Durum Analiz

Ankara Büyükşehir Belediyesi mevcut durumunu ortaya koymak için öncelikle Ankara’nın tarihçesine, demografik ve toplumsal yapısına yönelik çevre analizi yapmıştır. Belediye stratejik planında çevre analizine ayrıntılı olarak yer vermiş bulunmaktadır. Bu durumun temel nedenlerinden biri Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin oldukça geniş sınırlara sahip olmasının yanı sıra, belediyenin stratejik planında Ankara il sınırları içinde yer alan ilçelere de yer vermiş olması rol oynamaktadır. Bununla birlikte belediye stratejik planında bunun gibi bir takım gereksiz detaylar üzerine fazlaca değinmiş ve esas incelenmesi gereken stratejik

142

www.ankara-bel.gov.tr/...stratejik_plan/2010-2014_stratejik.aspx - (10/07/2010)

143 _A.g.k.

yönetimin temel değerleri (misyon, vizyon, GFTZ Analizi vb.) üzerinde yeteri kadar yoğunlaşmamıştır.

Belediyenin kuruluş içi çevre analizi kapsamında; belediye başkanlığının tarihçesi, yetki ve sorumlulukları, yönetim ve iç kontrol sistemi, mevzuat ve teşkilat yapısı, insan kaynakları, fiziksel kaynaklar, bilgi ve teknolojik kaynaklar ile mali kaynaklara yer verdiği görülmektedir.

Ayrıca stratejik planlama kapsamında belediye paydaşları tespit edilmiş, iç ve dış paydaşlara yönelik anketler hazırlanarak, tüm paydaşlara gönderilmiştir. Daha sonra ise bu anketler uzman bir ekip tarafından değerlendirilerek iç ve dış paydaş analizi yapılmıştır.145 Bu analiz sonuçlarının ne kadar stratejik plana yansıtıldığı bilinmemektedir. Bununla birlikte belediye’nin paydaş analizinden önce stratejik planında paydaş analizinin önemine yer vermiş olmasına rağmen ne kadar katılımcı bir yaklaşımla bu planı hazırladığı bir tartışma konusudur. Nitekim belediye kendini ön plana çıkaran bir plan hazırlamış ve karşıt görüşleri de içeren bir yaklaşım sergilememiştir. Örneğin medyada kendisiyle ilgili çıkan olumsuz haberleri ideolojik farklılıklara yorumlamakta, bu olumsuzlukları bir zayıf yönü olarak görmemektedir. Bu durum belediyenin sadece kendi görüşlerine yakın şahıs ya da kurumları ciddiye aldığını da göstermektedir.

Belediye paydaşlarını; iç paydaş, dış paydaş ve müşteriler olmak üzere üçe ayırarak tanımlamalarına devam etmiştir. Bununla birlikte paydaşların nasıl tespit edildiği, neye göre önceliklendirildiği ve bu paydaşların belediyenin hangi faaliyetleriyle ilgili olduğu, beklentileri, belediyeye etkileri, etkileme güçleri ve belediyeden ne şekilde etkilendiklerine de stratejik planda yer verilmiştir. Ayrıca belediye paydaş analizinin nasıl gerçekleştirildiği, paydaş görüşlerinin alınmasına yönelik belediyenin nasıl bir yöntem izlediğine de değinmiş bulunmaktadır. Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin paydaş analizi konusuna bunun gibi bir takım ayrıntılara yer vererek Bursa Büyükşehir Belediyesinden daha fazla yer ayırdığı görülmektedir. Bursa Büyükşehir Belediyesi paydaşlarını iç ve dış paydaşlar olarak ikiye ayırmış ve planda bunların tespiti, önemleri ve etkileri konusunda herhangi bir açıklamaya yer vermemiştir. Ancak sonuç itibariyle ilerleyen bölümlerde tekrar değineceğimiz gibi

145

belediyelerin stratejik planlamanın vazgeçilmez unsuru olan katılımı sağlamada yetersiz kaldıkları, kararların alınması sürecinde paydaş görüşlerine yer verilmediği görülmektedir. Her iki belediye de bir takım kararları aldıktan sonra bilgilendirme toplantıları gerçekleştirmişler ve bunu da katılımın bir parçası olarak göstermişlerdir. Yapılan anketlerde sorulan soruların niteliksel açıdan ne kadar yerinde olduğu, sonuçlar neticesinde ortaya çıkan vatandaş ve paydaş beklentilerinin faaliyet ve projelerle ne kadar hayata geçirilebildiği ve hatta sonuçların doğruluk derecesi ise stratejik planlarda cevaplanması gereken bir soru işaretidir.

3.1.1.1. Tarihsel Gelişim

Ankara Büyükşehir Belediyesi tarihsel gelişimine stratejik planında çok fazla yer vermemiş, bunun yerine durum analizi bölümünde Ankara ilinin tarihsel süreci ve ayrıca kuruluş içi analizi bölümünde de Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı’nın tarihsel sürecine yer vermiştir. Bununla birlikte burada incelenen belediyenin tarihsel süreci hakkında kısa bir açıklama yapalım.

Buna göre Ankara Şehremaneti 16 Şubat 1924 tarihinde 417 sayılı yasa ile kurulmuştur. Şehremaneti Yasası 1930 yılında çıkarılan 1580 sayılı yasa ile yürürlükten kaldırılmıştır.146 Büyükşehir belediyelerinin kuruluşu ise 23 Mart 1984 tarihinde kabul edilen Büyükşehir Belediyelerinin Kuruluşu Hakkındaki 195 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile olmuştur. Daha sonra bu kararname 9 Haziran 1984 tarihinde 3030 sayılı yasa ile değiştirilmiştir. Ayrıca 10 Haziran2004 tarihinde çıkarılan Büyükşehir Belediyesi Kanunu ile belediyelere yeni düzenlemeler gelmiş bulunmaktadır.147

3.1.1.2. Yasal Yükümlülükler ve Mevzuat Analizi

Ankara Büyükşehir Belediyesi stratejik planını hazırlarken yararlandığı yasal yükümlülükleri, kuruluş içi analiz kapsamında ifade etmiş ve bunları kanunlar ile yönetmelik ve tebliğler şeklinde iki başlık altında değerlendirmiştir. Bu kısımda belediyenin stratejik planda yararlandığı kanunları bir tablo halinde sıralayarak ifade

146 _{www.ankara-bel.gov.tr/...stratejik_plan/2010-2014_stratejik.aspx - (10/07/2010)} 147 _{tr.wikipedia.org/wiki/Ankara_Büyükşehir_Belediyesi – (24.10.2010)}

ettiğini görmekteyiz. Yine aynı şekilde yönetmelik ve tebliğler de çıkarıldıkları tarih ve sayılarıyla belirtilmişlerdir.

Belediyeler açısından bu konudaki en önemli husus, stratejik yönetim için gerekli olan kuruluş misyonunun yasal yükümlülükleri de içerip içermediği sorusunun cevaplandırılmasıdır. Ancak belediyenin bu konuda bir değerlendirmeye başvurmadığı ve yasal yükümlülüklerin stratejik plan hazırlamadaki etkilerine yönelik bir açıklamada bulunmadığı görülmektedir.

Genel olarak yerel ortak ihtiyaçları karşılamak durumunda olan belediyeler zaten yasal yükümlülükleriyle bunları yerine getirmektedirler. Ancak bu ihtiyaçların karşılanması kadar nasıl bir hizmet anlayışı içinde olunacağı da önemli bir yere sahiptir.148 Stratejik yönetim uygulamasının yeni bir yönetim anlayışı olması nedeniyle ülkemiz genelinde olduğu gibi Ankara Büyükşehir Belediyesi’nde de hala bazı uygulama yetersizlikleri bulunmaktadır. Örneğin katılımcı ve şeffaf bir yönetim anlayışı içinde planlı ve programlı bir şekilde çalışmak, yüksek kalite standartlarında yaşam düzeyi sunmak gibi konularda mevzuatta bir takım eksiklikler bulunmaktadır.

Yasal düzenlemeler bu açıdan engelleyici değil düzenleyici bir yaklaşım içinde hazırlanmalıdırlar.

3.1.1.3. Faaliyet Alanları İle Hizmetlerin Belirlenmesi

Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin hizmet sunduğu alanları iki başlık altında değerlendirmek mümkündür. Bunlarda ilki ana hizmet alanında sunulan hizmetler, diğeri ise; dolaylı hizmet alanlarında sunulan hizmetlerdir. Ana hizmet alanında sunulan hizmetler; imar, yapım, ulaşım, çevre sağlığı, kültür, sanat ve turizm, park ve bahçe, sosyal, spor, sağlık, itfaiye, zabıta, sivil savunma, basın ve halkla ilişkiler, yaş sebze ve meyve hali ve özel kalem hizmetleri başlıkları altında toplanabilir. Bunlar, Belediye Başkanlığı'na bağlı ana ve destek hizmetler tarafından yürütülmektedir. Dolaylı hizmet alanında sunulan hizmetler ise Belediyenin iştiraklerinin sunduğu hizmetlerden oluşmaktadır.149

148 _{Şentürk, a.g.k., s. 55.} 149

Belediye, faaliyet alanlarının düzenlemesinde beklentilerin karşılanmasından çok, kent yaşamının genel özelliklerini dikkate almış, hizmetlerinde benzer görüşleri paylaştığı ilçe belediyelerine ağırlık vermiştir. Stratejik planında faaliyet alanlarının neye göre önceliklendirildiği, hizmet sunumunda yerel ortak ihtiyaçların karşılanmasının ötesinde stratejik plan dönemi içerisinde beklentiler doğrultusunda neler yapılacağına yer verilmemiştir.

Tablo 6: Faaliyetlere Ait Yıllara Göre Toplam Mali Kaynak İhtiyacı

2006 2007 2008 2009 2010 Faaliyetlerin Toplam Tutarı - 799.952.441,00 1.138.786.975,30 1.379.398.958,02 1.504.599.882,69 Kaynak: www.ankara-bel.gov.tr/...stratejik_plan/2010-2014_stratejik.aspx - (10/07/2010) 3.1.1.4. Paydaş Analizi

Katılımcılık bilindiği gibi stratejik planlamanın temel unsurlarından birisidir. Kuruluşun etkileşim içinde olduğu tarafların görüşlerinin dikkate alınması, stratejik planın sahiplenilmesini saplayarak uygulanma şansını artıracaktır. Diğer yandan, kamu hizmetlerinin yararlanıcı ihtiyaçları doğrultusunda şekillendirilebilmesi için yararlanıcıların taleplerinin bilinmesi gereklidir. Bu nedenlerden dolayı durum analizi kapsamında paydaş analizinin yapılması önem arz etmektedir.150

Belediye paydaşların görüşlerinin alınması aşamasında genel olarak anket yönteminden yararlanmıştır. İç ve dış paydaşların görüşlerinin alınması sırasında özellikle Hacettepe Eğitim Fakültesi ile işbirliği yapılmış ve akademik destek sağlanarak iç ve dış paydaş anketleri gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda hazırlanan anketler 5’li Likert ölçeği kullanılarak hazırlanmıştır. İç paydaş anket çalışmaları kurumun bünyesindeki birimlerden toplam 800 kişinin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Dış paydaş analizi çalışmalarında özellikle vatandaşların düşüncelerini öğrenebilmek amacıyla belediye bünyesinde stratejik planlama çalışmalarına yer verecek içerikte bir anket düzenlenmiştir. Elde edilen sonuçlar

150 _{Stratejik Planlamada Durum Analizi Bilgilendirme. adek.balikesir.edu.tr/.../Stratejik_Planlama-}

çerçevesinde paydaş analizi stratejik plan dahilinde değerlendirilemeye tabi tutulmuştur.151 Daha önceki bölümlerde ifade ettiğimiz gibi paydaş analizi sadece stratejik planda bulunması gerektiği için değil aynı zamanda beklentilerin ölçülüp bu doğrultuda diğer aşamaların gerçekleştirilmesi için yapılmalıdır. Bu nedenle belediyenin anket gibi yöntemleri uygularken gerçekçi bir yöntem izlemelidir. Ayrıca belediye her düşünceyi kapsar şekilde anket yöntemine başvurmalıdır. Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin bu aşamada anket uygulayacağı paydaşları seçerken gerçekçi sonuçların çıkması açısından her görüşe açık bir yaklaşım içerisinde olması gerekirdi. Ancak aşağıdaki bölümlerde inceleyeceğimiz iç ve dış paydaşlara yöneltilen sorulardan çıkan sonuçlar anketler yapılırken böyle bir yönteme başvurulmadığını açıkça göstermektedir.