Risk değerlendirmesi ve değerlendirilmiş risklere verilecek karşılıklar

Risk tabanlı denetimin üç aşaması bulunmaktadır. Bunlar; riski değerlendirme, riske karşı cevap verme ve raporlamadır. Bu aşamalara ilişkin açıklamalar aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Çizelge 2.4. Risk değerlendirmesi (Kavnak: Guide using ınternational standarts audıting in the audits of small-and medium-sized entities, Volume 1, 2010, IFAC) ¹²⁹

Aşamalar Açıklamalar

Riski Değerlendirme Finansal tablolarda olabilecek önemli yanlışlık risklerinin belirlenmesi ve değerlendirilmesi için risk değerlendirme prosedürlerinin uygulanması

Riske Karşı Cevap Verme Hem finansal tablolarda hem de iddia düzeyinde belirlenen ve değerlendirilen önemli yanlışlık risklerine karşılık vermek amacıyla denetim prosedürlerinin tasarlanması ve uygulanması

Raporlama Elde edilen denetim kanıtlarına dayalı bir görüş oluşturulması, Ulaşılan sonuçlara uygun bir rapor hazırlanması ve yayınlanması

Bu bölümde, riski değerlendirme ve riske karşı cevap verme aşamalarına ilişkin standartlar düzenlenmiştir. Bu aşamalar, denetimde planlamanın belirleyicileridir.

127 (KGK, BDS 265 - İç Kontrol Eksikliklerinin Üst Yönetimden Sorumlu Olanlara ve Yönetime Bildirilmesi, 2013), P1

128 (KGK, BDS 265 - İç Kontrol Eksikliklerinin Üst Yönetimden Sorumlu Olanlara ve Yönetime Bildirilmesi, 2013)

129 (KAVAL, KARAPINAR, BAYIRLI, ALTAY, & TORUN, 2015), 157

Denetimin planlanması, denetim sürecinin önemli aşamalarından biridir. Bu aşamada işletmeye ilişkin riskler ve belirlenen bu risklere karşı alınacak önlemler belirlenir.¹³⁰

Bu ikinci başlık altında, BDS 300 – BDS 450 kodları arasında konu ile ilgili düzenlemeler sınıflandırılmıştır. Bu başlık altında Mart 2017 itibariyle toplam altı adet standart yürürlüktedir.

BDS 300 - Finansal Tabloların Bağımsız Denetiminin Planlanması

BDS 300 denetçinin denetim sürecini planlaması hakkındaki sorumluluklarını düzenler. BDS 200 tekrarlanan denetim dönemleri için hazırlanmıştır. Bir işletme ilk kez denetime alınmışsa dikkat edilecek özel ek hususlar ayrıca düzenlenmiştir.¹³¹ BDS 300’de aşağıdaki konular yer almaktadır:

 Denetim Ekibindeki Kilit Üyelerin Katılımı

 Ön Denetim Çalışmaları

 Planlama Çalışmaları

 İlk Denetimlerde Dikkate Alınacak İlave Hususlar

BDS 315 - İşletme ve Çevresini Tanımak Suretiyle Önemli Yanlışlık Risklerinin Belirlenmesi

BDS 315 denetçinin iç kontrol ile birlikte işletme ve çevresini tanıma ve finansal tablolardaki “önemli yanlışlık” risklerini ortaya koyarak değerlendirmesi hakkındaki sorumluluklarını düzenler.¹³² BDS 315’de aşağıdaki konular yer almaktadır:

 Risk Değerlendirme ile İlgili Faaliyetler

 İşletmenin İç Kontrol Sistemini ve Çevresini Tanıma Zorunluluğu

 “Önemli Yanlışlık” Risklerinin Tespiti ve Değerlendirilmesi

130 (KAVAL, KARAPINAR, BAYIRLI, ALTAY, & TORUN, 2015), 157

131 (KGK, BDS 300 - Finansal Tabloların Bağımsız Denetiminin Planlanması, 2013), P1

132 (KGK, BDS 315 - İşletme ve Çevresini Tanımak Suretiyle Önemli Yanlışlık Risklerinin Belirlenmesi, 2013), P1

BDS 320 - Bağımsız Denetimin Planlanmasında ve Yürütülmesinde Önemlilik

BDS 320 denetçinin denetimin planlanması ve yürütülmesinde önemlilik kavramını uygulama sorumluluğunu belirler.¹³³ BDS 320’de aşağıdaki konular yer almaktadır:

 Denetimin Planlanmasında Önemliliğin ve Performans Önemliliğinin Belirlenmesi

 Denetim Yürütülürken Değişiklik Yapılması

BDS 330 - Bağımsız Denetçinin Değerlendirilmiş Risklere Karşı Yapacağı İşler

BDS 330 BDS 315 uyarınca denetçi tarafından belirlenen ve değerlendirilen

“önemli yanlışlık” risklerine karşı yapılması gerekenlerin belirlenmesi ve uygulanmasına ilişkin denetçinin sorumluluklarını belirler.¹³⁴ BDS 330’da aşağıdaki konular yer almaktadır:

 Yönetim Beyanı Düzeyinde Değerlendirilmiş “Önemli Yanlışlık” Risklerine Karşı Uygulanan Denetim Prosedürleri

 Sunum ve Açıklamanın Yeterliliği

 Denetim Kanıtlarının Yeterliliğinin ve Uygunluğunun Değerlendirilmesi

BDS 402 - Hizmet Kuruluşu Kullanan Bir İşletmenin Bağımsız Denetiminde Dikkate Alınacak Hususlar

BDS 402 hizmet alan bir işletmenin denetçisinin yeterli ve uygun denetim kanıtına ulaşma sorumluluğunu belirler. BDS 102 “önemli yanlışlık” risklerinin belirlenmesi ve değerlendirilmesini sağlamak amacıyla denetçinin, BDS 315 ve BDS 330’u nasıl uygulayacağını açıklar.¹³⁵ BDS 402’de aşağıdaki konular yer almaktadır:

 İç Kontrol Dahil Hizmet Kuruluşu Tarafından Sağlanan Hizmetlerin Anlaşılması

 Değerlendirilmiş “Önemli Yanlışlık” Risklerine Karşı Yapılacak İşler

 Alt Hizmet Kuruluşunun Hizmetlerini Kapsam Dışı Tutan 1. Tip ve 2. Tip Raporlar

133 (KGK, BDS 320: Bağımsız Denetimin Planlanmasında ve Yürütülmesinde Önemlilik, 2013), P1

134 (KGK, BDS 330 - Bağımsız Denetçinin Değerlendirilmiş Risklere Karşı Yapacağı İşler, 2013), P1

135 (KGK, BDS 402 - Hizmet Kuruluşu Kullanan Bir İşletmenin Bağımsız Denetiminde Dikkate Alınacak Hususlar, 2013), P1

 Hizmet Kuruluşundaki Faaliyetlere İlişkin Hile, Mevzuata Aykırılık ve Düzeltilmemiş Yanlışlıklar

 Hizmet Alan İşletme Denetçisi Tarafından Yapılan Raporlama

BDS 450 - Bağımsız Denetimin Yürütülmesi Sırasında Belirlenen Yanlışlıkların Değerlendirilmesi

BDS 450 tespit edilen hataların denetime ve varsa düzeltilmemiş hataların finansal raporlara olan etkisini değerlendirmeye ilişkin denetçinin sorumluluğunu belirler.¹³⁶ BDS 450’de aşağıdaki konular yer almaktadır:

 Belirlenen Yanlışlıkların Bir Araya Getirilmesi

 Denetim Yürütülürken Belirlenen Yanlışlıkların Dikkate Alınması

 Yanlışlıkların Bildirilmesi ve Düzeltilmesi

 Düzeltilmemiş Yanlışlıkların Etkisinin Değerlendirilmesi 2.3.3.3. Bağımsız denetim kanıtları

Bu üçüncü başlık altında finansal tabloların denetiminde hangi denetim kanıtlarının elde edilmesi gerektiği, denetçi görüşünün rasyonel kanıtlara dayandırılabilmesi için yeterli sayıda ve nitelikte denetim kanıtının elde edilmesi için denetim sürecinin nasıl tasarlanması ve uygulanması konuları incelenir.¹³⁷

Bu başlık altında Mart 2017 itibariyle BDS 500 – BDS 580 kodları arasında toplam on bir adet standart yürürlüktedir. Bağımsız denetim kanıtlarıyla alakalı standartlar genel olarak bu başlık altında düzenlenmiştir. Ancak diğer birçok standartta da denetim kanıtları ile ilgili düzenlemeler yer almaktadır.

BDS 500 - Bağımsız Denetim Kanıtları

BDS 500 denetim kanıtlarını nelerin oluşturduğunu açıklar ve denetçinin, görüş oluşturmasına temel teşkil eden makul sonuçlara ulaşabilmesi amacıyla yeterli ve uygun

136 (KGK, BDS 450 - Bağımsız Denetimin Yürütülmesi Sırasında Belirlenen Yanlışlıkların Değerlendirilmesi, 2013), P1

137 (KAVAL, KARAPINAR, BAYIRLI, ALTAY, & TORUN, 2015), 246

denetim kanıtı elde etmesi için prosedürleri düzenleme ve uygulama sorumluluğunu belirler.¹³⁸ BDS 500’de aşağıdaki konular yer almaktadır:

 Yeterli ve Uygun Denetim Kanıtı

 Denetim Kanıtı Olarak Kullanılacak Bilgiler

 Denetim Kanıtı Elde Etmek İçin Test Edilecek Kalemlerin Seçilmesi

 Denetim Kanıtlarındaki Tutarsızlık veya Denetim Kanıtlarının Güvenilirliğine İlişkin Şüpheler

BDS 501- Bağımsız Denetimi Kanıtları Belirli Kalemler İçin Dikkate Alınması Gereken Özel Hususlar

BDS 501 denetçinin, BDS 330, BDS 500 ve diğer ilgili BDS’ler uyarınca yeterli ve uygun denetim kanıtı elde etme sürecinde stoklar, işletmeyle ilgili dava ve iddialar ile ilgili hususiyle dikkate alacağı alanları belirler.¹³⁹ BDS 501’de aşağıdaki konular yer almaktadır:

 Stoklar

 Dava ve İddialar

 Faaliyet Bölümü Bilgileri BDS 505 - Dış Teyitler

BDS 505 denetçinin ihtiyaca uygun ve güvenilir denetim kanıtı elde etmek için dış teyit prosedürlerini tasarlamasına ve uygulamasına yardımcı olmayı amaçlar. Denetim kanıtı, dışarıdan sağlandığında ve belge şeklinde olduğunda daha güvenilirdir. Dolayısıyla, denetimin şartlarına bağlı olarak, doğrudan denetçi tarafından, dış teyitlerle elde edilen denetim kanıtı, işletme içinde üretilen kanıtlardan daha güvenilir olabilir. BDS 505, denetçinin BDS 330 ve BDS 500’e uygun olarak denetim kanıtı elde etmesi için dış teyit prosedürlerini kullanmasını açıklar. BDS505, BDS 501 kapsamında ele alınan hukuki dava ve iddialarla ilgili gerçekleştirilen sorgulamaları ele almaz.¹⁴⁰ BDS 505’de aşağıdaki konular yer almaktadır:

138 (KGK, BDS 500 - Bağımsız Denetim Kanıtları, 2013), P1

139 (KGK, BDS 501- Bağımsız Denetimi Kanıtları Belirli Kalemler İçin Dikkate Alınması Gereken Özel Hususlar, 2013), P1

140 (KGK, BDS 505 - Dış Teyitler, 2013), P1

 Dış Teyit Prosedürleri

 Yönetimin Denetçinin Teyit Talebi Göndermesine İzin Vermemesi

 Dış Teyit Prosedürlerinin Sonuçları

 Olumsuz Teyitler

 Elde Edilen Denetim Kanıtlarının Değerlendirilmesi BDS 510 - İlk Bağımsız Denetimler- Açılış Bakiyeleri

BDS 510 ilk defa yapılan bir denetimde denetçinin, açılış bakiyelerine ilişkin sorumluluklarını düzenler. Açılış bakiyeleri, finansal tablolardaki tutarların yanı sıra dönem başında mevcut olan ve açıklanması gereken şarta bağlı varlık ve yükümlülükler ile taahhütler gibi konuları da içerir.¹⁴¹ BDS 510’da aşağıdaki konular yer almaktadır:

 Denetim Prosedürleri

 Denetim Sonuçları ve Raporlama BDS 520 - Analitik Prosedürler

BDS 520 denetçinin “analitik maddi doğrulama prosedürleri”ni tasarlayıp uygulamasını belirler. Finansal raporlarla ilgili görüş oluştururken denetçiye yardımcı olan analitik prosedürleri uygulama sorumluluğunu da düzenler. Bu prosedürler analitik maddi doğrulama prosedürlerini de içerebilir.¹⁴² BDS 520’de aşağıdaki konular yer almaktadır:

 Analitik Maddi Doğrulama Prosedürleri

 Genel Sonuç Oluştururken Denetçiye Yardımcı Olan Analitik Prosedürler

 Analitik Prosedürlerin Sonuçlarının Araştırılması BDS 530 - Bağımsız Denetimde Örnekleme

BDS 530 denetim prosedürlerinin uygulanmasında denetçinin denetim örneklemesi kullanmaya karar verdiği durumlarda uygulanır. BDS 530 denetçinin örneklemi seçip uygularken, istatistiki ve istatistiki olmayan yöntemleri uygulamasını açıklar. BDS 530

141 (KGK, BDS 510 - İlk Bağımsız Denetimler- Açılış Bakiyeleri, 2013), P1

142 (KGK, BDS 520 - Analitik Prosedürler, 2013), P1

BDS 500’ü tamamlayıcı niteliktedir.¹⁴³ BDS 530’da aşağıdaki konular yer almaktadır:

 Örneklem Tasarımı, Örneklem Büyüklüğü ve Test Edilecek Kalemlerin Seçilmesi

 Denetim Prosedürlerinin Uygulanması

 Sapma ve Yanlışlıkların Niteliği ve Sebebi

 Yanlışlıkların Öngörülmesi

 Denetim Örneklemesi Sonuçlarının Değerlendirilmesi

BDS 540 - Gerçeğe Uygun Değere İlişkin Olanlar Dahil Muhasebe Tahminlerinin ve İlgili Açıklamaların Bağımsız Denetimi

BDS 540 denetçinin gerçeğe uygun değere ilişkin olanlar dahil muhasebe tahminleri ve ilgili açıklamalara hakkındaki sorumluluklarını açıklar. BDS 540, BDS 315 ve BDS 330 ve ilgili diğer BDS’lerin muhasebe tahminleri konusunda nasıl uygulanacağını açıklar.¹⁴⁴ BDS 540’da aşağıdaki konular yer almaktadır:

 Risk Değerlendirme Prosedürleri ve İlgili Faaliyetler

 “Önemli Yanlışlık” Risklerinin Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi

 Değerlendirilmiş “Önemli Yanlışlık” Risklerine Karşı Yapılacak İşler

 Ciddi Risklere Karşı Uygulanacak İlave Maddi Doğrulama Prosedürleri

 Muhasebe Tahminlerinin Makul Olup Olmadığının Değerlendirilmesi ve Yanlışlıkların Belirlenmesi

 Muhasebe Tahminleriyle İlgili Açıklamalar

 Yönetimin Muhtemel Taraflılığına İlişkin Göstergeler BDS 550 - İlişkili Taraflar

BDS 550 denetimde ilişkili taraflarla olan işlem ve ilişkiler hakkında denetçinin sorumluluklarını belirler. BDS 550 ilişkili taraflarla ilgili “önemli yanlışlık” risklerine

143 (KGK, BDS 530 - Bağımsız Denetimde Örnekleme, 2013), P1

144 (KGK, BDS 540 - Gerçeğe Uygun Değere İlişkin Olanlar Dahil Muhasebe Tahminlerinin ve İlgili Açıklamaların Bağımsız Denetimi, 2013), P1

yönelik BDS 315, BDS 330 ve BDS 240’ın uygulanması hakkında ayrıtı içerir.¹⁴⁵ BDS 550’de aşağıdaki konular yer almaktadır:

 Risk Değerlendirme Prosedürleri ve İlgili Faaliyetler

 İlişkili Taraf İlişkileri ve İşlemleriyle Bağlantılı “Önemli Yanlışlık” Risklerinin Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi

 İlişkili Taraf İlişkileri ve İşlemleriyle Bağlantılı “Önemli Yanlışlık” Risklerine Karşı Yapılacak İşler

 Belirlenmiş İlişkili Taraf İlişkileri ve İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesinin ve Bu İşlemlere İlişkin Açıklamaların Değerlendirilmesi

BDS 560 - Bilanço Tarihinden Sonraki Olaylar

BDS 560 bilanço tarihinden sonra gerçekleşen olaylarla hakkında denetçinin sorumluluklarını belirler.¹⁴⁶ BDS 560’da aşağıdaki konular yer almaktadır:

 Finansal Tabloların Tarihi ile Denetçi Raporu Tarihi Arasında Gerçekleşen Olaylar

 Denetçinin, Denetçi Raporu Tarihinden Sonra Finansal Tabloların Yayımlandığı Tarihten Önce Haberdar Olduğu Durumlar

 Denetçinin Finansal Tabloların Yayımlanmasından Sonra Haberdar Olduğu Durumlar BDS 570 İşletmenin Sürekliliği

Denetim raporlarının revizyonu sürecinde bu standartta da değişiklikler gerçekleştirilmiştir. Yürürlükten kalkan BDS 570 finansal raporların hazırlanmasında yönetimin işletmenin sürekliliği varsayımını kullanmasına konusunda denetçinin sorumluluklarını belirlemiştir.¹⁴⁷ Revize BDS 570’e ilişkin açıklamalar bir sonraki bölümde yer almaktadır.

145 (KGK, BDS 550 - İlişkili Taraflar, 2013)

146 (KGK, BDS 560 - Bilanço Tarihinden Sonraki Olaylar, 2013), P1

147 (KGK, BDS 570 İşletmenin Sürekliliği, 2013), P1

BDS 580 Yazılı Açıklamalar

BDS 580 denetçinin yönetimden ve üst yönetimden sorumlu olanlardan yazılı bilgi ve açıklama alma sorumluluğunu açıklar.¹⁴⁸ BDS 580’de aşağıdaki konular yer almaktadır:

 Yazılı Açıklamaların Talep Edileceği Yöneticiler

 Yönetimin Sorumluluklarına İlişkin Yazılı Açıklamalar

 Diğer Yazılı Açıklamalar

 Yazılı Açıklamaların Tarihi ve Kapsadığı Dönem(ler)

 Yazılı Açıklamaların Şekli

 Yazılı Açıklamaların Güvenilirliğine İlişkin Şüphe Duyulması ve Talep Edilen

 Yazılı Açıklamaların Sunulmaması

2.3.3.4. Başkalarının çalışmalarının kullanılması

Üçüncü kişilerin çalışmalarından bağımsız denetim çalışmalarında yararlanmak bağımsız dış denetçinin denetim görüşü oluşturmasını kolaylaştırmakta ve denetim görüşünü kuvvetlendirmektedir.¹⁴⁹

Bu dördüncü başlık altında, Mart 2017 itibariyle BDS 600 – BDS 620 kodları arasında toplam üç adet standart yürürlüktedir.

BDS 600 - Özel Hususlar- Topluluk Finansal Tablolarının Bağımsız Denetimi (Topluluğa Bağlı Birim Denetçilerinin Çalışmaları Dahil)

BDS 600 topluluk denetimlerine uyulacak genel ve özel hususları belirler.¹⁵⁰ BDS 600’de aşağıdaki konular yer almaktadır:

 Sorumluluk

 Denetim Sözleşmesinin Kabulü ve Devam Ettirilmesi

148 (KGK, BDS 580 Yazılı Açıklamalar, 2013), P1

149 (KAVAL, KARAPINAR, BAYIRLI, ALTAY, & TORUN, 2015), 373

150 (KGK, BDS 600 - Özel Hususlar- Topluluk Finansal Tablolarının Bağımsız Denetimi (Topluluğa Bağlı Birim Denetçilerinin Çalışmaları Dahil), 2013), P1

 Genel Denetim Stratejisi ve Denetim Planı

 Topluluğun, Topluluğa Bağlı Birimlerin ve Çevrelerinin Tanınması

 Topluluğa Bağlı Birim Denetçisinin Tanınması

 Önemlilik

 Değerlendirilmiş Risklere Karşı Yapılacak İşler

 Konsolidasyon Süreci

BDS 610 - İç Denetçi Çalışmalarının Kullanılması

BDS 610 denetçinin iç denetçilerin çalışmasını kullanması hususunda ortaya çıkan sorumluluklarını belirler. BDS 610 işletmenin iç denetim fonksiyonuna sahip olmaması durumunda uygulanmaz.¹⁵¹ BDS 610’da aşağıdaki konular yer almaktadır:

 İç Denetim Fonksiyonunun Çalışmasının Kullanılıp Kullanılamayacağına,

 Hangi Alanlarda ve Ne Düzeyde Kullanılabileceğine Karar Verilmesi

 İç Denetim Fonksiyonunun Çalışmasının Kullanılması

 Doğrudan Yardım Sağlaması İçin İç Denetçilerin Kullanılıp Kullanılamayacağına, Hangi Alanlarda ve Ne Düzeyde Kullanılabileceğine Karar Verilmesi

 Doğrudan Yardım Sağlaması İçin İç Denetçilerin Kullanılması

BDS 620 - Uzman Çalışmalarının Kullanılması

BDS 620 muhasebe ve denetim dışındaki bir konuda uzman bir kişi veya kuruluş tarafından yürütülen çalışmanın yeterli ve uygun denetim kanıtı elde edilmesi amacıyla kullanılması durumunda denetçinin sorumluluklarını düzenler.¹⁵² BDS 620’de aşağıdaki konular yer almaktadır:

 Uzman İhtiyacının Belirlenmesi

 Uzmanın Yeterliği, Kabiliyeti ve Tarafsızlığı

 Uzmanın Uzmanlık Alanının Anlaşılması

151 (KGK, BDS 610 - İç Denetçi Çalışmalarının Kullanılması, 2013), P1

152 (KGK, BDS 620 - Uzman Çalışmalarının Kullanılması, 2013), P1

 Uzmanla Yapılan Anlaşma

 Uzmanın Çalışmasının Yeterliliğinin Değerlendirilmesi

 Denetçi Raporunda Uzmana Atıf Yapılması 2.3.3.5. Bağımsız denetim sonuçları ve raporlama

Denetim faaliyeti oldukça kapsamlı ve dikkat gerektiren bir süreçtir. Denetçi denetim sürecinde uygun denetim teknikleri uygulayarak denetime tabi tuttuğu işletmenin finansal tabloları hakkında bir görüşe sahip olur. Denetim sonucunda ulaşılan görüş denetim faaliyetinin ürünü niteliğindedir. Denetim faaliyetlerinin Uluslararası Denetim Standartları'na uygun olarak yürütülmesi ve uygun denetim tekniklerinin uygulanması sonucu işletmenin finansal tabloları hakkında bir görüşe ulaşılması tüm finansal tablo kullanıcıları (işletme içi ve işletme dışı) için önem arz etmektedir. Çünkü denetim görüşü finansal tabloların gerçeği doğru ve dürüst bir şekilde yansıtıp yansıtmadığı konusunda nihai bilgi sağlamaktadır. Bu nedenle denetim görüşüne ulaşılması ve denetim görüşünün finansal tablo kullanıcılarına şekli açıdan sunumu ve anlaşılabilirliği önem taşımaktadır.¹⁵³

Bu beşinci başlık işletmenin sürekliliği standardı ile birlikte üzerinde en çok değişiklik yapılan alandır. Raporlamaya ilişkin yürürlükte olan dört standartta revizyona gidilmekte, tez çalışma konumuz olan yeni bir standart da yürürlüğe konulmaktadır. Bu başlık altında Mart 2017 itibariyle BDS 700 – BDS 720 kodları arasında toplam altı adet standart yürürlüktedir.

BDS 700 - Finansal Tablolara İlişkin Görüş Oluşturma ve Raporlama

BDS 700 denetçinin görüş oluşturma çerçevesi içerisindeki sorumluluklarını belirler. BDS 700’de revize edilen standartlardandır. BDS 700’de aşağıdaki konular yer almaktadır: ¹⁵⁴

 Finansal Tablolara İlişkin Görüş Oluşturma

 Görüşün Şekli

153 (KAVAL, KARAPINAR, BAYIRLI, ALTAY, & TORUN, 2015), 398

154 (KGK, BDS 700 - Finansal Tablolara İlişkin Görüş Oluşturma ve Raporlama, 2013), P1

Revize BDS 700 hakkında ayrıntılı açıklamalar üçüncü bölümde yapılmıştır.

701 Kilit Denetim Konularının Bağımsız Denetçi Raporlarında Bildirilmesi

Tez konumuz olan bu standart üçüncü bölümde ayrıntılı olarak açıklanmaktadır.

BDS 705 - Bağımsız Denetçi Raporunda Olumlu Görüş Dışında Bir Görüş Verilmesi

BDS 705 denetçinin BDS 700 uyarınca bir görüş oluştururken, olumlu görüş dışında bir görüş vermesi durumunda duruma uygun bir rapor düzenleme sorumluluğunu belirler.¹⁵⁵ BDS 705’de aşağıdaki konular yer almaktadır:

 Olumlu Görüş Dışında Bir Görüş Verilmesini Gerektiren Durumlar

 Olumlu Görüş Dışındaki Görüş Türünün Belirlenmesi

 Olumlu Görüş Dışında Bir Görüş Verilmesi Durumunda Denetçi Raporunun Şekil ve İçeriği

 Üst Yönetimden Sorumlu Olanlarla Kurulacak İletişim

Revize BDS 705 hakkında gerekli açıklamalar üçüncü bölümde yapılmıştır.

BDS 706 - Bağımsız Denetçi Raporunda Yer Alan Dikkat Çekilen Hususlar ve Diğer Hususlar Paragrafları

BDS 706 kullanıcıların, finansal raporları kavraması bakımından denetçinin önemli olarak değerlendirdiği, finansal raporlarda veya dipnotlarda belirtilen hususlarla, denetim ve denetim raporunun niteliğini anlaması bakımından dikkat çekmek istediği durumlarda kullanılacak esasları belirler.¹⁵⁶ BDS 706’da aşağıdaki konular yer almaktadır:

 Denetçi Raporunda Yer Alan Dikkat Çekilen Hususlar Paragrafları

 Denetçi Raporunda Yer Alan Diğer Hususlar Paragrafları

Revize BDS 706 ile ilgili açıklamalar üçüncü bölümde yer almaktadır.

155 (KGK, BDS 705 - Bağımsız Denetçi Raporunda Olumlu Görüş Dışında Bir Görüş Verilmesi, 2013), P1

156 (KGK, BDS 706 - Bağımsız Denetçi Raporunda Yer Alan Dikkat Çekilen Hususlar ve Diğer Hususlar Paragrafları, 2013), P1

BDS 710 - Önceki Dönemlere Ait Karşılık Gelen Bilgiler ve Karşılaştırmalı Finansal Tablolar

BDS 710 denetçinin karşılaştırmalı bilgilere ilişkin olarak yapması gereken çalışmaları düzenler.¹⁵⁷ BDS 710’da aşağıdaki konular yer almaktadır:

 Denetim Prosedürleri

 Denetimin Raporlanması

BDS 710 da revize edilen standartlardandır, ilgili açıklamalar üçüncü bölümde yapılmıştır.

BDS 720 - Bağımsız Denetçinin Denetlenmiş Finansal Tabloları İçeren Dokümanlardaki Diğer Bilgilere İlişkin Sorumlulukları

BDS 720 denetçi raporunu içeren finansal raporlar ve diğer belgeler hakkında denetçi sorumluluğunu açıklar. BDS 720 koşullara göre uyarlanarak halka arzlarda kullanılan dokümanlar gibi denetlenmiş finansal raporları içeren diğer belgelere de uygulanabilir.¹⁵⁸ BDS 720’de aşağıdaki konular yer almaktadır:

 Diğer Bilgilerin İncelenmesi

 Önemli Tutarsızlıklar

 Önemli Yanlış İzah 2.3.3.6. Özel alanlar

Bu altıncı başlık altında özel amaçlı bağımsız denetimde karşılaşılabilecek özellikli durumlara ilişkin düzenlemeler yapılmıştır.

Bu başlık altında Mart 2017 itibariyle BDS 800 – BDS 810 kodları arasında toplam üç adet standart yürürlüktedir.

157 (KGK, BDS 710 - Önceki Dönemlere Ait Karşılık Gelen Bilgiler ve Karşılaştırmalı Finansal Tablolar, 2013), P1

158 (KGK, BDS 720 - Bağımsız Denetçinin Denetlenmiş Finansal Tabloları İçeren Dokümanlardaki Diğer Bilgilere İlişkin Sorumlulukları, 2013), P1-P2

BDS 800 - Özel Hususlar-Özel Amaçlı Çerçevelere Göre Hazırlanan Finansal Tabloların Bağımsız Denetimi

BDS 800 özel bir amaçla hazırlanmış finansal raporların denetiminde 100-700 numaraları arası BDS’lerin nasıl uygulanacağını belirlemiştir.¹⁵⁹ BDS 800’de aşağıdaki konular yer almaktadır:

 Denetimin Kabulüne İlişkin Hususlar

 Denetimin Planlanması ve Yürütülmesine İlişkin Hususlar

 Görüş Oluşturma ve Raporlamaya İlişkin Hususlar

BDS 805- Tek Bir Finansal Tablonun Bağımsız Denetimi ile Finansal Tablolardaki Belirli Unsurların, Hesapların veya Kalemlerin Bağımsız Denetimi

BDS 805 tek bir finansal tablonun veya finansal tablodaki belirli bir unsurun, hesabın veya kalemin denetiminde, 100-700 numaralı BDS’lerin nasıl uygulanacağını açıklar.

BDS 805 topluluk finansal tablolarının denetimi kapsamında bağlı birimlerde yapılan birim denetçi raporu hakkında geçerli değildir.¹⁶⁰ Bu BDS’de aşağıdaki hususlar açıklanmaktadır:

 Denetimin Kabulüne İlişkin Hususlar

 Denetimin Planlanması ve Yürütülmesine İlişkin Hususlar

 Görüş Oluşturma ve Raporlamaya İlişkin Hususlar

BDS 810- Özet Finansal Tablolara İlişkin Rapor Vermek Üzere Yapılan Denetimler Bu BDS, denetçinin BDS’ler uyarınca denetlediği finansal tablolardan elde edilen özet finansal tablolara ilişkin rapor vermek üzere yaptığı denetimlerle ilgili

159 (KGK, BDS 800 - Özel Hususlar-Özel Amaçlı Çerçevelere Göre Hazırlanan Finansal Tabloların Bağımsız Denetimi, 2013), P1, P2, P3

160 (KGK, BDS 805- Tek Bir Finansal Tablonun Bağımsız Denetimi ile Finansal Tablolardaki Belirli Unsurların, Hesapların veya Kalemlerin Bağımsız Denetimi, 2013), P1, P2, P3

sorumluluklarını ele almaktadır.¹⁶¹ Bu BDS’ye göre denetçinin amaçları, özet finansal tablolara ilişkin rapor vermek üzere yürütülecek denetimi kabul etmenin uygun olup olmadığına karar vermek ve özet finansal tablolara ilişkin rapor vermek amacıyla görevlendirilmiş olması durumunda elde edilen kanıtlara göre çıkarılan sonuçlara ilişkin görüş hazırlayarak yazılı bir raporla ifade etmektir.

2.3.4. Bağımsız denetime tabi kuruluşlar

Türkiye’de bağımsız denetime tabi şirketler 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun (TTK) 397 maddesinin dördüncü fıkrası gereği Bakanlar Kurulu’nca belirlenmektedir.

Bakanlar Kurulu 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 398. maddesi kapsamında denetime tabi olacak şirketlere ilişkin usul ve esasları belirlemek üzere, 23.01.2013 tarihinde 2012/4213 sayılı “Bağımsız Denetime Tabi Olacak Şirketlerin Belirlenmesine Dair Karar” almıştır. Bunun üzerine KGK da 2012/4213 sayılı BKK’nın uygulanmasına yönelik usul ve esasları düzenlemek üzere “Bağımsız Denetime Tabi Olacak Şirketlerin Belirlenmesine Dair Bakanlar Kurulu Kararına İlişkin Usul ve Esasları” yayınlamıştır.

Takip eden yıllarda ilgili Bakanlar Kurulu Kararı (BKK) ölçütlerinde değişiklik yapılarak yıldan yıla bağımsız denetimin kapsamı genişletilmiştir.

2012/4213 sayılı BKK ile bağımsız denetime tabi olacak şirketler üç grup olarak belirlenmiştir. Birinci grupta yer alan şirketler, hiçbir sınırlamaya tabi olmaksızın, her koşulda bağımsız denetime tabi olan şirketlerden oluşmaktadır. Bu şirketler esasen kamu yararını ilgilendiren kuruluşlardır (KAYİK) ve 660 sayılı KHK ile de KAYİK olarak

2012/4213 sayılı BKK ile bağımsız denetime tabi olacak şirketler üç grup olarak belirlenmiştir. Birinci grupta yer alan şirketler, hiçbir sınırlamaya tabi olmaksızın, her koşulda bağımsız denetime tabi olan şirketlerden oluşmaktadır. Bu şirketler esasen kamu yararını ilgilendiren kuruluşlardır (KAYİK) ve 660 sayılı KHK ile de KAYİK olarak

Belgede YÜKSEK LİSANS TEZİ T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME ANABİLİM DALI MUHASEBE BİLİM DALI MUHASEBE BİLİM DALI MAHMUT CAN (sayfa 69-0)