Danışmanlık Hizmetleri

2.1.4.1 Danışan Profil Oluşturma

Alman Kamu İstihdam Kurumu (BA) profil çıkarma yaklaşımı, danışanlara etkili bir şekilde yardımcı olan bir araçtır. BA danışanlarının profillerinin sistematik ve ayrıntılı olarak çıkartılması, BA entegrasyon stratejisinin temel taşlarından olup

95 Almanya Çalışma ve Sosyal İşler Federal Bakanlığı; a.g.e., s.68.

96

43

tanılama, tedavi, işgücü piyasasına entegrasyon aşamalarından bir tanesini oluşturmaktadır.97

BA danışanlarının profillerinin çıkartılması dört aşamadan meydana gelmektedir. İlk olarak, ayrıntılı bir danışan profili derlenir ve eylem ihtiyaçları tanımlanır. Sonrasında, danışan ile birlikte işgücü piyasası ile ilgili hedefler tanımlanır. Üçüncü olarak, tanımlanan hedeflere ulaşılması amacıyla bir eylem stratejisi tanımlanır. Son olarak; danışan ile danışman arasında bağlayıcı bir sözleşmeye dayalı entegrasyon anlaşması imzalanır.98

Profil çıkarma süreci belirli hususları da kapsamak durumundadır. Danışan profili; ilgili resmi nitelikleri, motivasyon ile ilgili hususları; ileri eğitim süreçlerinde yer alma istekliliğini (zorlu vakalarda BA danışmanları, BA psikolojik hizmeti tarafından desteklenmektedir.), BA iş veri tabanı ile ( Almanya’da mevcut boş kadroların tamamının %60 oranını kapsamaktadır.) danışan profillerinin eşleştirilmesine dayalı olarak işgücü piyasası şanslarının tanımlanmasını ve entegrasyon sürecinin önündeki engellerin tanımlanmasını içermelidir. (Zorlu vakalarda, BA danışmanları, BA medikal hizmeti tarafından desteklenmektedir.)99

Profil çıkarma süreci, danışanların bir danışan grubuna ayrıştırılması ile sonuçlanmaktadır. Bu sınıflandırma, BA’ya sonraki hizmetlerini danışanlarına etkili bir şekilde sunmasında yardımcı olmaktadır. Bu anlamda, iş arayan bütün BA danışanlarının profilleri çıkartılmaktadır. Profil çıkarma süreci, işsizlik süresini kısaltmakta, işsiz kişilerin hızlı ve sürdürülebilir şekilde işgücü piyasasına entegrasyonunu sağlamaktadır. Profil çıkarma yaklaşımı, BA’nın performansını iyileştirme sürecine büyük oranda katkı sağlamaktadır. 100

Federal Almanya’da danışmanlık hizmetleri iki koldan yürütülmektedir. Bunlardan ilki meslek danışmanlığı hizmeti diğeri ise işveren danışmanlığı hizmetleridir. 97 Cindoğlu-Arnould; a.g.e., s.109. 98 Cindoğlu-Arnould; a.g.e., s.110. 99 Cindoğlu-Arnould; a.g.e., s.110. 100 Cindoğlu-Arnould; a.g.e., s.110-111.

44

Meslek danışmanlığı, gençleri ve yetişkinleri hedef almaktadır. Meslek danışmanlığı süreci boyunca, meslek seçimi, meslekler ve koşulları hakkında bilgi edinme, ve teşvik edilme, meslek eğitimi olanakları, iş dünyasındaki önemli gelişmeler, iş piyasasındaki durum ve gelişmeler hakkında bilgi edinme, meslek eğitim yeri ve iş yeri arama süreçlerine ilişkin önerilerde bulunma gibi bir dizi bilgi edinilmektedir. Üniversite eğitimi almak isteyen gençler için İş Ajansları tarafından özel bir danışma hizmeti sunulmaktadır. Bu danışmanlar lise mezunu gençlere, öğrenim dalının belirlenmesi, kayıt şartları ve koşulları, bu daldaki iş olanakları ve öğrenim giderlerinin karşılanması konularında hizmet vermektedir. 101

Sistematik bir mesleki yönlendirme, gençlerin meslek hayatlarını olumlu bir şekilde etkileyebilmektedir. Meslek danışmanlığı sürecinde meslek seçimine, seçilen meslek ile ilgili hangi koşulların yerine getirilmesi gerektiğine ve hangi olanakların bulunduğuna, teşvik olanaklarına, işletmelerde, idarede ve iş piyasasında mesleki açıdan önemli olan gelişmelere dair kapsamlı bilgilerin edinilmesiyle danışan kişiler kendilerini işgücü piyasalarına hazır hissetmektedir. Bu hizmeti alabilmek için, gençler Mesleki Bilgilendirme Merkezlerinde (BIZ) düzenlenen mesleki yönlendirme toplantılarına katılmakta ya da Federal İş Ajansı (BA) tarafından kullanıma sunulan dijital ve yazılı basın ürünlerinden faydalanmaktadır.102

Her İş Ajansında BIZ’ler yer almaktadır.

İş Ajanslarının meslek danışmanlığı hizmeti, gençlere ve anne babalarına meslek seçimlerinde yardımcı olmaktadır. Meslek danışmanları, gençlere kendilerine uygun meslek ve meslek eğitim yeri bulmalarında ya da meslek değiştirme durumunda yardımcı olmaktadır. Bu açıdan, meslek seçiminde hiçbir fikri olmayan gençlerin, meslek danışmanlarından mutlaka destek almaları gerekmektedir. Buna ek olarak, kişilerin eğitim esnasında notları kötüyse ve eğitimlerini tamamlamaları tehlikede ise, bu kişiler belirli şartları yerine getirmek koşuluyla eğitimine eşlik eden desteklerden faydalanabilmektedirler. Bu şekilde bir tür ek ders desteği sağlanarak, okuldaki eksiklilerin giderilmesi amaçlanmaktadır.

Ebeveynler meslek danışmanlığı sürecinde çocuklarına eşlik etmeli ve meslek bilgilendirme merkezine birlikte gitmelidir. Okuldaki görüşme günlerine ve veli

101 Almanya Çalışma ve Sosyal İşler Federal Bakanlığı; a.g.e., s.16-17.

45

toplantılarına katılmak da önemlidir. Meslek seçim sürecinde ancak bilgi sahibi anne ve babalar çocuklarına gerçek anlamda yardımcı olabilmektedir.

İş Ajansının iş piyasasına dair danışmanlık hizmetinde hedef grup işverenlerdir. İşveren danışmanlığı hizmeti vasıtasıyla işverenlere eğitimler verilmekte ve istihdamla sonuçlanan işe alımlarda destekler sağlanmaktadır. Bu çerçevede işverenler BA danışmanları tarafından, iş piyasasının ve mesleklerin durumu ve meydana gelen gelişmeler hakkında, iş yerinin çalışma koşullarının nasıl olması gerektiği, mesai saatleri, mesleki eğitim ve meslek içi eğitim, konularında bilgilendirilmektedirler.103

2.1.4.2 İstihdama Katılımda Vaka Yönetimi Yaklaşımı

İşgücü piyasası reformlarının temel parametresi özellikle iş arayanlar için yeni gelir desteği kapsamında işgücü piyasası entegrasyon hizmetlerinin genişletilmesi ve geliştirilmesi şeklinde olmuştur. Sosyal Yasa Kitabı II’nin 14. Maddesine göre iş merkezleri istihdam sistemine en çabuk şekilde entegre etmek amacıyla iş arayanları spesifik ihtiyaçlarına göre kapsayıcı bir şekilde desteklemek zorundadır. Bu amaçla, iş merkezleri her bir iş arayan için şahsi iletişim kişisi temin etmek durumundadır. İşte bu şahsi iletişim kişilerine, vaka yöneticileri adı verilmektedir. Vaka yöneticileri, aktivasyon paradigması çerçevesinde çeşitli görevleri yerine getirmek zorundadırlar. Uluslararası tecrübenin gösterdiği üzere, iş arama sürecinde vaka yöneticileri yoğun danışmanlık ve destek sunduğunda aktivasyon programları oldukça etkin sonuçlanmaktadır.104

Her ne kadar “istihdam odaklı vaka yöneticisi” kavramı temel gelir desteği hayata geçmeden oluşturulmuş olsa da, şimdiye kadar tekil bir mesleki standart belirlenmiş değildir. Yapılan çalışmalar sonucunda çerçeve şartlar ve vaka yönetimi kavramı çeşitli iş merkezleri arasında farklılık göstermektedir. Bütün iş merkezlerinde, kullanıcılar değişik entegrasyon engellerine göre farklı aktivasyon kategorilerine ayrılmakta ve bu hedef gruplar için farklı danışmanlık ve destek hizmetleri sunulmaktadır. Vaka yönetimi normal olarak büyük entegrasyon engellerine sahip hedef kitle için sunulmaktadır.105

103 Almanya Çalışma ve Sosyal İşler Federal Bakanlığı; a.g.e., s.17.

104 Germany, EU Active Inclusion Report; a.g.m., s.30.

105

46

İstihdam odaklı vaka yönetimi, iletişime geçmek, temel danışmanlık, çalışma işbirliğinin oluşturulması, değerlendirme ve teşhis, entegrasyon sözleşmesi ve destek hizmetlerinde anlaşma sağlanması, hizmetlerin kontrol ve izlenmesi aşamalarını içermektedir. Yararlı işbirliğinin sağlanabilmesi için vaka yönetiminin karşılıklı güven temelinde oluşturulması gerekmektedir. Bireye özgü danışmanlık ve destek süreci tasarlanmalı ve bu süreç kişinin özgül durumuna göre temellendirilmelidir. Aynı zamanda, entegrasyon sürecinin takibi ve kontrolü vaka yöneticisinin görevi olup, eğer iş arayan iş aramak ya da iş kabul etmek durumunda isteksiz ise, vaka yöneticileri entegrasyon tedbirleri ve yaptırımlar konusunda karar verici konumundadır. İstihdam odaklı vaka yönetimi anlayışı, gerekli danışmanlık ve destek hizmetlerinin sunumu ile iş arayanın entegrasyon davranışının kontrolü ve yaptırım uygulanması ikilemi içerisindedir. Bu zor görev yüksek düzeyde mesleki yeterlilik ve kurumsal yapılanma gerektirmektedir.¹⁰⁶

Vaka yönetimi yaklaşımının ana amacı, hem istihdam kurumlarının hem de sosyal yardımlaşma kurumlarının hizmetlerini “önce iş” odaklı vermesini sağlamaktır. İstihdam odaklı vaka yönetimi, kamu istihdam kurumlarından ve belediyelerden gelen üyelerden oluşan bir konsorsiyum tarafından uygulanmaktadır. Sorumluluklar ve alınan bütün kararlar konsorsiyum tarafından verilmektedir.107

Vaka yönetim programının ortaya çıkması, SGB II adı altında sosyal yardımlaşma ve istihdam yardımları arasında gerçekleşen birleşmenin sonuçlarındandır. Bu program, özel işgücü piyasası risk grupları için geliştirilmiş bir yaklaşımdır. Program, risk gruplarını işgücü piyasasına yakınlaştırmak, destek ihtiyaçlarını azaltmak, sürdürülebilir işgücü piyasası entegrasyonunu sağlamak, sosyal yardımları AİPP hizmetleri ile birleştirmek hedeflerini gütmektedir. Bu yaklaşımla, Almanya’da sosyal yardım alan kişilerin sosyal sorunları irdelenmiştir. SGB II öncesinde sosyal yardım alan kişilerin AİPP hizmetlerine erişimi bulunmamaktaydı. Bahse konu birleşmenin ardından, kamu istihdam kurumunun artık risk gruplarını da içine alan yeni bir danışan portföyü ile ilgilenmesi gerekmektedir. Bu da aslında tam olarak vaka yönetimi yaklaşımıdır.108

106 Germany, EU Active Inclusion Report;a.g.m, s.31.

107 Cindoğlu-Arnould; a.g.e., s.118-119.

108

47

Ana hedef grup, uzun süreli işsizlerdir (1 yıldan fazla olan). Bu risk gruplarının işgücü piyasasına entegrasyonu aşamasında karşılaşılan engelleri ortadan kaldırmak için, borç danışmanları, uyuşturucu bağımlılığı danışmanları, eğitim kurumları vb. ortaklar konsorsiyum kararıyla sürece dahil edilmektedir.109

İstihdam odaklı vaka yönetim süreci, kamu istihdam kurumunun birden fazla riski barındıran danışanları seçmesi ile başlamaktadır. Seçilen danışanlar bir vaka yöneticisine atanmaktadır. Örneğin, Nuremberg Bölgesinde danışman başına 75 danışan düşmektedir. Danışman, danışan ile yaptığı görüşmeler sonrasında bireysel sorunları tanımlar. Sonrasında ise hizmetler ve yükümlülüklerle ilgili bir çalışma sözleşmesi hazırlanır. Bunlar bağlayıcı işbirliği anlaşmalarıdır. Kamu istihdam kurumunca sunulan AİPP’lerin tamamı süreç kapsamında uygulanabilmektedir. Vaka yöneticilerinin temel sorumluluğu, sürecin işgücü piyasasına entegrasyonla sonuçlandırılabilmesidir. Ayrıca vaka yöneticisi danışanın irtibat görevlisi görevini de üstlenmektedir. Vaka yöneticileri kamu istihdam kurumu görevlisi olabilir ancak bu bir zorunluluk değildir.110

Sonuç olarak, mevcut deneyim başarılı vaka yönetiminin uygun kurumsal yapılanma, yüksek kaliteli ve kendini adamış vaka yöneticileri ve sınırlı sayıda vaka gerektirdiğini göstermektedir. Bu da vaka yönetimine yeterli kamu yatırımının yapılmasını gerektirmektedir.