Özet
Temetuat Defterleri Osmanlı Devleti’nde 19. yüzyıldan sonra ortaya çıkmaya başlamıştır. Bunun nedeni ise Osmanlı Devleti’nde 1839 tarihinde Tanzimat Fermanı’nın ilanı ile başlayan yenileşme sürecidir. Bu süreçte pek çok alanda ıslahat çalışmalarına girişilmiştir. Bu ıslahat çalışmaları ekonomik hayatta da kendini göstermeye başlamıştır. Yapılan vergi düzenlemeleri ile toplanan vergiler Temettuat adı verilen defterlerde kayıt altında tutulmaya başlanmıştır. Temettuat Defterleri günümüzde gelir - gider defteri olarak bilinmektedir. Bu defterler bölgelerin sosyo – ekonomik yapısını anlamamız açısından en önemli kaynakların başında gelmektedir. Bu defterler sayesinde bölgelerin gelir – gider durumu, hane sayısı, şahısların kullanmış olduğu lakapları, kullanılan isimler, meslek durumları, mal durumları, ödemiş oldukları vergi miktarları, bölgede yetiştirilen tarım ürünleri ve hayvan çeşitleri hakkında bilgi sahibi olmak mümkündür. Hatta bazı TemettuatDeflerleri’nde kişilerin fiziksel özellikleri hakkında bilgi sahibi olunmaktadır. Ancak Sırçalı köyünün Temettuat Defteri’nde bu tarz bilgiler bulunmamaktadır. Bu çalışmada ise Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde bulunan 29 Aralık 1845 tarihli ve ML.VRD.TMT 4567 kodlu Safranbolu’nun Sırçalı köyüne ait Temettuat Defteri incelenmiştir. Bu incelemeler sonucunda Sırçalı köyünde 23 adet hane tespit edilmiştir. Bu hanelerin mülkiyetleri, ödemesi gereken vergi miktarları ve hane sahipleri hakkında bilgiler edinilerek gerekli değerlendirmeler yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Safranbolu, Sırçalı, Temettuat.
Socio – Economic Structure Of Sırçalı Village According To Dividends Abstract
Temetuat Books began to emerge in the Ottoman Empire after the 19th century.There a son for this is there new all process that started with the declaration of the Tanzimat Edict in 1839 in the Ottoman Empire. In this process, breeding studies were initiated in many areas. These reform studies started to manifest themselves in economic life. The tax regulation sand the collected taxes started to be recorded in the books called Temettuat. Temettuat Books are known as income–expense books. These registers are among the most important sources forunder standing the socio–economic structure of the regions. With these books, it is possible to have information about income–expense status of the regions, number of house holds, nick names used by individuals, names used, occupational status, goods status, tax amount spaid, agricultural products and animal varieties grown in the region. However, such information is not available in the Temettuat Book of Sırçalı Village. In this study, Temettuat Book belonging to Sırçalı Village of Safranbolu, dated 29 December 1845 and coded ML.VRD.TMT 4567 in the Ottoman Archives of Prime Ministry was examined. As a result of these investigations, 23 house holds were identified in Sırçalı Village. The necessary assessments were made by obtaining information about the owner ship of these house holds, the amount of tax to be paid and the house hold owners.
Keyworlds: Safranbolu, Sırçalı, Temettuat. Giriş
Osmanlı Devleti’nde Sultan Abdümecid devrinde 1839 tarihinde ilan edilen Tanzimat Fermanı ile yeni bir dönem başlamıştır. Tanzimat Fermanı’nın ilanı ile 18. yüzyılın başlarından itibaren devam eden ıslahat hareketleride hız kazanmıştır (Karal, 2007: 170-171). 1839 ile 1876 yılları arasındaki süre Tanzimat Dönemi olarak adlandırılmıştır. Bu dönem ıslahat hareketlerinin en hız kazandığı dönemdir. Osmanlı Devleti’nde neredeyse her alanda ıslahat çalışmaları yapılmıştır (Akyıldız, 2011: 1-2). Tanzimat Dönemi ile devletin en önemli gelir kaynağı olan vergi sisteminde önemli değişimler yaşanmıştır. Vergi yükü tarım işiyle uğraşan halktan alınarak kentlilere, esnaflara, tüccarlara ve sanayicilere aktarılmaya çalışılmıştır (Türklü, 2016: 131-132). Tanzimat Fermanı’nın ilanı ile kimseden keyfi ve ağır vergi alınmaması kararlaştırılmış ve her ferdin gelirine göre vergi vermesi gerektiği vurgulanarak eşitlik ilkesi malî alanda da uygulanmıştır (Günay, Tekir, 2018: 756).
Tanzimat Fermanı’nın ilanı ile farklı isimlerle anılan tüm vergiler birleştirilerek tek bir vergi çatısı altında toplanmıştır. Yapılan bu düzenleme ile vergi kaynaklarının yeniden tespit edilmesini zorunlu kılmıştır. Bu düzenleme ile devlet gelirlerinin kontrol altına alınması, görevlilerin belirlenmesi, vergi dağılımındaki adaletsizliğin giderilmesi ve devlet gelirlerinin arttırılması amaçlanmıştır. Bundan dolayı 1840 tarihinde yapılan
90 düzenleme ile nüfus ve temettuat olmak üzere iki ayrı defter oluşturulması planlanarak uygulamay konulmuştur. “Emlak, Arazi, Hayvanat ve Temettuat” sayımları denilen bu düzenleme ile 20 bine yakın defter oluşturulmuştur (Yükçü, Fidancı, Soysal, 2014: 171-172). 1859 yılında esnaf ve tüccarın yıllık kazanç miktarlarının tahmin ve takdir edilmesi ile hesaplanarak gelirin %3 oranında “Temettu Vergisi’’ adı verilen vergi toplanmıştır (Eldem, 1994: 178). Bu vergi herkesin kazancına uygun olarak toplanmıştır (Çadırcı, 2013: 343).
Temettuat, “kâr etmek” manasını taşıyan temettu kökünden gelmektedir. Temettuat kelimesinin tam manası ise kazançlar, kârlar demektir (Develioğlu, 2013: 1251). Temettuat defterleri, bölgede yaşayan insanların lakapları, meslek durumları, yıllık kazançları, hane reisleri, gayrımenkuller, yetiştirilen ziraî ürünler, sahip oldukları hayvanlar, hakkında bilgiler içermektedir. Bazı defter kayıtlarında kişilerin fiziksel özellikleri ve bölgenin demografi yapısı hakkında çok detaylı bilgiler içermektedir (Metin, 2017: 410).
İlk Temettuat sayımı Tanzimat Fermanı’nın ilanından hemen sonra yapılmıştır. Fakat bu sayım neticelendirilememiştir. Daha sonra 1845 tarihinde yeniden sayım kararı alınmıştır. Bu kararın ardından tüm devleti içine alan büyük temettuat sayımı yapılmıştır (Kütükoğlu, 2018: 314). Ancak Osmanlı Arşivi’nde Osmanlı Eyaletleri’nin hepsine ait Temettuat Defterleri bulunmamaktadır. Bunun en temel nedeni ise Tanzimat’ın getirmiş olduğu yeni mali düzenlemelerin öncelikle Anadolu ve Rumeli’deki bazı eyaletlerde uygulanmaya başlamış olmasıdır. Tanzimat’ın ilk uygulanmaya başladığı eyaletler ise Selanik, Rumeli Vidin, Silistre, Edirne, Ankara,Hüdavendigâr, Biga, Aydın, Konya ve Sivas eyaletleridir (Arslan, 2002: 60).
TemettuatDefterleri’nin tutulmaya başladığı dönemde kurulan İmar Meclisleri’ninTemettuat tahririnde önemli rol oynadığı görülmektedir. Bu meclislerin kuruluş amacı ise Temettuat kayıtları oluşturulurken teftiş görevi görmesidir. İmar Meclisleri görevlerini yaklaşık olarak 1 yıl sürdürmüşlerdir. Anadolu ve Rumeli’de beşer adet olmak üzere toplamda 10 adet İmar Meclisi kurulmuştur. Meclis görevlileri askeriye, ilmiye ve mülkiye sınıflarından üç görevli ile birer kâtipten oluşmaktadır. İmar Meclisi çalışanları gerek görev aldıkları kazalara giderek gerekse görev aldıkları kazaların ileri gelenlerini merkeze çağırarak raporlar hazırlamışlardır. Oluşturulan bu raporlar ile halkın talepleri doğrultusunda oluşturulan raporlar Meclis-i Vâlâ’ya sunulmuştur (Bilirli, 2019: 79). İmar Meclisi memurlarına verilen talimatnamelerde Temettuat tahririne eşlik etmeleri, süreci hızlandırmaları ve tahririn takibinin yapılarak işin aksamasını önlemek görevleri arasında yer almıştır. Dolayısıyla TemettuatDefterleri’nin hazırlanmasında etkin bir rol oynamışlardır (Bilirli, 2018: 2140).
Amaç ve Yöntem
Çalışmanın amacı Sosyal Tarih Araştırmaları’na katkı sağlamaktır. Bu tarz çalışmalar Osmanlı Taşra Teşkilatı’nı anlamamız açısından çok mühimdir. Sırçalı Temettuat Defteri ile bölgenin sosyo – ekonomik yapısını tahlil edebilmekteyiz. Bu çalışmada bölgenin gelir – gider durumu, hane sayısı, tahmini nüfus miktarı, mal durumları, yetiştirilen zirai ürünler, bölgede mevcut hayvan türleri ve sayıları, meslekler, lakaplar, hane reisleri hakkında bilgiler yer almaktadır. Bu çalışma ile ayrıca bölgenin demografik yapısı ortaya koyulmaya çalışılmıştır.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi taranarak ML. VRD. TMT 4567 kodlu Safranbolu’nun Sırçalı köyüne ait Temettuat Defteri bulunmuştur. Bulunan bu defter günümüz Türkçesine çevrilerek gerekli değerlendirmeler yapılmıştır. Literatür taramasının ardından elde edilen bulgular bu çalışmada kullanılmıştır.
Safranbolu Tarihi
Safranbolu, kökleri çok eski dönemlere kadar uzanan farklı uygarlıkların hüküm sürdüğü bir bölgede yer almaktadır. M.Ö. 3000 yıllarından itibaren bölgede toplu yerleşimler başlamıştır. Bu bölgede bilinen en eski uygarlık Gasgasların uygarlığıdır. Bölgede eski dönemlerde Paplagones adlı bir ulusun yaşamış olmasından dolayı bu bölge "Paflagonya" adı ile anılmaktadır. (http://www.safranboluturizmdanismaburosu.gov.tr/TR-158335/tarih- icinde-safranbolu.html Erişim Tarihi 07.09.2019).Daha sonra ise Hititler, Dorlar, Paplagonlar, Kimerler, Lidyalılar, Persler, Kapadokyalılar, Elenler, Pontlar, Galatyahlılar, Bitinyalılar, Romalılar, Selçuklular ve Osmanlılar bu bölgede hakimiyet kurmuşlardır (Gürbüz, 2002: 32).
Safranbolu 1354 yılında Orhan Bey’in oğlu Rumeli Fatihi olarak adlandırılan Şehzade Süleyman Paşa tarafından Osmanlı Devleti’nin hakimiyeti altına girmiştir. Bazı kaynaklarda ise bu tarihlerde Safranbolu’nun Candaroğulları egemenliği altında bulunduğu yazılmaktadır. Hatta Gazi Süleyman Paşa Vakfı ve bu vakfa bağlı bulunan eserlerin Osmanlı Şehzadesi Süleyman Paşa’ya değil de Candaroğlu Beyi I. Süleyman Paşa’ya ait olduğunu ileri sürülmektedir. Safranbolu, Candaroğulları ile Osmanlı arasında zaman zaman el değiştirmiştir. Bunun temel nedeni ise Safranbolu’nun iki bölge arasında sınır oluşturmasıdır. 1392 yılında Yıldırım Bayezid'in Candaroğulları’nın merkezi olan Kastamonu'yu ele geçirmesiyle Osmanlı Devleti’nin eline geçen Safranbolu fetret devrinden sonra 1416 tarihinde Çelebi Mehmed’in Kastamonu'yu tekrar ele geçirmesiyle kesin olarak Osmanlı hakimiyetine girmiştir (Taş, 1996: 199-200).
91 Tarih boyunca Safranbolu pek çok farklı isimle anılmıştır. Bu isimler, Dadybra (Dadibra), Zâlifre, Taraklıborlu, Zağfiranbolu’dur. 18. yy itibari ilebölgede safran bitkisinin çok fazla yetiştirilmesinden dolayı şehre “safran” bitkisinin o dönemde söyleniş şekli olan “zağfiran” ismi verilmiştir. 18. yüzyılda kullanılmaya başlayan bu hitap şekli günümüzde “Safranbolu” biçimine dönüşmüştür (Canbaz, 2018: 17).
Safranbolu, geleneksel Türk evi geleneğinin bugüne kadar ulaşabildiği şehirlerden biridir. Osmanlı İmparatorluğu’nun bir asır önceki teknolojik, toplumsal, kültürel ve ekonomik kesitinin şekillendirdiği değişen günümüz koşullarına rağmen bu bölge için alınan koruma kurulu kararlarının da etkisiyle sahip olduğu tarihsel dokuyu günümüze kadar koruyabilmiş nadir yerleşim yerlerindendir. Taş duvarlar, sokak dokusu, evlerin ahşap ve kerpiç birleşimleriyle oluşturdukları renk kompozisyonun bahçeden sokaklara uzanan yeşille bütünleşmesi, sokağa bakan büyük kapılı evler günümüzde hala daha cazibe merkezi oluşturmaya devam etmektedir (Yurdakul, 2007: 10).
Safranbolu, 1927 yılında Zonguldak Vilayeti’ne bağlanmıştır. Safranbolu’ya bağlı bulunan Ulus Bucağı 1945’te, Karabük ve Eflani Bucakları 1953’te Safranbolu’dan ayrılarak ilçe haline getirilmiştir. Ancak 1937 yılında Türkiye’nin ilk ağır demir sanayinin Karabük’te kurulmasıyla Karabük hızlı bir gelişme göstermiş ve Karabük 1995 yılında Türkiye’nin 78. İli olmuş, Safranbolu da Karabük’e bağlanmıştır. 1994 yılında Safranbolu UNESCO tarafından Dünya Mimari Miras Listesine alınmıştır (Özdemir, 2011: 138).
Sırçalı Köyü’nün Genel Durumu Sırçalı Köyü Temettuat Defteri
Bolu eyaleti dahilinde Viranşehir sancağı kazalarından Safranbolu’nun Sırçalı köyüne ait Temettuat Defteri üzerine yapılan bu çalışma 19. yüzyıl Osmanlı Taşra Teşkilatı’nı anlamamız ve değerlendirmemiz açısından çok mühimdir. Bu tarz çalışmalar bölgenin demografik yapısını anlamamızda yardımcı olmaktadır. Temettuat Defteri ile bölgenin gelir gider durumu, nüfusu, lakapları, hatta bazı temettuatlarda şahısların kişilik özellikleri bile tespit edilebilmektedir. Ancak Sırçalı’ya ait defterde kişilik özeliklerine dair çok fazla bir bilgiye rastlanmamıştır. Yalnızca 2 adet lakapta “çakır, ak” gibi fiziksel özellik kullanılmıştır. Tüm bu bilgiler, Yerel Tarih çalışmalarında, Osmanlı Taşra Teşkilatı’nı ve sosyo–ekonomik yapıyı anlamamızda bize önemli bilgiler sunmaktadır.SırçalıTemettuat Defteri, 29 Aralık 1845 tarihli ve ML.VRD.TMT 4567 kodludur. 18 x 50 ebatlarında olan bu defter 16 sayfadır. Bu sayfalardan 2 – 3 ve 12 – 16arası numaralı boş sayfadır. Sırçalı köyü Temettuat Defteri ciltsiz ve ebrusuzdur.
Sırçalı köyü, günümüzde hala daha Safranbolu’ya bağlıdır. Sırçalı günümüzde hala daha köy statüsünü korumaktadır.
Sırçalı Köyünün Nüfusu
Sırçalı köyü Temettuat Defteri kayıtları oluşturulurken hane reisi esas alınmıştır. Hanelere numaralar verilerek oluşturulan bu kayıtlar neticesinde toplamda 23 hane tespit edilmiştir. Köyün nüfusu ile ilgili herhangi bir bilgi verilmemiştir. Günümüzde yapılan araştırmalar ile 2 tür yöntem kullanılarak nüfus hesaplaması yapılabilmektedir. Bunlardan ilki hanede erkek nüfus sayısı kadar kadın nüfusu olduğunu farz ederek 2 ile çarpmaktır. Diğer yöntem ise hanede anne – baba ve ortalama üç çocuk olduğu düşünülerek 5 ile çarpmaktır (Muşmal, Şahinkaya, 2016: 332). Buna göre Sırçalı köyünde ilk hesaplamaya göre 46 kişi, ikinci hesaplamaya göre 115 kişi bulunmaktadır. Sırçalı’ya ait Temettuat defterinde şahısların yaşları, kişisel özellikleri ve haneyle ilgili detaylı bilgiler bulunmamaktadır. Yalnızca hane reisinin ismi, lakabı, mesleği, gelir gider durumu, mal – mülk durumu hakkında bilgiler verilmiştir.
Sırçalı’ya ait Temettuat defterinde 3 haneyle ilgili kısa notlar düşülmüştür. Bunlar 2, 6 ve 15 numaralı hanelerdir. 2 numaralı hane sahibi Hatib Oğlu Mustafa’nın ‘Erbab-ı Der Aliyye’de Çörekçi’ olduğu belirtilmiştir. 6 numaralı hane sahibi Macar Oğlu Memiş ‘Amel mande ve bikes’ olduğuyla ilgili bilgi verilmiş ve onunla damadı Süleyman’ın ilgilendiği belirtilmiştir. Macar Oğlu Memiş iş yapamayacak kadar hasta ve kimsesizdir. Sırçalı köyünde Süleyman isimli 2 kişi vardır. Ancak bunlardan hangisinin damadı olduğu belirtilmemiştir. Son olarak da 15numaralı hane sahibi Canbaz Oğlu Ahmet’in karındaşının Asakir-i Şahane olduğu belirtilmiş ve hakkında başka bilgi verilmemiştir.
Sırçalı Temettuat Defteri’nin son sayfasında başka mahallede yaşayan ancak bu bölgede arazisi olan şahısların varlığından bahsedilmiştir. Buna göre Hacı Durmuş mahallesinden Ağazade Mustafa Bey ve kardeşi Osman Bey 7 dönümlük mezru arazisi vardır. Bu arazide Şeriki köyünden Kemal Oğlu Mustafa’nın da hissesi vardır. Şahısların Kullanmış Olduğu İsim ve Lakaplar
92 Yukarıdaki tabloya göre Sırçalı köyünde en çok kullanılan isim Mehmet’tir. Mehmet ismini sırasıyla Mustafa, Süleyman, Osman, Hasan Hüseyin, Memiş, Ahmet, Emin, Ömer ve Emin isimleri takip eder. En az kullanılan isimler ise Memiş, Ahmed, Emin, Ömer ve İsmail’dir. Sırçalı köyünde kullanılan isimler bu köyün Müslüman köyü olduğunu göstermektedir.
Tablo 2: Sırçalı Köyünde Kullanılan Lakaplar.
Hatib Oğlu İnâyet Oğlu Ak Mustafa Oğlu Kadı Oğlu Ak Mehmed Oğlu Takaz Oğlu Sofi Oğlu Civelek Oğlu Abdurrahman Oğlu Kemal Oğlu Canbaz Oğlu Cin Oğlu Macar Oğlu Takman Oğlu Camcı Oğlu Çakır Oğlu
Sırçalı köyünde kullanılan toplam 16 adet lakap vardır. Bazı lakaplarda ‘sofi, hatib’ gibi dinî motiflet kullanılırken bazı lakaplarda ise ‘ak, çakır’ gibi fiziksel özellikler kullanılmıştır.
Sırçalı Köyünde Bulunan Meslek Grupları
Tablo 3: Sırçalı Köyüne Ait Meslek Grupları.
Sırçalı köyünde toplam 5 çeşit meslek grubu vardır. Toplamda 18 kişi çiftçi, 1 kişi imam, 1 kişi kasap, 1 kişi çörekçi ve 1 kişide askerdir. Burada yaşayan halkın büyük çoğunlu tarım ve hayvancılık ile uğraşmaktadır. 2 numaralı hane sahibi Hatib Oğlu Mustafa’nın Erbab-ı Der Aliyye’de Çörekçi olduğuna dair not düşülmüştür. 15 numaralı hane sahibi Canbaz Oğlu Ahmet’in kardeşi olduğu ‘Asakir-i Şahane’ olarak tanımlanmış ancak ne kendisi hakkında ne de Canbaz Oğlu Ahmet hakkında herhangi bir bilgi verilmemiştir. 6 numaralı hane sahibi Macar Oğlu Memiş ile ilgili ise ihtiyarlıktan dolayı herhangi bir iş yapamadığı ve yoksul olduğu belirtilmiştir. Bu yüzden 6 numaralı hane sahibi herhangi bir meslek grubuna dahil edilmemiştir.
Sırçalı Köyündeki Zirai Faaliyetler
Meslekler 0
10 20
Çiftçi İmam Kasap Çörekçi Asker
18 1 1 1 1
Meslek Grupları
İSİM SAYI % İSİM SAYI % Mehmed 6 26,09 Memiş 1 4,35 Mustafa 4 17,39 Ahmet 1 4,35 Süleyman 2 8,70 Emin 1 4,35 Osman 2 8,70 Ömer 1 4,35 Hasan 2 8,70 İsmail 1 4,35 Hüseyin 2 8,70
93
Tablo 4: Sırçalı Köyünün Arazi Durum Grafiği.
Sırçalı köyünün toplam ekili arazisi 245,75 dönümdür. Bu köyde 4 çeşit tarım ürünü yetiştirilmektedir. Bunlar buğday, siyez, arpa ve karıklı arpadır. Aşar ve rüsumat vergisi olarak Sırçalı köyü sakinleri toplamda 53 kg buğday, 48 kg arpa, 80 kg siyez, 11,50 karıklı arpa vermişlerdir. Bu bölgede yaşayan halkın çoğunluğu tarım ve hayvancılık ile uğraşmışlardır. Tarım ürünlerinden en çok siyez yetiştirilirken en az karıklı arpa yetiştirilmiştir.
Sırçalı Köyü’nde Bulunan Hayvan Miktarı
Tablo 5: Sırçalı Köyüne Ait Hayvan Miktarı.
Hayvan Türleri Toplam Hayvan Miktarı Hayvan Sahibi Olan Hane Sayısı
Küçükbaş 530 11
Büyükbaş 118 22
Binek 36 20
Arıcılık 10 2
Sırçalı köyünde kısır keçi, kısır inek, erkek buzağı, kara sığır öküzü, bargir, sağman keçi, oğlak, sağman inek, dişi buzağı, düğe, erkek dana, merkeb, dana, kısrak, celeb katır, katır, tay, gayrı sağman keçi ve arı kovanı bulunmaktadır. En fazla hayvan miktarı küçükbaş hayvancılıktır. Onu sırasıyla büyükbaş binek ve arıcılık takip etmektedir. En yaygın olan hayvancılık türü ise büyükbaştır. Küçükbaş hayvan miktarının sayısı fazla olmasına rağmen sürü olarak uygulandığı için az hanede görülmektedir. Büyükbaş hayvan kategorisinde bulunan kara sığır öküzü tarımda çift sürmek için kullanılmaktadır. Neredeyse her hanede kara sığır öküzü mevcuttur. Binek hayvanlar ise hem yük taşımada hem de ulaşımda kullanıldığı için neredeyse her hanede yaygın bir şekilde görülmektedir. Hayvanlar ‘erkek, dişi, sağman, kısır, celeb’ şeklinde özellikleriyle kaydedilmiştir.
Sırçalı Köyünün Temettuat Bedeli
Tablo 6: Sırçalı Köyünde Bulunanların Toplam Temettuat Bedeli ve Meslekleri.
Hane Numarası Kişi Adı Temettuat Toplam Bedeli
1 Hatib Oğlu Süleyman 277,50 – İmam
2 Hatib Oğlu Hacı Mustafa 616,50 – Çörekçi
3 Hatib Oğlu İsmail 600,50 – Çiftçi
4 Ak Mehmed Oğlu Mehmed 532 – Çiftçi
5 Abdurrahman Oğlu Osman 175,50 – Çiftçi
6 Macar Oğlu Memiş 50
7 İnâyet Oğlu Hasan 409 – Çiftçi
8 Takaz Oğlu Mehmet 162 – Kasap
9 Macar Oğlu Süleyman 430,50 – Çiftçi
10 Kemal Oğlu Hüseyin 807 – Çiftçi
11 Tokman Oğlu Hüseyin 205,50 – Çiftçi
12 Kemal Oğlu Mustafa 277,50 – Çiftçi
13 Ak Mustafa Oğlu Mehmed 822 – Çiftçi
14 Sofi Oğlu Mehmed 138 – Çiftçi
15 Canbaz Oğlu Ahmed 67,50 – Asker
233 12,25 1,4 Arazi Durumu Mezru Arazi Bağ Arazi Bostan Arazi
94
16 Tokman Oğlu Hasan 133,50 – Çiftçi
17 Camcı Oğlu Mustafa 857 – Çiftçi
18 Camcı Oğlu Emin 526,50 – Çiftçi
19 Kadı Oğlu Ömer 747,50 – Çiftçi
20 Civelek Oğlu Mustafa 304,50 – Çiftçi
21 Sofi Oğlu Mehmed 202,50 – Çiftçi
22 Cin Oğlu Osman 594,50 – Çiftçi
23 Çakır Oğlu Mehmed 171 – Çiftçi
Safranbolu’ya bağlı Sırçalı köyüne ait toplam Temettuat bedeli 9500 kuruştur. En yüksek Temettuat bedeli 857 kuruş ile 17 numaralı hane sahibi çiftçi Camcı Oğlu Mustafa’dır. En düşük Temettuat bedeli ise 50 kuruş ile 6 numaralı hane sahibi Macar Oğlu Memiş’dir.
Sonuç
3 Kasım 1839 tarihinde Tanzimat Fermanı’nın ilanı ile Osmanlı Devleti’nde yeni bir dönem başlamıştır. Bu dönem ile devletin eksikleri giderilmeye çalışılmış, bazı temel hak ve hürriyetler güvence altına alınmaya çalışılarak neredeyse her alanda yeniden yapılanma sürecine girilmiştir. Bu yapılanma süreci Osmanlı Devleti’nin her kurumunda kendini hissettirmiştir. Özellikle ekonomi alanında yapılan düzenlemeler çok mühimdir. Ekonomi alanında yapılan ıslahatlardan en önemlisi ise vergi alanında yapılan düzenlemeler olmuştur. Vergi düzenlemesi ile vergiler tek bir çatı altında toplanmaya çalışılmış ve Osmanlı coğrafyasını kapsayan temettuat defterleri oluşturulmuştur. Temettuat defterleri dönemin sosyo-ekonomik yapısını anlamamız açısından çok önemlidir. Kişilerin gelir gider durumu, fiziksel özellikleri, mal – mülk durumu, nüfus, bölgede yetiştirilen zirai ürünler, hayvan türleri, meslekler, lakaplar ve kullanılan isimler bu defterler sayesinde günümüzde bilinmekte ve değerlendirmeleri yapılmaktadır. Bu da o dönemi kavramamız açısından bizlere yol göstermektedir.
Bu çalışmada Başbakanlık Osmanlı Arşivi taranarak 29 Aralık 1845 tarihli ve ML.VRD.TMT 4567 kodlu Sırçalı Temettuat Defteri kullanılmıştır. Yapılan literatür çalışması ve temettuat defterinin günümüz Türkçesine çevrilmesi sonucunda elde edilen bulgulardan yararlanılarak Sırçalı köyünün sosyo – ekonomik yapısı anlaşılmaya çalışılmıştır.
Safranbolu’ya bağlı Sırçalı köyünde 29 Aralık 1845 tarihli Temettuat Defteri’ne göre 23 hane bulunmaktadır. Ancak köyün nüfusu hakkında herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Günümüzde Temettuat sayımı yapılan bölgenin nüfusunu hesaplamak için iki tür yöntem kullanılmaktadır. Bunlardan ilki erkek nüfus sayısı kadar kadın nüfusun olduğunu hesap ederek erkek nüfusunu iki ile çarpmaktır. Bir diğeri ise hanede anne – baba ve ortalama üç çocuğun olduğunu farz ederek beş ile çarpılmasıdır. Buna göre Sırçalı köyünde ilk hesaplamaya göre 46 kişi ikinci hesaplamaya göre 115 kişi bulunmaktadır.
Sırçalı köyünde toplam 11 farklı isim ve 16 çeşit lakap vardır. En çok kullanılan isim Mehmet’tir. Mehmet ismini