Birleşik Krallık’ta Özelleştirme Kapsamında Kolluk

142 geçirilmiştir. Aynı kanunla benzer şekilde Londra BŞB Polis Otoritesi kaldırılsa da, yerine diğer illerdeki gibi PSK kurulması tercih edilmemiştir. Bunun yerine Londra BŞB’nin organik yapısı içinde ve belediye başkanına bağlı olacak şekilde Belediye Başkanı Suç ve Kolluk Ofisi (Mayor's Office for Policing and Crime/MOPAC) kurulması kararlaştırılmıştır (Police Reform Act, 2011).

Söz konusu yasa ile Birleşik Krallık tarihinde ilk defa Londra BŞB Başkanı’na Metropolitan polisinin kontrolü ve Londra’nın ceza adaleti sisteminin çerçevesini belirleme hakkı da tanınmıştır. Londra’nın kolluk bütçe planı, suçla mücadele planı ve bir önceki başlıkta da sayılmış diğer görevleri yerine getirmekle sorumlu olarak MOPAC, Kolluk ve Suçtan Sorumlu Belediye Başkan Vekili tarafından yönetilmektedir. Diğer 40 ilin bünyesindeki PSK’ların denetimiyle sorumlu olan polis ve suç paneli yerine ise Londra’da kurulan denetim mekanizması Londra BŞB Meclisi’nden seçilen on iki kişilik

“Polis ve Suç Komitesi” olmaktadır (MOPAC, 2012:3-4). Bununla beraber PSK’dan farklı olarak MOPAC’ın Metropolitan Polis Servisi’nin başı olan Polis Komiserini atama ya da azil yetkisi bulunmamaktadır. Metropolitan Polis Komiseri İçişleri Bakanlığı ve Londra BŞB Başkanı’nın ortak kararı ile İçişleri Bakanı tarafından atanmaktadır (Metropolitan Police, 2020).

Londra BŞB’ye benzer şekilde 1986 yılında yetkileri alt bölgelere dağıtılan Manchester BŞB, 2015 yılında seçim yapılmadan geçici belediye başkanının başkanlığında tekrar kurulmuştur. Manchester BŞB kurulmadan önce 2012 yılında seçimle işbaşına gelmiş olan ve görev süresi 2016 yılında dolacak olan PSK’nın görev süresi bir yıl daha uzatılmış, devamında 2017 yılında seçimle işbaşına gelen belediye başkanı, Londra’da olduğu gibi PSK’nın görevini devralmıştır (GMCA, 2020; UK Government, 2017).

143 olmaya devam etmiştir (Ekinci, 2010:454). Özellikle II. Dünya Savaşı’ndan sonra İngiltere ve Galler’de sayıca inanılmaz bir artış sergileyen özel güvenlik firmaları 250 bini aşan personel mevcuduyla ülkedeki kolluk mevcudunun iki katına yakın bir sayıya ulaşmıştır (Glezial vd., 2000:345-346).

Jones ve Newburn (2006:43)’e göre ticari güvenlik olarak niteledikleri özel güvenliğin Birleşik Krallık’ta büyümesinin arkasında yatan birkaç faktör bulunmaktadır.

Bunlar;

 Son 30 yıllık süreçte suç sayısı, trafikle ilgili görevler, idari faaliyetler ve acil durum çağrı sayılarında yaşanan artışa mevcut polis gücüyle cevap verebilmenin mümkün olmaması,

 Suç oranlarında yaşanan azalmaya rağmen, kamuda suç oranlarının arttığına dair yerleşik algı neticesinde toplumun daha çok güvenlik görevlisi, CCTV veya güvenlik alarmı görme isteği,

 Özellikle 1980’lerden itibaren piyasacılığın yükselişe geçtiği Birleşik Krallık’ta diğer kamu kurumlarına göre nispeten daha çok kaynağa sahip polisin, elindeki kaynaklara rağmen suç sayışlarında ve tespitlerinde azalış gerçekleştirememesi (Merkez tarafından fayda/maliyet hesabının kolluk için yürütülmesi.)

 Büyük özel mülklerin, AVM’lerin sayısında yaşanan artış şeklinde sıralanmaktadır (Jones ve Newburn, 2006: 43-45).

Yukarıda bahsedilen faktörlere ek olarak Zedner (akt. UKEssays: 2018)’e göre devlet tarafından teşvik edilen çoklu kolluk anlayışının da özel güvenliğin büyümesinde etkisi olmuştur. Suçla mücadeleye toplumsal katılımın sağlanmasına yönelik politikalar birçok mahallede komşu gözetim programlarının başlatılması ve özel güvenlik hizmetinin satın alınmasıyla sonuçlanmıştır.

İngiltere ve Galler için değerlendirildiğinde yukarıda sayılan faktörleri destekleyici örneklere rastlamak mümkündür. Örneğin, son yıllarda kolluğa yapılan harcamalara ve kolluk sayısında yaşanan artışa rağmen kolluk hizmetlerine olan ihtiyaç, kolluğa yapılan yatırıma rağmen kolluk kaynaklarından daha fazla olmaktadır. Bu yüzden güvenliğe olan ihtiyaç kamu kolluğu ya da özel güvenlik sektöründen birinin lehine değil her ikisinin birden genişlemesine sebebiyet vermektedir. (Jones ve Newburn, 1999:234).

Sadece 1970’lerden 1990’lara gelindiğinde AVM sayısının 200’den 1000’in üzerine

144 çıkması ile ikiden fazla girişi bulunan dev AVM’lerde giriş kontrollerinde görevli ve üçlü vardiya ile çalışan özel güvenlik sayısı, özel güvenlik sektöründe ihtiyaç duyulan personel mevcudu hakkında kısa bir fikir sağlamaktadır.

Genel olarak bakıldığında İngiltere ve Galler’de ticari güvenlik firmaları tarafından sağlanan hizmetler üç ana başlık altında toplanmaktadır (Crawford, 2008:163-164);

 Özel Güvenlik Hizmeti: Ticari güvenliğin en bilinen ve görünen yüzü olup, kişi ya da mülkiyetin korunmasında görevli üniformalı ya da üniformasız personel hizmetidir. Hem personel hem de müşteri açısından hızlı bir sirkülasyona maruz kalan bu hizmette genellikle işin kalitesinden ziyade ücreti öne çıkmaktadır.

 Güvenlik Ekipmanları: CCTV, alarm sistemleri, kilit mekanizmaları gibi fiziksel teknolojik ürünlerin montaj ve imalat hizmetidir.

 Soruşturma Hizmeti: Özel dedektiflik, borç tahsildarlığı ve icra memurluğu hizmetleridir.

Özellikle en son bahsedilen özel soruşturma hizmetleri, ciddi tecrübe ve bilgi gerektiren büyük çaplı dolandırıcılık olayları ve şirket incelemeleri gibi konularda ya da kayıp insanların ve çözülememiş cinayetlerin soruşturmalarında emekli kolluk personelinden yararlanarak, zaman, personel ve mali kaynakların etkili verimli kullanılmasına imkân sağlamaktadır (Donnelly, 2013:92).

Özel güvenlik ile birlikte ortaya çıkan en temel problem bu sektörün düzenlenmesine dair olmaktadır. Çünkü suçu değil de para kazanmayı engelleyecek her şeyin önlenmesi şeklinde motive olan özel güvenlik sektörünün düzenlenmesi önem kazanmaktadır (Glezial vd., 2000:346). Bu kapsamda yürütülen kamu politikası çalışması sonucunda 2001 yılında yayınlanan “Özel Güvenlik Endüstrisi Yasası” ile kurulan SIA, İngiltere ve Galler’de özel güvenlik sektörünün düzenlenmesinden sorumlu idari otorite olarak ortaya çıkmıştır (SIA, 2020). Birleşik Krallık’ta özel güvenliğin düzenlenmesine yönelik tartışmalar onlarca yıl öncesine kadar uzansa da ancak 1990’ların ortasında böyle düzenlemenin olasılığı gündeme gelmiştir. 1997 yılında iktidara gelen İşçi Partisi ilk önce 1999 yılında özel güvenliğin düzenlenmesi hakkında amaç, kapsam ve getireceği yenilikleri hükümet raporuyla sunmuş, 2001 yılında ise hükümet raporunu yasa haline getirmiştir. Özel güvenliği düzenleyen yasanın esas çıktısı ise SIA’nın kurulması

145 olmuştur. Kuruluşunun ana amacı suçun azaltılması ve standartların yükseltilmesi olarak belirlenen SIA, özel güvenlik görevlisi, kapı güvenlik görevlisi, yakın koruma, para ve değerli eşya nakli, kamusal alanın gözetlenmesi, araçların kısıtlanması ve kaldırılması ile anahtar güvenliği olmak üzere yedi sektörde düzenleme yapma yetkisi elde etmiştir (White:2015:428).

Aynı yasa SIA’nın teşkilatlanmasını da esasa bağlamıştır. Söz konusu kanuna göre, İçişleri Bakanlığı tarafından atanan altı kişilik bir kuruldan müteşekkil SIA’nın üyeleri genellikle güvenlikle ilgili ya da özel güvenlik sektörüne dair bilgisi olan kişiler arasından seçilmektedir (Button ve Dalda, 2014:27). 2003 yılında kurulup, 2004 yılında kişilerin lisanslarını vermeye başlayan ve 2006’dan itibaren özel güvenlik şirketlerinin onayını yapan özel güvenlik bağımsız idari otoritesinin bu iki temel görevinin haricindeki diğer yetkileri şu şekildedir (UK Government, 2020b);

 Özel güvenlik faaliyetlerinin yürütülmesinin ve eğitimlerinin standartlarını belirlemek,

 Özel güvenlik sektöründe çalışan tüm kişi ve kuruluşların gözetimi ve denetimini gerçekleştirmek,

 Özel güvenlik sektöründe kalitenin arttırılmasına yönelik tavsiyelerde bulunmaktır.

Yukarıda belirtilen yetkileri ve görev alanları kapsamında SIA tarafından 2020-2021 yılları arasında; 157.921 adet lisans verilmiş, 1.047 adet lisans başvurusu reddedilmiş, 934 adet lisans iptal edilmiş, 121 adet uyarı yapılmış, denetlemelerde 72 adet lisanssız durum tespit edilmiş, 55 adet yeni güvenlik şirketine onay verilmiştir (SIA, 2021:12). Özelleştirmenin anavatanı olarak adlandırılabilecek Birleşik Krallık’ta gelecekte çok daha fazla büyümesi beklenen özel güvenlik alanının düzenlenmesi tek işi bu olan profesyonel bir yönetime emanet edilmiştir. Bu sayede böylesi büyük bir sektörün hem daha etkili ve verimli bir yönetimi sağlanmış hem de sektörün ihtiyaçlarının daha aktif takibi sağlanmıştır.

Devletin güvenliği kişisel sorumluluk boyutuna indirgemesi özel güvenlik hizmetine olan talebin artmasına sebep olmuştur. Bununla birlikte devletin 21. Yy şirket ve müşterilerinin güvenlik ihtiyaçlarını karşılayamayacağına yönelik inançsızlıkları da özel güvenliğin büyümesinde etkili olmuştur. Sonuç olarak özel güvenlik, maddi olarak

146 karşılayabilen kişilere iç huzur ve güvenlik hissi sağlayan bir meta olarak gelişmiştir.

Günlük hayatta karşılaşılan özel güvenlik görevlilerinin sayısındaki artış bile herhangi bir istatistiki veriye bakmaksızın özel güvenlik sektörünün ulaştığı boyutlar hakkında fikir sahibi yapmaktadır. Kıt kaynakların etkili kullanılması düşüncesindeki devlet özel kişilerin arzu ettiği güvenlik standardını sağlayamazken, bunu fırsata çeviren özel güvenlik şirketleri, devletin şiddet tekelinin de yavaş yavaş aşınmasına sebebiyet vermektedir (UKEssays: 2018).