Konya’daki medya okuryazarlığı dersini alan 10 okulda gerçekleştirilen saha araştırmasının bulguları incelenmeden önce, söz konusu araştırmanın yöntemine ilişkin bilgiler yukarıda ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu bölümde ise toplamda 513 katılımcı arasında yapılan yüz yüze anket sonuçları değerlendirilmiştir.
3.2.1. Katılımcıların Sosyo-Demografik Özellikleri
Araştırmaya katılan öğrencilerin sosyo-demografik özelliklerinin dağılımı, frekans analiziyle ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu bölümde onlara; cinsiyet, yaş, anne-babalarının eğitim durumu ve ailenin aylık gelir düzeyi, hangi okulda ve
135 kaçıncı sınıfta okudukları, medya okuryazarlığı dersini alıp almama durumları gibi çeşitli sorular sorularak, örneklem içerisinde yer alan öğrencilerin sosyo-demografik özellikleri belirlenmiştir. Bu bağlamda aşağıdaki tablolarda katılımcılara ait veriler bulunmaktadır.
Tablo-1 Katılımcıların Cinsiyete Göre Dağılımı
Cinsiyet Sayı Yüzde Geçerli Yüzde
Kız 246 48,0 48,0
Erkek 267 52,0 52,0
Toplam 513 100,0 100,0
Araştırmaya katılan ilköğretim öğrencilerinin cinsiyet dağılımları frekans analizi ile ortaya konulmuştur. Yukardaki tablo, örneklem içerisindeki öğrencilerin cinsiyet dağılımını göstermektedir. Tabloda görüldüğü üzere cinsiyet sorusu öğrencilerin hepsi tarafından cevaplanmıştır. Buna göre 513 katılımcının yüzde 48,0’ı (246 kişi) kız öğrencilerden, yüzde 49,6’sı (267 kişi) erkek öğrencilerden oluşmaktadır. Sonuçlar incelendiğinde kız ve erkek katılımcıların oranının birbirine yakın olduğu görülmektedir.
Tablo-2 Katılımcıların Yaşa Göre Dağılımı
Katılımcıların Yaşı Sayı Yüzde Geçerli Yüzde
12 7 1,4 1,4 13 212 41,3 41,3 14 247 48,1 48,1 15 44 8,6 8,6 16 3 ,6 0,6 Toplam 513 100,0 100,0
Yaşla ilgili sorunun herkes tarafından cevaplandığı görülmektedir. Tabloya göre; araştırmaya katılan öğrencilerin yüzde 1,4’ü (7 kişi) 12, yüzde 41,3’ü (212 kişi) 13, yüzde 48,1’i (247 kişi) 14, yüzde 8,6’sı (44 kişi) 15, Yüzde 0,6’sı (3 kişi) 16 yaşındadır. Çıkan sonuca göre katılımcıların büyük bölümünü yüzde 41,3 oranıyla 13 yaşındaki öğrencilerin oluşturduğu belirlenmiştir.
136 Tablo-3 Katılımcıların Annelerinin Eğitim Düzeyine Göre Dağılımı
Annenin Eğitim
Düzeyi Sayı Yüzde Geçerli Yüzde
Okuryazar Değil 16 3,1 31,1 Okuryazar 10 1,9 1,9 İlkokul 193 37,6 37,6 Ortaokul 146 28,5 28,5 Lise 95 18,5 18,5 Üniversite 44 8,6 8,6 Lisansüstü 9 1,8 1,8 Toplam 513 100,0 100,0
Yukarıda katılımcı öğrencilerin annelerinin eğitim düzeyiyle ilgili yüzdelik dağılımın yer aldığı tablo bulunmaktadır. Annelerin eğitim düzeyini ortaya koyan bu dağılımda öne çıkan eğitim düzeyi; yüzde 37,6 (193 kişi) ile ilkokuldur. Eğitim düzeyi içerisinde en az orana sahip olan ise Lisansüstü eğitimdir. Annelerin sadece yüzde 1,8’i (9 kişi) lisansüstü eğitim düzeyine sahiptir. Buna göre katılımcıların yüzde 3,1’inin (16 kişi) annesi okuryazar değil, yüzde 1,9’u (10 kişi) okuryazar, yüzde 37,6’sı (198 kişi) ilkokul mezunu, yüzde 28,5’i (146 kişi) ortaokul mezunu, yüzde 18,5’i (95 kişi) lise mezunu, yüzde 8,6’sı (44 kişi) üniversite mezunudur.
Tablo-4 Katılımcıların Babalarının Eğitim Düzeyine Göre Dağılımı Babanın Eğitim
Düzeyi Sayı Yüzde Geçerli Yüzde
Okuryazar Değil 3 0,6 0,6 Okuryazar 12 2,3 2,3 İlkokul 135 26,3 26,3 Ortaokul 113 22,0 22,0 Lise 129 25,1 25,1 Üniversite 101 19,7 19,7 Lisansüstü 20 3,9 3,9 Toplam 513 100,0 100,0
137 Yukarıda katılımcı öğrencilerin babalarının eğitim düzeyiyle ilgili yüzdelik dağılımın yer aldığı tablo bulunmaktadır. Babaların eğitim düzeyini ortaya koyan bu dağılımda öne çıkan eğitim düzeyi yüzde 26,3 (135 kişi) ile ilkokuldur. Eğitim düzeyi içerisinde en az orana sahip olan ise okuryazar değil seçeneğidir. Babaların sadece yüzde 0,6’sı (3kişi) okuryazar değildir. Buna göre katılımcıların yüzde 2,3’ü (12 kişi) okuryazar, yüzde 26,3’ü (135 kişi) ilkokul mezunu, yüzde 22,0’ı (113 kişi) ortaokul mezunu, yüzde 25,1’i (129 kişi) lise mezunu, yüzde 19,7’si (101 kişi) üniversite mezunu, yüzde 3,9’u (20 kişi) ise lisansüstü eğitim seviyesine sahiptir. Anne ve babaların eğitim düzeyleri karşılaştırıldığında, babaların annelere oranda eğitim seviyelerinin yüksek olduğu saptanmıştır.
Tablo-5 Katılımcıların Sınıflara Göre Dağılımı
Sınıflar Sayı Yüzde Geçerli Yüzde
7. sınıf 233 45,5 45,4
8. sınıf 280 54,6 54,6
Toplam 513 100,0 100,0
Yukarıdaki tablo katılımcıların sınıflara göre dağılımını göstermektedir. Tabloya göre katılımcıların yüzde 45,5’i 7. Sınıfta, yüzde 54,6’sı da 8. Sınıfta eğitim görmektedir. Sonuçlar incelendiğinde katılımcıların sınıflara göre dağılımının benzerlik gösterdiği görülmektedir.
Tablo-6 Katılımcıların Ailelerinin Aylık Ortalama Gelir Düzeyi
Gelir Düzeyi Sayı Yüzde Geçerli Yüzde
500 TL’den daha az 11 2,1 2,2 501 – 1000 TL arası 104 20,3 21,1 1001 – 2000 TL arası 220 42,9 44,7 2001 – 4000 TL arası 112 21,8 22,8 4001 TL ve üzeri 45 8,8 9,1 Toplam 492 95,9 100,0 Cevapsız 21 4,1 GENEL TOPLAM 513 100,0
138 Aylık gelir kategorilendirildiğinde; katılımcıların yüzde 2,1’i (11 kişi) 500 TL’den az, yüzde 20,3’ü (104 kişi) 501-1000 TL, yüzde 42,9’u (220 kişi) 1001 – 2000 TL, yüzde 21,8’i (112 kişi) 2001- 4000 TL, yüzde 8,8’i ise (45 kişi) 4001 TL ve üzeri gelire sahiptir. Katılımcıların yüzde 4,1’i bu soruyu boş bırakmıştır. Sonuçlar incelendiğinde; 1001-2000 TL arasında aylık gelire sahip olanların yüzde 42,9’la çoğunluğu oluşturduğu görülmektedir.
Tablo-7 Katılımcıların Eğitim Gördükleri Okullara Göre Dağılımı
Okullar Sayı Yüzde
Mareşal Mustafa Kemal Ortaokulu 53 10,3
Kazım Özenç Seçen Ortaokulu 51 9,9
Necip Fazıl Kısakürek Ortaokulu 56 10,9
Cumhuriyet Mah. Ahmet Haşhaş Ortaokulu 52 10,1
Mustafa Bülbül Ortaokulu 63 12,3
Mahmut Şevket Paşa Ortaokulu 60 11,7
İbrahim Sulhiye Kamanlı Ortaokulu 11 2,1
Karatay Hürriyet Ortaokulu 42 8,2
Vali Necati Çetinkaya Ortaokulu 77 15,0
Saraçoğlu Ahmet Haşhaş Ortaokulu 48 9,4
Toplam 513 100,0
Katılımcıların okullara göre dağılımını gösteren betimleyici istatistik sonuçlarına bakıldığında oranlarının birbirine yakın olduğu görülmektedir. Seçilen okullar içerisinde ankete en fazla katılımcının olduğu okul yüzde 15,0 (77 kişi) ile Vali Necati Çetinkaya Ortaokulu iken, en az katılımcının olduğu okul ise yüzde 2,1 (11 kişi) ile İbrahim Sulhiye Kamanlı Ortaokulu’dur. Seçilen okullarda araştırmaya katılacak öğrenci sayısı; sınıfların mevcut öğrenci kapasitesi, ders yoğunluk durumu gibi çeşitli nedenler sonucunda araştırma esnasında belirlenmiştir.
139 3.2.2. Katılımcıların Medyaya Yönelik Düşüncelerine İlişkin Bulgular
Araştırmaya katılan ortaokul öğrencilerinin medyaya yönelik düşüncelerini öğrenmek için onlara bir takım sorular sorulmuştur. İlk aşamada medyayla ilgili 11 tanım verilerek onlara katılıp katılmama derecesi ölçülmüştür. Katılımcılara yöneltilen medya kullanım sıklığı, medya kullanım nedeni ve kitle iletişim araçlarına duyulan güven notu araştırma kapsamında öğrenilmek istenilen bilgiler arasında yer alır. Elde edilen bilgiler ışığında araştırmanın çerçevesini oluşturacak şekilde cinsiyete göre ve dersi alan ve almayan öğrencilere göre bir farklılığın olup olmadığı ortaya koymaya çalışılmıştır.
3.2.2.1. Katılımcıların Medya Kullanım Sıklığına İlişkin Bulgular
Araştırmaya katılan öğrencilerin medya kullanım sıklığını ortaya koymak için bu bölümdeki sorular yöneltilmiştir. Araştırma sonunda elde edilen bulgular katılımcıların hangi kitle iletişim araçlarını hangi sıklıkta kullandıklarını göstermektedir.
Tablo-8 Katılımcıların Medya Kullanım Sıklığı Ortalaması
N En Düşük En Yüksek Standart Sapma Televizyon 513 1 5 4,04 1,17 İnternet 513 1 5 3,46 1,42 Sosyal Medya 513 1 5 3,43 1,56 Radyo 513 1 5 2,01 1,32 Dergi 513 1 5 1,96 1,09 Gazete 513 1 5 1,77 1,04
Tabloda katılımcıların medya kullanım sıklığı ortalamasına yer verilmiştir. Tablodan da anlaşılacağı üzere katılımcı öğrenciler yukarıda sıralanan kitle iletişim araçları içerisinde en fazla televizyon (=4.04) izlemektedir. Televizyonu internet (=3.46) interneti ise sosyal medya (=3.43) takip etmektedir. 4.sırada ise radyo
140 iletişim araçlarına oranda daha az tercih ettiği görülmektedir. Bu sonuçlara göre katılımcılar tarafından en fazla tercih edilen kitle iletişim aracının televizyon, en az tercih edilen kitle iletişim aracının ise gazete olduğu ortaya çıkmaktadır.
Tablo-9 Cinsiyete Göre Haftalık Medya kullanımındaki Farklılık Cinsiyet N SD t-value sig Televizyon Kız 246 3,87 1,22 -3,25 ,001 Erkek 267 4,20 1,10 Gazete Kız 246 1,71 ,96 -1,427 ,154 Erkek 267 1,84 1,10 İnternet Kız 246 3,28 1,46 -2,90 ,004 Erkek 267 3,64 1,36 Radyo Kız 246 2,07 1,39 1,07 ,282 Erkek 267 1,95 1,25 Sosyal Medya Kız 246 3,15 1,60 -3,85 ,000 Erkek 267 3,68 1,49 Dergi Kız 246 2,16 1,15 3,93 ,000 Erkek 267 1,78 1,01
Yukarıdaki tablo katılımcıların cinsiyete göre medya kullanım sıklığında oluşan istatistiki farklılığı ortaya koymaktadır. Tabloda görüldüğü üzere, katılıcıların cinsiyeti ile televizyon, internet, sosyal medya ve dergi kullanımı arasında anlamlı farklılık vardır. Buna göre erkekler ( =4,20) kızlardan ( =3,87) daha fazla süre televizyon izlemektedir (t=-3,35; sd.=511; p<,05). Yine Erkekler ( =3,64) kızlara
( =3,28) oranla daha fazla internet kullanmaktadır (t=2,90; sd.=511; p<,05). Sosyal
medya kullanımında da erkeklerin ( =3,68) kızlardan ( =3,15) sayıca fazlalılığı
dikkati çekmektedir (t=-3,85; sd.=511; p<,05). Dergi okumada görülen farklılaşmada da kızlar ( =2,16) erkeklerden ( =1,78) daha fazla dergi okumaktadır(t=-3,93; sd.=511; p<,05). Tabloda görüldüğü üzere gazete okuma ve radyo dinleme ile cinsiyet arasında anlamlı bir farklılaşma bulunmamakatadır. Ancak genel olarak değerlendirildiğinde medya kullanımı ve cinsiyet arasında anlamlı farklılık ortaya çıkmaktadır. Böylece araştırmanın ilk hipotezi doğrulanmıştır.
141
Hipotez 1: Katılımcıların cinsiyete göre medya kullanım sıklığı anlamlı bir farklılık
göstermektedi.
Tablo-10 Medya Okuryazarlığı Dersini Alma Durumuna Göre Medya Kullanımındaki Farklılık
Medya Okuryazarlığı Dersi Alıyor musunuz?
N SD t-value sig Televizyon Evet 317 4,03 1,20 -,420 ,657 Hayır 196 4,08 1,14 Gazete Evet 317 1,84 1,08 1,90 0,57 Hayır 196 1,67 ,96 İnternet Evet 317 3,59 1,39 2,50 ,013 Hayır 196 3,28 1,45 Radyo Evet 317 2,05 1,34 ,981 ,327 Hayır 196 1,93 1,28 Sosyal Medya Evet 317 3,50 1,55 1,38 ,168 Hayır 196 3,32 1,59 Dergi Evet 317 1,95 1,08 -,372 ,710 Hayır 194 1,98 1,12
Yukarıdaki tablo katılımcıların medya okuryazarlığı dersini alma durumuna göre medya kullanım sıklıklarında oluşan istatistiki farklılığı ortaya koymaktadır. Tabloya göre katılıcıların medya okuryazarlığı dersi alıp almamalarıyla internet kullanımı arasında anlamlı farklılaşma olduğu görülmektedir. Katılımcılar arasında diğer kitle iletişim araçlarının kullanımında anlamlı farklılık bulunmamaktadır. Medya okuryazarlığı dersini alanlar ( =3,59) almayanlara ( = 3,27) göre daha
fazla internet kullanmaktadır (t=2,30;sd.=511;p<,05). Veriler genel olarak değerlendirilecek olursa, medya okuryazarlığı dersini alma durumunun kitle iletişim araçları kullanım sıklığında anlamlı bir farklılaşmaya neden olmadığı sonucuna ulaşılabilir. Verilerden Hipotez-2’nin reddedildiği sonucuna varılabilir.
Hipotez 2: Katılımcıların medya okuryazarlığı dersi alıp olmama durumlarına göre
142 3.2.2.2. Katılımcıların Medyaya Yönelik Düşüncelerinin Tanımlanması
Araştırma katılımcılarının medyaya yönelik düşüncelerini tanımlanmasıyla cinsiyet ve medya okuryazarı olma arasında anlamlı bir farklılaşma olup olmadığını ortaya koymak için bağımsız örneklem t testi uygulanmıştır. Analiz sonuçları aşağıda tablolar halinde verilmektedir.
Tablo-11 Katılımcıların Medyaya Yönelik Düşüncelerinin Tanımlanması
Yargılar N En
Düşük
En Yüksek
SD
Tv program seçiminde akıllı işaretler
belirleyici olmaktadır 513 1 5 3,93 1,25
Yayınlanan reklamlar insanları
tüketmeye yönlendirmektedir. 513 1 5 3,48 1,21
Medya doğru ve güvenilir bilgiler
sunar. 513 1 5 3,58 1,03
Medya bilgilendirmekten ziyade, eğlendirmeye yönelik yayın yapmaktadır.
513 1 5 1,18 1,11
Medyada olaylar abartılarak
yansıtılmaktadır 513 1 5 3,15 1,19
Medya aile içerisindeki iletişimi
olumsuz etkiler 513 1 5 1,10 1,34
Medya yayınlarında insanlarında insanların özel hayatına saygı gösterir
513 1 5 3,02 1,32
Medyada sunulan içerik tarafsızdır. 513 1 5 2,86 1,15 Medya toplumun geleneklerine
uygun yayın yapmaz 513 1 5 2,68 1,14
Medya insanları saldırganlığa ve
şiddete yöneltir 513 1 5 2,66 1,33
Medya ürünleri kurgusaldır gerçeği
yansıtmaz 513 1 5 2,64 1,16
Tablo katılımcıların medyaya yönelik düşüncelerini göstermektedir. Buna göre öğrenciler en fazla “TV program seçiminde akıllı işaretler belirleyici olmaktadır” ( =3,39) ifadesine katılmaktadır. İkinci olarak “Medya doğru ve güvenilir bilgiler
sunar” ( =3,58), üçüncü olarakta “Yayınlanan reklamlar insanları tüketmeye yönlendirmektedir” (3,48) yargılarına katılmaktadırlar. Öğrencilerin en az katıldığı
143 iki ifade sırasıyla; “Medya bilgilendirmekten ziyade, eğlendirmeye yönelik yayın yapmaktadır” ( =1,18), “Medya aile içerisindeki iletişimi olumsuz etkiler”
( =1,10).
Tablo-12 Cinsiyete Göre Medyaya Yönelik Düşüncelerin Tanımlanması Yargılar N SD t-value sig Medya doğru ve güvenilir bilgiler
sunar
Kız 246 3,34 ,96746
-,361 ,718 Erkek 267 3,37 1,09
Medyada sunulan içerik tarafsızdır Kız 246 2,91 1,16
885 ,376 Erkek 267 2,82 1,15
Medya yayınlarında insanların özel hayatlarına saygı gösterir
Kız 246 2,99 1,27
-486 ,627 Erkek 267 3,04 1,36
Medya insanları saldırganlığa ve şiddete yöneltmektedir.
Kız 246 2,59 1,28
1,09 ,273 Erkek 267 2,72 1,37
Medya bilgilendirmekten ziyade eğlendirmeye yönelik yayın yapmaktadır
Kız 246 3,22 1,06
,787 ,431 Erkek 267 3,14 1,16
Medya toplumun geleneklerine uygun yayın yapmaz
Kız 246 2,62 1,08
1,10 ,270 Erkek 267 2,73 1,20
Medya ürünleri kurgusaldır, gerçeği yansıtmaz
Kız 246 2,67 1,13
,701 ,484 Erkek 267 2,60 1,18
Medyada olaylar abartılarak yansıtılmaktadır
Kız 246 3,04 1,10
-2,09 ,037 Erkek 267 3,26 1,26
Yayınlanan reklamlar insanları tüketmeye yönlendirir
Kız 246 3,54 1,16
1,02 ,305 Erkek 267 3,43 1,25
Medya aile içindeki iletişimi olumsuz yönde etkiler
Kız 246 3,05 1,30
-,844 ,399 Erkek 267 3,15 1,39
TV program seçiminde akıllı işaretler belirleyici olmaktadır.
Kız 246 3,00 1,11
1,28 ,198 Erkek 267 3,86 1,37
Tablo katılımcıların cinsiyet ile medyaya yönelik düşünceleri arasındaki istatistiki farklılaşmayı göstermektedir. Buna göre Katılımcıların cinsiyet ile sadece “Medyada olaylar abartılarak yansıtılmaktadır” ifadesinde anlamlı farklılık olduğu görülür. Bu sonuca göre erkeklerin (=3,26), kızlara ( =3,04) oranla medyanın
144 verdiği bilgilerin doğruluğuna daha az güvendiği düşünülebilir (t=,037; sd.=511; p<,05). Diğer sorularda cinsiyete göre anlamlı farklılık yoktur. Genel olarak yakın cevaplar verilmiştir. Hipotez-3 reddedilmiştir.
Hipotez 3: Katılımcıların cinsiyete göre medyaya yönelik düşünceleri anlamlı
farklılık göstermektedir.
Tablo-13 Medya Okuryazarlığı Dersini Alıp Almama Durumlarına Göre Medyaya Yönelik Düşüncelerin Tanımlanması
Yargılar N SD t-value Sig
Medya doğru ve güvenilir bilgiler sunar
Evet 317 3,36 1,05
,114 ,909 Hayır 196 3,35 1,00
Medyada sunulan içerik tarafsızdır Evet 317 3,79 1,22
-1,72 ,085 Hayır 196 2,97 1,04
Medya yayınlarında insanların özel hayatlarına saygı gösterir
Evet 317 2,97 1,32
-,948 ,343 Hayır 196 3,09 1,32
Medya insanları saldırganlığa ve şiddete yöneltmektedir.
Evet 317 2,64 1,31
-,237 ,813 Hayır 196 2,67 1,36
Medya bilgilendirmekten ziyade eğlendirmeye yönelik yayın yapmaktadır
Evet 317 3,23 1,08
1,27 ,203 Hayır 196 3,10 1,16
Medya toplumun geleneklerine uygun yayın yapmaz
Evet 317 2,71 1,13
,818 ,414 Hayır 196 2,62 1,16
Medya ürünleri kurgusaldır, gerçeği yansıtmaz
Evet 317 2,64 1,15
,055 ,957 Hayır 196 2,63 1,18
Medyada olaylar abartılarak yansıtılmaktadır
Evet 317 3,15 1,20
-,127 ,899 Hayır 196 3,16 1,19
Yayınlanan reklamlar insanları tüketmeye yönlendirir
Evet 317 3,50 1,15
,506 ,613 Hayır 196 3,44 1,30
Medya aile içindeki iletişimi olumsuz yönde etkiler
Evet 317 3,07 1,34
-,698 ,486 Hayır 196 3,15 1,35
TV program seçiminde akıllı işaretler belirleyici olmaktadır.
Evet 317 3,89 1,25
-,940 ,348 Hayır 196 4,00 1,25
145 Medya okuryazarlığı dersini almanın medyaya yönelik düşünceleri etkileyip etkilemediğini belirlemek için t- testi uygulanmıştır. Tablodaki veriler doğrultusunda şu yorumu yapmak mümkündür. Okullarda verilen medya okuryazarlığı dersi öğrencilerin medyaya yönelik olarak algılarında herhangi bir farklılığa neden olmamaktadır. Hipotez-4 reddedilmiştir.
Hipotez 4: Katılımcıların medya okuryazarlığı dersi alıp almamaları medyaya
yönelik düşüncelerinde farklılığa neden olmaktadır.
3.2.2.3. Katılımcıların Medya Kullanım Nedenine İlişkin Bulgular
Çalışma kapsamında ortaya konulmaya çalışılan konulardan biri de öğrencilerin medya kullanım nedenleri ve bu nedenlerin cinsiyet ve medya okuryazarı olma durumuna göre değişip değişmediğidir. Araştırma sonunda elde edilen sonuçlar aşağıda tablolaştırılarak verilmiştir.
Tablo-14 Katılımcıların Medya Kullanım Nedeninin Ortalaması
Medya Kullanım Nedeni N En
Düşük En
Yüksek SD
Bilgi edinmek için 513 1 5 3,96 ,99651
Günlük gelişmeleri takip 513 1 5 3,90 1,04
Eğlenmek için 513 1 5 3,69 1,28
Boş zaman değerlendirmek için 513 1 5 3,61 1,26
Hayal dünyamı genişlettiği için 513 1 5 3,01 1,34
Alışkanlık haline geldiği için 513 1 5 2,86 1,40
Yapacak daha iyi bir işim olmadığı için 513 1 5 2,30 1,27 Ailemle bir arada olmamı sağladığı için 513 1 5 2,18 1,29
Tabloda katılımcıların medya kullanım nedenlerini gösteren istatistik verilere yer verilmektedir. Medya kullanım nedeni olarak bilgi edinmek, günlük gelişmeleri takip etmek, eğlenmek, boş zaman değerlendirmek ön plana çıkarken; medya kullanımın hayal dünyasını genişletmesi, alışkanlık haline gelmesi, yapılacak daha iyi bir işin olmaması ve aileyle bir arada olunmasını sağlaması gibi nedenler son
146 sıralarda yer alır. Tabloda yer alan bilgi edinmek ( =3,96) seçeneği medya kullanım
nedenleri arasında en önemli neden olarak gösterilebilir. İkinci sırada ( =3,90)
aritmetik ortalama ile günlük gelişmeleri takip etmek yer alır. Medya kullanım nedenleri arasında en az önemsenen nedenler ise “yapacak daha iyi bir işim olmadığı için” ( =2,30), “ailemle bir arada olmamı sağladığı için” ( =2,18) seçenekleridir.
Tablo sonuçları yorumlanacak olursa öğrencilerin medyadan bilgi edinmek için yararlandıkları ancak; aileyle bir arada olmak için medyanın fazla tercih edilmediği sonucuna varılabilir.
Tablo-15 Katılımcıların Cinsiyete Göre Medya Kullanım Nedenindeki Farklılık
Medya Kullanım Nedeni Cinsiyet N SD t-value sig
Bilgi edinmek için
Kız 246 3,98 ,89883
,368 ,713 Erkek 267 3,95 1,08
Günlük gelişmeleri takip etmek için
Kız 246 3,91 ,96124
,254 ,800 Erkek 267 3,89 1,12
Boş zaman değerlendirmek için
Kız 246 3,58 1,25
-,356 ,722 Erkek 267 3,62 1,26
Hayal dünyamı genişlettiği için
Kız 246 2,94 1,33
-1,14 ,255 Erkek 267 3,07 1,35
Yapacak daha iyi bir işim olmadığı için
Kız 246 2,19 1,22
-1,86 ,063 Erkek 267 2,40 1,31
Ailemle bir arada olmamı sağladığı için
Kız 246 2,02 1,19
-2,76 ,006 Erkek 267 2,33 1,35
Alışkanlık haline geldiği için
Kız 246 2,71 1,38 -2,32 ,021 Erkek 267 3,00 1,41 Eğlenmek için Kız 256 3,80 1,12 1,88 0,60 Erkek 267 3,59 1,41
Tabloda katılımcıların cinsiyete göre medya kullanım nedenindeki farklılığı gösteren istatistiki sonuçlara yer verilmiştir. Buna göre; tabloda gösterilen 3 nedene katılmanın cinsiyet ile farklılaştığı görülmektedir. Bunlar; “Ailemle bir arada olmamı sağladığı için”, “Alışkanlık haline geldiği için”, “Eğlenmek için” seçenekleridir.
147
( =2,02) oranla daha fazla katılmaktadır (t=-2,76; sd.=511; p<,05). Alışkanlık
haline geldiği için ifadesine yine erkeklerin ( =3,00) katılımı kızlardan ( =2,71) daha fazla olmuştur (t=-2,32; sd.=511; p<,05). Eğlenmek için ifadesindeki farklılıkta kızlar ( =3,80) erkeklere ( =3,59) oranla ön plana çıkmaktadır (t=1,88; sd.=511; p<,05). Bilgi edinmek için, günlük gelişmeleri takip etmek için, boş zaman değerlendirmek için, hayal dünyamı genişlettiği için ve yapacak daha iyi bir işim olmadığı için nedenlerinin cinsiyet ile herhangi bir farklılaşma göstermediği belirlenmiştir. Hipotez-5 kısmen doğrulanmıştır.
Hipotez 5: Katılımcıların cinsiyete göre medya kullanım nedenleri anlamlı farklılık
göstermektedir.
Tablo-16 Katılımcıların Medya Okuryazarlığı Dersi Alıp Almama Durumlarına Göre Medya Kullanım Nedenindeki Farklılık
Medya Kullanım Nedeni Cinsiyet N SD t-value sig
Bilgi edinmek için
Evet 317 3,97 ,996
,228 ,820 Hayır 196 3,95 ,998
Günlük gelişmeleri takip etmek için
Evet 317 3,96 1,00
1,61 ,160 Hayır 196 3,81 1,10
Boş zaman değerlendirmek için
Evet 317 3,68 1,23
1,77 ,077 Hayır 196 3,48 1,30
Hayal dünyamı genişlettiği için
Evet 317 2,98 1,31
-,697 ,486 Hayır 196 3,06 1,38
Yapacak daha iyi bir işimi olmadığı için
Evet 317 2,29 1,30
-,154 ,878 Hayır 196 2,31 1,22
Ailemle bir arada olmamı sağladığı için
Evet 317 2,20 1,30
,400 ,690 Hayır 196 2,15 1,26
Alışkanlık haline geldiği için
Evet 317 2,79 1,42 -1,44 ,150 Hayır 196 2,97 1,38 Eğlenmek için Evet 317 3,68 1,24 -,140 ,889 Hayır 196 3,70 1,35
148 Katılımcıların medya okuryazarlığı eğitimi alıp almamalarının medya kullanım nedeninde herhangi bir farklılığa neden olup olmadığı ortaya koymak için bağımsız iki örneklem t testi uygulanmıştır. Medya kullanım nedeniyle ilgili katılımcılara yöneltilen sorulardan elde edilen veriler incelendiğinde, medya eğitimi almanın medya kullanım nedeninde herhangi anlamlı bir farklılaşmaya neden olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Bilgi edinmek için (t=,228; sd.=511; p>,05), günlük gelişmeleri takip etmek için (t=1,61; sd.=511; p>,05), boş zaman değerlendirmek için (t=1,77; sd.=511; p>,05), hayal dünyamı genişlettiği için (t=-,697; sd.=511; p>,05), yapacak daha iyi bir işimi olmadığı için (t=-,154; sd.=511; p>,05) ailemle bir arada olmamı sağladığı için (t=,400; sd.=511; p>,05), alışkanlık haline geldiği için (t=- 1,44; sd.=511; p>,05), eğlenmek için (t=-,140; sd.=511; p>,05). Hipotez-6 reddedilmiştir.
Hipotez 6: Araştırmaya katılanların medya okuryazarlığı eğitimi alıp olmama
durumları medya kullanım nedeninde farklılığa neden olmaktadır.
3.2.2.4. Katılımcıların Kitle İletişim Araçlarına Verdiği Güven Bulguları
Araştırmaya katılan öğrencilerin kitle iletişim araçlarına duydukları güveni ve bu güvenin cinsiyet ile medya okuryazarı olup olmama durumuyla farklılaşıp farklılaşmadığını ortaya koymak için bağımsız örneklem t testi uygulanmıştır.
Tablo-17 Katılımcıların Kitle İletişim Araçlarına Verdiği Güven Notu İstatistiği Kitle İletişim Araçları N En Düşük En Yüksek SD
İnternet 513 1 10 6,57 3,05 Televizyon 513 1 10 6,17 2,67 Gazete 513 1 10 5,94 2,73 Sosyal Medya 513 1 10 5,88 3,26 Radyo 513 1 10 5,49 2,72 Dergi 513 1 10 5,10 2,85
Araştırmaya katılanlara 1 ile 10 arasında değişen bir skala (1: Hiç güvenmem, 10:Çok güvenirim) üzerinde kitle iletişim araçlarına verdikleri güven notu sorulmuştur. Katılımcıların verdiği cevaba istinaden, kitle iletişim araçlarına verilen
149 güven notu istatistikleri incelendiğinde; söz konusu soruyu katılımcıların tamamının cevaplandırdığı ve soruya katılımcıların en düşün 1, en yüksek 10 puan verdikleri görülmektedir. Sonuçlar incelendiğinde kitle iletişim araçları içerisinde katılımcıların en çok güvendiği kitle iletişim aracının irnetnet ( =6,57) olduğu tespit edilmiştir.
İnterneti televizyon ( =6,17) gazete ( =5,94) ve sosyal medya ( =5,58) takip
etmektedir. Katılımcıların en az güven notu verdikleri kitle iletişim araçları ise radyo ( = 5,49) ve dergidir ( = 5,10). Katılımcıların kitle iletişim araçlarına orta düzeyde güvendikleri sonucuna varılabilir.
Tablo-18 Cinsiyete Göre Kitle İletişim Araçlarına Duyulan Güven Farklılığı
Kitle İletişim Araçları Cinsiyet N SD t-value sig
Gazete Kız 246 6,08 2,66 1,16 ,246 Erkek 267 5,80 2,78 Televizyon Kız 246 5,98 2,61 -1,49 ,136 Erkek 267 6,34 2,72 Radyo Kız 246 5,64 2,70 1,20 ,228 Erkek 267 5,35 2,73 Dergi Kız 246 5,59 2,84 3,77 ,000 Erkek 267 4,65 2,80 İnternet Kız 246 6,30 3,11 -1,89 ,059 Erkek 267 6,82 2,98 Sosyal medya Kız 246 5,73 3,22 -1,34 ,302 Erkek 267 6,03 3,29
Araştırmaya katılanların cinsiyeti ile kitle iletişim aracına verdikleri güven notu arasındaki ilişkiyi tespit etmek amacıyla bağımsız örneklem T-testi uygulanmış. Araştırmaya katılanlara 1 ile 10 arasında değişen bir skala (1: Hiç güvenmem, 10:Çok güvenirim) üzerinde kitle iletişim araçlarına verdikleri güven notu sorulmuştur. Söz konusu soruyu katılımcıların tamamının cevaplandırdığı ve soruya katılımcıların en düşün 1, en yüksek 10 puan verdikleri görülmektedir. Analiz bulguları incelendiğinde anlamlı farklılığın sadece dergiye olan güvende değiştiği ortaya çıkmıştır. Kızlar ( = 5,59) erkeklere ( = 4,65 ) oranla dergiye daha fazla
150 cinsiyet ile güven arasında anlamlı farklılığın bulunmadığı görülmektedir: Gazete (t=1,16; sd.=511; p>,05), televizyon (t=-1,49; sd.=511; p>,05), radyo (t=1,20; sd.=511; p>,05), internet (t=-1,89; sd.=511; p>,05), sosyal medya (t=-1,03; sd.=511; p>,05). Diğer bir ifadeyle kız ve erkeklerin kitle iletişim araçlarına duydukları güven derecesinin birbirine yakın olduğu sonucuna ulaşılabilir. Hipotez-7 kısmen doğrulanmıştır.
Hipotez 7: Katılımcıların cinsiyet ile medyaya duydukları güven farklılık
göstermektedir.
Tablo-19 Medya Okuryazarlığı Dersini Alıp Almama Durumuna Göre Kitle İletişim Araçlarına Duyulan Güven Faklılığı
Kitle İletişim Araçları N SD t-value sig
Gazete Evet 317 5,81 2,78 -1,40 ,162 Hayır 196 6,15 2,63 Televizyon Evet 317 5,99 2,70 -1,88 ,060 Hayır 196 6,45 2,61 Radyo Evet 317 5,35 2,67 -1,53 ,125 Hayır 196 5,72 2,79 Dergi Evet 317 5,14 2,81 ,413 ,680 Hayır 196 5,04 2,93 İnternet Evet 317 6,43 3,05 -1,34 ,178 Hayır 196 6,80 3,06 Sosyal medya Evet 317 5,87 3,21 -,088 ,930 Hayır 196 5,90 3,34
Araştırmaya katılanların medya okuryazarlığı dersi alıp almama durumlarına göre kitle iletişim aracına verdikleri güven notu arasındaki ilişkiyi tespit etmek amacıyla bağımsız örneklem T-testi uygulanmış. Araştırmaya katılanlara 1 ile 10 arasında değişen bir skala (1: Hiç güvenmem, 10:Çok güvenirim) üzerinde kitle iletişim araçlarına verdikleri güven notu sorulmuştur. Söz konusu soruyu katılımcıların tamamının cevaplandırdığı ve soruya katılımcıların en düşün 1, en yüksek 10 puan verdikleri görülmektedir. Analiz bulguları incelendiğinde dersi
151 almayla kitle iletişim araçlarına güven duyma arasında anlamlı bir farklılığa rastlanılmamıştır. Gazete (t=-1,49; sd.=511; p>,05), televizyon (t=-1,49; sd.=511; p>,05), radyo (t=-1,49; sd.=511; p>,05), dergi (t=-1,49; sd.=511; p>,05), internet (t=-1,49; sd.=511; p>,05), sosyal medya (t=-1,49; sd.=511; p>,05). Diğer bir ifadeyle medya okuryazarlığı dersini alan ve almayan öğrenciler medyaya hemen hemen aynı oranda güven duymaktadırlar. Hipotez-8 reddedilmiştir.