %4,2 oranında önemli olduğunu belirtmiştir. Diğer taraftan kendilerini Türk kimliği ile tanımlayanların %4,1’i bu hususun önemli olduğunu belirtirken, kendilerini Kürt olarak tanımlayanların %5,5’i bu hususun önemli olduğunu belirtmiştir. Laz, Arap, Çerkez vd. biçimlerde kendilerini tanımlayanlara göre ise bu hususun önemi pek yoktur.

Toplumda saygın bir yere sahip olmanın görüşülenlere göre maddi varlıkla pek ilgisi yok gibidir (%2,6). Araştırmanın örneklem grubu içerisinde kendini Türk kimliği ile tanımlayanları %2,9’u bu unsurun önemli olduğunu belirtirken, kendilerini Kürt olarak tanımlayanların ise %1,4’ü bu unsurun önemli olduğunu belirtmişlerdir. Genel anlamda örneklem gruba göre maddi varlık, siyasetçilerle iyi geçinme ve hatta iyi bir üniversite mezunu olmak, toplumda saygın bir yere sahip olmak için belirleyici değildir.

Toplumda saygın bir yere sahip olmak için örneklem kitle tarafından gerekli görülen hususlar ile örneklem grubu oluşturan yüksek öğrenim öğrencilerinin en uzun süre ile yaşadıkları yerleşim birimleri bakımından istatistikî olarak anlamlı bulunan bir farklılık bulunmaktadır (X²(8) 26.437 P<.05).

En uzun süre ile kırsal bölgelerde yaşamış olan örneklem kitlenin içindeki yüksek öğretim öğrencilerinin %71,5’i toplumda saygın bir yere sahip olmak için önemli olan hususun çalışma, disiplin, sorumluluk alma gibi kişisel özellikler olduğunu düşünmekte,

%4,4’ü iyi bir üniversite mezunu olmanın toplumda saygın bir yere sahip olmak için önemli husus olduğunu düşünmekte, %14,2’si fırsatları iyi değerlendirerek toplumda saygın bir yere sahip oluna bileceğini düşünmekte, %5,5’i siyasetçilerle ve bürokratlarla iyi geçinerek toplumda saygın bir yere sahip oluna bileceğini düşünmekte ve son olarak %4,4’ü maddi varlıklarıyla insanların toplumda saygın bir yere sahip olabileceğini düşünmektedirler.

Örneklem kitle içerisinde en uzun süre ile kentlerde yaşamış olan yüksek öğretim öğrencilerinin %67,3’ü çalışma, disiplin, sorumluluk alma gibi kişisel özelliklerin toplumda saygın bir yere sahip olmak için önemli olduğuna inanmakta, %9,1’i iyi bir üniversiteden mezun olmanın toplumda saygın bir yer kazanma konusunda önemli olduğunu belirtmekte, %18,6’sı fırsatları iyi değerlendirerek toplumda saygın bir yer edinilebileceğine inanmakta, %3,4’ü siyasetçiler ile ve bürokratlar ile iyi geçinerek toplumda saygın bir yer kazanılabileceğini düşünmekte ve son olarak %1,5’lik bir kesimde insanların maddi varlıkları ile toplumda saygın bir yere sahip olabileceklerini düşünmektedirler.

Örneklem grubun eğiti süreci sonunda iş bulma ümitleri ile kendilerini tanımladıkları kimlikler arasında anlamlı farklılık bulunmuştur (X²(8) 32.191 P<.05). Kendilerini Türk kimliği ile tanımlayanların %12,7’si eğitim süreçleri sununda iş bulma hususunda çok umutlu, %51,2’si eğitim süreçleri sununda iş bulma hususunda umutlu, %25,2’si eğitim süreçleri sonunda iş bulma hususunda ne umutlu nede umutsuz, %4,9’u eğitim süreçleri sonunda iş bulma hususunda umutlu değil ve %6’sı eğitim süreçleri sonunda iş bulma hususunda hiç umutlu değildir (Tablo 23).

Kimlik tanımlaması çerçevesinde kendilerini Kürt olarak tanımlayan örneklem grup içindeki yüksek öğretim öğrencilerinin %16,2’si eğitim süreçleri sununda iş bulma hususunda çok umutlu, %49’u eğitim süreçleri sununda iş bulma hususunda umutlu, %29,9’u eğitim süreçleri sonunda iş bulma hususunda ne umutlu nede umutsuz, %2,6’sı eğitim süreçleri sonunda iş bulma hususunda umutlu değil ve %2,3’ü eğitim süreçleri sonunda iş bulma hususunda hiç umutlu olmadıklarını belirtmişlerdir (Tablo 23).

Araştırmanın örneklem kitlesini oluşturan ve kendisini Laz, Arap, Çerkez vd. olarak tanımlayan örneklem grup içindeki yüksek öğretim öğrencilerinin %24,8’i eğitim süreçleri sununda iş bulma hususunda çok umutlu, %33,7’si eğitim süreçleri sununda iş

bulma hususunda umutlu, aynı oranda %33,7’si eğitim süreçleri sonunda iş bulma hususunda ne umutlu nede umutsuz, %4’ü eğitim süreçleri sonunda iş bulma hususunda umutlu değil ve yine aynı oranda %4’ü eğitim süreçleri sonunda iş bulma hususunda hiç umutlu olmadıklarını ifade etmişlerdir (Tablo 23).

Tablo 23: Etnik kimlik tanımlamaları, cinsiyetler ve en uzun süre ile yaşanılan yerleşim birimine göre görüşülenlerin eğitim süreci sonunda iş bulma ümitleri

Etnik Kimlik Tanımlamaları

Eğitim süreci sonunda iş bulma ümitleri

Toplam Çok umutluyum Umutluyum Ne umutlu ne de umutlu değilim Umutlu değilim Hiç umutlu değilim Türk Sayı 178 718 353 68 84 1401 Satır % 12,7% 51,2% 25,2% 4,9% 6,0% 100,0% Sütun % 68,7% 78,0% 72,0% 84,0% 87,5% 75,9% Kürt Sayı 56 169 103 9 8 345 Satır % 16,2% 49,0% 29,9% 2,6% 2,3% 100,0% Sütun % 21,6% 18,3% 21,0% 11,1% 8,3% 18,7% Laz, Arap Çerkez vd. Sayı 25 34 34 4 4 101 Satır % 24,8% 33,7% 33,7% 4,0% 4,0% 100,0% Sütun % 9,7% 3,7% 6,9% 4,9% 4,2% 5,5% Toplam Sayı 259 921 490 81 96 1847 Satır % 14,0% 49,9% 26,5% 4,4% 5,2% 100,0% Sütun % 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% Cinsiyetler X²:32,191 sd: 8 p<0,05 Bayan Sayı 114 465 246 39 26 890 Satır % 12,8% 52,2% 27,6% 4,4% 2,9% 100,0% Sütun % 44,0% 50,5% 50,2% 48,1% 27,1% 48,2% Erkek Sayı 145 456 244 42 70 957 Satır % 15,2% 47,6% 25,5% 4,4% 7,3% 100,0% Sütun % 56,0% 49,5% 49,8% 51,9% 72,9% 51,8% Toplam Sayı 259 921 490 81 96 1847 Satır % 14,0% 49,9% 26,5% 4,4% 5,2% 100,0% Sütun % 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

En Uzun Süre İle Yaşanılan Yer X²:21,682 sd: 4 p<0,05

Kır Sayı 97 367 191 28 26 709 Satır % 13,7% 51,8% 26,9% 3,9% 3,7% 100,0% Sütun % 37,5% 39,8% 39,0% 34,6% 27,1% 38,4% Kent Sayı 162 554 299 53 70 1138 Satır % 14,2% 48,7% 26,3% 4,7% 6,2% 100,0% Sütun % 62,5% 60,2% 61,0% 65,4% 72,9% 61,6% Toplam Sayı 259 921 490 81 96 1847 Satır % 14,0% 49,9% 26,5% 4,4% 5,2% 100,0% Sütun % 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% X²:6,686 sd: 4 p>0,05

Cinsiyetler bağlamında örneklem grubu oluşturan öğrencilerin bayan veya erkek olması eğitim süreci sonunda işbulma ümidini anlamlı bir şekilde farklılaştırmaktadır (X²₍₄₎

21.682 P<.05). Örneklem kitleyi oluşturan bayanların %12,8’i eğitim süreçleri sununda iş bulma hususunda çok umutlu, %52,2’si eğitim süreçleri sununda iş bulma hususunda umutlu, %27,6’ı eğitim süreçleri sonunda iş bulma hususunda ne umutlu nede umutsuz, %4,4’ü eğitim süreçleri sonunda iş bulma hususunda umutlu değil ve %9’u eğitim süreçleri sonunda iş bulma hususunda hiç umutlu olmadıklarını belirtmişlerdir.

Diğer taraftan örneklem kitleyi oluşturan yüksek öğretim öğrencileri içerisindeki erkeklerin %15,2’si eğitim süreçleri sununda iş bulma hususunda çok umutlu, %47,6’ı eğitim süreçleri sununda iş bulma hususunda umutlu, %25,5’i eğitim süreçleri sonunda iş bulma hususunda ne umutlu nede umutsuz, %4,4’ü eğitim süreçleri sonunda iş bulma hususunda umutlu değil ve %7,3’ü eğitim süreçleri sonunda iş bulma hususunda hiç umutlu değildir. Hiç iş bulamama noktasında örneklem kitle içersindeki erkeklerin bayanlardan daha fazla endişe duyduğu genel değerlendirme olarak dile getirilebilir. En uzun süre yaşanılan yer temeline göre örneklem kitleyi oluşturan yüksek öğretim öğrencilerinin eğitim süreçleri sonucunda iş bulma ümitleri bakımın en uzun süre yaşadıkları yerin kırsal veya kentsel özellik göstermesi anlamlı farklılığın ortaya çıkmasına el vermemiştir (X²₍₄₎ 6.686 P>.05). Dolayısıyla hem en uzun süre ile kırsal bölgelerde yaşamış olanları hem de ketsel bölgelerde en uzun süre ile yaşamış olanların eğitim süreçleri sonucunda bir iş bulma veya bulamam düşünceleri, kaygıları hemen hemen aynı düzeyde bulunmaktadır.

Tablo 24: Örneklem grubun cinsiyet, kimlik tanımlaması ve yaşadığı yerleşim birimine göre hayatlarından memnuniyet düzeyleri

Tanımlama lar N Mean Std. Deviation Std. Error p F Min. Max. Türk 1401 6,1285 1,98977 ,05316 ,000 9,063 1,00 9,00 Kürt 345 5,6435 1,83723 ,09891 1,00 9,00 Laz, Arap Çerkez vd. 101 6,2376 1,81190 ,18029 1,00 9,00 Cinsiyet p t Bayan 890 6,2978 1,77728 ,05957 ,000 5,406 ^{1,00 9,00} Erkek 957 5,8077 2,09168 ,06761 1,00 9,00

En uzun süre ile yaşanılan yer p t

Kır 709 6,0931 1,85028 ,06949

,385 0,851 ^{1,00 9,00}

Kent 1138 6,0132 2,02769 ,06011 1,00 9,00

Araştırmamızda yaşanılan hayattan memnuniyet düzeyleri birden dokuza kadar sınıflandırılmıştır. Hayatlarından memnuniyet düzeyleri en yüksek olanlar dokuzu en

düşük olanlardan da biri işaretlemeleri istenmiş veya memnuniyet düzeyine göre puanlama yapılması istenmiştir.

Kimlik tanımlaması bakımından görüşülenlerin hayatlarından memnuniyet düzeyleri arasında anlamlı farklılık bulunmaktadır (f=9,063). Kendilerini Türk kimliği ile tanımlayanların memnuniyet düzeyleri ortalama 6,128 puan civarında bulunmakta ve bu ortalamanın da standart sapması 1,989 puan civarında bulunmaktadır. Standart sapma hesaba kayıldığında kendini Türk kimliği ile tanımlayanların hayatlarından memnuniyet duyma düzeyleri 4,139 puan ile 8,117 puan arasında yoğunlaşmaktadır.

Örneklem grup içerisinde kendilerini Kürt olarak tanımlayanların hayatlarından memnuniyet düzeyi ortalama 5,643 puan civarında bulunmakta ve bu ortalanın standart sapması da 1,837 civarında bulunmaktadır. Kürt olarak kendini tanımlayanların memnuniyet düzeyi yoğunluğu ise 3,806 ile 7,48 puan arasında bulunmaktadır. Diğer taraftan kendilerini Laz, Arap, Çerkez vd. biçiminde kendilerini tanımlayanların yaşamlarından memnuniyet düzeyleri ortalaması 6,237 puan düzeyinde ve memnuniyet yoğunluğu ise 4,426 puan ile 8,048 puan arasında bulunmaktadır. Genel olarak değerlendirildiğinde kendilerini Kürt olarak tanımlayan örneklem grubun içindeki yüksek öğretim öğrencileri diğerlerine nispeten hayatlarından daha az memnundurlar. Cinsiyet farklılığı bağlamında örneklem grubun hayattan memnuniyet düzeylerinde anlamlı bir farklılık bulunmaktadır (t=5,406). Örneklem grubun içende yer alan bayanların hayattan memnuniyet düzeyi 6,297 puan civarında iken, erkeklerin hayattan memnuniyet düzeyi 5,807 puan civarında bulunmaktadır. Genel anlamda bayanlar erkeklere nazaran hayatlarından daha çok memnun durumdadırlar.

Örneklem kitlenin en uzun süre ile yaşadığı yere göre hayattan memnuniyet düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı sayılabilecek bir farklılık bulunmamaktadır. En uzun süre ile kırsal bölgelerde yaşamış olanların hayattan memnuniyet düzeyleri 6,093 puan civarında bulunurken, en uzun süre ile kentsel bölgelerde yaşamış olanların hayattan memnuniyet düzeyleri 6,013 civarında bulunmaktadır.