D. SÜRE AŞIMI YÖNÜNDEN İNCELEME
4. Ek Süreler
a. İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda Belirlenen Ek Süreler
İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 9’uncu maddesine göre çözümü idarî yargılama düzenindeki mahkemelerin görevine girdiği halde adlî ya da askeri yargıda açılması ve yargı yolu yönünden görevsizlik sebebiyle reddedilmesi durumunda, söz konusu görevsizlik kararının kesinleşmesinden itibaren otuz gün içerisinde görevli
285 Yukarıda ehliyet yönünden inceleme başlığı altında bu karar ve kararın eleştirisine bakılabilir.
286 İhtiyatî haczin sebebine karşı değil de haczin uygulama işleminin iptaline karşı açılan davada sürenin genel dava açma süresi olan 30 gün olduğu hakkında örnek karar: Dan.4.D. , E.
2006/2259, K. 2007/339, T. 14.02.2007; Dan..7.D. , E. 2000/6451, K. 2002/575, T. 13.02.2002:
“6183 sayılı Kanunun yukarıda açıklanan 15'inci maddesine göre; uygulama işleminin, ihtiyatî haciz kararından ayrı olarak idarî davaya konu edilmesine olanak bulunmamaktadır. Esasen;
olayda, ihtiyatî haciz kararı, ... Vergi Mahkemesinin E: 1999/409 sayılı dosyasında idarî davaya konu edilmiş ve anılan mahkemece davanın reddi yönünde verilen karar, Danıştay Onbirinci Dairesince onanarak kesinleşmiş bulunduğundan; uygulama işlemine karşı açılan ve bu yüzden incelenmeksizin reddi gereken davada, anılan işlem haciz işlemi olarak nitelendirilmek suretiyle verilen kararda isabet görülmemiştir.”, Kazancı İçtihat Bilgi Bankası, (Çevrimiçi) www.kazanci.com, 2 Şubat 2013.
287 Dan.7.D. , E. 2006/41, K. 2007/1679, T. 11.04.2007: “6183 sayılı Kanun'da, ödeme emrine karşı açılacak davalara ait süreyi ödeme süresine bağlayan bir düzenleme olmadığı gibi, dava açma süresinin 7 gün olduğunun da açık bir biçimde gösterildiği; bu bakımdan, ödeme emrinde ödeme süresinin 30 gün olarak gösterilmiş olması nedeniyle, davacının dava açma süresi konusunda yanıltıldığından hareketle, 7 günlük sürenin bitiminden sonra açılan davanın süresinde olduğunun kabul edilemeyeceği, ilgililere yanlış bilgi verilmesinin, hizmet kusuru nedeniyle tam yargı davasına yol açacağı hakkında.”, Kazancı İçtihat Bilgi Bankası, (Çevrimiçi) www.kazanci.com, 2 Şubat 2013.
137 idarî yargı yerinde dava açılabilir288. Görevsiz yargı koluna başvuru tarihi idarî yargıda başvuru tarihi olarak kabul edileceği düzenlenmektedir289. Görevsiz yargı yerine verilen dilekçe İdari Yargılama Usulü Kanunu 3’üncü maddeye aykırı ise buna uygun şekilde düzenlenmesi için dilekçenin reddi gerekir290.
İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda ek süre, dava dilekçesinin reddi halinde de söz konusu olmaktadır. Dava dilekçesinin aynı Kanun’un 3’üncü ve 5’inci maddelerine uygun şekilde olmaması ve ehliyetli şahsın avukat olmayan vekili tarafından dava açılması durumlarında dava dilekçesi reddedilir. Bu durumda dilekçe red kararının tebliğinden itibaren otuz gün içinde dilekçedeki söz konusu eksiklikler giderilerek dava yenilenebilir.
b. Vergi Usul Kanunu’nda Belirlenen Ek Süreler
Vergi Usul Kanunu’nun Ek 1’inci madde ve devam eden maddelerinde uzlaşma kurumu düzenlenmektedir. Uzlaşma kurumuna başvurma süresi vergi/ceza ihbarnamesinin tebliğinden itibaren otuz gündür. Uzlaşma talebinde bulunmakla birlikte aynı zamanda uzlaşmaya konu edilen tarhiyat ya da ceza kesme işlemine karşı dava açılabilmesi mümkündür.
Yine Vergi Usul Kanunu’nun Ek 7’inci maddesine göre uzlaşmanın vaki olmaması halinde uzlaşmanın vaki olmadığına dair tutanağın tebliği üzerine vergi mahkemesinde dava açılabileceği ve bu tebliğ anında dava açma süresinin onbeş günden az kalması halinde, bu sürenin tutanağın tebliği tarihinden itibaren onbeş gün uzayacağı hüküm altına alınmaktadır291.
288 Dan.10.D. , E. 2009/5891, K. 2009/7313, T. 01.07.2009, Kazancı İçtihat Bilgi Bankası, (Çevrimiçi) www.kazanci.com, 2 Şubat 2013.
289 Dan.6.D. , 2012/4525, K. 2012/4622, T. 27.09.2012; Dan.10.D. , E. 2009/5891, K. 2009/7313, T.
01.07.2009.
290 Dan.14.D. , E. 2011/6523, K. 2012/383, T. 06.02.2012: “…idare mahkemesince adli yargı yerine başvuru esnasında verilen dava dilekçesinin 2577 sayılı Kanun'un 3. maddesine uygun biçimde düzenlenmek üzere dilekçenin reddine kararı verilmesi gerekirken, idare mahkemesince dosyanın esasının kapatılıp iadesine karar verilmesinde hukukî isabet bulunmamaktadır.”, Kazancı İçtihat Bilgi Bankası, (Çevrimiçi) www.kazanci.com, 3 Şubat 2013.
291 Dan.VDDGK. , E. 2007/199, K. 2008/7, T. 25.01.2008: “Uzlaşma talebinin, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 344. maddesinin 3. fıkrasına göre, vergi ziyaı cezası kesilen tarhiyatın uzlaşma kapsamında olmaması nedeniyle esasa girilmeden reddi üzerine açılan davada, 213 sayılı
138
5. İlk İnceleme Üzerine Verilecek Karar ve Kanun Yolu Denetimi
Vergi yargısında dava açılması durumunda eğer süre aşımı söz konusu ise, İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 15’inci maddesinin 1’inci fıkrasının b bendi gereğince dava süre aşımı yönünden reddedilecektir292. İdarenin işlemlerinin ve eylemlerinin sürekli dava tehdidi altında olması ve idarenin bu sebeple faaliyetlerini yürütmesine engel olunmaması için dava açma hakkının süreyle kısıtlanmasına ihtiyaç vardır.
Bir Danıştay kararında, davayı süre aşımı sebebiyle reddedilmiş, ilk derece mahkemesi kararı süre aşımı olmadığı iddiasıyla Danıştay’da temyize konu edilmiştir. Danıştay kararında süre aşımı olup olmamasından çok ortada kesin ve yürütülmesi gereken işlemin olmadığı irdelenmiş ve olayda süre aşımı olmasa bile ilk derece mahkemesi kararının sonucu itibarıyla isabetli olduğunu belirterek onama kararı vermiştir293. Bu kararın usûl ekonomisi bakımından isabetli olduğu söylenebilir.
Süre aşımı sebebiyle davanın reddedilmesi kararının kanun yolu denetimine açık olduğu İdari Yargılama Usul Kanunu’nun 15’inci maddesinin 4’üncü fıkrasından anlaşılmaktadır. Süre aşımı sebebiyle davanın reddi kararı, bu fıkrada sayılan kanun yolu denetimine kapalı olan kararlardan değildir294. Vergi Kanun’un Ek 7. maddesindeki ek dava açma süresi uygulanmaz.”, Karavelioğlu, Karavelioğlu, a.g.e. , s. 397.
292 Dan.7.D. , E. 2008/3744, K. 2008/4914, T. 03.12.2008: “kanunen tahakkuk etmiş sayılan motorlu taşıtlar vergisinin, mükellefine, ayrıca ihbarname ile duyurulmasına gerek bulunmadığından;
tahakkuk işleminin iptali istemiyle açılacak idarî davanın, verginin tahakkuk etmiş sayıldığı tarihi izleyen günden itibaren işlemeye başlayan otuz günlük dava açma süresi içerisinde açılması gerekmektedir. Bu bakımdan, davacı Dernek adına tescilli araca ilişkin olarak 2006 yılının ikinci ve 2007 yılının birinci taksitleri için tahakkuk eden motorlu taşıtlar vergisine dair işlemlerin iptali istemiyle, tahakkuk tarihinden itibaren işleyen dava açma süresinin geçirilmesinden sonra 16.5.2007 tarihinde açılan davada, İdari Yargılama Usulü Kanununun 15'inci maddesinin 1'inci fıkrasının (b) bendi uyarınca, süre aşımı bulunduğundan, aksi yönde verilen Bölge İdare Mahkemesi kararında isabet görülmemiştir.”; Dan.4.D. , E. 2009/2739, K. 2009/4339, T.
15.09.2009, Kazancı İçtihat Bilgi Bankası, (Çevrimiçi) www.kazanci.com, 15 Mart 2013.
293 Dan.7.D. , E. 2009/7121, K. 2011/221, T. 25.01.2011, Kazancı İçtihat Bilgi Bankası, (Çevrimiçi) www.kazanci.com, 17 Mart 2013.
294 Dan.7.D. , E. 2011/7700, K. 2012/3050, T. 12.06.2012, “Olayda olduğu gibi, davacının, adına karara bağlanan para cezasına karşı yaptığı itiraz başvurusuna, Gümrük Kanununun 242'inci maddesinde öngörülen 30 günlük süre içinde cevap verilmemek suretiyle oluşan zımni ret
139 mahkemesinin tek hâkim verdiği süre aşımı sebebiyle davanın reddedilmesi kararına karşı itiraz yoluna, aynı gerekçeyle kurul halinde verilen kararlara karşı ise temyiz yoluna başvurulabilmektedir Ayrıca itiraz ve temyiz üzerine verilen kararlar aleyhine, eğer şartları mevcutsa, İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 54’üncü maddesinde düzenlenen kararın düzeltilmesi yoluna başvurulabilmektedir.
işleminin süresi içinde dava konusu yapılmadığı, ancak, dava açma süresinin geçirilmesinden sonra, başvuru hakkında idarece işlem tesis edilerek tebliğ edildiği hallerde izlenecek usullere dair herhangi bir düzenleme bulunmadığından, 2577 sayılı Kanunun 10'uncu maddesinde yer alan, idareye yapılan başvuruların cevap verilmemek suretiyle reddine ilişkin işlemlerin iptali istemiyle dava açılmaması veya açılan davaların süreden reddi hallerinde, bekleme süresinin bitmesinden sonra yetkili idarî makamlarca cevap verilirse, cevabın tebliğinden itibaren idarî dava açma süresi içinde dava açılabileceği yolundaki hükmün uygulanması gerekir. Bu bakımdan; itiraz başvurusunun reddine dair başmüdürlük işleminin tebliğinden itibaren otuz günlük idarî dava açma süresi içerisinde açıldığı tartışmasız bulunan davanın, Mahkemece esasının incelenmesi suretiyle karar verilmesi gerekirken, süre aşımı yönünden reddine dair verilen kararda isabet görülmemiştir.” , Kazancı İçtihat Bilgi Bankası, (Çevrimiçi) www.kazanci.com, 3 Ekim 2013.
140