Bölüm 5: 2007 KİT Sistemi Performansı
6.17. Devlet Malzeme Ofisi Genel Müdürlüğü
Yönetim Kurulu Üyeleri
♦ H. Abdullah Kaya (YK Başkanı ve Genel Müdür)
♦ Murat Şenal (Üye - Genel Müdür Yardımcısı)
♦ Boş (Üye - Genel Müdür Yardımcısı)
♦ Erdoğan Süleymaniye (Üye - Bakanlık Temsilcisi)
♦ Mehmet Kilci (Üye - Bakanlık Temsilcisi)
♦ Jale Ü. Aygül (Üye - Hazine Temsilcisi)
Sermaye Yapısı
Hazine Sermaye Payı: Yüzde 100 Esas Sermaye : 26 milyon YTL
Devlet kağıt, karton, kırtasiye, büro makineleri ve benzeri malzeme ihtiyacının tek elden, topluca ve uygun fiyatlara karşılanmasının sağladığı tasarruflar, Devlet Kağıt ve Basım Genel Müdürlüğü'nün daha bağımsız bir kuruluş şeklinde örgütlendirilmesini gerektirmiş ve 11.03.1954 tarih ve 6400 sayılı "Devlet Malzeme Ofisi Kurulması Hakkında Kanun" ile DMO; Maliye Bakanlığı'na bağlı, tüzel kişiliğe sahip, faaliyetlerinde özerk ve sorumluluğu ile sınırlı, Genel Muhasebe Kanunu ile Devlet İhale Kanunu hükümlerine ve Sayıştay denetimine tabi olmayan 100 milyon TL sermayeli bir iktisadi devlet teşekkülü olarak kurulmuştur.
Kamu iktisadi teşebbüsleriyle ilgili olarak 1983 yılında yürürlüğe konulan 2929 sayılı Kanun çerçevesinde, 28.10.1983 tarih ve 18205 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 121 sayılı "Devlet Malzeme Ofisi Kuruluşu Hakkında Kanun Hükmünde Kararname" ile 6400 sayılı kuruluş Kanunu yürürlükten kaldırılması ve 08.06.1984 tarihinde 233 sayılı KHK'nin yürürlüğe girmesi ile KİT'lerin yasal çerçevesi yeniden düzenlenmiştir. 233 Sayılı KHK'ye uygun olarak hazırlanan "Devlet Malzeme Ofisi Ana Statüsü"
28.10.1984 tarih ve 18559 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Ancak 2007 yılında, DMO ile ilgili olarak yeni bir Ana Statü hazırlanmış, 04.05.2007 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu Ana Statü'nün 35. maddesi ile de bir önceki Ana Statü yürürlükten kaldırılmıştır.
Kuruluş, Devletin merkezi satın alma birimi olarak basım işletme müdürlüğü, 7 bölge müdürlüğü, 4 irtibat bürosu ile faaliyetlerini yürüten 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye tabi bir iktisadi devlet teşekkülüdür.
Kuruluşun faaliyet amacı,
♦ Genel ve özel bütçeli idarelerin,
♦ Belediyelerin,
♦ KİT’lerin,
♦ Özel kanunla kurulmuş tüzel kişiliği haiz banka, Ofis, Kurum, Sandık ve Kuruluşlar ile sermayesinin yarısından fazlası bunlara ait ortaklıkların, kamu yararına çalışan derneklerin,
♦ Tüzel kişiliği haiz Kamu Kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının,
♦ Vakıfların,
♦ Özel kanunlara istinaden kurulmuş tarım satış ve tarım kredi kooperatif birliklerin
kağıt, mukavva, kırtasiye ve büro malzemesi, büro makineleri motorlu taşıtlar vb. ihtiyaçlarının teminini sağlamaktır.
Önemli Gelişmeler
KİT sisteminin kârlı kuruluşlarından olan DMO, bütçeye hasılat payı ve temettü ödemesi yapmaya geçmiş yıllarda olduğu gibi 2007 yılında da devam etmiştir.
Bu çerçevede, 2007 yılında 30 milyon YTL temettü ve 17,4 milyon YTL hasılat payı ödemiştir.
Kamu kurumlarının, Kamu İhale Kanunu’nca belirlenen tutarın altında Ofisten yapacağı alımlarda ihale mevzuatına tabi olmaması, DMO’yu kamu kurumları için cazip hale getirmektedir. Ofisin hasılatının en büyük bölümünü 2007 yılında da bir önceki yıl olduğu gibi nakil vasıtaları satışı oluşturmaktadır
Bununla birlikte, Maliye Bakanlığı’nın Tasarruf Tedbirlerini içeren 2007 yılı merkezi yönetim bütçe uygulama genelgesi ile genel bütçeli kamu idarelerinin kırtasiye, büro malzemesi ve taşıt alımlarının 01.09.2007 tarihinden itibaren durdurulması, Kuruluşun satış hasılatında geçmiş yılların aksine büyük bir düşüş meydana getirmiştir. Kuruluşun nakit vasıtaları satışından elde ettiği hasılat 2006 yılında bir önceki döneme oranla yüzde 64 artarken, 2007 yılında yüzde 40 oranında azalmıştır. Ofis müşterilerinin nakil vasıtaları talebinin özellikle yıl sonunda artış gösterdiği düşünüldüğünde, tasarruf tedbirleri
genelgesinin nakil vasıtaları satışını ne derece büyük oranda etkilediği daha iyi anlaşılmaktadır.
Bununla beraber büro makine ve aletleri satışından elde edilen hasılat yüzde 8, kağıt, karton, mukavva vb. ürünlerin satışından elde edilen hasılat ise yüzde 22 oranında gerilemiştir.
Tablo 16: DMO Satış Hasılatı Bilgileri (milyon YTL)
Önemli Satış Kalemleri 2005 2006 2007
Nakil Vasıtaları 239 392 235
Demirbaşlar ve Diğer Teçhizat 220 190 180 Büro Makina ve Aletleri 132 102 94
Kağıt ve Karton 56 46 36
Kırtasiye Malzemesi 27 25 28
Kaynak: DMO
Malî Durum
Kuruluşun 2007 yılı faaliyet kârı, satış hasılatındaki tedrici azalma nedeniyle bir önceki yıla göre yüzde 32 oranında azalarak 28 milyon YTL, dönem kârı ise 73 milyon YTL olmuştur. Kuruluş hasılatı yıllar itibarıyla satışların maliyetine paralel olarak değişim gösterdiğinden kâr marjında önemli bir değişiklik gözlenmemektedir. Bu itibarla son iki yıl Kuruluşun dönem kârının brüt satışlara oranı sırasıyla, yüzde 8 ve yüzde 10 olarak gerçekleşmiştir.
Kuruluş satışları daha ziyade nakit bazda gerçekleştiğinden, aktifleri büyük oranda hazır değerler ve menkul kıymetler gibi likit varlıklardan oluşmaktadır.
2006 ve 2007 yıllarında cari oran 1,73 ve 2,04, asit test oranı ise 1,13 ve 1,51 olarak gerçekleşmiştir.
Kuruluşun hasılatında anılan tasarruf genelgesi nedeniyle bir azalma görülmesine rağmen hazır değerlerde bir azalış gerçekleşmemiştir. Bu sebeple 2007 yılında faiz gelirleri bir önceki yıla göre yüzde 2 oranında artarak 32 milyon YTL olmuştur. Bu husus, faaliyet kârındaki artış ile dönem kârındaki artış oranları arasındaki farkın en önemli sebebidir.
2005-2007 döneminde hasılatın büyük oranda nakit olarak gerçekleşmesi neticesinde ticari alacaklar kaleminde önemli ölçüde azalış meydana getirmiş, dolayısıyla 2005’te 10 gün, 20 06 ise 2 gün olan ortalama alacak tahsil süresi 2007 yılında ise ortalama 1 gün olarak gerçekleşmiştir.
2006 yılında faiz dışı açık veren kuruluş stoklarını bir önceki yıla oranla yüzde 34 azaltarak 2007 yılında 25 milyon YTL faiz dışı fazla vermiştir.
SEÇİLMİŞ GÖSTERGELER 2006 2007 % Artış
(milyon YTL)
Gelir Tablosu
Brüt Satışlar 917 728 -20,6
Satışların Maliyeti 815 637 -21,7 Faaliyet Giderleri 43 45 6,4
Faaliyet Kâr Zararı 41 28 -31,6
Finansman Giderleri 0 0
-Dönem Kâr Zararı 79 73 -7,5
Bilanço
Dönen Varlıklar 365 345 -5,4
Stok 92 60 -33,9
Duran Varlıklar 76 73 -3,3
Aktif Toplamı 441 418 -5,1
KV Yabancı Kaynaklar 211 169 -19,7 UV Yabancı Kaynaklar 47 9 -80,5
Özkaynaklar 183 240 31,0
Rasyolar
Cari Oran 1,73 2,04 17,8
Asit Test Oranı 1,13 1,51 33,7
Alacakların Tahsil Süresi (Gün) 2 1 -35,2 Nakit Çevirme Süresi (Gün) -46 -28 -Özsermaye Getiri Oranı % 38,81 27,96 -27,9
İstihdam
Toplam Personel Sayısı (ort.) 1.023 990 -3,2 Toplam İstihdam Gideri 25 27 4,2
Bütçe İlişkisi
Bütçeye Ödemeler (Temettü + Hasılat Payı) 41,6 47,5 14,2 Bütçeye Ödemeler (Vergi ve Diğer Yükümlükler) NA 85,2
Bütçeden Ödemeler (Sermaye Görev Zararı)
Diğer
Katma Değer 108 103 -4,7
Yatırım Harcaması 1 3 135,5
Faiz Dışı Fazla -17 25
-Kaynak: DMO, Hazine Müsteşarlığı ve DPT
6.18. Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu Genel Müdürlüğü
Yönetim Kurulu Üyeleri
♦ Ünal Önsipahioğlu (YK Başkanı ve Genel Müdür)
♦ Boş (Üye - Genel Müdür Yardımcısı)
♦ Boş (Üye - Genel Müdür Yardımcısı)
♦ Tümg. Zafer Çamlıca (Üye - Bakanlık Temsilcisi)
♦ Dr.Müh.Albay Nevzat Kılınç (Üye - Bakanlık Temsilcisi)
♦ Berrin Bingöl (Üye - Hazine Temsilcisi)
Sermaye Yapısı
Hazine Sermaye Payı: Yüzde 100 Esas Sermaye : 400 milyon YTL Ödenmiş Sermaye:270 milyon YTL
İlgili Bakanlık
Milli Savunma Bakanlığı
İnternet Adresi
http://www.mkek.gov.tr
İkinci Dünya Savaşı sonrası oluşan yeni dünya düzenine uyum sağlamak ve Türkiye’nin NATO’ya üyeliğinin söz konusu olması nedeniyle, mevcut kapasiteyi askeri ve sivil alanda daha etkin ve verimli kullanabilmek amacıyla; Askeri Fabrikalar Umum Müdürlüğü, 1950 yılında 5591 sayılı Kanunla sermayesinin tamamı devlet tarafından karşılanan tüzel kişiliğe sahip "Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu" (MKE) olarak yeniden yapılandırılmıştır. Günümüzde 233 sayılı KHK kapsamında bir iktisadi devlet teşekkülü olarak varlığını sürdürmektedir.
Kurumun ana görevi Türk Silahlı Kuvvetlerinin her çeşit silah, mühimmat, roket, harp araç ve gereç ihtiyacını karşılamaktır.
Türkiye endüstrisi ve ekonomisindeki gelişmeler paralelinde MKEK’de organizasyon değişiklikleri yapılmış, Kurum faaliyetlerini 10 Fabrika ve 1 İşletme Müdürlüğünde çalışan yaklaşık 6,000 personel ile yürütmektedir.
Önemli Gelişmeler
Kurumun en önemli sorunu pazar - talep yetersizliğidir. Kurumun iç piyasadaki siparişleri dönemler itibarıyla dalgalanmakta, istikrarlı ve artan yönde bir gelişme göstermemektedir. İhracat imkanlarının kısıtlılığı nedeniyle Kurum dış piyasa talebinden de yeterince faydalanamamaktadır. Sonuç olarak mevcut kapasite etkin olarak kullanılamamakta, ancak stratejik üretim hatlarının da
faaliyetleri durdurulmamaktadır. Bu durum dengeli bir malî duruma ulaşmayı engellemektedir.
Kurum 2002 yılına kadar yaşadığı finansman sıkıntısını kısa vadeli olarak ticari bankalardan borçlanarak karşılamaktayken Savunma Sanayii Destekleme Fonu (SSDF) kaynaklarından 2006 yılı öncesinde toplam 140 milyon dolar kredi kullanmıştır. Faiz ödeme yükümlülüğü bulunmayan Kurum, söz konusu krediyi 2007 yılından itibaren ödemeye başlamıştır. Kurumun SSDF’ye olan borcundan başka herhangi bir ticari banka kredi borcu bulunmamaktadır.
Malî Durum
2007 yılı Kurum açısından oldukça iyi geçmiştir. Kurumun brüt satış hasılatı yüzde 28 artarak 518 milyon YTL, faaliyet kârı yüzde 36 artarak 89 milyon YTL ve dönem kârı 72 milyon YTL olmuştur. Özsermaye verimliliği 2006 yılında negatifken, 2007 yılında yüzde 18.5 olarak gerçekleşmiştir.
Kuruluşun uzun vadeli borçların büyük bölümünü Savunma Sanayii Müsteşarlığı’na olan borçlar oluşturmaktadır. Bu borçlar nedeniyle faiz ödenmediği için, Kurumun faiz giderleri, yüksek yabancı kaynak kullanımına rağmen düşüktür.
Finansman ihtiyacının karşılanmasını teminen Hazine Müsteşarlığınca Kuruma 2005 yılında 15 milyon YTL, 2006 yılında 25 milyon YTL, 2007 yılında ise 40 milyon YTL sermaye transferi yapılmıştır.
Kurum personel sayısını yüzde 4 azaltmış ve buna paralel olarak istihdam giderinin toplam giderler içindeki payı yüzde 57’den yüzde 48’e düşmüştür.
Kârlılıktaki artışın da katkısıyla, Kurumun 2007 yılında yarattığı katma değer yüzde 51 oranında, faiz dışı fazla tutarı ise 113 milyon YTL tutarında artmıştır.
SEÇİLMİŞ GÖSTERGELER 2006 2007 % Artış
(milyon YTL)
Gelir Tablosu
Brüt Satışlar 404 518 28,3
Satışların Maliyeti 239 315 32,0 Faaliyet Giderleri 95 109 13,8
Faaliyet Kâr Zararı 66 89 36,5
Finansman Giderleri 14 2 -85,9
Dönem Kâr Zararı -31 72
-Bilanço
Dönen Varlıklar 281 376 34,0
Stok 207 220 6,1
Duran Varlıklar 534 511 -4,4
Aktif Toplamı 815 887 8,9
KV Yabancı Kaynaklar 151 183 21,2 UV Yabancı Kaynaklar 329 257 -21,9
Özkaynaklar 335 447 33,4
Rasyolar
Cari Oran 1,86 2,05 10,6
Asit Test Oranı 0,40 0,79 96,5
Alacakların Tahsil Süresi (Gün) 28 19 -32,6 Nakit Çevirme Süresi (Gün) 271 214 -21,0 Özsermaye Getiri Oranı % -9,01 18,49
-İstihdam
Toplam Personel Sayısı (ort.) 6.150 5.901 -4,0 Toplam İstihdam Gideri 189 205 8,9
Bütçe İlişkisi
Bütçeye Ödemeler (Temettü + Hasılat Payı) Bütçeye Ödemeler (Vergi ve Diğer Yükümlükler) NA 78,9
Bütçeden Ödemeler (Sermaye Görev Zararı) 24,7 39,7 60,7
Diğer
Katma Değer 205 311 51,3
Yatırım Harcaması 23 12 -46,9
Faiz Dışı Fazla 13 126 849,9 Kaynak: MKEK, Hazine Müsteşarlığı ve DPT