A- AHISLARA KAR I LENEN SUÇLAR
2- Adam Yaralama (Müessir Fiil Davalar )
Yaralama olarak da ifade edilen müessir fiiller, vücut bütünlü üne yönelik ac ve zd rap meydana getiren fiillerdir. slâm hukukçular , bedeni zararlara yol açmakla birlikte
ölüm sonucu do urmayan fiillere vücut dokunulmazl na kar suçlar anlam na gelen el
cinâye alâ mâdûne n-nefs kavram n kullanm lard r. Müessir fiiller genellikle organlara veya organ hükmünde olan fonksiyonlara kar i lendi i için ayn zamanda el-cinâneye ale l-etrâf kavram yla birlikte, kesr, darp ve cerh kavramlar yla da kullan lm t r. Müessir fiiller üçe ayr l r. Kasten müessir fiil, taksirle müessir fiil ve kast n a lmas suretiyle müessir fiil140. 137 K S 40 / 83-1 (29 Ramazan 1114 / 16 ubat 1703). 138 K S 42 / 31-3 (26 Recep 1118 / 3 Kas m 1706). 139 K S 49 / 13-2 (9 Zilkade 1123 / 19 Aral k 1711) 140 Avc , s. 121-122.
a- Kasten Yaralama Olaylar
Kasten adam yaralama, ki inin sald r kast ta yarak ve yaralamaya yönelik fiili bilerek ve isteyerek yapmas d r. Kasten yaralama, bir kimsenin öldürme kast olmaks z n
di er bir ki inin bedenine ac vermesi, sa l n bozmas ve akli fonksiyonlarda kar kl k
meydana getirmesi yani alg lama yetene ini bozmas d r141. Di er bir tan m ise ki inin
ölümüne yol açmayan ancak yaralanmas na yol açan fiillerin i lenmesi halidir142.
Kasten yaralamalarla ilgili olaylar Konya mahkemesinde bir çok kere dava konusu olmu tur. Bu konuda birçok örnek sicillerde mevcuttur. Örne in Konya Ho han Mahallesinden Hüseyin ibn-i Cafer ile Mustafa Be e bin Yusuf târih-i kitâp günü Atpazar kapusu önünde bir husus içün münaza ederken, Yusuf, Hüseyin in burnunun b çakla darp
ve cerh etmi tir. Bunun üzerine Hüseyin mahkemeye ikâyette bulunmu tur143.
Osmanl Devleti nin önemli bir ehri olan Konya da da di er büyük ehirler gibi bir çok ki i bar nmaktayd . Do al olarak bu durum baz gerilimleri ve anla mazl klar da yan nda getiryordu. Bu durum yaralama olaylar nda da kendini göstermi tir. Yaralama hadiseleri sadece Müslümanlar aras nda de il bazen de Gayr- Müslimler aras nda da ya anabiliyordu. Ya anan anla mazl klar n çözümü için de Konya mahkemesine ba vuruluyordu. Örne in Mahmiye-i Konya da Çiftemerdiban Mahalesi sakinlerinden hâmil-
i hazel sifr Kirkor veledi Karabut nam Galle zimmi... brahim bin Mehmed üzerine dava takrir-i kelam edüp târih-i kitâp günü mezbûr brahim benim dükkan ma gelüp bir tüfenk ka a usu vir deyup ben dahi yoktur dedi im içün b ça yla sol kolumdan darp ve cerh etmi tir... brahim cevab nda mezbur Kirkor u b çak ile darp ve cerh eyledim deyu bi t dava ikrâr ve itiraf etmi tir.144 Bu davada brahm in suçlamay kabul etti i görülür.
Yine kasten yaralamalarla ilgili olaylara bak ld nda yukar daki davaya benzer bir
çok dava görülür. Mahkemeye intikal etmi baz davalarda ise olay n ayr nt lar n n sicillere
yaz ld na rastlan labilir. Mesela bir davada Konya, Ahmed Efendi han nda misafir olarak
kalan Mehmed Be e ibn-i Abdurrahman, Mustafa bin Abdullah Ahmed bin el Hac Abdi Be e den ikâyetçi olmu tur. Neden olarak da Mustafa ve Ahmed in kendi odas n bas p zorla tütün akçesi istemeleri ve kendisinin ba n darp etmekle birlikte sa taraf ndan b çaklamalar n göstermi tir145.
141 Avc , s.123. 142 Udeh, C.II, s. 259. 143 K S 41/ 184-3 (23 Recep 1116/ 21 Kas m 1714). 144 K S 41 / 34-4 (14 Muharrem 1116 / 19 May s 1704). 145 K S 40 / 51-1 (21 aban 1114 / 12 Ocak 1703).
Dikkati çeken bir hususta kasten yaralamalarda kullan lan aletlerdir. Bu sicillerde alet-i cariha olarak geçmektedir. Genellikle de yaralama davalar nda b çak darp aleti olarak
kullan lm t r. Bunun d nda orak, pala, k l ç, keser arkas , ka n dikmesi,
topuz,külünk,balta gibi yaralay c ve kesici aletlerde kullan lm t r.
Tablo: 2
Kasten Yaralama Davalar n n Meydan Geldi i Mahalleler ve Kullan lan Aletler
Mahalle ya da Yerle im Ad
Kullan lan
Aletler Sonuç Tarih K. .S.
Furkan Dede Mahallesi
K l ç 8 guru a sulh 2 Cemaziyel Ahir 1113/ 4 Ekim1701
39/90-2 Furkan Dede
Mahallesi
K l ç ahitle ispat 26 Cemaziyel Ahir 1113/ 29 Ekim 1701
39/77-1 Kebe Karyesi
Mahallesi
Orak ahitle ispat 1 Cemaziyel Ahir 1113/ 4 Ekim 1701
39/190-2 Ahmed Efendi
Han
B çak ahitle ispat 21 aban 1114/12 Ocak 1703 40/52-1 Çiftemerduban
Mahallesi
B çak krar ve itiraf 14 Muharrem 1116/ 19 May s 1704
41/ 34-4 Türbe-i Celalliye
Mahallesi
B çak ahitle spat 6 Muharrem 1116 / 11 May s 1704 41/33-1 eyh Osman Mahallesi Keser Nukûl(dolayl ikrar) 4 Rebiulahir 1116/ 6 A ustos 1704 41/ 109-2 Kara Arslan Mahallesi
B çak Sulh 23 Cemaziyyelahir 1116 / 23 Ekim 1704
41/164-1 Ho han Mahallesi B çak krar ve itiraf 22 Recep 1116 / 20 Kas m
1704
41/184-3 Kara Arslan
Mahallesi
B çak Nukûl 27 Recep 1116 / 25 Kas m 1704
41/206-3 Sedirler Mahallesi B çak ahitle ispat 1 aban 1116 / 29 Kas m
1704
41/209-1 Kürkçü Mahallesi B çak 10 guru a sulh 7 aban 1116 / 5 Aral k 1704 41/209-3 Kök Mahallesi B çak ahitle ispat 7 aban 1116 / 5 Aral k 1704 41/210-2
eyh Sadreddin Mahallesi
B çak Davadan feragat 26 Cemaziyyelahir 1116 / 26 Ekim 1704
41/79-1 Karacihan
Mahallesi
B çak krarve itiraf 13 Zilhicce 1118/ 19 Mart 1707
42/175-1 Sedirler Mahallesi B çak krar ve itiraf 10 Zilhicce 1119/ 5 Nisan
1705
Atpazar Hamam B çak Ke f 9 Cemaziyyeahir 1119/ 7 Eylül 1707
43/102-1 Türbe-i Celaliye
Mahallesi
B çak Ke f 18 Zilhicce 1119/ 11 Mart 1708
43/231-2 Sar yakup
Mahallesi
K l ç 12guru a sulh 2 Zilkade 1119/ 4 ubat 1708 43/191-3 Karaarslan
Mahallesi
K l ç ahitle ispat 12 Zilkade 1119/ 11 Ocak 1708
43/174-2 Türbey-iCelaliye
Mahallesi
B çak MeccanenSulh 9 evval 1119/ 3 Ocak 1708 43/169-2 nsuyu/Kizir karye B çak ahitle ispat 27 Muharrem 1120 /18 Nisan
1708
44/13-1 Vadi-i Meram
Mahallesi
B çak 15 guru a sulh 21 Zilkade 1126/28 Kas m 1714
45/119-4 Piri Pa a Mahallesi B çak Yemin etme 15 Safer 1126/ 2 Mart 1714 45/ 186-3 Turak Fakiye
Mahallesi
Çember Kolan
ahitle ispat 3 Rebiülevvel 1127/ 9 Mart 1715
45/ 201-3 Sudurhemi / Geçi
Karyesi
B çak krar ve itiraf 4 Cemaziyyelevvel 1125 / 29 May s 1713
46/107-3 Saidili/Said
Kuryesi
Tüfek ahitle ispat 7 aban 1125 / 29A ustos 1713
46/196-1 Yenice B çak ahitle ispat 15 Safer1125/13 Mart 1713 46/6-2 Sudurhemi/ Göcek
Karyesi
K l ç ahitle ispat 12 evval 1125/ 1 Kas m 1713
46/245-2 Karaarslan
Mahallesi
B çak ahitle ispat 30Recep 1125/22 A ustos 1713
46/187-1 Sedirler Mahallesi B çak Mahalleyi men 14Zilkade 1128/30Ekim1716 47/146-1 Nehr-i Kâfur
Mahallesi
B çak Feragat etme 13 Zilkade 1128/ 29 Ekim1716
47/149-3 Polatlar Mahallesi B çak Ke f 22 Cemaziyyelahir 1128/13
Haziran 1716
47/59-2 Sedirler Mahallesi B çak 22 guru a sulh 16 Safer 1128/ 30 ubat 1717
47/208-2 H.saray/Ebsikaya
Mahallesi
Orakla Ke f 5 aban 1128/ 25 Temmuz 1716
47/98-3 Kurb- cedid
Mahallesi
Pala 15 guru a sulh 20 Zilkade 1130/15 Ekim 1718
48/144-2 Karaarslan
Mahallesi
Karakurt Mahallesi B çak Feragat 18 evval 1130/ 14 Eylül 1718
48/131-4 Affan Sultan
Mahallesi
B çak ahitle ispat 25 Zilkade 1130/20 Ekim 1718
48/146-3 Eskil/EkilKaryesi B çak 9 guru a sulh 29 Zilkade 1130/24 Ekim
1718
48/147-4 Hoca Habib
Mahallesi
B çak ahitle spat 14 Zilhicce 1130/7 Kas m 1718
48/163-1 Seydi ehir/Akçeler B çak ahitle spat 13 Muharrem1131/6Aral k
1718
48/170-3 Kararslan
Mahallesi
K l ç ahitle ispat 9 evval 1130/ 5 Eylül 1718 48/127-1 Medrese Mahallesi Yata an ahitle ispat 14 Zi lka de 1135/ 16 A ustos
1739
49/18-3 Medrese Mahallesi B çak 90 guru a sulh 25 Zi lka de 1135/ 27 A ustos
1739
49/26-2 Gökta Mahallesi B çak Ke f 3 Cemaziyyelahir 1136/28
ubat 1724
49/164-1 Hatunsaray/Kelpire B çak Kötü halle ispat 27 Muharrem 1138/24 Eylül
1726 50/178-1 bn-i Tuti Mahallesi K l ç Mahalleyi men etme 25 Muharrem 1138/ 22 Eylül 1726 50/176-3 Alada /Habibler K l ç ahitle ispat 25 Zilhicce 1138/ 23 A ustos
1726
50/170-2 Ç ral Mescit
Mahallesi
B çak ahitle ispat 2 Zilkade 1138/ 2 Temmuz 1726
50/118-2 Karakay
Mahallesi
B çak ahitle ispat 7 Cemaziyyelevvel 1139/31 Aral k 1726
50/247-2
Bu tablodan da anla laca üzere kasten yaralama davalar nda ço unlukla b çak
kullan lm t r. Ma dur olan ki iler davalar n ispatlayabilmek için genellikle ahitlerden yararlanm lard r. Yine olaylar n çözümü için taraflar n kendi aralar nda bir diyet bedeli
kar l anla t klar da görülür. Baz davalarda ise davac lar iddialar n geri çekerek feragat
etmi lerdir.
b-Taksirle Yaralama
Taksirle yaralama, Bir kimseyi kasta makrun olmaks z n yanl l kla
yaralamakt r. Bir ba ka tan ma göre Müessir fiil i leme kast olmaks z n tedbirsizlik, dikkatsizlik emir ve nizamlara riayetsizlik sonucu bir kimsenin vücuduna zarar verme, akli
dengesini bozan ancak ölümle sonuçlanmayan fiillerdir146. K sacas taksirle yaralama, tan mdan da anla laca üzere bir kimseyi istemeden zarar verme durumudur. Bir olayda,
istemeden bir ki i av s ras nda arkada n yaralam t r. Hasan Halife ibn-i Mustafa
Konya Said ili nahiyesinde Ladik nâm karye-i kebirde rafiü l kitâp Hasan ibn-i Ahmed Pa a n n menziline varup... Hasan Be mahzar nda ikrar-i tan ve takrir-i kelam edüp tarih-i kitaptan bir gün mukaddem bir re s ata suvar olup tav an sed etmek içün karye-i mezbûr haricinde ata sürat verdi imde atdan nuzul edup bir ba duvar na ç kup bir tav an görüp ahz etmek içün ziyade h rs mdan kendimi zabt etmeyup atlad mda bi kazaî l-lahi l- teala Hasan Be dü üp sol k ç k r lup mecruh olup ve mütegayyir olmu tur... 147 Bu olayda ki i yanl l kla arkada n yaralam t r.
c- Kast n A lmas Suretiyle Yaralama
Kasten yaralamada olay yapan ki i kasten hareket etmekle birlikte kastetti i neticeden daha a r bir neticenin gerçekle mesi durumuna denir. Kasten yaralamalarda kullan lan alet, adam öldürmede kullan lan aletlere göre daha geni kapsaml d r. Örne in
bir ki iye tokat veya yumruk ya da ta at ld nda göz ç km , kemik yaralanm sa bu
durum kast n a lmas suretiyle yaralamad r148. Sicillerde kast n a lmas ile ilgili bir örnek
gösterilecek olursa. Konya Aksinle Mahallesinde Mehmed bin Hüseyin, Mehmed bin aban dan kendisini ta la darp ve cerh eylemesinden dolay davac olmu tur. Burada Mehmed di er Mehmed i kast n a lmas suretiyle yaralam t r. Ancak taraflar kendi
aralar nda dört guru a anla arak anla mazl çözmü lerdir149 . Kast n a lmas suretiyle
meydana gelen olaylarda genelikle taraflar ara bulucu ki ilerinde vas tas yla sulh yolunu tercih etmi lerdir.
146 Avc ,s.137-138. 147 K S 47/ 200-3 (8 Safer 1129/ 22 Ocak 1717). 148 Avc , s. 141. 149 K S 46 / 242-1 (14 evval 1125/ 3 Kas m 1713).
Tablo 3:
Kast n A lmas Suretiyle Meydana Gelen Yaralamalar Mahalle ya da Yerle im Ad Kullan lan Alet Sonuç Tarih K S NO Kad Alem ah Mahallesi
De nek Yemin etme 8 Cemâziye l-âhir 1113/ 10 Kas m 1701
39/105-1 Fakihdede
Mahallesi
Demir Yemin etme 19 Safer 1115/ 4 Temmuz 1703 40/220-1 Fakih Dede
Mahallesi
Kalbur kasna Ke f 25 Muharrem 1116/30 May s 1704
41/49-1 eyh Sadrettin
Mahallesi
Urganla ikrar ve itiraf 10 Safer 1116/14 Haziran 1704 41/70-3 eyh Sadreddin
Mahallesi
B çak arkas Feragat 26 Cemâziye l-âhir 1116/ 26 Ekim 1704
41/79-1 Hatunsaray Odun 30 guru a sulh 20 Recep 1116/18 Kas m 1704 41/197-2 Köcek Karyesi Asa Yemin etme 14 Rebiulahir 1119/15 Temmuz
1707
43/58-3 Piresed Mahallesi De nek ahitle ispat 17 Zilhicce 1119/10 Mart 1708 43/231-3 Ulu rmak
Mahallesi
Külünk ahitle ispat 2 Cemaziyyelevvel 1120/20 Temmuz 1708
44/113-1 Kalecik Mahallesi Odun Yemin etme 22 Cemaziyyelevvel 1120 / 9
A ustos 1708
44/139-2 Kurey özü/Zahirli Ta 25 guru a sulh 27 Muharrem 1120 / 18 Nisan
1708
44/9-3 Zincirlikuyu
Mahallesi
Odun krar ve itiraf 29Rebievvel1120/18Haziran 1708 44/48-1 Kalecik Mahallesi B çak 5,5 guru bir
rub a sulh 20 Cemaziyyelahir 1126/ 3 Temmuz 1714 45/16-3 Sebahan Mahallesi Mahallesi
K l ç 7 guru a sulh 25 Ramazan 1125/ 10 Ekim 1714 45/ 72/4 Devle Mahallesi Pala Ke fle ispat 11 Ramazan 1126 / 20 Eylül 1714 45/72/3 Çirkap Mahallesi B çak 6 guru a sulh 2 Ramazan 1126 / 11 Eylül 1714 45/ 67/4 Sedirler Mahallesi Ka n dikmesi ahitle ispat 22 Recep 1126/ 2 Eylül 1714 45/ 33-4 Sudurhemi
Nahiyesi
De nek ahitle ispat 14 Safer 1125/ 26 Mart 1713 46/24-2 Hac Emir
Mahallesi
Kamç ahitle ispat 6 Reb u l-Ahir 1125/ 2 May s 1713
46/81-3 Aksinle Mahallesi Ta 4 guru a sulh 14 evval 1125 / 3 Kas m 1713 46/242-1
Zengincek Mahallesi
De nek ahitle ispat 13 evval 1125 / 2 Kas m 1713 46/244-1 Gökta Mahallesi Demir ma a krar ve itiraf 28Cemâziye lAhir1125/
22Temmuz 1713
46/162-2 Akba Mahallesi Kürek Nukul 5 evval 1129/ 12 Eylül 1715 47/128-2 Dehüda Mahallesi De nek Nukul 7 Safer 1129/ 21 Ocak 1715 47/197-4 Murad Karyesi Ta ahitle spat 6 Recep 1130/ 5 Nisan 1718 48/73-2
ret Karyesi De nek 4 guru a sulh 16 Ramazan 1130/ 13 A ustos 1718
48/117-1 Sar yakup
Mahallesi
Orak Mecanen sulh 22 a bân 1136 / 16 May s 1724 49/234-4 Aksinle Mahallesi Odun Nukul 20 Ramazân 1136 / 12 Haziran
1724
49/254-2 Tobhâne
Mahallesi
B çak Üç guru a sulh 20 Ramazan 1136 / 12 Haziran 1724
49/258-3 Tarhana Mahallesi B çak Üç guru üç
rub a sulh
20 Ramazan 1136 / 12 Haziran 1724
49/259-5 Sahra/Zengin De nek Meccanen sulh 2 Zilkade 1138/2 Temmuz 1726 50/114-3
Kast n a lmas sureti sonucunda meydana gelen davalara bak ld nda tablodan da
anla laca üzere b çak gibi delici ve kesici aletler kullan ld nda taraflar belli bir miktar
kar l sulha gitmi lerdir. Bunun d nda davalar n genellikle ahitler yoluyla ispatland
da aç kça görülebilir.
d- Yaralama Davalar nda Diyet ve Sulh Bedelleri
Yaralama davalar nda hiç üphesiz taraflar n kendi aralar nda yapt klar
anla malarda hiç üphesiz dikkat çekicidir. Bu tür davalarda olay mahkemeye intikal etti inde öncelikle davac olan taraflar, iddialar n ispatlama zarureti oldu undan olaylara
ahit göstererek iddialar n ispatlamaya çal m lard r.
Yaralama Davalar nda taraflar n kendi aralar nda sulha giderek anla t klar da sicil kay tlar nda görülebilir. Taraflar aras ndaki bu anla malarda ödenen diyetler genellikle yaralanan organ n i levsel fonksiyonuna göre belirlenmi tir. B çak, k l ç gibi yaralay c aletlerin kullan lmas sonucu ortaya ç kan yaralamalarda diyet bedelleri ta , de nek ya da
benzeri cisimlerle i lenen suçlarla k yasland nda ödenen diyet miktarlar n n daha fazla
oldu u sicillerden tespit edilebilir. Konya sicillerinde 1700-1725 y llar aras nda ki
otuz guru aras nda de i ti i tespit edilebilir. Yaralama davalar ile ilgili de i ik örnekler gösterile bilir. Mesela Konya Hatunsaray dan Kas m Be e, büyük o lu Ahmed in sa gözünün odunla Mehmed bin Hasan taraf ndan darp edildi i iddias yla ikâyette bulunmu
ve bu iddias n ahitlerle ispatlam t r. Bunun üzerine suçlu bulunan Mehmed, Kas m
Be e ye otuz kuru diyet ödemeyi kabul ederek davay dü ürmü tür150. Bu olayda ödenen
diyet bedeli di er yaralama olaylar yla k yasland nda daha fazlad r. Neredeyse katl
davalar nda ki ödenen diyete e tir. Bunun nedeni ise gözün önemli bir organ olmas d r. Yine benzeri örnek olay ise Konya Sedirler Mahallesinde bir dü ünde ç kan tart ma kavgaya dönü mü tür. Olayda gözünden darp edilen Mehmed Be e ibn-i Osman, Mehmed bin Adullah , Hasan Be e ibn-i Hüseyin i ve Ebubekir Be e ibn-i Hüseyin i mahkemeye ikâyet etmi ve iddias n ispatlam t r. Daha sonra ise arabulucu ki ilerin de katk lar yla
taraflar aras nda yirmi kuru a anla ma sa lanm t r 151. Gözün d nda yaralama
olaylar nda yaralanan organlardan al nan diyet bedellerinde ise ba n yaraland bir
davada sekiz guru a152,elin yaraland bir davada ise yirmi be guru a153. Taraflar
aras nda sulha gidilmi tir.
Baz yaralama davalar nda ise sulh bedelinin oldukça fazla oldu u yine sicil kay tlar ndan tespit edilebilir. Mesela Eskil kazas na tab iEkil nâm karye sakinlerinden
Nebi bin H d r, Hüseyin bin Ahmed Bey nam kimesne mahzar nda ikrâr- tân ve tâkrîr-î kelâm idup târihi kitaptan dört gün mukaddem mezbûr Hüseyin ile... niza eyledi imizde mezbûr Hüseyin beni sol elimden b çak ile darp ve cerh idup ben dahi da va sadedinde olmu dum ...da vâ-y me rûham mukbelesinde mezbûr Hüseyin yeddinden dokuz guru nukûd ve bir guru k ymetli bir kile bu day ve bir guru k ymetlü bir zebun ve bir guru k ymetli bir gömlek ve cerrah baha bir tu ral altun alup kabz ve kabul ve davay- me ruhamdan fâri olup...davay-i mütâlbâttan mezbûr Hüseyin i zimmetini ibrâ-i âm ve kât ul-hisâm ile ibrâ ve iskât eyledim... 154 Diyerek dava sonuçlanm t r. Bu olayda dikkati çeken husus ise sadece nakit paran n de il de erli e yalar ile birlikte bir kile bu day nda diyet olarak verilmesidir. Bu day n diyet bedeli olarak istenmesi de bu ürünün ne kadar önemli oldu unu gösterir.
150 K S 41/ 197-2 (20 Recep 1116/18 Kas m 1704). 151 K S 47/ 208/2 (16 Safer 1129/ 2 Mart 1717). 152
K S 39 / 105- (18 Cemâziye l-âhir 1113/ 10 Kas m 1701).
153
K S 48/131-3 (15 evval 1130 11 Eylül 1718).
154
Tablo 4:
Yaralama Davalar nda Sulh ve Diyet Bedelleri