BULGULAR VE TARTIŞMA Örneklem

Araştırma, Ankara’da konuşlu kamuda ve özel sektörde faaliyet gösteren 11 organizasyonun toplam 404 çalışanından oluşan bir örneklem üzerinde yapılmıştır. Bu kapsamda, elektronik olarak hazırlanan anket formu bahse konu organizasyonlardaki çalışanlara e-posta ile gönderilmiştir. Gönderilen anketlerin çalışanlara dağıtılması, ilgili organizasyonun İnsan Kaynakları yöneticileri veya bu işle ilgilenen birimlerinden birer sorumlu personel ile önceden koordine edilmek suretiyle, sağlanmıştır. Araştırmaya katılanların 174’i kamu 230’u özel sektör çalışanlarından oluşmaktadır.

Veri Toplama Aracı

Araştırmada veri toplama aracı olarak anket kullanılmıştır. Araştırma değişkenlerinin ölçülmesi için iş tatmini ve yaşam tatmini ölçüm araçları kullanılmıştır. Araştırmanın iş tatmini değişkenini ölçebilmek maksadıyla, Schneider ve Dachler (1978) tarafından geliştirilen, Türkçe çevirisi Ergin (1997), geçerlik ve güvenirlik çalışması Toker (2007) tarafından yapılan iş tatmin ölçeğinin “işin kendisinden duyulan tatmin” boyutunu ölçen dört madde kullanılmıştır. Bu ölçek 5’li Likert tipi olup ölçüm, 1=Kesinlikle Katılmıyorum, 5=Tamamen Katılıyorum şeklinde sıralanmıştır.

Yaşam tatmininin ölçülmesinde ise Diener ve arkadaşları (1985) tarafından geliştirilen beş maddeli yaşam tatmini ölçeği (SWLS) kullanılmıştır. Söz konusu ölçek 7’li Likert tipi olup katılımcıların algısını, 1=Kesinlikle Katılmıyorum, 7=Tamamen Katılıyorum şeklinde ölçmektedir.

Geçerlik ve Güvenilirliğe İlişkin Bulgular

Araştırmada kullanılan, İş Tatmini (işin kendisinden duyulan tatmin boyutu) ve Yaşam Tatmini ölçeklerinin geçerliliğinde, AMOS 6.0 yazılımı kullanılmış, Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) sonucunda tespit edilen uyum iyiliği değerleri Tablo 1’de gösterilmiştir. Uyum iyiliği değerlerinin (CFI, IFI ve NFI) kabul edilebilir sınırlar içerisinde olduğu tespit edilmiştir (Meydan ve Şeşen, 2011: 37).

Tablo 1: İş-Yaşam Dengesi (Tek Boyutunun) Ölçeğinin Doğrulayıcı Faktör Analizi Sonuçları

Ölçek ΔX2 df ΔX2/df RMSEA NFI RFI IFI CFI İş Tatmini Ölçeği (İşin kendisinden duyulan tatmin boyutu) 17,190* 2 8,595 ,155 ,982 ,912 ,984 ,984 Yaşam Tatmini Ölçeği 20,869* 5 4,174 ,100 ,972 ,917 ,979 ,979

Not: ΔX2 =Normal Theory Weighted Least Squares Chi-Square, df = Degrees of

Freedom, RMSEA = Root Mean Square Error of Approximation, CFI = Comparative Fit Index, IFI =Incremental Fit Index, NFI= Normed Fit Index.

*p<0,001.

İş Tatmini (İşin Kendisinden Duyulan Tatmin Boyutu) ve Yaşam Tatmininin Birbiriyle Korelasyonuna İlişkin Bulgular

Araştırmada öncelikle çalışanların iş tatmini (İşin kendisinden duyulan tatmin boyutu) algıları ile yaşam tatmini algıları arasında bir ilişki olup olmadığı tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu maksatla iki araştırma değişkeni arasında korelasyon olup olmadığı araştırılmıştır. Tablo 2’de de görüldüğü üzere hem kamu sektörü hem de özel sektör çalışanları açısından iş tatmini ve yaşam tatmini istatistiki olarak, 0.01 anlamlılık seviyesinde birbiriyle ilişkilidir. Bu ilişkinin yönü bir sonraki başlık altında regresyon analizleri ile detaylı olarak araştırılmıştır.

Tablo 2: İş Tatmini ve Yaşam Tatmininin Korelasyonu (Kamu ve Özel Sektör Örneklemleri)

Kamu Sektörü Özel Sektör Yaşam Tatmini Yaşam Tatmini

** 0.01 seviyesinde anlamlı

Kamuya ve Özel Sektöre İlişkin Bulgular

Araştırma kapsamında; çalışanların iş tatmininin (işin kendisinden duyulan tatmin boyutu) yaşam tatminleri üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Araştırma sorusu kapsamında, toplam üç ayrı regresyon modeli oluşturulmuştur. Bunlardan ilki çalışanların kamu ve özel sektörde çalışması dikkate alınmaksızın toplu olarak değerlendirildiği modeldir. Bu modelle genel olarak çalışanlar açısından iş tatmininin yaşam tatminini yordayıp yordamadığı açıklanmaya çalışılmıştır. Müteakiben (birinci model anlamlı olduğu için) sırasıyla kamudaki ve özel sektördeki çalışanların ayrı ayrı iş tatminlerinin yaşam tatminleri üzerindeki etkisini, daha doğru bir ifadeyle, işin kendisinden duyulan tatminin yaşam tatminini ne derece açıkladığını belirlemeye yönelik iki ayrı regresyon modeli daha kurulmuştur. Bahse konu üç model Tablo 3’de gösterilmiştir. Analiz sonuçlarına göre çalışanların iş tatminlerindeki (işin kendisinden duyulan tatmin boyutu) değişim, çalışanların yaşam tatminlerindeki değişimin; genel için (kamu ve özel sektör ayrımı yapılmadan) %18’sini, kamu sektörü için %22’sini ve özel sektör için de %17’sini açıkladığı tespit edilmiştir. Yapılan regresyon analizleri neticesinde her üç modelde de çalışanların iş tatminleri yaşam tatminleri üzerinde istatistiksel olarak anlamlı (p=0.000<0.05) bir etkiye sahip olduğu tespit edilmiştir.

Tablo 3: Regresyon Analizi Bulguları Regresyon Modelleri

Bağımlı Değişken Bağımsız Değişken Model Elde Edilen Model

Yaşam Tatmini (İşin kendisinden İş Tatmini duyulan tatmin)

Genel 11,665 + 0,526 X İş _Tatmini Kamu 11,422 + 0,556 X İş _Tatmini Özel 11,648 + 0,520 X İş _Tatmini

Model Özetleri

Model R R2 Düzeltilmiş _R2 Tahminin Standart Hatası

Genel ,430 ,185 ,182 6,08963

Kamu ,469 ,220 ,215 5,96311

Özel ,416 ,173 ,169 6,14505

SONUÇ VE ÖNERİLER

Bu araştırmada çalışanların iş tatmini (işin kendisinden duyulan tatmin boyutu) algıları ile yaşam tatmini algıları arasında bir ilişki olup olmadığı ve bu ilişkinin kamu ve özel sektör açısından ne derece değiştiği tespit edilmeye çalışılmıştır.

Günümüzde her alanda yaşanan hızlı teknolojik ve demokratik gelişmeler çalışma yaşamında da etkilerini göstermektedir. Yakın zamanda başlayan ve iş yaşamı ve özel yaşam ayrımını sorgulayan düşünceden hareket edilirse, iş yaşamının yaşamın ayrılmaz bir parçası olduğu, yaşamı iş ve özel şeklinde ayırmanın yanlışlığı giderek daha belirgin ve kabul edilir olmuştur. Bu çerçevede, iş yaşamından daha dar bir ifade ile yapılan işten duyulan tatminin yaşam tatmini üzerindeki etkisi daha çok sorgulanır bir hale gelmiştir.

Örgütsel davranış açısından ele alındığında ise yukarıdaki yaklaşım ışığında, yaşam tatminini yordayan değişkenlerin üzerine daha fazla durulacağını söylemek yanlış olmayacaktır. Bu kapsamda yapılan çalışmanın; yaşamında bir bütün olan insanın, yaşamdan duyduğu tatmini, günlük zamanının çoğunu geçirdiği, diğer bir ifadeyle yaşamının zamansal açıdan büyük bir kısmını oluşturan, yaptığı işle ilişkilendirmesi önemlidir.

Ayrıca, kamu ve özel sektör arasındaki ayrımın da giderek şeffaflaştığı, bu iki ayrı sektördeki uygulamaların ve bu uygulamalar neticesinde elde edilen sonuçların birbiriyle kıyaslandığı durumlarda da artış olduğu gözlemlenmektedir. Bu açıdan, yapılan bu çalışmanın bir yandan iş tatmini ve yaşam tatmini arasındaki ilişkiyi ön plana çıkartırken diğer yandan da bu ilişkiyi kamu ve özel sektör bazında incelemesinin de önemli olduğu değerlendirilmektedir.

Araştırmadan elde edilen bulgulara göre hem kamu hem de özel sektör çalışanlarının yaptıkları işten duydukları tatmin yaşam tatminlerinin seviyesini açıklayıcı niteliktedir. Kamu ve özel sektörün karşılaştırması yapıldığında, kamu çalışanlarında bu etkinin nispeten daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Bu durumun, kamuda özel sektöre göre; iş seçimi, rotasyon, iş değiştirme vb. unsurlardaki düşüklüğün etki edebileceği düşünülebilir. Ancak, genel bir sonuca varılabilmesi için konu ile ilgili daha kapsamlı araştırmalara ihtiyaç olduğu görülmektedir.

Kamu çalışanlarının özel sektöre göre daha uzun vadeli bir istihdam içerisinde olması, iş güvencelerinin özel sektör çalışanlarına göre daha yüksek olması neticesinde, yaptıkları işte işin kendisinden duyulan tatminin (özel sektörde işi bulabilmek bile başlıca bir tatmin faktörü olabilir) nispeten daha ön plana çıktığı söylenebilir.

Gelecek çalışmalar açısından, daha farklı ve büyük örneklemlerde araştırma yapılması ve iş tatminin işin kendisinden duyulan tatmin haricindeki diğer boyutlarının da dahil edilerek tekrarlanmasının faydalı olacağı düşünülmektedir.

KAYNAKÇA

Akın, M. (2008). “Örgütsel Destek, Sosyal Destek ve İş/Aile Çatışmalarının Yaşam Tatmini Üzerindeki Etkileri”, Bozok Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. (25-2): 141-170.

Aşan, Ö ve Erenler, E. (2008). “İş Tatmini ve Yaşam Tatmini İlişkisi”, SDÜ, İİBF Dergisi. (13-2): 203-216.

Bayrak Kök, S. (2006). “İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılığın İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma”, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. (20-1): 291-317.

Bingöl, D. (1997). Personel Yönetimi, 3.b., Beta: İstanbul.

Baş, A.U. (2011). “Investigating Levels and Predictors of Life satisfaction among Prospective Teachers”, Eurasian Journal of Educational Research. (44, Summer): 71-88.

Bowman, S. (2000). “Career Success and Life Satisfaction for Female and Male Healthcare Managers”, Hospital Topics. (78-3): 5-11.

Çivitci, A. (2007). “Çokboyutlu Öğrenci Yaşam Doyumu Ölçeğinin Türkçe’ye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışmaları”, Eurasian Journal of Educational Research. (26): 51-60.

Diener, E., Emmons, R.A., Larsen, R.J. ve Griffin, S. (1985). “The Satisfaction With Life Scale”, Journal of Personality Assessment. (49): 71-75.

Diener, E., Sandvik, E., Seidlitz, L. ve Diener, M. (1993). “The relationship between income subjective well-being: Relative or absolute?”, Social Indicatos Research. (28): 195-223.

Diener, E., Suh, E.M., Lucas, R.E. ve Smith, H.L. (1999). “Subjective well-being: Three decades of progress”, Psychological Bulletin. (125-2): 276-302.

Diener, E., Oishi, S. ve Lucas, R.E. (2003). “Personality, culture, and subjective well-being: Emotional and cognitive evaluations of life”, Annual Review of Psychology. (54): 403-425.

Dockery, M. (2005). “Happiness, life satisfaction, and the role of work: Evidence from two Australian surveys”, http://www.melbourneinstitute.com (Erişim tarihi: 18/05/2013).

Ergin, C. (1997). “Bir İş Doyumu Ölçümü Olarak İş Betimlemesi Ölçeği: Uyarlama, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”, Türk Psikoloji Dergisi. (12-39): 25-36.

Eryılmaz, A., ve Öğülmüş, S. (2010). “Ergenlikte Öznel İyi Oluş ve Beş Faktörlü Kişilik Modeli”, Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. (11-3): 189-203. Genç, N. (2003). Başarı Bedel İster, Timaş: İstanbul.

Haybron, D. (2007). “Life Satisfaction Ethical Reflection and the Science of Happiness”, Journal of Happiness Studies. (8-1): 99-138.

Iverson, R.D. ve Maguire, C. (2000). “The realtionship between job and life satisfaction: Evidence from a remote mining community”, Human Relations. (53-6): 807-839.

Judge, T.A. ve Locke, E.A. (1993). “Effect of Dysfunctional Thought Process on Subjective Well-Being and Job Satisfaction”, Journal of Applied Psychology. (78-3): 475-490.

Judge, T.A., Thoresen, C.J., Bono, J.E. ve Patton, G.K. (2001). “The Job Satisfaction-Job Performance Relationship: A Quantitative Review”, Psychological Bulletin. (127-3): 376-407.

Keser, A. (2005). “İş Doyumu ve Yaşam Doyumu İlişkisi”, Çalışma ve Toplum. (4): 77-95.

King, W. (1987). “Comparison of Job Satisfaction, life satisfaction, and performance of overeducated and other workers”, Journal of Social Psychology. (125-5): 421- 434.

Koys, D.J. (2001). “The effects of employee satisfactıon, organizational citizenship behavior, and turnover on organizational effectiveness: A unit-level, longitudinal study”, Personal Psychology.(54-1): 101-114.

Lavallee, F.L., Hatch, P.M., Michalos, A.C. ve McKinley, T. (2006). “Development of the contentment with life assessment scale (CLAS): Using daily life experiences to verify levels of self-reported life satisfaction”, Social Indicators Research. (83): 201-244.

LePine, J.A., Erez, A. ve Johnson, D.E. (2002). “The Nature and Dimensionality of Organizational Citizenship Behavior: A Critical Review and Meta-Analysis”, Journal of Applied Psychology. (87-1): 52-65.

Marques, S.C., Pais-Ribeiro, J.L. ve Lopez, S.J. (2007). “Validation of a Portuguese Version of the Students’ Life Satisfaction Scale”, Applied Research in Quality of Life. (2): 83-94.

Meydan, C. H. ve Harun Ş. (2011). Yapısal Eşitlik Modellemesi AMOS Uygulamaları, Ankara: Detay Yayıncılık.

Myers, D.G. ve Diener, E. (1995). “Who is happy?”, Psychological Science. (6): 10- 19.

Oishi, S. (2006). “The concept of life satisfaction across cultures: An IRT analysis”, Journal of Research in Personality. (40): 411-423.

Özdevecioğlu, M. ve Doruk, N.Ç. (2009). “Organizasyonlarda iş-aile ve aile-iş çatışmalarının çalışanların iş ve yaşam tatminleri üzerindeki etkisi”, Erciyes Üniversitesi İİBF Dergisi. (33, Temmuz-Aralık): 69-99.

Pavot, W. ve Diener, E. (1993). “Review of the Satisfaction with Life Scale”, Psychological Assessment. (5-2): 164-172.

Perrone, K. (2007). “Relationships between parental attachment, work and family roles, and life satisfaction”, Career Development Quarterly. (55-3): 237-248. Rice, R.W., Near, J. ve Hunt, R. (1980). “The job satisfaction – Life satisfaction Relationships: A Review of Emprical Research”, Basic and Applied Social Psychology. (1-1): 37-64.

Robbins, S.P. ve Judge, T.A. (2012). Örgütsel Davranış, Ed.: İnci Erdem, Nobel: Ankara.

Saldamlı, A. (2008). “Otel İşletmelerinde Bölüm Yöneticilerinin İş ve Yaşam Tatminini Belirlemeye Yönelik Bir Alan Araştırması, Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi. (XXV-2): 693-719.

Schneider, B., Dachler, H.P. (1978), “A note on the stability of the job descriptive index”, Journal of Applied Psychology. (63-5): 650-653.

Shalley, C. E., Gilson, L.L. ve Blum, T.C. (2000). “Matching Creativity Requirements and the Work Environment: Effects on Satisfaction and Intentions to Leave”, Academy of Management Journal. (43-2): 215-223.

Tait, M., Padgett, M.Y. ve Baldwin, T.T. (1989). “Job and life satisfaction: A reevulation of the strength of the relationship and gender effects as a function of date of the study”, Journal of Applied Psychology. (74-3): 502-507.

Toker, B. (2007). “Demografik Değişkenlerin İş Tatminine Etkileri: İzmir’deki Beş ve Dört Yıldızlı Otellere Yönelik Bir Uygulama”, Doğuş Üniversitesi Dergisi. (8-1): 92- 107.

Veenhoven, R. (2000). “The four qualities of life: Ordering concepts and measures of the good life”, Journal of Happiness Studies. (1): 1-39.

Yiğit, R., Dilmaç, B. ve Deniz, M.E. (2011). “İş ve Yaşam Doyumu: Konya Emniyet Müdürlüğü Alan Araştırması”, Polis Bilimleri Dergisi. (13-3): 1-18.

ÖRGÜTLERDE FİZİKSEL AKTİVİTE VE SAĞLIKLI BESLENME