Ana Amaçları Belirleme

Avrupa Birliğinde girişimcilik öğretiminde hedeflerin belirlenmesi konusundaki ilk resmi çabalar 2000 yılında üye ülkelerinin eğitim sistemlerinde reform için toplanan Lizbon

Avrupa Konseyi 2000 toplantısında bilgi-tabanlı bir ekonomi yaratma stratejik hedefine dayanmaktadır. Bu hedefi desteklemek için daha sonra Avrupa Komisyonu tarafından yayınlanan ilkesel bir raporda (European Commission, 2003, January) “Eğitim ve öğretim faaliyetleri doğru zihinsel özellikleri geliştirerek, bir girişimci olarak kariyer fırsatları farkındalığını ve becerileri arttırarak girişimciliği desteklemeli” önerisinde bulunulmuştur.

Lizbon stratejik hedeflerinin desteklenmesi için gerçekleştirilen ilk girişim, Avrupa Ortak Ölçüt Çerçevesidir (Common European Framework of Reference – CEF). AB için girişimci okuryazarlığa sahip yeni bir neslin başlangıç noktası kabul edilen bu çerçevede her birisi bilgi, beceriler ve tutumların birleşiminden oluşan 8 ayrı yeterlik belirlenmiştir. Hayat boyu öğrenme için gerekli sekiz yeterlikten birisi ‘Girişimcilik ve inisiyatif alma duygusu’ olarak belirlenmiştir (The European Parliament and the Council, 2006, December 18). Bu yeterlik, “Bireyin yaratıcılık, yenilikçilik ve risk alma niteliklerini kullanarak fikirlerini uygulamaya dönüştürme becerisi” olarak tanımlamıştır. Mayıs 2009’da Strategic Framework for European Cooperation in Education and Training tarafından 2020’ye kadar girişimci yeterlikleri arttırmak için eğitimin tüm kademelerindeki öğrencilere olabildiğince fazla türde girişimcilik öğretimi verilmesi gerektiği ihtiyacı stratejik bir hedef olarak kabul edilmiştir (Bragg ve Nick, 2011).

İkinci olarak insanların niteliklerinin şeffaflığını, karşılaştırılabilirliğini ve taşınabilirliğini iyileştirmek amacıyla hayat boyu öğrenme için (The European Parliament and the Council, 2008, April 23) kurulmasına AB tarafından tavsiye kararı çıkartılmıştır. Bu karar uyarınca 8 ayrı yeterlilik seviyesi altında öğrencilerin öğrenme süresince bilmesi, anlaması ve yapabilmesi gereken öğrenme kazanımları tanımlanmıştır. Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi, eğitim ve öğretim sistemlerinin modernize edilmesine katkıda bulunmayı ve işçilerin ve öğrenicilerin istihdam edilebilirlik, dolaşım ve sosyal entegrasyonunu arttırmayı hedeflediği için öğrenme çıktıları da spesifik içerik hakkında herhangi bir açıklama yapmamakta, meta tanımlamalardan oluşmaktadır (European Commission, 2016a).

Toplumda güçlü bir girişimci kültür ihtiyacına yönelen (European Commission, 2012a) girişimcilik öğretimi, 2008 yılında girişimcilikle ilgili politikaların nasıl uyarlanacağına dair ilkeler ortaya koyan Avrupa Küçük İşletmeler Yasası (European Commission, 2008, June 25) ve ‘the Entrepreneurship Action Plan 2020’ ile birlikte sahada önemli bir ivme kazanmıştır. Bu tarihten sonra girişimci zihniyetin harekete geçirilmesi yeterliğini uygulamaya dönüştürmek üzere Avrupa Birliği üye ülkeleri, özellikle ilk ve orta öğretim programında girişimciliği kilit bir yetenek olarak tanımaya davet edilmiştir. Son on yılda,

girişimciliğin okul, mesleki eğitim ve yükseköğretim programında bir yeterlik olarak yerleştirilmesi ve eğitim ortamlarında bu çapraz beceriyi uygulamalı hale getirecek çerçeveler ve araçlar oluşturmak için üye devletler tarafından çeşitli eylemde bulunulmuştur. Alanyazında öne çıkan bazı raporlara göre (Curth vd., 2015; The Aspen Institute, 2008; World Economic Forum, 2009), eğitimin tüm kademelerine yayılan bir girişimcilik eğitimi sonucunda öğrenenlerin aşağıdaki hedeflere erişmesi gerektiği belirtilmiştir:

1. Öğrencilerin, girişimciliğe karşı ilgisini arttırma,

2. Öğrencilerin, fırsatları tanıyabilme ve yeni fikirler üretme kapasitesini arttırma 3. Öğrencilerin eleştirel, yaratıcı ve yenilikçi düşünme becerileri geliştirme

4. Öğrencilerin, girişimci becerilerini (Kendine güven, öz denetim, öz yeterlik, risk alma, içsel odak kontrolü, inisiyatif alma ruhu gibi) geliştirme,

5. Öğrencilerin, girişimci tutum ve/veya davranışlarını arttırma, 6. Öğrencilerin yeni bir iş başlatma niyetlerini arttırma,

7. Öğrencilerin yeni bir girişim kurma, büyütme ve yönetebilmesini kolaylaştıracak iş ve ekonomiyle ilgili bilgi ve becerilerini geliştirme.

Avrupa Birliğinden bazı uzmanlara göre, girişimciliği öğrenme ve öğretme, öğrencilerin yaşına ve gelişim düzeylerine uygun olarak bilgi, beceriler, tutumlar ve kişisel niteliklerin geliştirilmesini içermelidir (European Commission, 2002). The Aspen Institute (2008, s. 16)’ye bir kimseye bir işi nasıl yöneteceğini öğretmekten daha fazlası olan girişimcilik öğretiminin ana çıktıları:

 kişinin yaşamındaki fırsatları tanıma yeteneği,

 yeni fikirler üreterek ve gerekli kaynaklar doğrultusunda bu fırsatları takip etme yeteneği,

 yeni bir girişim yaratma ve işletme kabiliyeti,

 yaratıcı ve eleştirel bir tarzda düşünme yeteneğine odaklanmaktadır.

Girişimcilik programları hakkında gerekli veri ve bilgileri sağlamak üzere tüm AB Üye Devletleri tarafından belirlenmiş ulusal uzmanlardan oluşan bir çalışma grubu, girişimcilik öğretimi için aşağıdaki tanımını önermiştir: “Girişimciliği öğretmek ve öğrenmek, öğrencilerin ve öğrencilerin yaşlarına ve gelişimlerine uygun bilgi, beceri, tutum ve kişisel niteliklerin geliştirilmesini içerir.” (European Commission, 2002). Çalışma grubunun kabul ettiği tanımıyla ilişkili olarak girişimcilik öğretimi iki ana unsur barındırmaktadır:

 Bazı kişisel niteliklerin geliştirilmesini ve doğrudan yeni işletmelerin yaratılmasına odaklanılmamasını içeren, girişimci tutum ve beceriler için geniş bir eğitim anlayışı;  Bir işin nasıl oluşturulacağı eğitimine ilişkin daha detaylı bir kavram (European

Commission, 2004).

Bu unsurlar doğrultusunda üzerinde anlaşmaya varılan tanıma göre (European Commission, 2002), girişimcilik öğretiminin ilköğretim, ikinci öğretim ve yükseköğretim gibi farklı eğitim düzeylerine uyarlanacak şekilde öğretilmesinde 5 ana hedef belirlenmiştir (European Commission, 2004):

 Girişimcilikle alâkalı, örneğin yaratıcılık, inisiyatif kullanma ruhu, risk alma ve sorumluluk gibi kişisel niteliklerin geliştirilmesini teşvik etmek;

 İş dünyasıyla erken bilgi ve temas sağlamak ve girişimcilerin toplumdaki rolünü anlamak;

 Öğrencilerin serbest meslek sahibi olma farkındalığını bir kariyer seçeneği olarak yükseltmek (sadece bir çalışanın değil aynı zamanda bir girişimci olabilme mesajı vermek);

 Yaparak öğrenmeye dayanan etkinlikleri organize etmek - örneğin mini şirketleri

veya sanal firmaları çalıştıran öğrenciler vasıtasıyla;

 Bir işi nasıl başlatacağı konusunda özel eğitim sağlama (özellikle mesleki veya teknik okullarda ve üniversite düzeyinde).

Girişimcilik öğretimi uzun vadede daha girişimci bir kültüre katkıda bulunma; kısa vadede ise istihdam edilebilirliği arttıran, ekonomik ve sosyal refahı destekleyici girişimci yeterlikleri geliştirme amaçları taşımalıdır (European Commission, 2018a). World Economic Forum (2009)’a göre girişimcilik öğretiminde kısa süreli hedefler bireysel boyuttaki tutumların, davranışların ve niteliklerin geliştirilmesine odaklanmalıdır. The Aspen Institute (2008)’ye göre günümüz ekonomisinde başarılı kariyerin gerektirdiği girişimcilik becerileri ile tüm çalışanların verimliliğini artıran ve herkesin kazanmasını sağlayan girişimci zihniyetin yapılandırılması girişimcilik öğretiminin başlıca hedefidir. İşsizlik ve büyüme için asla tek bir cevap olamasa da, girişimciliğin öğrenilmesi ve öğretilmesi; istihdam edilebilirlik, aktif vatandaşlık ve yeni iş yaratma için önemli olan bilgi, beceri ve tutumları geliştirerek toplumun tüm potansiyelinden yararlanabilmeye somut bir katkı sağlamaktadır (ET2020, 2014, November). Girişimcilik öğretiminin esas rolü öğrencilerin farkındalığını arttırmak, girişimciliğe yaşanabilir bir kariyer seçeneği olarak

dikkat çekmek ve olumlu tutumlar, girişimsel bilgi, beceri ve zihniyeti geliştirmektir (Moberg, vd., 2014’ten aktaran Donckels, 1991; Fayolle & Gailly, 2015; Gibb, 1993; Johannisson, 1991). Tüm bu yorumlar, girişimcilik öğretiminin en önemli amaçlarından birisinin girişimci yeterliklere doğru zamanda doğru katkıyı sunabilmek olduğunu göstermektedir.

Bu bağlamda esas amaç öğrencilerin ‘ticari bir sıçrayış’ yapıp yapmadıklarına veya başkasının işinde ‘girişimci bir çalışan’ olup olmadığına bakılmaksızın daha başarılı bir kariyer inşa etmelerine yardımcı olmaktır. Yâda başla bir deyişle, daha çok bireye daha çok şirket kurdurmaktan öte onların gelecekte başarılı bir kariyer yapabilmelerini destekleme ve daha girişimci bir toplumsal kültür elde etmeyle ilgilidir.