Ölçüt 7. Altyapı
7.1. Eğitim için Kullanılan Alanlar ve Teçhizat
Lisans eğitiminde kullanılan başlıca eğitim ve laboratuvar teçhizatını Ek I.3’de verilmiştir. Bu teçhizatın lisans eğitiminde nasıl kullanıldığını şağıda açıklanmaktadır.
a)Sınıflar
Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Mühendislik Fakültesinin beş bölümünden biridir.
Bölüme ait 5 ana ve 3 destek alınan laboratuvar bulunmaktadır. Bölüm başkanı, bölüm sekreteri ve bölüm öğretim elemanlarının odaları D blok ve A blokta olup, araştırma görevlilerinin odaları A blokta yer almaktadır. Yarı zamanlı ve misafir öğretim elemanları için de tahsis edilmiş bir oda bulunmaktadır. Lisansüstü tez sunumları ve davetli konuşmacılar için bir seminer salonu ve toplantı odası bulunmaktadır (Şekil 7.1).
Şekil 7.1. Seminer Salonu ve Toplantı Odası
Şekil 7.2. Bölümün Derslikleri
Programımızın kullandığı 21 adet sınıf vardır. Bölümümüzde öğrencilerin ders gördüğü sınıflara ait bilgiler Tablo 7.1'de yer almaktadır. Sınıf ve sınıf kapasitesinin yetersiz kaldığı durumlarda ise üniversitemiz Mühendislik Fakültesi Dekanlığından ek sınıflar talep edilerek bu yetersizlikler giderilmektedir. Bu durum özellikle kısa sınav uygulamasında ortaya çıkabilir. Dekanlık sekreterliği koordinasyonunda, boş sınıf ayarlanması yapılmaktadır. Ayrıca, sınıflarımız bilgisayar ile sunum yapılmasına uygun görsel yansıtıcılarla donatılmıştır (Şekil 7.2).
Öğretim elemanlarımızın projektör bulunmayan diğer sınıflarda da sunum yapabilmelerine olanak sağlamak için portatif projektör ve dizüstü bilgisayarlar mevcuttur.
Seminerler, sempozyumlar, yüksek lisans öğrencilerimizin tez savunmaları ve lisans öğrencilerimizin sunumları gibi aktiviteler için seminer salonu ve toplantı salonu kullanılmaktadır. Her iki salonda akıllı tahta bulunmaktadır.
Tablo 7.1. Bölümce Kullanılan Sınıfların Özellikleri
Sınıf Büyüklüğü
Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümünce kullanılan laboratuvarlar, temelde üçe ayrılır;
• Birinci sınıf derslerinde kullanılan, Mühendislik fakültesi ortak laboratuvarları (Bilgisayara giriş, Fizik ve Kimya dersleri) (C404-C405-C406-C408-C409)
• Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü temel derslerinde kullanılan donanım laboratuvarları (A406-A407)
• Sayısal mantık tabanlı derslerde kullanılan yazılım - donanım laboratuvarları (A408)
• Genel amaçlı uygulama ve demo laboratuvarı (A405)
• Yazılım uygulamaları laboratuvarı (B407, C406, C408)
b.1) Mühendislik Fakültesi Ortak Laboratuvarları, (Bilgisayar Programlama, Fizik ve Kimya dersleri)
Bu laboratuvarlar, birinci sınıf derslerinde, diğer bölümlerle beraber kullanılmaktadır.
Genel Kimya Laboratuvarı
Servis laboratuvarı olarak hizmet veren kimya laboratuvarı, asite ve yanmaya karşı dayanıklı deney masalarıyla ve zararlı gazları içerebilecek deneyler için havalandırmalı çeker ocak bölümleri ile öğrencilerin kimya deneylerini güvenli bir ortamda yapmalarını sağlar. Bu deneyler genel kimya dersinde öğretilen temel bilgilerin uygulaması şeklinde düzenlenmiş olup, öğrencilerin kimyasallar, deney malzemeleri ve cihazları ile bireysel deneyim kazanmalarını hedefler (Şekil 7.3).
Şekil 7.3 Genel Kimya ve Fizik Laboratuvarları
Fizik Laboratuvarı
Bu laboratuvar öğrencilerin tüm mekanik deneyleri yapabileceği hava masaları ve diğer mekanik aksesuarlar ile donatılmıştır. Hava masası, basınçlı hava ile masa üzerinde mükemmele yakın sürtünmesiz ortam oluşturmaktadır. Bu düzeneğin diğer genel fizik deney düzeneklerine göre avantajı iki boyutlu deney yapılabilmesidir. (Şekil 7.3). Bahar yarıyılında aynı laboratuvardaki mekanik deneylerinin düzenekleri kaldırılarak temel elektrik ve manyetizma ile ilgili deneylerin yapılacağı deney düzenekleri yerleştirilmektedir. Şekil 7.3’deki fotoğraf güz yarıyılındaki durumu göstermektedir. Bahar yarıyılı deney düzeneği ise şöyledir: DC güç kaynağı, devre tahtaları (breadboards), direnç ve kapasitörler, multimetre, akım ve algı kangalları, sinyal üreteci, teledeltos kağıtları.
b.2) Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Temel Dersler Laboratuvarları (LAB 1,2) Temel derslerin uygulaması yapıldığı laboratuvarlar, bu bölümde açıklanmıştır (Şekil 7.4).
Temel dersler için hazırlanan bu laboratuvarlar gerektiğinde, diğer mühendislik bölümleri tarafından kullanılmaktadır. Bu laboratuvarlarda yürütülen dersler Tablo 7.2 de verilmiştir.
Tablo 7.2 A406 ve A407 Laboratuvarlarında Yapılan Deney Sayıları
Dersin Kodu Haftalık Ders Saati Toplam Deney Sayısı
EEM201 2 saat/hafta 8
EEM202 2 saat/hafta 6
EEM214 2 saat/hafta 10
EEM311 2 saat/hafta 11
EEM312 2 saat/hafta 10
Bu laboratuvarlarda 21 deney seti bulunmaktadır, her deney setinde, ilgili derslerin deneylerine uygun, güç kaynakları ve ölçüm cihazları bulunmaktadır. Her iki laboratuvarda kullanılan deney setlerinin detayı, Tablo 7.3’de verilmiştir.
Tablo 7.3 A406 ve A407 Laboratuvarında Bulunan Deney ve Ölçüm Cihazları
A406 (Elektronik LAB 1)
DERS EEM201-EEM202-EEM214-EEM311-EEM312
CİHAZLAR 21 TANE DC GÜÇ KAYNAĞI
21 TANE AC GÜÇ KAYNAĞI 21 TANE OSİLOSKOP
21 TANE MULTİMETRE
A407 (Elektronik LAB 2)
DERS EEM201-EEM202-EEM214-EEM311-EEM312
CİHAZLAR 22 TANE DC GÜÇ KAYNAĞI
22 TANE AC GÜÇ KAYNAĞI 22 TANE OSİLOSKOP
22 TANE MULTİMETRE
Şekil 7.4 A406 ve A407 Temel Dersler Laboratuvarları
b.3) Sayısal Mantık Tabanlı Derslerde Kullanılan Yazılım-Donanım Laboratuvarı (A408- Mikroişlemci ve Sayısal Mantık Laboratuvarı)
Bu laboratuvarda sayısal mantık tabanlı derslerin deneyleri yapılmaktadır (Şekil 7.5). Bu dersler için donanım ve yazılım birlikte kullanılmaktadır. Benzetim ortamında geliştirilen deneyler ilgili deney setine aktarılarak, deneylerin donanım üzerindeki başarısı test edilir. Bu laboratuvarın kullanıldığı dersler aşağıda verilmiştir;
• EEM211 Sayısal Mantık Tasarımı (Haftalık: 3 saat teorik- 2 saat uygulama)
• EEM332 Mikroişlemciler (Haftalık: 3 saat teorik- 2 saat uygulama)
• EEM415 Mikroişlemci arayüz teknikleri (3 saat teorik-bir saat uygulama-seçmeli )
Şekil 7.5 A408 Sayısal Mantık Tabanlı Deneylerin Laboratuvarı
Tablo 7.4 Sayısal Mantık Laboratuvarında Kullanılan Yazılımlar
Programın Adı Kullanıldığı Ders
Matlab EEM322, EEM464, EEM419
Electronics Workbench Genel
PIC C Compiler EEM332
Proteus/ISIS/Ares EEM332, EEM415, EEM211, EEM202, EEM214, EEM311
Xilinx ISE EEM211
MPLAB IDE EEM332, EEM415
Visual Studio EEM415, EEM332
Dev C++ EEM415, EEM332
mikroC PRO for PIC EEM415, EEM332
CC8 EEM415
PSPICE EEM Ortak dersler
PSIM EEM211
Bu laboratuvar (Şekil 7.5) ve ilgili deneylerde kullanılan deney setlerinin bir kısmı Şekil 7.6’da verilmiştir. Ayrıca, A408’de kullanılan bilgisayarlarda, bu derslerde ve diğer derslerde kullanılabilecek yazılımlar yüklenmiştir. Bu laboratuvarda kayıtlı yazılımlar, tüm öğrencilerince proje ve ödev çalışmalarında kullanılmaktadır. Burada kullanılan yazılım listesi Tablo 7.4’de verilmektedir.
Şekil 7.6 Sayısal Mantık Tabanlı Derslerin Laboratuvarında Kullanılan Deney Setleri
b.4) Çok Amaçlı Uygulama ve Destek Laboratuvarı (A405)
Bölümümüzün ders programında, son sınıf öğrencilerin zorunlu ve seçmeli derslerde bir saati uygulama saati bulunmaktadır. Uygulama saati ders hocasının tercihine göre, teorik olarak problem çözme şeklinde veya grup halinde uygulama demosu şeklinde yapılabilmektedir. Bu uygulama saatinin temel amacı, tasarım yapma, analiz etme, problem çözme ve dersle ilgili uygulamaları tanımadır. Sıkça kullanılmayan, ancak gerektiğinde ilgili derslere uygulama ve tanıtım imkanı sağlayan ve sadece bölüm öğrencilerince kullanılabilen bir çok amaçlı laboratuvar ortamı oluşturulmuştur. Bu laboratuvar aynı zamanda lisansüstü öğrencilerce de kullanılabilir. Bu laboratuvarda; Güç Elektroniği (EEM474), Haberleşme (EEM441-442-447), dersleri için deney setleri bulunmaktadır. Bu laboratuvarda bulunan örnek deney setleri, Şekil 7.7’de görülmektedir.
Şekil 7.7 Çok Amaçlı Uygulama ve Destek Laboratuvarı
b.5) Yazılım Uygulamaları Laboratuvarı
Laboratuvar altyapısında 23 istemci (Kişisel Bilgisayar) yer almaktadır. İstemcilerde uygulama geliştirme yazılımları (Rational Rose, MS Visual Studio, Eclipse, vb.) yer almaktadır.
İstemciler, Sunucu laboratuvarındaki çift işlemcili, yüksek kapasiteli bellek ve depolama birimli LINUX, AIX ya da WINDOWS işletim sistemi taşıyan sunuculara bağlıdır. Sunucularda Oracle, DB2 ve MS SQL gibi veritabanı yazılımları ve sayısal uygulama ve modelleme amaçlı (MATLAB, CPLEX gibi) yazılımlar yer almaktadır. Ayrıca, istemciler Başkent Kampüs omurgası üzerinden güçlü sunucularla Ulusal Akademik Ağa (ULAKNET) ve Uluslararası ağlara (INTERNET) bağlıdır (Şekil 7.8). Bu laboratuvar Sinyal İşleme, Sayısal Elektronik ilgisayar Ağları ve Veri İletişimi gibi derslerin uygulama saatlerinde kullanılmaktadır. EEM312 Sayısal Elektronik dersi laboratuvar yazılım uygulamasında WinSpice (7 hafta), EEM413 Bilgisayar Ağları (6 hafta) ve EEM438 Veri İletişimi (5 hafta) derslerinin uygulamasında da WireShark programları kullanılmaktadır.
Şekil 7.8. Yazılım Mühendisliği Laboratuvarı
c) Yazılım ve Donanım Açısından Laboratuvar ve Proje Destek Ortamı (A410-C412)
Laboratuvar çalışmalarını organize etmek, gereken sarf malzemeyi sağlamak, ilgili yazılımları yükleme, öğrenci proje çalışmalarına olanak sağlamak ve yazılım-donanım açısından destek sağlamak için gerekli birim ve ortam oluşturulmuştur. Teknisyenlerden oluşan bu birim, laboratuvarların gereken malzemeyi hazırlar, donanım ve yazılım hatalarını giderir ve deneylerin sağlıklı uygulamasına destek verir. Ayrıca uygulamalı öğrenci projeleri bu ortamlarda yapılabilir ve gereken destekler verilir. Bu birim kısaca aşağıda açıklanmıştır.
• Donanım açısından laboratuvar destek birimi (A410)
Burada uygulamalı derslerde kullanılacak sarf malzeme bulunur. Laboratuvarlardaki deney setlerinin bakımı ve onarımı sağlanır. Ayrıca öğrencilerin uygulamalı ve bitirme projelerine destek sağlanır (Şekil 7.9).
Şekil 7.9 Laboratuvar Donanım Destek Birimi
• Yazılım açısından laboratuvar destek birimi (C412)
Bu birimin temel görevi, bölümde kullanılan bilgisayarların yazılım ve donanım açısından desteklenmesidir. Bölümdeki tüm bilgisayarların bakımı burada yapılırken, laboratuvarda kullanılan yazılımların yüklenmesi ve sağlıklı çalışması, bu birim tarafından sağlanır (Şekil 7.10).
Şekil 7.10 Bilgisayar Yazılım ve Donanım Destek Birimi
• Öğrenci uygulamalı proje çalışma odası
Öğrencilerin ders uygulamalı projelerini veya uygulamalı bitirme projelerini yapabilmesi için serbest çalışma ortamı oluşturulmuştur. Burada, temel düzeyde deneyi test ve uygulama yapmak için gereken donanım bulunmaktadır. Ayrıca, öğrenciler, yazılım ve donanım proje çalışmalarını gerçekleştirmek için ilgili asistanlar ve teknisyenlerden yardım alarak, tüm laboratuvarların boş saatlerinin kullanabilirler (Şekil 7.11).