Başkalarının çalışmalarının kullanılması

Üçüncü kişilerin çalışmalarından bağımsız denetim çalışmalarında yararlanmak bağımsız dış denetçinin denetim görüşü oluşturmasını kolaylaştırmakta ve denetim görüşünü kuvvetlendirmektedir.¹⁴⁹

Bu dördüncü başlık altında, Mart 2017 itibariyle BDS 600 – BDS 620 kodları arasında toplam üç adet standart yürürlüktedir.

BDS 600 - Özel Hususlar- Topluluk Finansal Tablolarının Bağımsız Denetimi (Topluluğa Bağlı Birim Denetçilerinin Çalışmaları Dahil)

BDS 600 topluluk denetimlerine uyulacak genel ve özel hususları belirler.¹⁵⁰ BDS 600’de aşağıdaki konular yer almaktadır:

 Sorumluluk

 Denetim Sözleşmesinin Kabulü ve Devam Ettirilmesi

148 (KGK, BDS 580 Yazılı Açıklamalar, 2013), P1

149 (KAVAL, KARAPINAR, BAYIRLI, ALTAY, & TORUN, 2015), 373

150 (KGK, BDS 600 - Özel Hususlar- Topluluk Finansal Tablolarının Bağımsız Denetimi (Topluluğa Bağlı Birim Denetçilerinin Çalışmaları Dahil), 2013), P1

 Genel Denetim Stratejisi ve Denetim Planı

 Topluluğun, Topluluğa Bağlı Birimlerin ve Çevrelerinin Tanınması

 Topluluğa Bağlı Birim Denetçisinin Tanınması

 Önemlilik

 Değerlendirilmiş Risklere Karşı Yapılacak İşler

 Konsolidasyon Süreci

BDS 610 - İç Denetçi Çalışmalarının Kullanılması

BDS 610 denetçinin iç denetçilerin çalışmasını kullanması hususunda ortaya çıkan sorumluluklarını belirler. BDS 610 işletmenin iç denetim fonksiyonuna sahip olmaması durumunda uygulanmaz.¹⁵¹ BDS 610’da aşağıdaki konular yer almaktadır:

 İç Denetim Fonksiyonunun Çalışmasının Kullanılıp Kullanılamayacağına,

 Hangi Alanlarda ve Ne Düzeyde Kullanılabileceğine Karar Verilmesi

 İç Denetim Fonksiyonunun Çalışmasının Kullanılması

 Doğrudan Yardım Sağlaması İçin İç Denetçilerin Kullanılıp Kullanılamayacağına, Hangi Alanlarda ve Ne Düzeyde Kullanılabileceğine Karar Verilmesi

 Doğrudan Yardım Sağlaması İçin İç Denetçilerin Kullanılması

BDS 620 - Uzman Çalışmalarının Kullanılması

BDS 620 muhasebe ve denetim dışındaki bir konuda uzman bir kişi veya kuruluş tarafından yürütülen çalışmanın yeterli ve uygun denetim kanıtı elde edilmesi amacıyla kullanılması durumunda denetçinin sorumluluklarını düzenler.¹⁵² BDS 620’de aşağıdaki konular yer almaktadır:

 Uzman İhtiyacının Belirlenmesi

 Uzmanın Yeterliği, Kabiliyeti ve Tarafsızlığı

 Uzmanın Uzmanlık Alanının Anlaşılması

151 (KGK, BDS 610 - İç Denetçi Çalışmalarının Kullanılması, 2013), P1

152 (KGK, BDS 620 - Uzman Çalışmalarının Kullanılması, 2013), P1

 Uzmanla Yapılan Anlaşma

 Uzmanın Çalışmasının Yeterliliğinin Değerlendirilmesi

 Denetçi Raporunda Uzmana Atıf Yapılması 2.3.3.5. Bağımsız denetim sonuçları ve raporlama

Denetim faaliyeti oldukça kapsamlı ve dikkat gerektiren bir süreçtir. Denetçi denetim sürecinde uygun denetim teknikleri uygulayarak denetime tabi tuttuğu işletmenin finansal tabloları hakkında bir görüşe sahip olur. Denetim sonucunda ulaşılan görüş denetim faaliyetinin ürünü niteliğindedir. Denetim faaliyetlerinin Uluslararası Denetim Standartları'na uygun olarak yürütülmesi ve uygun denetim tekniklerinin uygulanması sonucu işletmenin finansal tabloları hakkında bir görüşe ulaşılması tüm finansal tablo kullanıcıları (işletme içi ve işletme dışı) için önem arz etmektedir. Çünkü denetim görüşü finansal tabloların gerçeği doğru ve dürüst bir şekilde yansıtıp yansıtmadığı konusunda nihai bilgi sağlamaktadır. Bu nedenle denetim görüşüne ulaşılması ve denetim görüşünün finansal tablo kullanıcılarına şekli açıdan sunumu ve anlaşılabilirliği önem taşımaktadır.¹⁵³

Bu beşinci başlık işletmenin sürekliliği standardı ile birlikte üzerinde en çok değişiklik yapılan alandır. Raporlamaya ilişkin yürürlükte olan dört standartta revizyona gidilmekte, tez çalışma konumuz olan yeni bir standart da yürürlüğe konulmaktadır. Bu başlık altında Mart 2017 itibariyle BDS 700 – BDS 720 kodları arasında toplam altı adet standart yürürlüktedir.

BDS 700 - Finansal Tablolara İlişkin Görüş Oluşturma ve Raporlama

BDS 700 denetçinin görüş oluşturma çerçevesi içerisindeki sorumluluklarını belirler. BDS 700’de revize edilen standartlardandır. BDS 700’de aşağıdaki konular yer almaktadır: ¹⁵⁴

 Finansal Tablolara İlişkin Görüş Oluşturma

 Görüşün Şekli

153 (KAVAL, KARAPINAR, BAYIRLI, ALTAY, & TORUN, 2015), 398

154 (KGK, BDS 700 - Finansal Tablolara İlişkin Görüş Oluşturma ve Raporlama, 2013), P1

Revize BDS 700 hakkında ayrıntılı açıklamalar üçüncü bölümde yapılmıştır.

701 Kilit Denetim Konularının Bağımsız Denetçi Raporlarında Bildirilmesi

Tez konumuz olan bu standart üçüncü bölümde ayrıntılı olarak açıklanmaktadır.

BDS 705 - Bağımsız Denetçi Raporunda Olumlu Görüş Dışında Bir Görüş Verilmesi

BDS 705 denetçinin BDS 700 uyarınca bir görüş oluştururken, olumlu görüş dışında bir görüş vermesi durumunda duruma uygun bir rapor düzenleme sorumluluğunu belirler.¹⁵⁵ BDS 705’de aşağıdaki konular yer almaktadır:

 Olumlu Görüş Dışında Bir Görüş Verilmesini Gerektiren Durumlar

 Olumlu Görüş Dışındaki Görüş Türünün Belirlenmesi

 Olumlu Görüş Dışında Bir Görüş Verilmesi Durumunda Denetçi Raporunun Şekil ve İçeriği

 Üst Yönetimden Sorumlu Olanlarla Kurulacak İletişim

Revize BDS 705 hakkında gerekli açıklamalar üçüncü bölümde yapılmıştır.

BDS 706 - Bağımsız Denetçi Raporunda Yer Alan Dikkat Çekilen Hususlar ve Diğer Hususlar Paragrafları

BDS 706 kullanıcıların, finansal raporları kavraması bakımından denetçinin önemli olarak değerlendirdiği, finansal raporlarda veya dipnotlarda belirtilen hususlarla, denetim ve denetim raporunun niteliğini anlaması bakımından dikkat çekmek istediği durumlarda kullanılacak esasları belirler.¹⁵⁶ BDS 706’da aşağıdaki konular yer almaktadır:

 Denetçi Raporunda Yer Alan Dikkat Çekilen Hususlar Paragrafları

 Denetçi Raporunda Yer Alan Diğer Hususlar Paragrafları

Revize BDS 706 ile ilgili açıklamalar üçüncü bölümde yer almaktadır.

155 (KGK, BDS 705 - Bağımsız Denetçi Raporunda Olumlu Görüş Dışında Bir Görüş Verilmesi, 2013), P1

156 (KGK, BDS 706 - Bağımsız Denetçi Raporunda Yer Alan Dikkat Çekilen Hususlar ve Diğer Hususlar Paragrafları, 2013), P1

BDS 710 - Önceki Dönemlere Ait Karşılık Gelen Bilgiler ve Karşılaştırmalı Finansal Tablolar

BDS 710 denetçinin karşılaştırmalı bilgilere ilişkin olarak yapması gereken çalışmaları düzenler.¹⁵⁷ BDS 710’da aşağıdaki konular yer almaktadır:

 Denetim Prosedürleri

 Denetimin Raporlanması

BDS 710 da revize edilen standartlardandır, ilgili açıklamalar üçüncü bölümde yapılmıştır.

BDS 720 - Bağımsız Denetçinin Denetlenmiş Finansal Tabloları İçeren Dokümanlardaki Diğer Bilgilere İlişkin Sorumlulukları

BDS 720 denetçi raporunu içeren finansal raporlar ve diğer belgeler hakkında denetçi sorumluluğunu açıklar. BDS 720 koşullara göre uyarlanarak halka arzlarda kullanılan dokümanlar gibi denetlenmiş finansal raporları içeren diğer belgelere de uygulanabilir.¹⁵⁸ BDS 720’de aşağıdaki konular yer almaktadır:

 Diğer Bilgilerin İncelenmesi

 Önemli Tutarsızlıklar

 Önemli Yanlış İzah 2.3.3.6. Özel alanlar

Bu altıncı başlık altında özel amaçlı bağımsız denetimde karşılaşılabilecek özellikli durumlara ilişkin düzenlemeler yapılmıştır.

Bu başlık altında Mart 2017 itibariyle BDS 800 – BDS 810 kodları arasında toplam üç adet standart yürürlüktedir.

157 (KGK, BDS 710 - Önceki Dönemlere Ait Karşılık Gelen Bilgiler ve Karşılaştırmalı Finansal Tablolar, 2013), P1

158 (KGK, BDS 720 - Bağımsız Denetçinin Denetlenmiş Finansal Tabloları İçeren Dokümanlardaki Diğer Bilgilere İlişkin Sorumlulukları, 2013), P1-P2

BDS 800 - Özel Hususlar-Özel Amaçlı Çerçevelere Göre Hazırlanan Finansal Tabloların Bağımsız Denetimi

BDS 800 özel bir amaçla hazırlanmış finansal raporların denetiminde 100-700 numaraları arası BDS’lerin nasıl uygulanacağını belirlemiştir.¹⁵⁹ BDS 800’de aşağıdaki konular yer almaktadır:

 Denetimin Kabulüne İlişkin Hususlar

 Denetimin Planlanması ve Yürütülmesine İlişkin Hususlar

 Görüş Oluşturma ve Raporlamaya İlişkin Hususlar

BDS 805- Tek Bir Finansal Tablonun Bağımsız Denetimi ile Finansal Tablolardaki Belirli Unsurların, Hesapların veya Kalemlerin Bağımsız Denetimi

BDS 805 tek bir finansal tablonun veya finansal tablodaki belirli bir unsurun, hesabın veya kalemin denetiminde, 100-700 numaralı BDS’lerin nasıl uygulanacağını açıklar.

BDS 805 topluluk finansal tablolarının denetimi kapsamında bağlı birimlerde yapılan birim denetçi raporu hakkında geçerli değildir.¹⁶⁰ Bu BDS’de aşağıdaki hususlar açıklanmaktadır:

 Denetimin Kabulüne İlişkin Hususlar

 Denetimin Planlanması ve Yürütülmesine İlişkin Hususlar

 Görüş Oluşturma ve Raporlamaya İlişkin Hususlar

BDS 810- Özet Finansal Tablolara İlişkin Rapor Vermek Üzere Yapılan Denetimler Bu BDS, denetçinin BDS’ler uyarınca denetlediği finansal tablolardan elde edilen özet finansal tablolara ilişkin rapor vermek üzere yaptığı denetimlerle ilgili

159 (KGK, BDS 800 - Özel Hususlar-Özel Amaçlı Çerçevelere Göre Hazırlanan Finansal Tabloların Bağımsız Denetimi, 2013), P1, P2, P3

160 (KGK, BDS 805- Tek Bir Finansal Tablonun Bağımsız Denetimi ile Finansal Tablolardaki Belirli Unsurların, Hesapların veya Kalemlerin Bağımsız Denetimi, 2013), P1, P2, P3

sorumluluklarını ele almaktadır.¹⁶¹ Bu BDS’ye göre denetçinin amaçları, özet finansal tablolara ilişkin rapor vermek üzere yürütülecek denetimi kabul etmenin uygun olup olmadığına karar vermek ve özet finansal tablolara ilişkin rapor vermek amacıyla görevlendirilmiş olması durumunda elde edilen kanıtlara göre çıkarılan sonuçlara ilişkin görüş hazırlayarak yazılı bir raporla ifade etmektir.

2.3.4. Bağımsız denetime tabi kuruluşlar

Türkiye’de bağımsız denetime tabi şirketler 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun (TTK) 397 maddesinin dördüncü fıkrası gereği Bakanlar Kurulu’nca belirlenmektedir.

Bakanlar Kurulu 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 398. maddesi kapsamında denetime tabi olacak şirketlere ilişkin usul ve esasları belirlemek üzere, 23.01.2013 tarihinde 2012/4213 sayılı “Bağımsız Denetime Tabi Olacak Şirketlerin Belirlenmesine Dair Karar” almıştır. Bunun üzerine KGK da 2012/4213 sayılı BKK’nın uygulanmasına yönelik usul ve esasları düzenlemek üzere “Bağımsız Denetime Tabi Olacak Şirketlerin Belirlenmesine Dair Bakanlar Kurulu Kararına İlişkin Usul ve Esasları” yayınlamıştır.

Takip eden yıllarda ilgili Bakanlar Kurulu Kararı (BKK) ölçütlerinde değişiklik yapılarak yıldan yıla bağımsız denetimin kapsamı genişletilmiştir.

2012/4213 sayılı BKK ile bağımsız denetime tabi olacak şirketler üç grup olarak belirlenmiştir. Birinci grupta yer alan şirketler, hiçbir sınırlamaya tabi olmaksızın, her koşulda bağımsız denetime tabi olan şirketlerden oluşmaktadır. Bu şirketler esasen kamu yararını ilgilendiren kuruluşlardır (KAYİK) ve 660 sayılı KHK ile de KAYİK olarak tanımlanmışlardır.

İkinci grup şirketler ise, şirket türü, sahiplik, çalışılan sektör dikkate alınmadan sadece belirli sınırların üstünde kaldıkları için bağımsız denetime tabi olan şirketlerdir.

Üçüncüsü ise; sahibi, çalışılan sektör, tabi olduğu kanun gibi belirli özelliklerine göre genel ölçütlerden daha düşük sınırlara göre bağımsız denetime tabi olan şirketlerdir.

Aşağıda yukarıda belirtilen mevzuatlar çerçevesinde bağımsız denetimin kapsamı açıklanacaktır.

161 (KGK, BDS 810- Özet Finansal Tablolara İlişkin Rapor Vermek Üzere Yapılan Denetimler, 2013), P1

2.3.4.1. Kamu yararını ilgilendiren kuruluşlar (KAYİK)

Bu gruptaki şirketler, hiçbir bir ölçüt şartı aranmadan, hiçbir sınırlamaya tabi olmadan, her koşulda bağımsız denetime tabidir.

Bağımsız Denetim Yönetmeliğinin 4 üncü maddesinin (j) fıkrasında KAYİK aşağıdaki gibi tanımlanmıştır:

“Kamu yararını ilgilendiren kuruluşlar (KAYİK): Halka açık şirketler, bankalar, sigorta, reasürans ve emeklilik şirketleri, faktöring şirketleri, finansman şirketleri, finansal kiralama şirketleri, varlık yönetim şirketleri, emeklilik fonları, 6/12/2012 tarihli ve 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununda tanımlanmış olan ihraççılar ve sermaye piyasası kurumları ile faaliyet alanları, işlem hacimleri, istihdam ettikleri çalışan sayısı ve benzeri ölçütlere göre önemli ölçüde kamuoyunu ilgilendirdiği için Kurum tarafından bu kapsamda değerlendirilen kuruluşları,… ifade eder. ”¹⁶²

660 sayılı KHK’ya göre, KAYİK’lerin denetimi sadece bağımsız denetim kuruluşları tarafından yapılır.¹⁶³ Yani gerçek kişi Bağımsız Denetçi SMMM veya YMM’lerin KAYİK’leri denetlemesi mümkün değildir.

Bu şirketler, 2012/4213 sayılı BKK’ya ekli I sayılı listede sayılmıştır. Altı başlık altında sayılan şirketler şunlardır:

(I) SAYILI LİSTE¹⁶⁴

1. Sermaye Piyasası Kanunu uyarınca Sermaye Piyasası Kurulu’nun düzenleme ve denetimine tabi şirketlerden;

a) Yatırım kuruluşları,

b) Kolektif yatırım kuruluşları, c) Portföy yönetim şirketleri, d) İpotek finansmanı kuruluşları, e) Varlık kiralama şirketleri, f) Merkezi takas kuruluşları,

162 (KGK, Bağımsız Denetim Yönetmeliği, 2012) Md. 4

163 (660-KHK, 2011) 660 sayılı KHK md.23

164 (BKK, Bağımsız Denetime Tabi Olacak Şirketlerin Belirlenmesine Dair Bakanlar Kurulu Kararı, 2012) I sayılı liste

g) Merkezi saklama kuruluşları, h) Veri depolama kuruluşları, i) Derecelendirme kuruluşları, j) Değerleme kuruluşları,

k) Sermaye piyasası araçları bir borsada ve/veya teşkilatlanmış diğer piyasalarda işlem gören anonim şirketler.

l) Nitelikli yatırımcılara satılmak üzere pay hariç sermaye piyasası aracı ihraç eden anonim şirketler.

2. 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu uyarınca Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun düzenleme ve denetimine tabi şirketlerden;

a. Bankalar,

b. Derecelendirme kuruluşları, c. Finansal holding şirketleri, d. Finansal kiralama şirketleri, e. Faktoring şirketleri,

f. Finansman şirketleri, g. Varlık yönetim şirketleri,

h. Finansal holding şirketleri üzerinde 5411 sayılı Kanunda tanımlandığı şekliyle nitelikli paya sahip olan şirketler.

3. 3/6/2007 tarihli ve 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu ile 28/3/2001 tarihli ve 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu kapsamında faaliyet göstermekte olan sigorta, reasürans ve emeklilik şirketleri.

4. Borsa İstanbul Piyasaları’nda faaliyet göstermesine izin verilen; yetkili müesseseler, kıymetli madenler aracı kurumları, kıymetli maden üretimi veya ticareti ile iştigal eden anonim şirketler.

5. 10/2/2005 tarihli ve 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu hükümleri uyarınca anonim şirket halinde kurulan tarım ürünleri lisanslı depo şirketleri ile 11/8/1982 tarihli ve 2699 sayılı Umumi Mağazalar Kanunu hükümleri uyarınca anonim şirket şeklinde kurulan şirketler.

6. Ulusal karasal, uydu ve kablolu televizyon sahibi medya hizmet sağlayıcı şirketler.

2.3.4.2. Genel ölçütlere göre bağımsız denetime tabi kuruluşlar

Bu şirketler diğer hiçbir özelliklerine bakılmaksızın, aktif toplamı, net satış hasılatı ve çalışan sayılarına göre aşağıdaki üç ölçütten en az ikisini sağlarlarsa bağımsız denetim yaptırmak zorundadırlar. Bu kuruluşların denetimi KAYİK’lerden ayrı olarak, bağımsız denetim kuruluşu tarafından da, gerçek kişi bağımsız denetçi SMMM veya YMM’ler tarafından da yapılabilir. Bu konuda herhangi bir sınırlama söz konusu değildir. Bu ölçütlerin asgari değerleri yıldan yıla daha aşağı çekilerek bağımsız denetimin kapsamı genişletilmektedir.

Bu durum aşağıdaki tabloda daha açık olarak görülebilir:

Çizelge 2.5. Genel ölçütlere göre bağımsız denetimin kapsamı

Asgari değerler 2013 2014 2015 2016

Aktif Toplamı 150.000.000 TL 75.000.000 TL 50.000.000 TL 40.000.000 TL Yıllık net satış hasılatı 200.000.000 TL 150.000.000 TL 100.000.000 TL 80.000.000 TL

Çalışan sayısı 500 kişi 250 Kişi 200 Kişi 200 Kişi

2.3.4.3. Özel ölçütlere göre bağımsız denetime tabi kuruluşlar

Bu şirketler; sahibi, çalışılan sektör, tabi olduğu kanun gibi belirli özelliklerine göre genel ölçütlerden daha düşük sınırlara göre bağımsız denetime tabi olan şirketlerdir. Bu şirketler, 2012/4213 sayılı BKK’da II sayılı listede sayılmıştır. Genel ölçütlerde olduğu gibi özel ölçütlerde de asgari değerler yıldan yıla aşağıya çekilerek bağımsız denetim kapsamı genişletilmektedir. 2016 yılı için geçerli olan son haliyle yedi başlık altında sayılan şirketler şunlardır:

(II) SAYILI LİSTE¹⁶⁵

1) Sermayesinin en az % 25’i kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına, sendikalara, derneklere, vakıflara, kooperatiflere ve bunların üst kuruluşlarına doğrudan veya dolaylı olarak ait olan şirketlerden aşağıdaki üç ölçütten en az ikisini sağlayanlar.

a) Aktif toplamı otuzmilyon ve üstü Türk Lirası.

b) Yıllık net satış hasılatı kırkmilyon ve üstü Türk Lirası.

165 (BKK, Bağımsız Denetime Tabi Olacak Şirketlerin Belirlenmesine Dair Bakanlar Kurulu Kararı, 2012) 2012/4213 Ek II sayılı liste

c) Çalışan sayısı yüzyirmibeş ve üstü.

2) Yurt çapında günlük olarak gazete yayımlayan şirketlerden aşağıdaki üç ölçütten en az ikisini sağlayanlar.

a) Aktif toplamı kırkmilyon ve üstü Türk Lirası.

b) Yıllık net satış hasılatı altmışmilyon ve üstü Türk Lirası.

c) Çalışan sayısı yüzyetmişbeş ve üstü.

3) Kaynak tahsisi içermeyen yetkilendirme sahibi şirketler ile çağrı merkezi şirketleri hariç olmak üzere, 15/1/2004 tarihli ve 5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu, 5/11/2008 tarihli ve 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 1525 inci maddesi kapsamında Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu denetimine tabi olan şirketlerden aşağıdaki üç ölçütten en az ikisini sağlayanlar.

a) Aktif toplamı otuzmilyon ve üstü Türk Lirası.

b) Yıllık net satış hasılatı altmışmilyon ve üstü Türk Lirası.

c) Çalışan sayısı ikiyüz ve üstü.

4) 20/2/2001 tarihli ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu, 18/4/2001 tarihli ve 4646 sayılı Doğalgaz Piyasası Kanunu, 4/12/2003 tarihli ve 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu ve 2/3/2005 tarihli ve 5307 sayılı Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Piyasası Kanunu ve Elektrik Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun uyarınca Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu düzenlemelerine tabi olarak faaliyet gösteren lisans, sertifika veya yetki belgesi sahibi şirketlerden (24/11/1994 tarihli 4046 sayılı Kanun hükümlerine tabi Kamu İktisadi Teşebbüsleri hariç) aşağıdaki üç ölçütten en az ikisini sağlayanlar.

a) Aktif toplamı otuzmilyon ve üstü Türk Lirası.

b) Yıllık net satış hasılatı altmışmilyon ve üstü Türk Lirası.

c) Çalışan sayısı ikiyüz ve üstü.

5) Sermaye piyasası araçları bir borsada ve/veya teşkilatlanmış diğer piyasalarda işlem görmeyen ancak Sermaye Piyasası Kanunu kapsamında halka açık sayılan şirketlerden aşağıdaki üç ölçütten en az ikisini sağlayanlar.

a) Aktif toplamı onbeşmilyon ve üstü Türk Lirası.

b) Yıllık net satış hasılatı yirmimilyon ve üstü Türk Lirası.

c) Çalışan sayısı elli ve üstü.

6) Gayri faal olan veya faaliyetleri geçici olarak durdurulan veya iptal edilmiş olan (gerekli ana sözleşme değişiklikleri ve benzeri prosedür işlemleri henüz gerçekleştirilmemiş olanlar dahil) iştirak ve şirketler hariç olmak üzere, Tasarruf Mevduatı ve Sigorta Fonunun iştirakleri ile mülga 4389 sayılı Bankalar Kanunu ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu

kapsamında Fon tarafından denetimi ve yönetimi devralınan şirketlerden aşağıdaki üç ölçütten en az ikisini sağlayanlar.

a) Aktif toplamı otuzmilyon ve üstü Türk Lirası.

b) Yıllık net satış hasılatı altmışmilyon ve üstü Türk Lirası.

c) Çalışan sayısı ikiyüz ve üstü.

7) 8/6/1984 tarihli 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname kapsamında faaliyet gösteren Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve bağlı ortaklıkları ile sermayesinin en az % 50’si belediyelere ait olan şirketlerden aşağıdaki üç ölçütten en az ikisini sağlayanlar.

a) Aktif toplamı otuzmilyon ve üstü Türk Lirası.

b) Yıllık net satış hasılatı kırkmilyon ve üstü Türk Lirası.

c) Çalışan sayısı yüzyirmibeş ve üstü.

2.3.4.4. Denetim kapsamı dışında kalma

2012/4213 sayılı BKK’ya ekli (I) sayılı liste kapsamında yer alanlar dışında kalan 24/11/1994 tarihli 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanuna tabi kuruluşlar ile ekli (II) sayılı listenin yedinci sırasında yer alan hükümler kapsamına giren kuruluşlar hariç olmak üzere sermayesinin en az % 50 ve daha fazlası devlete, özel idarelerine, kanunla kurulmuş vakıflara ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarına ait olan şirketler kapsam dışında tutulmuşlardır.¹⁶⁶

Genel ve özel ölçütlere göre kapsama dahil olmaya gelince, şirketlerin denetime tabi olması için yukarıda belirtilen üç kriterden herhangi ikisini üst üste iki hesap dönemi sağlaması gerekmektedir. Denetim kapsamına giren bir şirket, tek başına veya bağlı ortaklıkları ve iştirakleriyle birlikte iki hesap dönemi üst tüste bu kriterlerden herhangi ikisinin alt sınırlarının altında kalırsa, izleyen yılda denetimden çıkar. Ayrıca, denetime tabi şirketler, tek başına veya topluluk olarak, bir hesap döneminde kriterlerden herhangi ikisinin alt limitlerinin yüzde yirmi veya daha fazla altında kalırsa izleyen hesap döneminden itibaren denetim kapsamından çıkmış olur.¹⁶⁷

166 (BKK, Bağımsız Denetime Tabi Olacak Şirketlerin Belirlenmesine Dair Bakanlar Kurulu Kararına İlişkin Usul Ve Esaslar, 2013)

167 (BKK, Bağımsız Denetime Tabi Olacak Şirketlerin Belirlenmesine Dair Bakanlar Kurulu Kararına İlişkin Usul Ve Esaslar, 2013)

Aşağıdaki çizelgede bir şirketin hesap dönemleri itibarıyla kriterlerin sağlanıp sağlanmama durumuna göre denetime tabi olma ve denetimin kapsamından çıkma durumu örneklendirilmiştir:

Çizelge 2.6. Bağımsız denetime tabi olma ve denetim dışında kalma (Kaynak: KGK: 2014 Yılında Denetime Tabi Olmaya İlişkin Açıklama ve Örnekler168)¹⁶⁹

Hesap

Denetime tabi işletmeler, 7 nci madde kapsamında tek başına veya topluluk olarak, bir hesap döneminde 5 inci maddede belirtilen kriterlerden herhangi ikisinin alt limitlerinin yüzde yirmi veya daha fazla altında kalması durumunda, izleyen hesap döneminden itibaren denetim kapsamından çıkar. Ancak bu hüküm, denetime tabi şirketlerden Bakanlar Kurulu Kararına ekli (I) sayılı liste kapsamında bulunan şirketler açısından uygulanmaz.¹⁷⁰

Bir işletmenin yukarıda belirtilen şartları sağlayıp sağlamadığı, 12 Mart 2013 tarih 28585 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan “Bağımsız Denetime Tabi Olacak Şirketlerin Belirlenmesine Dair Bakanlar Kurulu Kararına İlişkin Usul ve Esaslar” dikkate alınarak belirlenir. Söz konusu Usul ve Esasların 5’inci maddesinde bir şirketin hesap dönemleri itibarıyla kriterlerin sağlanmasına göre denetim kapsamında olup olmama durumu örneklendirilmiştir.

168 (KGK, 2014 Yılında Denetime Tabi Olmaya İlişkin Açıklama ve Örnekler, 2014), Tablo 2016 rakamları ile güncellenmiştir.

169 20X7 yılı değerlerinin %20 limitinin altında kalmadığı varsayılmıştır.

170 (BKK, Bağımsız Denetime Tabi Olacak Şirketlerin Belirlenmesine Dair Bakanlar Kurulu Kararına İlişkin Usul Ve Esaslar, 2013), Md. 10

3. KİLİT DENETİM KONULARININ BAĞIMSIZ DENETÇİ RAPORUNDA BİLDİRİLMESİ

Bu bölümde ilk olarak standartlarda değişiklik yapılma sebepleri belirtilecek, daha sonra Kilit Denetim Konularının (KDK) ne olduğu, nasıl tespit edileceği, hangi şekilde raporlanacağı, dikkat edilmesi gereken noktalar üzerinde durulacak ve son olarak uygulama örneklerine yer verilecektir.

3.1. Standartlarda Revizyona Gidilmesinin Sebepleri, Ulaşılmak İstenen Amaçlar ve Kilit Denetim Konularının Bildirimi Standardının Hedefleri

İki binli yılların başında yaşanan, özellikle Enron krizi ve diğer bazı şirket iflasları,

İki binli yılların başında yaşanan, özellikle Enron krizi ve diğer bazı şirket iflasları,

Belgede YÜKSEK LİSANS TEZİ T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME ANABİLİM DALI MUHASEBE BİLİM DALI MUHASEBE BİLİM DALI MAHMUT CAN (sayfa 77-0)