Doğaçyapma Öğrenme Boyutları

Özetlemek gerekirse doğaçyapma stratejisi içine gömülü olan zengin bilişsel aktiviteler ve potansiyel sahiplik fırsatlarıyla bir hedef geliştirme ve problem bulma anlayışıdır.

Projeleriyle uzun süre inşa eden, test eden, düzelten ve doğaçyapan öğrenciler, keşfettiklerinden aldıkları geri bildirimi inşa yaparken kullanmaktadırlar. Onların sordukları sorularda, üzerine gittikleri fikirlerde veya tekrarlı tasarım ve testlerle inşa ettikleri fiziksel nesnelerin zaman içindeki değişiminde gömülü olan fikirleri ve öğrenme kanıtları görülebilmektedir. Bu nedenle doğaçyapma öğrenmeyi bir olma, yapma, bilme ve var olma süreci olarak kavramsallaştıran Yapıcı pedagojik teoriyle açıklanmaktadır. Böylece geleneksel eğitimin temelini oluşturan bilme ile geleneksel yapılandırmacılığın özündeki yapma kavramlarının ötesine geçen ve sosyal olarak gelişmekte olan benliği içine alan kavramların öğrenme sürecinin merkezine yerleşmesi sağlanabilmektedir.

Doğaçyapma sürecinde öğrenenin benliği, öğrenme ortamı ve etkinlik arasındaki dinamik ilişkilerin öğrenmeyi nasıl desteklediği ve hangi boyutlarda etkilediğini merak eden Petrich vd. (2013), San Francisco Exploratorium’daki özel bir “yapma” ortamı olan Tinkering Studio’da hem ortam tasarımcısı hem de bir öğrenci olarak gözlemlerde bulunmuşlardır. Araştırmacılar aynı çalışmada tanımladıkları ilkelerine göre tasarladıkları okul sonrası STEM etkinliklerinde, doğaçyapan insanların kendi arasında ve kolaylaştırıcılarla arasındaki konuşmaları videoya kaydederek sentezlemişlerdir. Bu çalışma sonucunda doğaçyapmanın öğrenme açısından değerli ancak kesin olmayan göstergeleri listelenmiştir:

1. Bağlılık

a. Katılımın süresi b. Katılımın frekansı

c. Önceki örneklerden esinlenmiş çalışma

d. Neşe, merak, hayal kırıklığı, hayret etme ifadeleri 2. Amaçlılık

a. Çabaların, yolların ve çalışmanın çeşitliliği b. Proje veya ürünlerin kişiselleştirilmesi c. Öz yönlendirmenin kanıtı

3. Yenilik

a. Fikirleri / araçları başka bir amaçla kullanmak üzere değiştirmenin kanıtı b. Yeniden yönlendirme çabalarının kanıtı

c. Kavramlar, araçlar ve olgularla gelişen akıcılıklar yoluyla elde edilen yeterlik d. Süreçlerin ve ürünlerin karmaşıklaştırılması

4. Dayanışma

b. Araçları ve stratejileri paylaşma; başkalarının amaçlarına ulaşmasına yardımcı olma

c. Başkalarının çalışmalarına katkıda bulunma

İnsanlar bağlılık, amaçlılık, yenilik ve dayanışma pratiklerini desteklemek üzere tasarlanan doğaçyapma faaliyetinin akışına bir kez girmeleri ilgi alanlarına, kapasitelerine ve sorumluluklarına uyan bir öğrenme yörüngesinde olduklarını göstermektedir. Katılımcılar doğaçyapma etkinliğine sessiz veya hareketsiz gözlem ve yansıtma ile aktif katılımla bağlılık gösterebilmektedir. Ayrıca etkinlikte bir amaca yönelik bir fikrin veya planı geliştirerek amaçlı olarak takip ederken, araçlar, materyaller ve fenomenlere dair artan anlayışla birlikte ortaya çıkan yeni doğaçyapma stratejilerini kullanabilmektedirler. Son olarak diğer öğrencilerle veya geride bıraktıkları eserlerle ortak amaçları paylaşma, destekleme ve bunları takip etme konusunda dayanışma göstermektedir.

Araştırmacılar elde ettikleri öğrenme boyutlarına çoğu araştırmacı tarafından olumlu tepki verilse de bu terminolojinin henüz öğrenmenin yaygın bir parçası olmadığının farkında olduklarını belirtmişlerdir. Eğitim dünyasındaki bir yeterliği sözel olarak ifade etme ile inşa ederek gösterme çekişmesine rağmen doğaçyapma faaliyetleri, neyin öğrenmenin kanıtı olduğuna dair düşüncelerimizi genişletme konusunda büyük bir potansiyel taşımaktadır. Bu çalışmadan yaklaşık iki yıl sonra Tinkering Studio araştırmacıları Bevan vd. (2015), bu defa doğaçyapma uygulamalarını güçlendirerek alana katkı sağlamak amacıyla öğrenme boyutları ve göstergelerini rafine etme ve geçerliğini test etmek üzere ikinci bir araştırma yürütmüşlerdir. 18 ay süren çalışmada Tinkering Studio’daki devre kartı, rüzgâr tüpü ve bilye makinası etkinliklerinden birini gerçekleştiren 50 katılımcının video kayıtları analiz edilmiştir. Araştırmacılar 4 taslak öğrenme boyutuyla başladıkları çalışmayı bağlılık,

inisiyatif ve amaçlılık, sosyal iskele ve anlayış geliştirme olmak üzere 4 boyutla

tamamlamışlardır. Ayrıca her bir boyutla ilişkili göstergeler de gözden geçirilerek taslaktan daha detaylı hale getirilmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen Doğaçyapma Öğrenme Boyutları Çerçevesi Tablo 2.13’de görülmektedir. Tinkering Studio’daki doğaçyapma etkinliklerinin öğrenme açısından değerlendirilmesi amacıyla kullanılan bu çerçeve aynı zamanda sınıf içindeki etkinliklere de uygulanabilmektedir (Bevan vd., 2014).

Tablo 2.13

Doğaçyapma Öğrenme Boyutları Çerçevesi Öğrenme Boyutu Gösterge Açıklama Bağlılık Doğaçyapma

faaliyetlerinde zaman harcama

Öğrenenler:

 oynar, zihninde canlandırır, yapar, materyalleri araştırır, bir şeyi tekrar tekrar dener vb.

Etki veya davranış yoluyla motivasyon veya dışavurum gösterme

Öğrenenler:

 sevinç, gurur, hayal kırıklığı, hüsran gibi duygular gösterir

 “tamamlamış” göründükten sonra pozisyonunu korur ve yeni bir şey başlatır

İnisiyatif ve amaçlılık

Kendi hedeflerini belirleme

Öğrenenler:

 hedeflerini koyar/problemleri belirler

 gelecek eylemler için adımları planlar

 benzersiz stratejiler, araçlar, nesneler veya çıktılar geliştirir

 ortam dışında da çalışmaya devam etme niyeti ortaya koyar

Geri bildirim arama

ve yanıtlama Öğrenenler: _{ aktif biçimde geribildirim veya materyallerden/çevreden} ilham arar

 gelecek çıktıları önceden tahmin eder

 geribildirime tepki olarak yenilikçi yaklaşımlar sunar Problem alanı

içinde hedeflere ulaşmak için ısrar etme

Öğrenenler:

 problem alanı içinde karşılaştıkları terslik ve hayal kırıklıkları karşısında hedeflerine devam eder

 Strateji ve çözümlerini eniyilemede ısrar eder Bilişsel risk alma

veya bilişsel cesaret gösterme

Öğrenenler:

 birbirlerinin stratejileri, çözümleri ve mantığına katılmaz

 kendine güven eksikliği gösterirken veya başarısız olurken yeni bir şey dener

Sosyal iskele Problemleri

çözerken yardım isteme veya önerme

Acemi veya uzman rolündeki öğrenenler:

 fikir veya yaklaşım talep eder veya sunar

 bir fikrin hizmetinde araç(lar) veya malzemeler önerir Yeni yaklaşımlar

veya fikirlerden ilham alma

Öğrenenler:

 diğerlerinin işleri hakkında konuşur, farkına varır, işaret eder (dikkat çeker)

 diğerlerinin fikirlerini veya stratejilerini kullanarak veya üzerinde değişiklik yaparak yenilik getirir veya yeniden düzenler

 başkalarıyla paylaşmak için çalışmalarının bir kısmını geride bırakır

Diğerlerinin işlerine fiziksel olarak bağlantı kurma

Öğrenenler, diğer öğrenenlerin işleriyle fiziksel olarak etkileşime giren iş üretir

Anlayış geliştirme Duygu veya ifadeler yoluyla

Öğrenenler:

bir farkına varışı ifade etme

 bir şeylerin farkına vardığını veya yeni bir anlam ifade ettiğini iddia eder

Bir strateji, araç veya çıktı için açıklamalar önerme

Öğrenenler imkan dahilinde test ederek ve yeniden test ederek bir strateji, araç veya çıktı için açıklama(ları) düzeltir veya önerir

Bilgiyi uygulama Öğrenenler:

 STEM kavramları da dahil olmak üzere önceki bilgileriyle bağlantı kurar

 öğrendiklerini keşif yaparken kullanır

 giderek artan derecede karmaşık ve komplike iş işlerle uğraşarak karmaşıklaşmaya başlar

Anlamak için çaba gösterme

Öğrenenler bilmediklerini (şaşkınlık, kafa karışıklığı, karmaşıklık yoluyla) belirtir ve kafa karışıklığını çözmek ve bir anlayış oluşturmak için problem alanında kalmaya devam eder

Bevan vd. (2015) kaynağından alınmıştır.