Chicago Okulu ve Simgesel Etkileşimcilik

Niceliksel davranışsalcılığın temelleri Chicago okulunun bilimsel pragmatizmi ve sosyoloji alanına dair kent hayatının gündelik pratikleri, grupların günlük hayatta kendilerini ifade biçimlerine dair yürütülen araştırmalarda yatmaktadır. Yani anglo Amerikan seçmen davranışı araştırmaları ekolüne ait çalışmaların özünde pragmatizm ve saf bir bilimselcilik vardır. 1940 sonrası niceliksel seçim dönemi davranış araştırmaları haline gelen bu değişikliğin temelinde sosyoloji ve iletişim alanının disiplin haline gelmesinde araştırmaların yöntembilim problemleri üzerine yoğunlaşması vardır. Geleneksel Chicago Okulu bu süreci; Siyaset Bilimine dair araştırmalarda kullanılan yöntemlerin toplumu anlamlandırmada yetersiz kalması olarak tanımlar. Dönem itibariyle artık teknoloji tarihinin nasıl geliştiği değil toplumun teknoloji araçlarıyla anlamları nasıl ürettiğine dair açıklamaların yapılması

182 _{Aysel Aziz, Toplumsallaşma…a.g.e., s.52.} 183 _{a.g.e., s.52-53.}

-57-

gerekmektedir.184 _{Chicago Okulu sosyoloji disiplinin en önemli merkezlerinden} biridir. Siyaset Biliminde Davranışsalcılık olarak gelişen niceliksel seçim araştırmalarının özünde bu doğrultuda günlük yaşamda belirli grupların ve toplulukların sembolik etkileşimci karakteristikleri üzerine okulun yaptığı araştırmalar bulunur.

Kurucusu olarak George Herber Mead’in gösterildiği sembolik etkileşimcilik sosyal eylemlere topluma ait her bir bireyin yüklediği anlam sonucu toplumu bir araya getiren aktörleri inceleyen sosyal psikoloji yaklaşımıdır. Genel Varsayımları şunlardır; Toplum nesnelere ve eylemlere yüklenmiş anlamlar bütünüdür. Dil ve etnisitenin ifade biçimleri birer sosyal etkinliktir ve bu etkinliklere ait davranış biçimleri niceliksel anlamda önceden tahmin edilebilir çoğunluklar demektir. Dış dünyayı hem somut hem de soyut anlamlandırmaya dair algılamalar ve gerçeklikleri, topluma ait fertlerin teker teker sembolik etkileşime girmesi sonucu niceliksel olarak analiz edilebilir çünkü her fert bu soyut ve somut algılamaları içselleştirmiştir. Fertleri bir araya getiren sosyal sermaye bağlantıları, ferdin toplum, toplumun fert hakkında düşünceleri ve inançları simgesel etkileşimle vücut bulan fonksiyonel ve yapısal anlam içeren sistemlerdir. Dolayısıyla bireyin başkası hakkındaki fikirleri ve öznel yorumları (Neumann buna istatistikvari yeti der) sosyal psikolojinin en anlamlı ve önemli olgusudur. Bilgi veren bir bireysel davranma biçimi, kişinin tutumuyla özdeşleştirdiği zihnindeki anlamlar ve etiketler, imgelemler tarafından yönlendirilir.185 “Bu nedenle toplumun kurumları, toplumun bireysel üyelerinin, başkalarının bu faaliyetlere yönelik tutumlarını alarak, yeterli ve sosyal hareket edebilecek şekilde organize edilmiş grup veya sosyal aktivite formlarıdır”.186

İmgelerin yansıması olan semboller bir araya gelerek kültürü oluşturur. Kitle iletişim aracı ise kültürün taşıyıcısı konumundadır. Sembolik, semiyotik göstergebilim araştırmaları; toplumun kültürel sembol takasında önemli bir yeri bulunan kitle iletişim araçlarının ayrı bir algılamalar bütünü ve gerçekliği olduğunun altını çizer. Kitle iletişim aracı günlük gerçek yaşamda toplumun ürettiği semboller ve anlamların bir sunumudur. Bu simgesel etkileşim dünyası zihinlerde üretilen anlamların kitlesel olarak üretildiği alandır. Göstergebilim ve kültürel göstergeler, semboller dünyası kitlelerin bir araya gelerek ürettiği zihinlerdeki Lippman’ın deyişiyle kafamızın içindeki resimlerin ürettiği gerçekliği niceliksel olarak

184 _{Erol Mutlu, a.g.e., s.54-55.} 185 _{Erol Mutlu,a.g.e., s.197-198.}

186 _{George Herbert Mead, George Herbert Mead on Social Psychology, University of Chicago Press,}

-58-

anlamlandırmaya çalışır.187 _{Kültürel göstergeler araştırmalarını yürütenler sembol} alışverişinde etkili olan iletişim araçlarının kendine ait bir gerçekliği olduğunu ileri sürerler. Bu noktada sorulması gereken soru şudur; Sosyal paylaşım ağlarında çoğunlukla görülen sosyal medya akımları, mesajlaşma uygulamalarında kullanılan emojiler ve teknoloji tabanlı yeni emoticon dili simgesel etkileşime dair bir kültür biçimini nasıl belirliyor? Çünkü Öğrenme olgusunun deneyimleme ile olması ezberini bozan kitle iletişim araçları radyo ve televizyondur. Sembollerin şifrelendiği bir gözlemleme yoluyla öğrenme kişilik özellikleri açısından birbirinden farklı birçok kişiye aynı içeriği aktarabilir. Böylece öğrenmenin yaparak yeniden biçimlendiği fakat gözlem yoluyla da sembollerden öğrenilebildiği de kanıtlanmıştır. Gözlem ve deneyim yoluyla öğrenmenin toplumsal hayattaki karşılığında gözlem yoluyla öğrenme sembolik etkileşimle açıklanabilir. Simgeler birey, toplum ve sosyal psikoloji üzerine önemli ipuçları verir. Bireyin de kitle iletişim araçlarında gördüğü her simgesel içerikten etkilenmesi yaşanan bir vakadır. Benzer söylemle, sosyal psikolojinin gerçekliğe dair fotoğrafları (imajlar, imgeler, semboller) ne kadar çok üretilirse sosyal öğrenme de o denli fazla olacaktır. Dolayısıyla yeni medya üretilen öğrenme sembollerinin bu perspektifle incelenmesi gerekir. İmge ve sembol anlamında bir bilginin grafi ile aktarılması sözle aktarımından daha kolaydır. Bu aktarım biçimi dikkati odaklama da ve yönlendirmede daha güçlüdür. İnsanlar çocukluk ve yetişkinlik dönemlerinde sözlü, yazılı veya resim yoluyla aktarılan bilgilere aynı ölçüde dikkat toplamaz. İmge ve sembolün sunumu bilince dair bilgi birikimini gerektiren bir süzgeç gerektirebilir. Gözlemcinin (mesaj alıcı) mefhumlara ve simgelere dair seçici algı yeteneği yeterli değilse, dikkat odağı davranışlarında toplanacak ve bilinçdışı tutumlar sergileyecektir.188

Bu; çocukluk çağında bir öğrencinin örneğin; psikodrama veya tiyatral yolla öğrenmesinin, sözlü ya da yazılı öğrenmesinden kolay olmasına benzer. Yetişkinlerde de öğrenme ve deneyimleme zamanı simülakrlarla şekillendirilebilir. Milliyetçilikle etnik kimlik arasındaki sembolik etkileşime dair araştırmalar, etno sembolcülük kültürel göstergeler ve simgesel etkileşimin varsayımlarıyla benzeşir. Toplum bilinçaltına dair anlam dünyasını sembollerle ifade eder. Sosyal psikolojiye dair bir imgeyi tanıyabilmek o toplumun anlam dünyasıyla ilgili önsezileri güçlendirir. Toplumun çoğunluğu bunu farkında olmadan yapar. Fakat Mead’in varsayımlarında belirttiği gibi fert fert birleşen semboller bir sosyal etkileşim halini alır. Sembollerin

187 _{Konca Yumlu,a.g.e.,s.108.}

-59-

taşıyıcısı olan hâkim kitle iletişim aracından üretilen Propaganda şekillerinin bu noktada anlaşılması gerekmektedir.