TÜRKİYE’DE BÜTÇE DENGESİ VE CARİ İŞLEMLER DENGESİ ARASINDAKİ İLİŞKİ: AMPİRİK UYGULAMA
4.4. Ekonometrik Sonuçlar
Bu çalışmada 2003-2013 dönemlerini kapsayan üçer aylık verilerle, bütçe dengesi ile cari işlemler dengesinin GSYİH içindeki payını ifade eden yüzde değerlerden yola çıkarak iki değişken arasındaki ilişkiler ele alınmıştır. Öncelikle çalışma kapsamında yer alan değişkenlerin durağan olup olmadığı ADF birim kök testi ile araştırılmıştır. Son olarak da değişkenler arasındaki nedensel ilişkiler Granger Nedensellik Testi yardımıyla test edilmiştir.
4.4.1. Birim Kök Testi
Birim kök testi için, öncelikle ADF regresyon eşitliğinde bağımlı değişkenlere ait gecikme yapısının belirlenmesi gerekmektedir. Gecikme uzunluğunun belirlenmesi için serilerin sıfır, bir, iki, üç, dört, beş ve altı gecikmeli değerleri ile oluşturulan ADF regresyon eşitliklerinden elde edilen Akaiki Bilgi Kriteri (AIC) değerleri tespit edilmiştir. Bu değerlere ait sonuçlar, her değişken için Tablo 23’de verilmiştir.
Tablo 23: Değişkenlere Ait Uygun Gecikme Değerlerinin Seçilmesi (AIC Değerleri) Gecikme 0 1 2 3 4 5 6 Bütçe Dengesi / GSYİH 7,241 7,207 7,249 6,971 6,921 6,934 6,804* Cari İşlemler Dengesi / GSYİH 4,714 4,767 4,644 4,492 3,882* 3,940 3,923
*Uygun Gecikme Sayısı
Tablo 23’de görüleceği üzere, ADF regresyon eşitliğinde Bütçe Dengesi / GSYİH için uygun gecikme uzunluğu altı iken Cari İşlemler Dengesi / GSYİH için uygun gecikme uzunluğu dört olarak belirlenmiştir. Bu gecikmeler ile gerçekleştirilen ADF birim kök testi sonuçları Tablo 24’de rapor edilmiştir. Bu sonuçlara göre, değişkenlerin tamamı için %1 anlamlılık düzeyinde sıfır hipotezi reddedilememiştir. Bu durum değişkenlerin düzeyde birim köke sahip olduğunu göstermektedir.
Tablo 24: Değişkenlerin Düzeyde ADF Birim Kök Testi Sonuçları
McKinnon Kritik Değer
ADF Değeri %1 %5 %10 Bütçe Dengesi / GSYİH -3,2708 -3,6171 -2,9422 -2,6092 Cari İşlemler Dengesi / GSYİH -2,8211 -3,6067 -2,9378 -2,6069
Araştırma kapsamında yer alan değişkenlerin tamamı düzeyde birim köke sahip olduğundan, bu değişkenlerin birinci sıra farkları alınmış ve birinci sıra farklarla ifade edilen zaman serilerinin durağanlığı ADF birim kök testi ile tekrar incelenmiştir. Bu değişkenlerin ADF regresyon eşitliğindeki gecikme uzunlukları Akaike Bilgi Kriteri çerçevesinde tahmin edilmiştir. Birinci sıra farklarla ifade edilen zaman serileri için ADF regresyon eşitliğindeki uygun gecikme yapıları araştırma kapsamında yer alan değişkenlerin tamamı için altı olarak tahmin edilmiştir. Bu tahminlere ait bilgiler Tablo 25’de özetlenmiştir.
Tablo 25: Değişkenlerin Birinci Dereceden Farklarına Ait Uygun Gecikme Değerlerinin Seçilmesi (AIC Değerleri)
Gecikme 0 1 2 3 4 5 6 Δ Bütçe Dengesi / GSYİH 7,281 7,303 7,006 6,974 7,039 7,064 6,861* Δ Cari İşlemler Dengesi/ GSYİH 4,974 4,768 4,491 4,0475 4,0473 3,967 3,929*
*Uygun Gecikme Sayısı
Birinci sıra fark olarak ifade edilen değişkenler için ADF birim kök testine ait bulgular Tablo 26’da verilmiştir. Sonuçlar, birinci sıra farklarla ifade edilen değişkenlerin tamamının durağan olduğunu göstermiştir.
Tablo 26: Değişkenlere Ait ADF Birim Kök Testi (Birinci Dereceden Farkı)
McKinnon Kritik Değer
ADF Değeri %1 %5 %10 Δ Bütçe Dengesi / GSYİH -3,841 -3,6228 -2,9446 -2,6105 Δ Cari İşlemler Dengesi/ GSYİH -4,082 -3,6228 -2,9446 -2,6105
4.4.2. Granger Nedensellik Testi
Granger nedensellik testine geçmeden önce, otoregresif modele ait gecikmenin belirlenmesi gerekmektedir. Gecikme değerinin tayin edilmesinde kullanılan en önemli yöntem, VAR Analizinde Akaiki Bilgi Kriteri değerlerinin kıyaslanması yöntemidir. Maksimum gecikme uzunluğu 6 olmak üzere VAR modeli için uygun gecikme yapısı Akaiki kriterine göre belirlenmiştir. VAR modeli için gecikme yapısının belirlenmesine ait Akaiki Bilgi Kriteri değerleri Tablo 27’de özetlenmiştir. Tablo 27: VAR Analizine Göre Gecikme Sayısı (Akaiki Bilgi Kriteri)
1 2 3 4 5 6 Δ Bütçe Dengesi/GSYİH – ΔCari İşlemler Dengesi/GSYİH 11,886 11,515 11,387 11,235* 11,291 11,349
*Uygun Gecikme Sayısı
Yukarıdaki gecikme uzunlukları belirlenmiş olan VAR modeli çerçevesinde gerçekleştirilen ikili Granger nedensellik testi sonuçları aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Tablo 28: Değişkenler Arasındaki Granger Nedensellik Testi Sonuçları
F-değeri P değeri Sonuç* Δ Bütçe Dengesi/GSYİH Δ Cari İşlemler
Dengesi/GSYİH nın nedeni değildir
0,44489 0,77519 KABUL
Δ Cari İşlemler Dengesi/GSYİH Δ Bütçe Dengesi/GSYİH nın nedeni değildir
1,06737 0,38985 KABUL
*Sonuçlar (Hₒ): Esas Hipoteze göre yapılmıştır
Dönem itibari ile yapılmış olan nedensellik analizinde, 2003-2013 yılları arasında bütçe dengesi ile cari işlemler dengesi arasında hem bütçe dengesinden cari işlemler dengesine hem de cari işlemler dengesinden bütçe dengesine doğru nedensellik ilişkisinin olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
SONUÇ
Bütçe açıkları ile cari işlemler açıkları arasında ilişki olduğunu ileri süren ikiz açıklar hipotezini konu alan bu çalışmada ilk olarak bütçe açıkları ve cari işlemler açıkları ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Daha sonra bu değişkenler arasındaki ilişkinin varlığını ileri süren ikiz açıklar hipotezi teorik olarak incelenmiştir ve 1980 öncesi ve 1980 sonrası olmak üzere Türkiye ekonomisi açısından da bütçe açıkları ve cari işlemler açıkları ele alınmıştır. Son olarak da ekonometrik analiz ile hipotezin Türkiye açısından geçerliliği test edilmiştir.
Bütçe açığı, kamu harcamalarının kamu gelirlerini aşmasıyla ortaya çıkmaktadır. Bütçe açığının nedenleri gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler açısından farklılıklar göstermektedir. Gelişmiş ülkelerde bütçe açıklarına neden olan başlıca faktörler; sosyal güvenlik harcamalarının artması, kamu hizmetlerinden faydalananların sayısının artması, devlet anlayışında meydana gelen değişmeler, yapısal işsizliğin oluşması, verimliliğin azalması olarak sıralanabilir. Gelişmekte olan ülkelerde ise daha çok yapısal, kurumsal, ekonomik, siyasal ve askeri nedenler etkili olmaktadır.
Cari açık; ödemeler bilançosunun cari işlemler hesabı kaleminde yer alan mal- hizmet ithalat-ihracatı ve tek yanlı transfer işlemleri ile ilgili döviz harcamalarının, bu işlemler neticesinde elde edilen döviz gelirlerini aşmasıyla oluşur. Cari açığın başlıca nedenleri; ihracatın yetersiz oluşu, ithal mallara olan talebin yüksekliği, dış borç, yatırımların artması, tasarrufların azalması, kalkınma seviyesi ve sermaye hareketleridir.
İkiz açıklar hipotezi ise, bütçe dengesi ile cari işlemler dengesi arasında pozitif yönlü bir ilişkinin olduğunu ifade etmekte ve bütçe açıklarında meydana gelen bir artışın cari işlemler açıklarına sebep olduğunu ileri sürmektedir. İlk olarak Amerika Birleşik Devletleri’nde 1980 yılında bütçe açıklarındaki hızlı artışlarla cari işlemler açıklarının birlikte ortaya çıkması ile ileri sürülmüştür.
İkiz açıklar hipotezine göre bütçe açıkları reel faiz oranlarını artırmaktadır. Reel faiz oranlarının artmasıyla da sermaye girişlerinde bir artış meydana
gelmektedir. Böylelikle ulusal para değer kazanmaktadır. Ulusal paranın değer kazanması da yabancı mallara olan talebi artırmaktadır ve ithalat artmaktadır. İthalatın artmasıyla dış ticaret dengesi bozulmakta ve dış ticaret açıkları oluşmaktadır. Böylece bütçe açıkları cari işlemler açıklarına sebep olmaktadır.
İkiz açıklar hipotezine ilişkin iktisadi yaklaşımlar; Geleneksel Keynesyen Yaklaşım, Ricardocu Eşdeğerlik Hipotezi ve Parasalcı Yaklaşım olmak üzere üçe ayrılmaktadır. Geleneksel Keynesyen Yaklaşıma göre bütçe açıkları ile cari işlemler açıkları arasında pozitif yönlü bir ilişki mevcuttur ve ilişkinin yönü bütçe açıklarından cari işlemler açıklarına doğrudur. Ricardocu Eşdeğerlik Hipotezi ise Keynesyen Yaklaşımın aksine bütçe açıkları ile cari işlemler açıkları arasında herhangi bir ilişki olmadığını ileri sürmektedir. Parasalcı Yaklaşım Geleneksel Keynesyen Yaklaşımda olduğu gibi bütçe açıkları ile cari işlemler açıkları arasında pozitif yönlü bir nedensellik ilişkisi olduğunu ve bu ilişkinin bütçe açıklarından cari işlemler açıklarına doğru olduğunu ileri sürer. Farklı olarak ödemeler bilançosundaki dengesizliğin para piyasasındaki bir dengesizlikten kaynaklandığını ileri sürer ve bu dengesizliğin kendiliğinden giderilebileceğini ifade eder.
Literatürde ikiz açıklar hipotezi ile ilgili yapılan çalışmalarda bir görüş birliği söz konusu değildir. Geleneksel Keynesyen Yaklaşımı destekleyen çalışmaların yanı sıra Ricardocu Eşdeğerlik Hipotezini destekleyen çalışmalar da mevcuttur. Araştırmalarda, çalışma yapılan ülkelere, incelenen dönemin farklılığına, kullanılan modele ve modelde kullanılan değişkenlere bağlı olarak sonuçlar farklılık göstermektedir.
Türkiye’de bütçe açıklarını incelediğimizde 1950 öncesi dönemde ciddi bir sorun yaratmadığını söyleyebiliriz. Ancak 1970’lerden itibaren süreklilik kazanmış ve giderek artmıştır. Bu ise makroekonomik dengelerin bozulmasında önemli rol oynamıştır. Cari işlemler dengesini incelediğimizde ise, cari işlemler açıklarının 1947 sonrasında kronikleşmeye başladığını söyleyebiliriz. 1970’li yıllarda ise durum daha da vahim bir hal almıştır. Türkiye ekonomisi 1970’li yılların ikinci yarısında ağır bir ekonomik bunalıma sürüklenmiştir. Böylelikle 1980 itibariyle bir dizi yeni ekonomi politikası kararları alınmıştır.
1980 sonrası dönemde bütçe açıkları giderek artmıştır. Cari işlemler açıkları da 1980’li yıllarda artış eğilimine girmiştir. 1990’lı yıllarda bütçe açığını ve cari işlemler açığını kontrol altına almak için bir takım kararlar uygulamaya konulmuştur. Ancak bütçe açığındaki bu artışlar 1995 yılından sonra daha da hızlanmıştır. Bütçe ve cari işlemler açıklarının 2001 sonrası dönemde göstermiş oldukları ters yönlü eğilimler dikkat çekmiştir. 2008’e kadar olan dönemde bütçe açıkları hızla azalırken, cari işlemler açıklarının giderek arttığı görülmektedir. Bu dönemde ithalatın artmasıyla birlikte ithalattan alınan vergiler sebebiyle kamu gelirleri artış eğilimi göstermiştir. Ayrıca özelleştirme gelirleri sebebiyle de bütçe açıkları azalışa geçmiştir. 2008 krizi sonrası cari işlemler açıkları tekrar artış eğilimi gösterirken bütçe açıklarını incelediğimizde ise açıkların azalmaya devam ettiğini görmekteyiz. Bütçe açıkları ve cari işlemler açıklarında gerçekleşen gelişmeler sebebiyle ülkemizde ikiz açıklar hipotezinin tespiti büyük önem taşımaktadır.
Bu çalışmada ikiz açıklar hipotezinin geçerliliğini test etmek için Bachman (1992), Darrat (1988), Dewald ve Ulan (1990), Haug (1990), Yılmaz (1993), Islam (1998), Kulkarni ve Erickson (2001) ve Ay vd. (2004) gibi literatürde önemli yer tutmuş analizcilerle benzer metotlar uygulanmıştır. Elde edilen sonuçlar açısından Türkiye verilerini daha önce yapılmış çalışmaların sonuçlarıyla kıyasladığımızda ise Evans (1988), Enders ve Lee (1990), Devald ve Ulan (1990), Haug (1990), Bilgili ve Bilgili (1998), Kuştepeli (2001) gibi analizcilerin çalışmalarının sonuçlarını desteklemektedir. Yani Türkiye’de bütçe dengesi ile cari işlemler dengesi arasında herhangi bir ilişki mevcut değildir görüşünü savunan Ricardocu Eşdeğerlik Hipotezini destekler sonuçlara ulaşılmıştır.
Türkiye için yapılan analizde ele alınan dönem itibariyle bütçe dengesinin cari işlemler dengesi üzerinde herhangi bir etkiye sahip olmadığı görülmüştür. Bu sonuç Geleneksel Keynesyen yaklaşımı reddederken, Ricardocu Eşdeğerlik Hipotezini desteklemektedir. Sonuç olarak Türkiye ekonomisinde incelenen dönem itibariyle bütçe açıklarının giderek azalması buna rağmen cari işlemler açıklarının ise giderek artması sebebiyle bütçe açıkları ile cari işlemler açıkları arasında bir nedensellik ilişkisi olmadığı yani ikiz açıklar hipotezinin geçerli olmadığı söylenebilir.
KAYNAKÇA
Abell, John D. (1990), Twin Deficits During The1980: An Emprical Investigation, Journal of Macroeconomics, Vol.12:81-96
Akat, Asaf Savaş (2004), Ödemeler Dengesi Yazıları, İstanbul: Bilgi Üniversitesi
Akbostancı, Elif ve Tunç, Gül İpek (2002), Turkish Twin Deficits:An Error Correction Model Of Trade Balance, Middle East Technical University Economic Research Center http://www.econ.metu.edu.tr/erc/2001series/0106.pdf, Erişim Tarihi:21.11.2013
Akdiş, Muhammet (2001), Para Teorisi ve Politikası, İstanbul: Beta Yayınları Akdoğan, Abdurrahman (1999), Kamu Maliyesi, Ankara: Gazi Kitabevi
Aksoy, Şerafettin (1994), Kamu Maliyesi Kamu Harcamaları Kamu Gelirleri- Bütçe-Maliye Politikası, İstanbul: Filiz Kitabevi
Alkswani, A.M. (2000), The Twin Deficits Phenomenon in Petroleum Economy: Evidence from Saudi Arabia, Economic Research Forum
http://www.erf.org.er/CMS/uploads/pdf/1185358196_finance1.pdf Erişim Tarihi: 22.11.2013
Alptekin, Erdem (2009), Küresel Krizin Türkiye Ekonomisi ile Sanayisine Yansımaları ve Dipten En Az Zararla Çıkış Yolları, AR&GE Bülten Ekonomi,
http://www.izto.org.tr/portals/0/iztogenel/dokumanlar Erişim Tarihi: 07.12.2013
Altuğ, Figen (1999), Kamu Bütçesi, Bursa: Ezgi Kitebevi
Ata, Ahmet Yılmaz ve Yücel, Fatih (2003), Eş-bütünleşme ve Nedensellik Testleri Altında İkiz Açıklar Hipotezi: Türkiye Uygulaması, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:12, Sayı:12: 1-13
Ataç, Beyhan (1994), Maliye Politikası: Gelişimi, Amaçları, Araçları ve Uygulama Sorunları (3. Baskı), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim, Sağlık ve Bilimsel Araştırma Çalışmaları Vakfı Yayınları No:86
Aslan, M.Hanifi (1997), Enflasyonist Finansman Politikası, Bursa: Ak-Bil Yayıncılık
Ay, Ahmet, Karaçor, Zeynep, Mucuk, Mehmet ve Erdoğan, Savaş (2004), Bütçe Açığı Cari İşlemler Açığı Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği (1992-2003), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12: 75-82
Aydoğuş, İsmail ve Öztürkler, Harun (2006), Türkiye’de Cari İşlemler Açığı Sorununun Analizi, Ankara: Gazi Kitabevi
Bachman, Daniel David (1992), Why Is The US Current Account Deficit So Large? Evidence From Vector Autoregressions, Southern Economic Journal, Vol:59, 232-240
Bahmani-Oskooee, Mohsen (1989), Effects of the US Government Budget on Its Current Account: An Emprical Inquiry, Quarterly Review of Economics and Business, Vol.29, No.4, 76-91
Ball, Laurence ve Mankiw, N.Gregory (1995), What Do Budget Deficits Do? , NBER Working Paper Series, Working Paper 5263
Barışık, Salih ve Çetintaş, Hakan (2006), Türkiye’de Cari Açıkların Sürdürülebilirliği: (1987- 2003 Yapısal Kırılma Modeli), Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, C.11, S.1,1-16
Barışık, Salih ve Kesikoğlu, Ferdi (2006), Türkiye’de Bütçe Açıklarının Temel Makroekonomik Değişkenler Üzerine Etkisi (1987-2003), VAR, Etki-Tepki Analizi, Varyans Ayrıştırması, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 61-4
Barro, Robert (1974), Are Government Bonds Net Wealth? , The Journal Of Political Economy, Volume: 82, Issue: 6, 1095-1117
Barro, Robert J. (1989), The Ricardian Approach to Budget Deficits, The Journal of Economic Perspectives, Vol.3, No.2, 37-54
Bayraktutan, Yusuf ve Demirtaş, Işıl (2011), Gelişmekte Olan Ülkelerde Cari Açığın Belirleyicileri: Panel Veri Analizi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22: 1-28
Bernheim, B. Douglas (1988), Budget Deficit and The Balance of Trade , Tax Policy and The Economy, Vol.2, 1-32
Bernheim, B. Douglas (1989), A Neoclassical Perspective on Budget Deficits, Journal of Economic Perspectives, Vol.3, No.2, 55-72
Blejer, Mario I. ve Cheasty, Adrienne (1991), The Measurement of Fiscal Deficits: Analytical and Methodological Issues, Journal of Economic Literature, Vol.XXIX, 1644-1678
Bilgili, Emine ve Bilgili, Faik (1998), Bütçe Açıklarının Cari İşlem Dengesi Üzerindeki Etkileri: Teori ve Uygulama, İşletme Finans Dergisi, sayı: 146
Boratav, Korkut (1990), Türkiye İktisat Tarihi 1908-1985 (3. Baskı), İstanbul: Gerçek Yayınevi
Bulut, Cihan (2002), Kamu Açıkları, Enflasyon, Faiz Oranı ve Döviz Kuru İlişkileri, İstanbul: Der Yayınları
Buluş, Abdülkadir (2009), Türk İktisat Politikalarının Tarihi Temelleri (2. Baskı), Konya: Tablet Kitabevi
Calvo, A. Guillermo, Leiderman, Leonardo ve Reinhart, M. Carmen (1996), Inflows of Capital to Developing Countries in the 1990s, The Journal of Economic Perspectives, Vol: 10, No: 2, 123-139
Chen, Y. David (2007), Effects of Monetary Policy on the Twin Deficits, The Quarterly Review of Economics and Finance, Volume: 47, 279-292
Coşkun, Ahmet (2010), Cari İşlemler Dengesinin Sürdürülebilirliği 2001 Sonrası Türkiye Uygulaması, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
Coşkun, Gülay (1986), Devlet Bütçesi Türk Bütçe Sitemi, Ankara: Turhan Kitabevi
Çakman, Kemal ve Çakmak, Umut (2003), 1989 Sonrası Türkiye
Ekonomisinde Kriz Dinamikleri, www.kemalcakman.com.tr Erişim Tarihi:
02.12.2013
Darrat, Ali F. (1988), Have Large Budget Deficit Caused Rising Trade Deficits? , Southern Economic Journal, Vol: 54, 879-887
Dewald, William G. ve Ulan, Michael (1990), The Twin Deficits Illusion, Cato Journal, Vol.9, No.3, 689-707
Dikmen, Nedim (2012), Ekonometri Temel Kavramlar ve Uygulamalar (2.Baskı), Bursa: Dora Yayıncılık
Dileyici, Dilek ve Özkıvrak, Özlem (2010), Bütçe Anlayışındaki Değişim Süreci: Denk Bütçe İlkesinin Erozyonu ve Açık Bütçe Politikası, Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, Cilt: 2, No: 1
Dinler, Zeynel (2000), İktisada Giriş ( 5. Baskı), Bursa: Ekin Kitabevi
Direkçi, Tuba (2006), Kamu Açıklarının Makro Ekonomik Etkileri: Türkiye Çalışması, Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana
Dücan, Engin (2008), Türkiye Ekonomisinde Tasarruf- Yatırım Dengesizlikleri ve Üçüz Açıklar Sorunu, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya
Egeli, Haluk (2002), Mali Açıkların Ölçümüne Yönelik Bazı Gözlemler ve Bu Konuda Geliştirilmiş Alternatif Açık Ölçüleri, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:4, Sayı:2
Eğilmez, Mahfi ve Kumcu, Ercan (2012), Ekonomi Politikası: Teori ve Türkiye Uygulaması (17. Baskı), İstanbul: Remzi Kitabevi
Enders, Walter ve Lee, Bong-Soo (1990) Current Account and Budget Deficit: Twin or Distant Cousins?, The Review of Economics and Statistics, Vol.72, No.3, 373-381
Evans, Paul (1988), Are Consumers Ricardian?, Evidence For The United States, The Journal of Political Economy, Vol.96, No.5
Feldstein, Martin (1986), The Budget Deficit and The Dollar, NBER Working Paper , No: 1898
Feldstein, Martin (1992), The Budget and Trade Deficits Aren’t Really Twins, NBER Working Papers Series, No: 3966
Görmüş, Şakir (2010), Türkiye’de Cari Açığın Sürdürülebilirliğinin Sinyal Yaklaşımı Metodu İle Test Edilmesi, (Editörler: Turan Subaşat ve Hakan Yetkiner), Küresel Kriz Çerçevesinde Türkiye’nin Cari Açık Sorunsalı, Ankara: Efil Yayınevi, 82-93
Granger, Clive (1988), Some Recent Developments in a Concept of Causality, Journal of Econometrics, 39 (1), 199-211
Günay, Ayşe (2007), Mali Disiplinin Sağlanmasında Anayasal Denk Bütçe Yaklaşımı ve Türkiye’de Uygulanabilirliği, Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı,
http://www.sgb.gov.tr/Yaynlar/Mali%20Disiplin%20Sağlanmasında%20Anayasal% 20Denk%20Bütçe%20Yaklaşımı%20ve%20Türkiyede%20Uygulanabilirliği.pdf , Erişim Tarihi: 22.02.2014
Günaydın, İhsan (2004), Bütçe Açıkları Enflasyonist Midir? Türkiye Üzerine Bir İnceleme, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:6, Sayı: 1
Haug, A. Alfred (1990), Ricardian Equivalence, Rational Expectations and The Permanent Income Hypothesis, Journal of Money, Credit and Banking, Vol.22, No.3, 305-326
Islam, M.Faizul (1998), Brazil’s Twin Deficits: An Empirical Examination, Atlantik Economic Journal, Vol.26, No.2, 121-128
Karatay, Pelin (2008), İkiz Açıklar Hipotezi ve Türkiye Uygulaması (1990- 2006), Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep
Karluk, Rıdvan (2002a), Uluslararası Ekonomi Teori ve Politika (6. Baskı), İstanbul: Beta Yayınevi
Karluk, Rıdvan (2002b), Türkiye Ekonomisi: Tarihsel Gelişim Yapısal ve Sosyal Değişim (7. Baskı), İstanbul: Beta Yayınevi
Kaufman, Sylvia, Scharler, Johann ve Winkler, Georg (2002), The Austrian Current Account Deficit: Driven By Twin Deficits or By Intertemporal Expenditure Allocation?, Empirical Economics, Vol.27, 529-542
Kepenek, Yakup (1990), Türkiye Ekonomisi (5. Baskı), Ankara: Versa Yayıncılık
Kulkarni, G.Kishore ve Erickson, Erick Lee (2001), Twin Deficit Revisited: Evidence from India, Pakistan and Mexico, Journal of Applied Business Research, Vol.17, No.2, 87-100
Kuştepeli, Yeşim (2001), An Empirical Investigation of The Feldstein Chain for Turkey, Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, Cilt.2, No.1
Kuştepeli, Yeşim ve Halaç, Umut (2004), Türkiye’de Genel Gelir Dağılımını Analizi ve İyileştirilmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 4, 143-160
Kutlar, Aziz ve Şimşek, Muammer (2001), Türkiye’de Bütçe Açıklarının Dış Ticaret Açıklarına Etkileri, Ekonometrik Bir Yaklaşım:1984(4)-2000(2), D.E.Ü. İİBF Dergisi, Cilt.16, Sayı.1, 1-13
Mann, L.Catherine (2002), Perspectives On The U.S. Current Account Deficit and Sustainability, Journal of Economic Perspectives, Volume: 16, Number: 3, 131- 152
Marinheiro, Carlos Fonseca (2006), Ricardian Equivalence, Twin Deficits and The Feldstein-Horioka Puzzle in Egypt, Faculdade de Economia da Universidade de Coimbra, Grupo de Estudos Monetarios e Financeiros
Mauleon, Ignacio ve Larrion, Raul Sanchez (2003), Growth and The Current Account: Malaysia and Sigapore, International Advances in Economic Research , C.IX, No:2
Meriç, Metin (2003), Borçlanmanın Konsolide Bütçe Kaynak Yapısı
Üzerindeki Etkisi, http://www.deu.edu.tr/ab/MAKALE/deu%20MAK/0003.doc
Erişim Tarihi: 21.03.2014
Mucuk, Mehmet ve Karaçor, Zeynep (2010), İkiz Açıklar Hipotezinin Türkiye Ekonomisi Açısından Değerlendirilmesi, (Editörler: Turan Subaşat ve Hakan Yetkiner), Küresel Kriz Çerçevesinde Türkiye’nin Cari Açık Sorunsalı, , Ankara: Efil Yayınevi, 96-121
Nemli, Arif (1979), Kamu Maliyesine Giriş, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayın No:2565
Önder, İzzettin ve Kirmanoğlu, Hülya (1994), Kamu Açıklarının Tanımlanması, Ölçümü ve Etkileri, X. Türkiye Maliye Sempozyumu Kamu Kesimi ve Finansman Açıkları, Antalya
Özbilen, Şevki (1998), Maliye Politikası, Bursa: Ezgi Kitabevi
Özer, İlhan (1986), Devlet Maliyesi: Kamu Giderleri, Türk Bütçe Sistemi, Devlet Borçları, Maliye İdaresi, Mahalli İdareler Maliyesi, Ankara: Maliye ve Gümrük Bakanlığı Araştırma Planlama ve Koordinasyon Kurulu Yayın No.1986/277, Cilt:2
Papadogonas, Theodore ve Stournaras, Yannis (2006), Twin Deficit and Financial Integration in EU Member- States, Journal of Policy Modelling, 28: 595- 602
Pınar, Abuzer (2006), Maliye Politikası Teori ve Uygulama, Ankara: Naturel Yayınları
Romer, David (2001), Advanced Macroeconomics (4.Edition), Boston: McGraw-Hill Irwin
Rosenweig, A. Jeffrey ve Tallman, W. Ellis (1991), Fiscal Policy and Trade Adjustment: Are The Deficits Really Twins?, Economic Inquiry, Vol.31, 580-594
Saatçioğlu, Cem (2007), Doğrudan Dış Yatırımlar ve Türkiye,
http://www.ismmmo.org.tr/docs/malicozum/61%20MAL%DD%205C7%D6Z%DC M/18-61%20CEM%20SAAT%C7%DDO%D0LU.doc Erişim Tarihi: 21.03.2014
Sabır, Hasan (2002), Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarını Gelişmekte