2. ŞEKİL ÇİZİM TEMELLERİ
2.9. Etiketleme
2.9.1. Bileşen Etiketleri ve Niteliklerini Düzenleme
Yerleştirilmiş bileşenin Reference Designator değiştirme veya bir etiket atama için:
1. Bileşen üzerinde çift tıklayın. Bileşenin özellikleri iletişim kutusu görüntülenir.
2. Label sekmesine tıklayın.
3. Label veya RefDes (belirli karakter veya boşluklar içermeyen – yalnız sayılar veya belgelerin oluşturulduğu) düzenleyin veya girin.
4. Bileşen Attributes (herhangi bir isim veya değeri vermek için tercih edilebilen) düzenleyin veya girin.
Örneğin “yeni direnç” veya “15 Mayısta düzenlendi” gibi anlamlı bir isim veya üretici ismi verebilirsiniz.
5. Show sütununda tıklanarak görüntülemek için bileşen niteliklerini seçin. Nitelikler bileşen ile görüntülenecektir.
Not
Eğer aynı RefDes birden fazla bileşene atarsanız Multisim bunun olanaksız olduğunu bildirir. Bütün RefDes’lerin tek olması için RefDes’i değiştirmelisiniz veya ilerlemeden önce Cancel seçin.
6. Değişikliklerinizi iptal etmek için, Cancel’e tıklayın. Değişikliklerinizi saklamak için OK tıklayın.
2.9.2. Ağ İsimlerini Düzenlenmesi
Multisim otomatik olarak devrede her bir düğüme bir ağ ismi atar. İstenirse devre tasarımına anlamlı bir ağ ismi düzenleyebilirsiniz. Örneğin “çıkış” olarak bir ağ ismini değiştirmek isteyebilirsiniz.
Not
Eğer VCC ve GND gibi saklı genel ağları belirlemek için ağ ismini düzenlemeyi planlıyorsanız, uygulanacak bazı hususlar vardır.
Bir ağ ismini düzenlemek için:
1. Bir kablonun üzerine çift tıklayın. Net iletişim kutusu görüntülenir.
2. Ağ ismini istediğiniz gibi değiştirin.
3. Ayarlarınızı uygulamak için OK tıklayın. İptal etmek için Cancel tıklayın.
Not
PCB ortamı ve simülasyon tarafından anlaşıldığı gibi devrenizin bağlantısında kritik olan ağ ismi değiştirildiğinde dikkat etmelisiniz.
Not
Toprağa herhangi bir kablonun bağlantısı için bir ağ ismini değiştirmeye izin vermeyin. Bunun için ağ ismi kalıcı olarak “0” ayarlıdır. Ancak Label alanında girilen bir isim ve toprak eklenmiş herhangi bir kabloya çift tıklayarak ağ için etiketi değiştirebilirsiniz.
Bir kablo taşındığında taşınmayacak olan bir konumda bir ağ ismini kilitlemek için ağ ismi üzerinde çift tıklayın ve yönlendirildiğinde Yes tıklayın. Ağ ismi üzerine sağ tıklayabilirsiniz ve Lock seçin.
Kilit yerleştirilmiş bir ağ isminden kiliti kaldırmak için ağ ismi üzerine çift tıklayın ve yönlendirildiğinde Yes tıklayın. Ağ ismi üzerine sağ tıklayabilirsiniz ve Unlock seçebilirsiniz.
2.9.3. Bir Başlık Bloğu Ekleme
Faydalı başlık bloğu düzenleyici özelleştirilmiş başlık bloğu oluşturmanıza izin verir. İstenirse bir başlık bloğu tasarımınızın her sayfasına dâhil edilebilir.
Başlık bloğunda değişik alanlar çeşitli belge özellikleri ve içeriğe bağlı olarak otomatik olarak tamamlanır.
Başlık bloğu tasarlandığında önceden tanımlanmış alanları seçebilirsiniz veya kendiniz oluşturabilirsiniz.
Başlık blokları metin, çizgi, çember, bezier eğrisi, dörtgen, oval, resimler gibi elemanlar içerir.
Devrenize bir başlık bloğu eklemek için:
1. Place / Title Block seçin. Standart “Aç” iletişim kutusu görüntülenir. Eğer gerekliyse, Title Blocks klasörüne bakın.
2. İstediğiniz başlık bloğu şablonunu seçin ve Open tıklayın. Seçilmiş başlık bloğu imlecinize eklenmiş olarak görüntülenir. İstediğiniz konumda tipik olarak sayfanın sol alt köşesine onu sürükleyin ve bırakın.
3. Sağ tıklayarak bunlardan birini seçin ve yerleştirilmiş başlık bloğunu taşıyabilirsiniz:
Move to / Bottom Left – çalışma alanının sol alt köşesine başlık bloğunu yerleştirir.
Move to / Bottom Right – çalışma alanının sağ alt köşesine başlık bloğunu yerleştirir.
Move to / Top Left – çalışma alanının sol üst köşesine başlık bloğunu yerleştirir.
Move to / Top Right – çalışma alanının sağ üst köşesine başlık bloğunu yerleştirir.
2.9.3.1. Başlık Bloğu İçeriğinin Girilmesi Başlık bloğunun içeriğini düzenlemek için:
1. Başlık bloğu üzerine sağ tıklayın ve görüntülenen açılır menüden Properties seçin veya başlık bloğu üzerine çift tıklayın. Title Block iletişim kutusu görüntülenir.
2. Görüntü bilgileri bu adımda açıklanmaktadır. İstediğiniz gibi düzenleyin ve OK tıklayın.
Not
Eğer Title Block bir alan bilgi içeriyorsa ve bu bilgi başlığınızda görüntülenmiyorsa başlık bloğunda yerleştirilmemiş bilgi içeren bir alan olduğu içindir. Eğer bu olursa, başlık bloğuna sağ tıklayın. Title Block Editor seçin ve başlık bloğunda gerekli alanı yerleştirin.
Title – devrenizin başlığı. Devrenin dosya ismi varsayılandır. Başlık bloğu düzenleyiciyi kullanarak yerleştirilmiş #TITLE alanına karşılık gelir.
Description – projeniz için bir açıklama. Project1 varsayılandır. Başlık bloğu düzenleyiciyi kullanarak yerleştirilmiş #DSCRPT alanına karşılık gelir.
Designed by – tasarımcının ismi. Başlık bloğu düzenleyiciyi kullanarak yerleştirilmiş #DESIGNED alanına karşılık gelir.
Document No. – belge numarası. 0001 varsayılandır. Başlık bloğu düzenleyiciyi kullanarak yerleştirilmiş #DOC_N alanına karşılık gelir.
Revision – devrenin gözden geçirme numarası. Başlık bloğu düzenleyiciyi kullanarak yerleştirilmiş #REV alanına karşılık gelir.
Checked by – devre kontrol personelinin ismi. Başlık bloğu düzenleyiciyi kullanarak yerleştirilmiş
#CHECKED alanına karşılık gelir.
Date – devrenin oluşturulduğu tarih varsayılandır. Başlık bloğu düzenleyiciyi kullanarak yerleştirilmiş #DATE alanına karşılık gelir.
Size – sayfanın boyutu, örneğin “A”. Başlık bloğu düzenleyiciyi kullanarak yerleştirilmiş #FMT alanına karşılık gelir.
Approved by – devreyi onaylayan kişini ismi. Başlık bloğu düzenleyiciyi kullanarak yerleştirilmiş
#APPROVED alanına karşılık gelir.
Sheet – sayfaların toplam sayısı ve geçerli sayfanın numarası. Örneğin sayfa 3’ün 2’si. Başlık bloğu düzenleyiciyi kullanarak yerleştirilmiş #SN ve #TSN alanlarına karşılık gelir.
Custom Field 1 – buraya girilen bilgi Custom Field 1’e yerleştirilecektir. Başlık bloğu düzenleyiciyi kullanarak yerleştirilmiş #CUSTOM_1 alanına karşılık gelir.
Custom Field 2 – buraya girilen bilgi Custom Field 2’e yerleştirilecektir. Başlık bloğu düzenleyiciyi kullanarak yerleştirilmiş #CUSTOM_2 alanına karşılık gelir.
Custom Field 3 – buraya girilen bilgi Custom Field 3’e yerleştirilecektir. Başlık bloğu düzenleyiciyi kullanarak yerleştirilmiş #CUSTOM_3 alanına karşılık gelir.
Custom Field 4 – buraya girilen bilgi Custom Field 4’e yerleştirilecektir. Başlık bloğu düzenleyiciyi kullanarak yerleştirilmiş #CUSTOM_4 alanına karşılık gelir.
Custom Field 5 – buraya girilen bilgi Custom Field 5’e yerleştirilecektir. Başlık bloğu düzenleyiciyi kullanarak yerleştirilmiş #CUSTOM_5 alanına karşılık gelir.
Not
Title Block Editor görüntülenen alanın büyüklüğü başlık bloğu alanına yerleştirilen gerçek metinle aynı değildir. Başlık blok metni metnin miktarı kadar geniş olacaktır. Bu yazı tipi boyutuna bağlıdır. Eğer iki alan yerleştirilirse biri diğerini kapatabilir.
Title Block iletişim kutusunda aşağıdaki belirli simgeleri yerleştirebilirsiniz. Çalışma alanına geri döndüğünüzde simge aşağıda açıklandığı gibi metin olarak yerleştirilecektir:
&p – sayfa numarası.
2.9.4. Çeşitli Metinler Ekleme
Multisim devreye örneğin devrenin belirli bir parçasını etiketlemek için metin eklemenize izin verir.
Metin eklemek için:
1. Place / Text seçin veya çalışma alanı üzerinde sağ tıklayın ve açınla menüden Place Graphic / Text yerleştirin.
2. Metni yerleştirmek istediğiniz konumda tıklayın. Yanıp sönen imleç ile bir metin kutusu görüntülenir.
3. Metni yazın. Yazımı tamamlandığınızda ve çalışma alanında herhangi bir yere tıkladığınızda doğrudan metin kutusu boyutlandırılır.
İkinci adımda tıkladığınız yerde metin görüntülenir.
4. Metin eklemeyi durdurmak için devre penceresi üzerinde herhangi bir yere tıklayın.
Metni silmek için metin kutusu üzerine sağ tıklayın ve görüntülenen açılır menüden Delete seçin veya metni seçin ve klavyenizde DELETE tuşuna basın.
Metnin rengini değiştirmek için, metin kutusu üzerinde sağ tıklayın açılan menüden Pen Color seçin ve istediğiniz rengi seçin.
Metin için yazı tipi seçeneklerini değiştirmek için metin kutusu üzerinde sağ tıklayın açılan menüden Font seçin ve istediğiniz yazı tipi seçeneğini seçin.
2.9.5. Açıklama Ekleme
Takım üyeleri arasında işbirliği çalışmalarını kolaylaştırmak için veya bir tasarıma eklenecek olan arka plan bilgilerine izin vermek için teknik değişiklik tercihlerinin kullanılabildiği vurgulu bir yorum eklemeye izin verir.
Çalışma alanına veya bir bileşene doğrudan bir yorum ucu ekleyebilirsiniz. Eklenmiş yorumlu bir bileşeni hareket ettirdiğinizde yorum da taşınır.
Çalışma alanına veya bir bileşene açıklama ucu eklemek için:
1. Place / Comment seçin.
2. İstediğiniz konuma imleci taşıyın ve açıklamayı yerleştirmek için tıklayın.
Bileşene yorum eklenmiş. Eğer bileşen taşınırsa yorum da onunla taşınır.
Çalışma alanına bir yorum eklenmiş
Yerleştirilmiş bir yoruma metin girmek için:
1. Yerleştirilmiş yoruma çift tıklayın. Comment Properties iletişim kutusu görüntülenir. Açıklama katmanına Drawing Layer listesinde görüntülenecektir. Eğer istenirse bu değiştirilir.
2. İletişimin altındaki alanda istediğiniz metni yazın. Eğer uyarının içeriğini göstermek istiyorsanız Show Popup Window onay kutusunu etkinleştirin.
3. İsteğe bağlı olarak Color kutusunda Background ve Text renklerini ayarlayın.
Not
Eğer araç düğmesi üstünde bulunuyorsa araç ipucu imlece eklenen görüntülenen metne başvurur.
4. Size kutusunda Width ve Height girin veya Auto Resize bütün içeriği göstermek için otomatik olarak yeniden boyutlandırılan bilgi kutusu olması için etkinleştirin.
5. Tercihen açıklamanın yazı tipini değiştirmede Font sekmesini tıklayın.
6. OK tıklayın. Display sekmesinde Show Popup Window onaylarsanız açıklama görüntülenir. Başka bir deyişle Comment simgesi görüntülenir.
Göster onay kutusu etkinleştirildiğinde açıklama.
Göster onay kutusu etkin değilken açıklama
Not
Comment Properties iletişim kutusunu kullanmaksızın metin girmek için yerleştirlmiş açıklama üzerine sağ tıklayın, açılır menüden Edit Comment seçin ve istediğiniz metni yazın.
Gizlenmiş bir açıklamayı görüntülemek için istenilen Comment simgesi üzerinde sağ tıklayın ve görünen açılır menüden Show Comment / Probe seçin.
Gizlenmiş bir açıklama içeriğini görmek için yorum üzerine imleci getirin. İmleç hareketlendiğinde açıklama görünmez.
Görüntülenen bir açıklamanın boyutunu değiştirmek için:
1. Metin kutusunu vurgulanır.
2. Görünen kollar sürüklenir.
Metin boyutu kollarını sürükleyin.
2.9.6. Grafik Açıklaması
Çalışma alanınıza aşağıdaki grafik elemanlarını eklemek için Graphic Annotation kullanın.
Çizgi, çoklu çizgi, dörtgen, oval, yay, çokgen, resim, açıklama.
Bir grafik elemanı eklemek için:
1. Eğer Graphic Annotation araç çubuğu gösterilmiyorsa, View / Toolbars / Graphic Annotation seçin veya menü alanında sağ tıklayın ve görüntülenen açılır menüden Graphic Annotation seçin.
2. İstediğiniz grafik elemanı için Graphic Annotation araç çubuuğndaki düğmeye tıklayın ve aşağıdaki tablodan yönlendirmeleri takip edin.
Düğme Açıklama
Çalışma alanı üzerinde bir metin yerleştirmek için bu düğmeye tıklayın. Sonra metni yerleştirmek istediğiniz yerdeki konuma çalışma alanı üzerinde tıklayın ve istediğiniz metni yazın. Tamamlandığında çalışma alanında herhangi bir yere tıklayın. Metin kutusu otomatik olarak metninizi görüntülemek için boyutlandırılır.
Çizgi çizmek için bu düğmeye tıklayın. İmleç bir artı işaretine dönüşür. Çizgiyi başlatmak istediğiniz yerde artıyı yerleştirin ve tıklayın ve farenin düğmesini basılı tutun. Çizgiyi sonlandırmak istediğiniz yerde artıyı sürükleyin ve farenin düğmesini bırakın. (bir ok eklemek için, yerleştirilen çizgi üzerine sağ tıklayın ve açılır menüden ok seçin).
Çoklu bağlanmış çizgi parçaları oluşan çoklu çizgi çizmek için bu düğmeye tıklanır. İmleç artıya dönüşür. Çoklu çizgiye başlamak istediğiniz yerde artıyı yerleştirin ve tıklayın ve farenin düğmesine bir kez tıklayın. Çoklu çizginin geçerli kısmını sonlandırmak istediğiniz yerde artıyı taşıyın ve düğmeyi bir kez tıklayın. Çoklu çizginin bütün parçaları çizilene kadar yineleyin. Çoklu çizginin son parçası çizildiğinde farenin düğmesine çift tıklayın. (bir ok eklemek için, yerleştirilen çizgi üzerine sağ tıklayın ve açılır menüden ok seçin).
Bir dörtgen çizmek için bu düğmesi tıklayın. İmleç artıya dönüşür. Dörtgenin başlamak istediğiniz yerde artıyı yerleştirin ve tıklayın ve farenin düğmesini basılı tutun. Dörtgeni sonlandırmak istediğiniz yerde artıyı tıklayın.
Bir ovali çizmek için bu düğmeye basın. İmleç artıya dönüşür. Ovalin merkezini yerleştirmek istediğiniz yerde artıyı yerleştirin ve tıklayın ve farenin düğmesini basılı tutun.
Ovali sonlandırmak istediğiniz yere artıyı sürükleyin ve farenin düğmesini bırakın.
Bir yay çizmek için bu düğmeye tıklayın. İmleç artıya dönüşür. Yayın merkezini yerleştirmek istediğiniz yere artıyı yerleştirin ve tıklayın ve farenin düğmesini basılı tutun.
Yayı sonlandırmak istediğiniz yere artıyı sürükleyin ve farenin düğmesini bırakın. Yay çizilirken bir oval gibi görüntülenecektir. Ama bırakıldığında ovalin yalnızca sağ kenarı görüntülenecektir. Böylece yay olacaktır.
Çokgen çizmek için bu düğmeye tıklayın. İmleç artıya dönüşür. Çokgen başlatmak istediğiniz yere artıyı yerleştirin ve farenin düğmesine bir kez tıklayın. Çokgenin geçerli parçasını sonlandırmak için artıyı taşıyın ve butona bir kez tıklayın. Çokgenin bütün parçaları çizilene kadar yineleyin. Çokgenin son parçası çizildiğinde farenin düğmesine çift tıklayın.
Çalışma alanı üzerinde bir resim yerleştirmek için bu düğmeye tıklayın. İstenilen Bitmap görüntüsü seçebileceğiniz iletişim açılır. Ya “.bmp” ya da “.dib” dosyası yerleştirebilirsiniz.
Çalışma alanı üzerine bir açıklama yerleştirmek için bu düğmeye tıklayın.
Yerleştirilmiş grafik bileşenlerinin boyutunu değiştirmek için bileşeni seçin ve tıklayın ve görüntülenen sürükleme noktasından sürükleyin.
Sürükleme noktası
Not
Yerleşik grafikler açılır menü kullanarak üzerinde oynama yapılabilir.
2.9.7. Ekran Yakalama Alanı
Ekran alanı yakalayabilirsiniz ve sonra sistem panosunda herhangi diğer ekran yakalama içeriği gibi resimle oynayabilirsiniz. Örneğin Circuit Description Box içine yapıştırabilirsiniz.
Panoya ekranın bir kısmını kopyalamak için:
1. Tools / Capture Screen Area seçin. Bir seçim çerçevesi çalışma alanınızda görüntülenir.
Copy (kopyala) tıklandığında seçim çerçevesi içindeki alan panoya kopyalanacaktır.
2. Farklı konuma çerçeveyi taşımak için:
Çerçevenin kenarına imlecinizi taşıyın. Bir artı imlece eklenecektir.
Seçim çerçevesini taşımak için boyutlandırma kollarını seçmeyin.
Bir artı imlece eklenir, seçim çerçevesini belirleyen farklı bir konuma taşınabilir.
İstenen konuma seçim çerçevesini sürükleyin.
3. Seçim çerçevesini yeniden boyutlandırmak için
Boyutlandırma kollarından birini imlece taşıyın.
Boyutlandırma kolları
İmleç ok doğrultusunda değiştirir.
Seçim çerçevesini yeniden boyutlandırmak için imleci sürükleyin.
4. Seçim çerçevesinin sol köşesi üstünde Copy düğmesine tıklayın. Seçim çerçevesinin içindeki resim sistem panosuna kopyalanır.
5. Kapamak için seçim çerçevesinin sağ üst köşesindeki “X” tıklayın.