Darp Olaylar nda Uygulanan Tâ zîr Cezâlar

Darp bir kimsenin ba ka bir kimseyi vurma ya da dövmesi olarak aç klanabilir. Bu fiil do al olarak ho olmayan bir fiildir. Darp olaylar nda daha çok ki iler birbirlerini yumruklayarak darp etmi lerdir. Mahkemeye yans yan darp davalar nda suçlu bulunan ki ilere verilen cezâlar ise net olarak kanunnâmelerde geçmemekle birlikte sicillere

bak ld nda tâ zîr cezâlar n n uyguland görülür. Bu konuyla ilgili sicillerde pek çok

örnek buluna bilir. Mahmiye-i Konya da Aksinle Mahallesi sâkinlerinden râfi ü l-kitâb

Mehmed bin Ali nâm kimesne meclîs-i er î hatîr- lâzimü t-tevkîrde mahalle-i mezbûre sâkinlerinden es-SeyyidÖmer bin Mehmed ve es-SeyyidMehmed bin Abdullah nâm kimesneler mahzarlar nda üzerlerine da vâ ve takrîr-i kelâm idüb târîh-i kitâbdan bir gün mukaddem Kovâna z nda vâki ba mda mezbûr es-SeyyidMehmed beni tutub mezbûr es- SeyyidÖmer yumrû la beni darb- edîd ile darb eylemi dir su âl olunub takrîrleri tahrîr

311 K S 45 / 186-4 (15 Safer 1127 / 20 ubat 1715). 312 K S 48 / 119-3 (18 Ramazan 1130 / 15 A ustos 1718) 313

Akgündüz, Osmanl Kânûnnameleri, C. VII, s. 356. Dahi bir kimesne için h rsuz ya kahbedir deyü

mahallesi ya karyesi cemaati ikayet edüp red ve tard murad etseler,fi l vaki ol kimesnenin beyne n-nas töhmeti marf olsa Mahallesinden ya karyesinden red edüp süreler .

mûcibince er îsi icrâ olunmak matlûbumdur didik de g bbe s-su âl mezbûr es- SeyyidMehmed tuddu unu ikrâr ve mezbûr es-SeyyidÖmer bi l-külliye inkâr idicek müdde i mezbûrdan müdde âs n mübeyyine beyyine taleb olunduk da ityân- beyyineden izhâr- acz idüb istihlâf etme in merkûm es-SeyyidÖmer e minvâl-i muharrer üzere merkûm Mehmed i yumruk ile darb- edîd ile darb eyledi ini yemîn teklîf olunduk da merkûm es-Seyyid Ömer yemînden nukûl etme in mûcibiyle mezbûrân es-Seyyid Ömer ve es-Seyyid Mehmed e ta zîr lâz m gelme in zâb tâne ta zîrleri içün tenbîh ... 314. cezâs

verilmesi mahkeme tarf ndan uygun bulunmu tur. Tâ zîr hükmü verilen farkl bir olayda ise mahkeme taraf ndan suçlu bulunan ki ilere uzun müddetli hapis, ve terbiye olmalar için üç gün aç kalma cezas verilmi tir315

Cinayet ve yaralama davalar ile darp davalar k yasland nda suçlu ki ilere diyet

uygulanmam t r. E er darb n iddeti fazla olup ma dur olan ki inin vucudunda kal c bir zarar verilmi se ma dur olan ki i darb yapan ki iden belli bir miktar diyet talep etmi tir. Ancak darp olaylar nda mahkemeye initikal eden davalar ço u zaman mecanen sulh olunarak sonuçlanm t r. Örne in, Mahmiye-i Konya muzâfât ndan Sahrâ Nâhiyesine

tâbi Ervâd nâm karye sâkinlerinden Mustafa bin Süleymân nâm kimesne meclis-i er-i hatîr- lâz mü t-tevkîrde karye-i mezbûre sükkân ndan smâ îl bin Hasan Be e nâm kimesne mahzar nda üzerine da vâ ve takrîr-i kelâm idüb merkûm smâ îl bundan akdem karye-i mezbûrede yumru la a z ma darb- edîd ile darb etmekle üst tarafdan bir di imi ç kard deyü da vâ sadedinde olmu dum hâlâ da vâ-y me rûhamdan fâri olub husûs- mezbûra müte allik âmme-i da vâdan merkûm smâ îl in zimmetini ibrâ-i âmm ve kati ü l- hüzâm ile ibrâ ve iskât eyledim ... 316. Diyerek Mustafa bin Süleyman herhangi bir bedel

almadan, iddias ndan vazgeçmi ve daval n n zimmetini ibrâ ederek davan n sulhla sonuçlanmas n sa lam t r.

a-Di Ç karma Davalar nda Uygulanan Tâ zîr Cezâlar

Di ç karma davalar nda suçlu bulunan ki ilere uygulanacak cezâi yapt r m Osmanl kânunnamelerinde ayr nt l bir ekilde yer verilmi tir. Fatih devrinde, E er biregûnun

gözün ya da di in ç karsa kasd ile k sas etmeseler, gani olsa cürm iki yüz akçe al na, evsatü l-hâl olursa yüz akçe, ednâ halli olursa elli y k rk akçe, gayet fakir olursa otuz akçe

314

K S 49 / 246-4 (4 Ramazân 1136 / 27 May s 1724)

315

Hüseyin G. Yurdayd n, XVIII. Yüzy la Ait lginç Bir Mahkeme Hükmü , Belleten, S. 58, Ankara 1984, Gü ercinlik ba l ta yan bu mahkeme hükmünde ahin A a ibn-i Sungur ve Balaban Bölükba ibn-i Do an, Karagöz Çelebi ibn-i Atmaca y darp ederek uçurumdan yuvarlamalar ndan dolay suçlu bulunmu lar ve kendilerine mahkeme taraf ndan iddetli tâ zîr, hapis ve üç gün aç b rak lma cezas verilmi tir. s.266.

316

al na 317. Yavuz devri Ni bolu vilayeti kanunnâmesinde Ve e er bir kimesne bir kimesnenin gözün veya di in ç karsa k sâs etmeseler iki yüz akçe cerime al na 318.Kanuni

döneminin umumi kanunnâmesinde yine ayn ekilde iki yüz akçe al nmas uygun

görülmü tür319. Bozok sanca nda ise diyet oran otuz akçe olarak tespit edilmi tir320. Ancak burada unu belirtmekte yarar vard r ki Konya sicillerinde intikal etmi di ç karma davar nda uygulanan diyet miktarlar ile kanunnâmelerde geçen miktarlar aras nda önemli farklar vard r. Örne in Konya Hatunsaray Ça lak Karyesinden Osman bin Bayram, Mehmed bin Veli den ikayetçi olmu tur. Mehmed yumru uyla, Osman bin Bayram n ön di lerinden birini ç karmas na neden olmu tur. Davan n devam nda ise taraflar aralar nda

be guru a anla arak sulha gitmi lerdir321. Bu durumda diyet miktarlar kanunnâmelerdeki

bedellerle k yasland nda dü ük oldu u görülür. Baz di ç karma olaylar nda ise bedelsiz

sulha gidilerek davalar dü ürülmü tür. Konya sicillerinde dikkati çeken ba ka bir hususta di ç karma olaylar nda üzerlerine dava aç lan ki ilerin genellikle suçlamay yemin ederek reddetmeleridir. Mesala Çal kl Mahallesinde vaz bin Mehmed, Musa bin slam Be e yi

kendisini darp ederek bir di ini ç kard gerekçesiyle dava etmi ancak Musa bu suçu

i lemedi ine dair yemin ederek davan n dü mesine sebep olmu tur322. Bu örnekler için

ikinci bölümdeki tablo incelenebilir.