BULGULAR VE YORUM

Araştırmaya katılan iş görenlerin cinsiyet bakımından %79.2’sinin kadın, %20.8’sinin erkek olduğu, öğrenim düzeyi açısından %46.2’sinin ilkokul, %13’1’inin ortaokul, %37.7’sinin lise, %1.5’inin ön lisans ve %0.8’inin ise lisans mezunu olduğu, çalışma yılı bakımından %40’ının 0-5 yıl, %32.3’ünün 6-10 yıl, %23.8’inin 11-15 yıl ve %3.8’inin ise 16 yıl ve üzeri kıdem yılına sahip olduğu, medeni durum yönünden %83.1’inin evli %16.9’unun ise bekar olduğu, eşinin iş durumu bakımından %62.3’ünün bir işte çalıştığı, yetişme yerleri bakımından %55.4’ünün köyde, %3.1’inin belde/bucakta, %7.7’sinin ilçede, %30.8’inin ilde ve %3.1’inin ise büyük şehirde yetiştiği, toplam aylık gelir bakımından %40’ının 0-600 TL, %53.8’inin 601-1200 TL, %6.2’sinin ise 1201 TL ve üzeri gelire sahip oldukları, belirlemiştir. Konfeksiyon sektöründe görev yapan iş görenlerin iş güvenliğiyle ilgili ölçekte yer alan ifadelere verdikleri cevaplar istatistiksel olarak değerlendirilmiştir. Çalışanların sosyo-demografik özellikleri ile ölçekteki ifadeler arasındaki ilişkiler ve sonuçları aşağıda açıklanmış ve yorumlanmıştır.

Çalışanların Cinsiyetlerine Göre Man Whitney U testi sonuçları

Çalışanların cinsiyetlerine göre yapılan Man Whitney U testi sonuçlarına göre çalışanların kadın veya erkek olmaları ile “İş kazası oluştuğunda nasıl hareket edeceğimi biliyorum” ifadesi arasında p<0.05 olduğu için anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Kadın iş görenlerin erkek çalışanlara göre iş kazası oluştuğunda nasıl hareket edeceklerini bildikleri dolayısıyla kadın iş görenlerin iş kazası yaşandığında nasıl davranacakları konusunda belli düzeyde bilgiye sahip oldukları söylenebilir. Dolayısıyla bayan iş görenlerin bir iş kazasına maruz kaldıklarında erkek iş görenlere oranla daha verimli ve etkin davrandıkları söylenebilir.

Yaralanmayla Sonuçlanan Bir İş kazası Geçirdiniz mi ? sorusunun Man Whitney U testi sonuçları

Çalışanların Yaralanmayla Sonuçlanan Bir İş kazası Geçirdiniz mi ? sorusuna verdikleri yanıtlarla “düzenli yapılacak kontroller iş kazalarını önler” ifadesi arasında p<0.05 olduğu

için anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Yaralanmayla sonuçlanan bir iş kazası geçiren iş görenlerin işyerlerinde ilgili kişilerce düzenli yapılacak kontrollerin iş kazalarını önleyeceğini düşündükleri belirlenmiştir. Yani daha önce yaralanmayla sonuçlanan bir iş kazası geçiren iş görenler iş kazalarını önlemede düzenli yapılacak kontrollerin önemli bir faktör olduğunu vurgulamaktadırlar. İşletmelerde düzenli olarak yapılacak kontrollerin yaşanabilecek iş kazalarını azaltabileceği ve böylece verimliliğe önemli ölçüde bir katkı sağlayabileceği söylenebilir.

Yaralanmayla Sonuçlanan Bir İş kazası Geçirdiniz mi ? sorusunun Man Whitney U testi sonuçları

Çalışanların Yaralanmayla Sonuçlanan Bir İş kazası Geçirdiniz mi ? sorusuna verdikleri yanıtlarla “çalışanların dikkatsiz ve tedbirsiz davranışları iş kazalarına yol açar” ifadesi arasında p<0.05 olduğu için anlamlı bir farklılık vardır. Yaralanmayla sonuçlanan bir iş kazası geçiren iş görenlerin işyerlerindeki dikkatsiz ve tedbirsiz davranışların iş kazalarına yol açtıklarını ifade etmişlerdir. Dolayısıyla iş görenler, iş kazalarının oluşmasında dikkatsiz ve tedbirsiz davranış ve eylemlerin kazaları arttıran bir faktör olarak değerlendirmişlerdir. Böylece dikkatsiz, tedbirsiz davranış ve hareketlerin iş kazalarının oluşumuna yol açan ve verimliği azaltan bir faktör olduğu söylenebilir.

Çalışanların Yaralanmayla Sonuçlanan Bir İş kazası Geçirdiniz mi ? sorusuna verdikleri yanıtlarla “İşte kullanacağım makinenin tehlikeleri hakkında bana bilgi verilmelidir ” ifadesi arasında p<0.05 olduğu için anlamlı bir farklılık çıkmıştır. Yaralanmayla sonuçlanan bir iş kazası geçiren iş görenler işte kullanacakları makinelerin tehlikeleri hakkında kendilerine bilgi verilmesi gerektiğini düşünmektedirler. Gerçekten işyerlerindeki makinelerin kullanıcılarına yarattığı tehlikeler uzman kişilerce hem teorik hem de uygulamalı olarak çalışanlara anlatılmalıdır. İş görenlere kullandıkları makinelerin ne gibi tehlike yarattığı konusunda bilgi verilmesi iş yerinde kazaları azaltarak verimliliği arttıran bir durum olarak değerlendirilebilir.

Çalışanların Yaralanmayla Sonuçlanan Bir İş kazası Geçirdiniz mi ? sorusuna verdikleri yanıtlarla “şu ana kadar iş kazası geçirmedim çünkü tüm kurallara uyuyorum” ifadesi arasında p<0.05 olduğu için anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Yaralanmayla sonuçlanan bir iş kazası geçiren iş görenlerin iş kazalarını önlemede en büyük faktörlerden birisinin tüm kurallara bağlı kalmak ve uygulamak olduğunu düşünmektedirler. Yaralanmayla sonuçlanan bir iş kazası geçiren iş görenin işinden belli bir süre uzak kalması ve işini yapamaması, işletme ve iş gören verimliliği açısından arzu edilmeyen bir durum veya sonuç olarak düşünülebilir.

İş görenlerin Çalışma Yılı açısından Kruskal Wallis testi sonuçları

Çalışanların çalışma yıllarıyla (kıdemleriyle) “düzenli yapılacak kontroller iş kazalarını önler” ifadesi arasında p<0.05 olduğu için anlamlı bir farklılık vardır. Özellikle 16 yıl ve üzeri çalışma yılına sahip, yani oldukça kıdemli personelin düzenli yapılacak kontrollerin iş kazalarını önlemede önemli bir unsur olduğunu düşündükleri görülmektedir. Böylece kıdemli personelin zamanla edinmiş olduğu bilgi ve tecrübenin iş kazalarını önlemede önemli bir faktör olduğu ifade edilebilir.

Toplam Aylık Aile Geliri Açısından Kruskal Wallis testi sonuçları

Çalışanların toplam aylık aile gelirleriyle “çalıştığım yer gayet düzenli ve tertipli olup, dağınık değildir” ifadesi arasında p<0.05 olduğu için anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Aynı şekilde 601-1200 TL aylık gelire sahip olan iş görenlerin diğerlerine göre iş yerlerini oldukça düzenli, tertipli buldukları ve dağınık görmedikleri tespit edilmiştir. Henri Fayol’un düzen ilkesinde; “her şeye bir yer ve her şeyin kendi yerinde” olması ifadesinden de anlaşılacağı gibi iş yerlerinde kullanılan araç ve gereçlerin düzenli ve tertipli bir şekilde yerleştirilmesi ve kullanılması verimliliği arttırıcı bir özellik olarak düşünülebilir (Baransel, 1993: 141).

Yetişme Çağında En Uzun Süre Bulunduğu Yer Açısından Kruskal Wallis Testi Sonuçları

Çalışanların yetişme çağında en uzun süre bulundukları “Şu ana kadar iş kazası geçirmedim çünkü tüm kurallara uyuyorum” ifadesi arasında p<0.05 olduğu için anlamlı bir farklılık bulunmuştur. İşyerlerinde iş kazalarını önlemeye yönelik kural ve normlar verimliliği arttıran veya özendiren bir durum olarak değerlendirilebilir. Özellikle büyük şehirde yetişen iş görenlerin diğer yerleşim yerlerinde yetişenlere göre iş kazalarını önlemeyle ilgili kurallara daha bağlı oldukları ve uyguladıkları söylenebilir

Ölçek İfadelerinin Ortalamaları ve Standart Sapmaları

Yapılan tanımlayıcı istatistik sonucu, “Ölçek İfadelerinin Ortalamaları ve Standart Sapmaları” belirlenmesi sonucunda en yüksek ortalamayı 7, 8, 9, 11, 15, ve 21 nolu ifadeler alırken en düşük ortalamayı ise 2, 3, ve 19 nolu ifadeler almıştır. İş görenlerin düzenli yapılacak kontroller iş kazalarını önler, makine ve teçhizatlarda gerekli koruyucu aparatlar olmalıdır, çalışanlar iş kazalarına karşı belli aralıklarla eğitilmelidir, işte kullanacağım makinenin tehlikeleri hakkında bana bilgi verilmelidir, çalışma ortamındaki aydınlatma yeterlidir ve işyerlerinde iş kazalarına karşı uyarıcı levhalar olmalıdır ifadelerine yüksek oranda katıldıkları ve olumlu baktıkları belirlenmiştir. İşyerindeki makinelerde kazaları önlemeye yönelik aparat kullanmanın, periyodik yapılacak kontrollerin ve çalışma ortamının uygun aydınlatılmasının verimliliğe katkı sağlayacak çalışmalar ve süreçler olduğu söylenebilir. İş görenlerin iş kazalarını önlemede sadece devletin ilgili kurumları ve çalışan (işçi) sorumludur ve çalışma ortamımdaki havalandırma yeterlidir ifadelerine ise katılmadıkları ve olumsuz baktıkları görülmüştür.

9. SONUÇ VE ÖNERİLER

Yapılan çalışmanın bulguları değerlendirildiğinde; bayan iş görenlerin bir iş kazasına maruz kaldıklarında erkek iş görenlere oranla daha etkin davrandıkları, işletmelerde düzenli olarak yapılacak kontrollerin yaşanabilecek iş kazalarını azaltabileceği, dikkatsiz, tedbirsiz davranış ve hareketlerin iş kazalarının oluşumuna yol açan bir faktör olduğu, iş görenlere kullandıkları makinelerin ne gibi tehlike yarattığı konusunda bilgi verilmesi, iş kazalarını önlemede en büyük faktörlerden birisinin tüm kurallara bağlı kalmak ve uygulamak olduğu, kıdemli personelin zamanla edinmiş olduğu bilgi ve tecrübenin iş kazalarını önlemede önemli bir faktör olduğu, iş yerlerinde kullanılan araç ve gereçlerin düzenli ve tertipli bir şekilde yerleştirilmesi ve kullanılmasının verimliliği arttırıcı bir özellik olduğu, büyük

şehirde yetişen iş görenlerin diğer yerleşim yerlerinde yetişenlere göre iş kazalarını önlemeyle ilgili kurallara daha bağlı oldukları ve uyguladıkları sonuçlarına ulaşılmıştır. Ayrıca iş görenlerin iş güvenliğine yönelik bilgiye duyarlı olmalarının yanı sıra, işveren ve yöneticiler istihdam ettikleri iş görenleri iş kazaları ve meslek hastalıklarına karşı belli aralıklarla periyodik olarak eğitmeli ve gerekli koruyucu önlemleri almalıdırlar. İş görenlere verilecek eğitimlerle iş güvenliği bilinci yaratılmalıdır. Bu bilinç oluşturulduktan sonra iş görenin kendisine iş güvenliğiyle ilgili verilecek bilgileri daha sağlıklı bir şekilde öğreneceği ve hayata geçireceği söylenebilir. Nitekim araştırma da iş görenlerin iş güvenliğiyle ilgili eğitim sürecine ve bilgilendirmeye oldukça önem verdikleri anlaşılmıştır. Ayrıca araştırmaya katılan iş görenler iş kazalarını önlemek için gösterilecek çabalarda devletin ilgili kurumları, işveren, yönetici ve iş görenlerin ortaklaşa sorumluluğu ve görevleri olduğunu belirtmişlerdir.

KAYNAKÇA

Akgün, H. 1999. İşletmelerde İş Kazalarının Çalışanların Kişisel Nitelikleri İle İlişkisi ve Otomotiv Sektöründeki Bir İşletmede Yapılan İş Kazaları Analiz Çalışması, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul,

Altan Ö. Z., Gerek N., ve Güven E. 1999. İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku, Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Yayın No:79, 191.

Arık, B., ve Akçın N.A.. (2002): İş Kazalarının Önlenmesi ve İş Güvenliği Analiz Tekniğinin Uygulanması, Türkiye 13. Kömür Kongresi, Zonguldak, http://www.maden.org.tr/resimler/ekler/72a7ed33514158a_ek.pdf (Erişim: 14.06.2009).

Baransel, A. 1993. Çağdaş Yönetim Düşüncesinin Evrimi Cilt 1, Avcıol Basım-Yayın, İstanbul.

Gerek, N. 2000. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği, Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Yayın No:967.

İyibozkurt N. Başyazı, http://www.isguv.com/ (Erişim 05.07.2009).

Kaynak T. ,Adal, Z., Atay, İ., vd. 1998. İnsan Kaynakları Yönetimi, İ.Ü.İşletme Fakültesi Yayını, İstanbul.

Kobifinans, İş kazaları sanayide 20 milyon gün kaybı yarattı. http://www.kobifinans.com.tr/tr/bilgi_merkezi/0215/14640/5

(Erişim:16.06.2009.)

Kuru, O. 2000. Kuru, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliğinde Yeni Oluşumlar, İşveren Dergisi, Ankara, Cilt:28, Sayı:8, Mayıs.

Mucuk İ. 2003. Modern İşletmecilik, Türkmen Kitabevi, 14. Basım, İstanbul.

Özgen, H., Öztürk, A., Yalçın A. 2005: İnsan Kaynakları Yönetimi, Nobel Kitabevi, İstanbul.

Özkılıç, Ö. 2005. İş Sağlığı ve Güvenliği, Yönetim Sistemleri ve Risk Değerlendirme Metodolojileri, Tisk Yayınları, Yayın No:246.

Sabuncuoğlu, Z. 2005. İnsan Kaynakları Yönetimi, Alfa Aktuel Basım Yayım Dağ.Ltd.Şti. İstanbul.

Tengilimoğlu D. ,ve Esatoğlu E. 1991. İş Kazalarının Ekonomik Boyutu, Petkim Uygulamalı Mevzuat Dergisi, Cilt:2, Sayı:21., 28.

Türkiye İstatistik Kurumu Haber Bülteni, Sayı: 50, 25.03.2008 2006-2007, İş Kazaları ve İşe Bağlı Sağlık Problemleri Araştırma Sonuçları http://Www.Tuik.Gov.Tr/Prehaberbultenleri.Do?İd=3916,

(Erişim:10.05.2009)

Uyargil C., Adal Z., Ataay İ., Acar A. C., Özçelik A.O., Sadullah Ö., Dündar G., ve Tüzüner L. 2008. İnsan Kaynakları Yönetimi, Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul.

KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ’NDE FAALİYET GÖSTEREN KÜÇÜK