Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü

Yönetim Kurulu Üyeleri

♦ Orhan Yılmaz (YK Başkanı ve Genel Müdür)

♦ Muhsin Ganioğlu (Üye - Genel Müdür Yardımcısı)

♦ Boş (Üye - Genel Müdür Yardımcısı)

♦ Muzaffer Külcü (Üye - Bakanlık Temsilcisi)

♦ Boş (Üye - Bakanlık Temsilcisi)

♦ Boş (Üye – Hazine Temsilcisi)

Sermaye Yapısı

Hazine Sermaye Payı : Yüzde 100 Esas Sermaye : 100 milyon YTL Ödenmiş Sermaye : 89 milyon YTL

İlgili Bakanlık

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı

İnternet adresi

http://www.etimaden.gov.tr

Madenciliğin çeşitli dallarında faaliyet göstermek, elektrik enerjisi üretim tesisleri kurmak, elektrik enerjisinin iletim, satış ve dağıtımını sağlamak, bünye içinde bankacılık işlemleri yapmak üzere 14.06.1935 tarihinde 2805 sayılı Kanunla Etibank kurulmuştur.

Kuruluşa bağlı Divriği demir madenleri 1955 yılında 6559 sayılı Kanunla kurulan Türkiye Demir Çelik İşletmelerine, kömür işletmeleri 1957 yılında 6947 sayılı Kanunla kurulan Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumuna, elektrik üretim ve iletim tesisleri ise 1970 yılında 1312 sayılı Kanunla kurulan Türkiye Elektrik Kurumuna devredilmiştir.

10.10.1983 tarihli ve 99 sayılı KHK ile yeni bir hukuki yapılanmaya gidilmiş ve 2805 sayılı Kanun yürürlükten kaldırılmıştır.

Kuruluş, 233 sayılı KHK kapsamında bir iktisadi devlet teşekkülü olup, Ana Statüsü 09.11.1984 tarih ve 18570 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Devlet eliyle aranacak ve işletilecek olan bor tuzları, trona, uranyum ve toryum madenlerinin işletilme ve arama görevi 2840 sayılı Kanun ile Kuruluşa verilmiştir.

07.07.1993 tarih ve 93/T-54 sayılı YPK Kararı ile Etibank Bankacılık, KBİ ve Çinkur özelleştirme kapsam ve programına alınmış, Çinkur ve Bankacılık özelleştirilmiştir. KBİ A.Ş.’nin özelleştirme işlemleri ise devam etmektedir.

26.01.1998 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı ile Etibank’ın organizasyon yapısı tamamen değiştirilmiş ve Eti Holding A.Ş. unvanlı bir iktisadi devlet teşekkülü çatısı altında 7 bağlı ortaklık oluşturulmuştur. Bu bağlı ortaklıklardan, Eti Alüminyum A.Ş., Eti Krom A.Ş., Eti Bakır A.Ş., Eti Gümüş A.Ş., Eti Elektrometalurji A.Ş., özelleştirilmiş, Eti Pazarlama ve Dış Ticaret A.Ş. ise kapatılmıştır. 2004/6731 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla Eti Holding A.Ş.’nin ticari unvanı Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü olarak değiştirilmiş ve Eti Bor A.Ş.nin 31.01.2004 tarihi itibarıyla kapatılmasına karar verilmiştir.

Teşekkülün yeniden hazırlanan Ana Statüsü, YPK’nın 27.05.2004 tarih ve 2004/T-16 sayılı Kararıyla onaylanarak yürürlüğe girmiştir.

2004 yılına kadar teşekkül bünyesinde kalan Eti Zeolit A.Ş. de YPK Kararıyla 31.12.2004 tarihi itibarıyla kapatılmıştır.

Petrol, kömür ve demir hariç her türlü maden ve endüstriyel hammadde ve kaynaklarını (bor tuzları, uranyum ve toryum dahil) aramak, aratmak, değerlendirmek, fizibilite ve projeler yapmak, işlemek ve işlettirmek Kuruluşun faaliyet alanını oluşturmaktadır. Ancak, ülkemizin dünya bor rezervlerinin yaklaşık yüzde 72’sine sahip olması nedeniyle, Eti Maden İşletmeleri ilgili yasalar çerçevesinde ağırlıklı olarak bor minerallerinin üretilmesi, işletilmesi ve pazarlanması alanında faaliyet göstermektedir.

Eti Maden İşletmeleri’nin ülkemiz bor piyasasındaki pazar payı tekel niteliğinden dolayı yüzde 100’dür.

Önemli Gelişmeler

Kuruluş katma değeri yüksek rafine ürün üretimine yoğunlaşırken, uluslararası pazarlama ağı ve yurt dışı yatırımlarıyla pazardan daha çok pay almayı hedeflemektedir. Bu amaçla, pazarın kontrolünü sağlamak için Çin’de bir temsilcilik açılmıştır. Kuruluş 2007 yılında ihracatını, 2002 yılına göre miktar olarak yüzde 74 artırmıştır. Cari yılda ihraç edilen 1,3 milyon ton’luk borun satış geliri 384 milyon $ iken, ihracatın yüzde 79’unu bor kimyasalları yüzde 21’ini ise konsantre bor oluşturmaktadır. Kuruluş son dönemde uzak doğu ve Rusya’ya olan bor ihracatını önemli bir miktarda artırmıştır. Bor ihracatının bölgesel dağılımı aşağıdaki grafikte gösterilmektedir.

Grafik 4: Bor İhracatının Bölgesel Dağılımı

Halihazırda Kuruluşun ihraç ettiği borun yüzde 68’i cam, yüzde 14’ü frit-seramik, yüzde 6’sı deterjan ve yüzde 12’si diğer sektörlerde kullanılmaktadır.

Diğer taraftan, özel sektörün özel bor kimyasalları üretiminde görev almasına yönelik olarak Kuruluş bünyesinde AR-GE çalışmalarına ağırlık verilmiştir.

2840 sayılı Kanun, bor sahalarının kamu tarafından işletilmesi, yönetilmesi ve pazarlanmasını öngörmektedir. Ancak, kurulu kapasitenin dış talebi karşılamasının mümkün olmadığı durumlarda, ülkemizin bor pazarından daha fazla pay alabilmesini teminen, Kuruluş hizmet alımı yoluyla destek almaktadır.

Hali hazırda Eti Maden 688.368 ton B203 satılabilir ürün üretimi ile dünya bor üretiminin yaklaşık yüzde 37’sini gerçekleştirmekte olup, 628.979 ton B203 ürün satışı ile dünya bor talebinin yüzde 36’sını karşılamaktadır. Kuruluşun en önemli rakibi olan ve piyasada ikinci firma konumunda olan Rio Tinto ise 560.000 ton B203 üretimi ile dünya üretiminin yaklaşık yüzde 30’unu gerçekleştirmekte olup, ürettiği miktarın tamamını sattığı varsayımı altında dünya talebinin yüzde 32’sini karşılamaktadır. Geri kalan bor üreticisi firmaların yaklaşık olarak 608.000 ton B203 üretimi ile dünya bor arzının yüzde 33’ünü, 564.000 ton B203 satışı ile dünya talebinin yüzde 32’sini karşıladıkları düşünülmektedir.

Malî Durum

Maliyetlerinin büyük bölümü YTL olan Kuruluşun hasılatı büyük oranda döviz bazlıdır. Bu sebeple, döviz piyasalarındaki gelişmelere paralel olarak 2007 yılında brüt satışları yüzde 9 azalarak 516 milyon YTL olmuş, dönem kârı ise yüzde 11 artarak 215 milyon YTL’ye ulaşmıştır. 2007 yılı brüt satışları toplamının 29 milyon YTL’lik kısmını iç piyasa satışları oluşturmaktır. Kuruluşun dolar bazındaki bor satışları 2006 yılına göre yaklaşık yüzde 5 oranında artış

Orta Doğu 2%

Uzak Doğu 46%

Afrik a Kuze y ve Güne y 0%

Am e rik a 12%

Avrupa 40%

göstermesine rağmen yıllık ortalama dolar kurunun bir önceki yıl seviyesinin altında gerçekleşmesi sebebiyle satışların YTL değerinde 52 milyon YTL’lik bir azalış meydana gelmiş ve bu Kuruluşun faaliyet kârına olumsuz olarak yansımıştır.

SEÇİLMİŞ GÖSTERGELER 2006 2007 % Artış

(milyon YTL)

Gelir Tablosu

Brüt Satışlar 568 516 -9,2

Satışların Maliyeti 275 289 5,1 Faaliyet Giderleri 103 110 7,0

Faaliyet Kâr Zararı 190 117 -38,4

Finansman Giderleri 0 0

-Dönem Kâr Zararı 193 215 11,3

Bilanço

Dönen Varlıklar 418 448 7,0

Stok 103 123 19,7

Duran Varlıklar 822 822 -0,1

Aktif Toplamı 1.241 1.269 2,3

KV Yabancı Kaynaklar 48 39 -18,3 UV Yabancı Kaynaklar 19 19 4,2

Özkaynaklar 1.174 1.211 3,1

Rasyolar

Cari Oran 8,72 11,41 30,9

Asit Test Oranı 5,46 7,32 34,2

Alacakların Tahsil Süresi (Gün) 56 42 -24,9 Nakit Çevirme Süresi (Gün) 165 170 3,4 Özsermaye Getiri Oranı % 13,54 14,39 6,3

İstihdam

Toplam Personel Sayısı (ort.) 3.850 3.705 -3,8 Toplam İstihdam Gideri 111 121 8,9

Bütçe İlişkisi

Bütçeye Ödemeler (Temettü + Hasılat Payı) 32,1 116 361,4 Bütçeye Ödemeler (Vergi ve Diğer Yükümlükler) NA 185

Bütçeden Ödemeler (Sermaye Görev Zararı)

Diğer

Katma Değer 347 436 25,6

Yatırım Harcaması 44 48 8,1

Faiz Dışı Fazla 93 -15

-Kaynak: ETİ MADEN, Hazine Müsteşarlığı ve DPT

Eti Maden İşletmeleri 2007 yılında da en büyük bor üreticisi ve satıcısı olma konumunu sürdürmüş, 2,13 milyon ton konsantre bor, 1,1 milyon ton bor

kimyasalları ve eşdeğer ürünler üretimi ile en çok bor üreten firma olmuş ve dünya bor üretiminin yaklaşık yüzde 32’sini gerçekleştirmiştir.

Kuruluşun likidite rasyoları incelendiğinde ise, işletmede normalin üzerinde ve kullanılmayan fon bulunduğu anlaşılmaktadır. Kuruluşun alacak tahsil süresi 56 günden 42 güne düşerek, cari yılda kredili satışların Kuruluş kasasına dönme süresi kısalmıştır. Nakit çevirme süresi ise 165 günden 170 güne yükselmiştir.

İşletmenin malî yapısı incelendiğinde işletmede varlıkların özkaynaklarla finanse edildiği, gerek kısa vadeli gerekse uzun vadeli yabancı kaynak kullanımının yıllara yaygın olarak düşük seyrettiği görülmektedir.

Kuruluş, Hazineye 2006 yılında 32 milyon YTL ve 2007 yılında ise 131 milyon YTL temettü ödemesi yapmıştır.

2006 yılında 107 milyon YTL faiz dışı fazla veren Kuruluş, 2007 yılında, temettü ödemesindeki 100 milyon YTL’lik artışın da etkisiyle 15 milyon YTL faiz dışı açık vermiştir.

6.9. Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları