Bilimsel Ġçerik – Yazılı Ġçerik Açısından Değerlendirilmes

Anketteki maddelerden 54–66. maddeler, yazılı içeriğe iliĢkin değerlendirmeleri içermektedir. Katılımcıların bu maddelere iliĢkin cevaplarının frekans, yüzde ve ortalama değerleri tablo 9‟ da verilmiĢtir.

Tablo 9. Orta Öğretim 9. Sınıflarda Okutulan Tarih Ders Kitabının Bilimsel İçerik- Yazılı İçeriğine İlişkin Maddelerin Frekans, Yüzde, Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Değerleri (N=100) Cevap Seçenekleri MADDE NO Kesin lik le ka tılm ıy orum K at ılm ıy orum K ara rsızım K at ılıy orum T a ma men ka tılıy orum f % f % f % f % f % x S Madde 54 2 2,0 17 17,0 21 21,0 53 53,0 7 7,0 3,46 ,92 Madde 55 2 2,0 14 14,0 6 6,0 69 69,0 9 9,0 3,69 ,89 Madde 56 1 1,0 19 19,0 9 9,0 62 62,0 9 9,0 3,59 ,93 Madde 57 8 8,0 2 2,0 70 70,0 20 20,0 4,02 ,73 Madde 58 1 1,0 18 18,0 11 11,0 56 56,0 14 14,0 3,64 ,96 Madde 59 2 2,0 28 28,0 13 13,0 50 50,0 7 7,0 3,32 1,02 Madde 60 2 2,0 21 21,0 15 15,0 57 57,0 5 5,0 3,42 ,94 Madde 61 1 1,0 10 10,0 7 7,0 59 59,0 23 23,0 3,93 ,89 Madde 62 6 6,0 22 22,0 19 19,0 45 45,0 8 8,0 3,27 1,08 Madde 63 1 1,0 16 16,0 12 12,0 64 64,0 7 7,0 3,60 ,876 Madde 64 1 1,0 3 3,0 4 4,0 83 83,0 9 9,0 3,96 ,58 Madde 65 8 8,0 30 30,0 7 7,0 52 52,0 3 3,0 3,12 1,12 Madde 66 1 1,0 7 7,0 9 9,0 63 63,0 20 20,0 3,94 ,81

Katılımcıların “Ders kitabında öğretim açısından önemli olan „basitten karmaĢığa‟, „kolaydan zora‟, „somuttan soyuta‟, „yakından uzağa‟ gibi ilkelere uyulmuĢtur.” ifadesine verdikleri cevaplara göre frekans, yüzde ve ortalama değerleri (Madde 54): Tablo 9 incelendiğinde katılımcıların % 2‟si kesinlikle katılmıyorum, % 17‟si katılmıyorum, % 21‟i kararsızım, % 53‟ü katılıyorum, % 7 „si ise kesinlikle katılıyorum yanıtını verdikleri görülmektedir. Bu soruya yönelik öğretmenlerin görüĢlerinin puanlarının ortalaması (x = 3,46) dır. Bu sonuçtan öğretmenlerin, öğretim açısından önemli olan„basitten karmaĢığa‟, „kolaydan zora‟, „somuttan soyuta‟, „yakından uzağa‟ gibi ilkelere uyulduğunu düĢündükleri görülüyor. Karasızların ve katılmayanların sayısına bakıldığında bu konu hakkında bazı eksikliklerin olabileceği ve bu durumun da öğrencinin konuyu anlama durumunu güçleĢtireceği göz ardı edilmemelidir.

Katılımcıların “Ders kitabında verilen bilgiler güncel ve geçerlidir.” ifadesine verdikleri cevaplara göre frekans, yüzde ve ortalama değerleri (Madde 55): Tablo 9 incelendiğinde katılımcıların % 2‟si kesinlikle katılmıyorum, % 14‟ü katılmıyorum, % 6‟sı kararsızım, % 69‟u katılıyorum, % 9 „u ise kesinlikle katılıyorum yanıtını verdikleri görülmektedir. Bu soruya yönelik öğretmenlerin görüĢlerinin puanlarının ortalaması (x = 3,69) dur. Ders kitabında verilen bilgiler konu alanının son verilerine uygun olmalıdır. GeçmiĢte geçerli olan bilgiler günümüzde geçerliliğini kaybetmiĢ olabilir. Bu bulgular doğrultusunda öğretmenlerin büyük çoğunluğunun, ders kitabında verilen bilgilerin güncel ve geçerli olduğunu düĢündükleri gözlemlenmektedir.

Katılımcıların “Ders kitabı, sınıfta yöntem, teknik ve etkinlikleri uygulamada yönlendiricidir.” ifadesine verdikleri cevaplara göre frekans, yüzde ve ortalama değerleri (Madde 56): Tablo 9 incelendiğinde katılımcıların % 1‟i kesinlikle katılmıyorum, % 19‟u katılmıyorum, % 9‟u kararsızım, % 62‟si katılıyorum, % 9 „u ise kesinlikle katılıyorum yanıtını verdikleri görülmektedir. Bu soruya yönelik öğretmenlerin görüĢlerinin puanlarının ortalaması (x = 3,59) dur. Bu sonuçtan hareketle genel olarak öğretmenlerin ders kitabı, sınıfta yöntem, teknik ve etkinlikleri uygulamada yönlendiricidir ifadesinde katıldıkları ve ders kitabını yönlendirici olarak kabul ettikleri ifade edilebilir.

Katılımcıların “Konuların iĢleniĢinde kronolojik sıra takip edilmiĢtir.” ifadesine verdikleri cevaplara göre frekans, yüzde ve ortalama değerleri (Madde 57): Tablo 9 incelendiğinde katılımcıların % 8‟i katılmıyorum, % 2‟si kararsızım, % 70‟ı katılıyorum, % 20 „si ise kesinlikle katılıyorum yanıtını verdikleri görülmektedir. Bu soruya yönelik öğretmenlerin görüĢlerinin puanlarının ortalaması (x = 4,02) dir. Tarih konularının ders kitaplarında sunuluĢunda kronolojik sıra takip edilmelidir. Özellikle tarih ders kitaplarında siyasi tarih anlatıldıktan sonra, kültür ve medeniyet tarihinin ayrı bir ünite olarak verilmesi öğrencinin siyasi geliĢmeler ile paralel süren kültür ve medeniyet alanındaki geliĢmeler arasında bağlantı kurabilmesini zorlaĢtıracaktır. Bu bilgiler doğrultusunda, öğretmenlerin tamamına yakınının konuların iĢleniĢinde kronolojik sıra takip edildiği görüĢünde oldukları anlaĢılmaktadır.

Katılımcıların “Konuların iĢleniĢinde verilen yönlendiriciler uygun Ģekilde ve yeterli sayıda kullanılmıĢtır. (Öğrenelim, yorumlayalım, uygulayalım, düĢünelim vb.).” ifadesine verdikleri cevaplara göre frekans, yüzde ve ortalama değerleri (Madde 58): Tablo 9 incelendiğinde katılımcıların % 1‟i kesinlikle katılmıyorum, % 18‟i katılmıyorum, % 11‟i kararsızım, % 56‟sı katılıyorum, % 14 „ü ise kesinlikle katılıyorum yanıtını verdikleri görülmektedir. Bu soruya yönelik öğretmenlerin görüĢlerinin puanlarının ortalaması (x = 3,64) dir. Bu sonuçtan hareketle öğretmenler genel olarak konuların iĢleniĢinde verilen yönlendiricilerin uygun Ģekilde ve yeterli sayıda kullanıldığını düĢünmektedirler.

Katılımcıların “Kitapta siyasi, diplomatik, ekonomik, sosyal ve kültürel tarihin dağılımı dengelidir.” ifadesine verdikleri cevaplara göre frekans, yüzde değerleri (Madde 59): Tablo 9 incelendiğinde katılımcıların % ‟i kesinlikle katılmıyorum, % 14‟ü katılmıyorum, % 5‟i kararsızım, % 60‟ı katılıyorum, % 20 „si ise kesinlikle katılıyorum yanıtını verdikleri görülmektedir. Bu soruya yönelik öğretmenlerin görüĢlerinin puanlarının ortalaması (x = 3,32) dir. Bu bulgulardan hareketle, öğretmenlerin yarısından fazlası kitapta siyasi, diplomatik, ekonomik, sosyal ve kültürel tarihin dağılımı dengeli olduğu görüĢündedir. Bu görüĢe katılmayanların sayısı ve ilaveten kararsızların sayısı dikkate alındığına, ders kitabında içerik dağılımıyla ilgili bir eksikliğin olduğu ortaya çıkmaktadır.

Katılımcıların “Kitapta yer alan üniteler ve konular arasında hacim bakımından dengeli bir dağılım sağlanmıĢtır.” ifadesine verdikleri cevaplara göre frekans, yüzde ve ortalama değerleri (Madde 60): Tablo 9 incelendiğinde katılımcıların % 2‟si kesinlikle katılmıyorum, % 21‟i katılmıyorum, % 15‟i kararsızım, % 57‟si katılıyorum, % 5 „i ise kesinlikle katılıyorum yanıtını verdikleri görülmektedir. Bu soruya yönelik öğretmenlerin görüĢlerinin puanlarının ortalaması (x = 3,42) dir. Bu bulgulardan hareketle, öğretmenlerin yarısından fazlasının, kitapta yer alan üniteler ve konular arasında hacim bakımından dengeli bir dağılım sağlandığı görüĢünde oldukları görülmektedir. Bu görüĢe katılmayanların sayısı ve ilaveten kararsızların sayısı dikkate alındığına, ünite ve konuların dağılımında bir eksikliğin varlığından söz edebiliriz. Katılımcıların “Konuların iĢleniĢi tarihi metodolojiye uygundur. (kaynak gösterme, alıntılar yapma, dipnotlar, referanslar).” ifadesine verdikleri cevaplara göre frekans, yüzde ve ortalama değerleri (Madde 61): Tablo 9 incelendiğinde katılımcıların % 1‟i kesinlikle katılmıyorum, % 10‟u katılmıyorum, % 7‟si kararsızım, % 59‟u katılıyorum, % 23 „ü ise kesinlikle katılıyorum yanıtını verdikleri görülmektedir. Bu soruya yönelik öğretmenlerin görüĢlerinin puanlarının ortalaması (x= 3,93) dür. Bu bulgulardan hareketle, öğretmenlerin büyük çoğunluğunun konuların iĢleniĢinin tarihi metodolojiye uygun olduğu (kaynak gösterme, alıntılar yapma, dipnotlar, referanslar), görüĢünde oldukları görülmektedir. Bu, ders kitabının bilimsel özellikte olduğunu göstermesi bakımından önemlidir.

Katılımcıların “Ders kitabı, gereksiz ayrıntı ve fazla bilgiden arındırılmıĢtır.” ifadesine verdikleri cevaplara göre frekans, yüzde ve ortalama değerleri (Madde 62): Tablo 9 incelendiğinde katılımcıların % 6‟sı kesinlikle katılmıyorum, % 22‟si katılmıyorum, % 19‟u kararsızım, % 45‟i katılıyorum, % 8 „i ise kesinlikle katılıyorum yanıtını verdikleri görülmektedir. Bu soruya yönelik öğretmenlerin görüĢlerinin puanlarının ortalaması (x = 3,27) dir. Öğretmenlerin yarısı ders kitabının, gereksiz ayrıntı ve fazla bilgiden arındırıldığı yönünde olumlu görüĢ belirtmektedirler. Bu görüĢe katılmayanların ve ilaveten kararsızların sayısının toplam öğretmen sayısının yarısına ulaĢması ise ders kitabında gereksiz ayrıntı veya fazla bilginin olduğunu göstermektedir. Bu durum ise ders kitabını öğrenci açısından sıkıcı hale getireceği için bir olumsuzluk olarak karĢımıza çıkmaktadır.

Katılımcıların “Siyasi olayların seyrinden çok sebep sonuç iliĢkileri üzerinde durulmaktadır.” ifadesine verdikleri cevaplara göre frekans, yüzde ve ortalama değerleri (Madde 63): Tablo 9 incelendiğinde katılımcıların % 1‟i kesinlikle katılmıyorum, % 16‟sı katılmıyorum, % 12‟si kararsızım, % 64‟ü katılıyorum, % 7 „si ise kesinlikle katılıyorum yanıtını verdikleri görülmektedir. Bu soruya yönelik öğretmenlerin görüĢlerinin puanlarının ortalaması (x = 3,60) dır. Kılıç ve Seven (2005) göre bilimsel bilgide sebep-sonuç iliĢkisi önemlidir. Bu bilgilerin baĢkasına sunumu da aynı mantıkla olmalıdır. Çünkü böylece nesneler ve olgular arasında bağ kurulmuĢ olacak ve birey bu bağı fark ederek öğrendiklerini anlamlandırabilecektir (s. 87). Bu bulgulardan hareketle, öğretmenlerin çoğunluğunun ders kitabında siyasi olayların seyrinden çok sebep sonuç iliĢkileri üzerinde durulduğu görüĢüne katıldıkları belirtilebilir.

Katılımcıların “Tarihi kavram ve terimler doğru Ģekilde verilmiĢtir.” ifadesine verdikleri cevaplara göre frekans, yüzde ve ortalama değerleri (Madde 64): Tablo 9 incelendiğinde katılımcıların % 1‟i kesinlikle katılmıyorum, % 3‟ü katılmıyorum, % 4‟ü kararsızım, % 83‟ü katılıyorum, % 9 „u ise kesinlikle katılıyorum yanıtını verdikleri görülmektedir. Bu soruya yönelik öğretmenlerin görüĢlerinin puanlarının ortalaması (x= 3,96) dır. Bu sonuçtan hareketle öğretmenlerin tamamına yakınının ders kitabında tarihi kavram ve terimlerin doğru Ģekilde verildiği görüĢünde oldukları anlaĢılmaktadır. Ortaya çıkan bu durum ders kitabının öğrencinin zihninde kavram kargaĢasına yol açmaması adına olumlu bir sonuçtur.

Katılımcıların “Tarihi kavram ve terimlerin açıklamaları yeterli ve açıktır.” ifadesine verdikleri cevaplara göre frekans, yüzde ve ortalama değerleri (Madde 65): Tablo 9 incelendiğinde katılımcıların % 8‟i kesinlikle katılmıyorum, % 30‟u katılmıyorum, % 7‟si kararsızım, % 52‟ı katılıyorum, % 3 „ü ise kesinlikle katılıyorum yanıtını verdikleri görülmektedir. Bu soruya yönelik öğretmenlerin görüĢlerinin puanlarının ortalaması (x = 3,12) dır. Öğretmenlerin yarısı ders kitabındaki tarihi kavram ve terimlerin açıklamalarını yeterli ve açık bulmaktadır. Bu görüĢe katılmayanların sayısı ise % 38 ile oldukça yüksek gözükmekte ve olumsuz bir durum olarak karĢımıza çıkmaktadır. Ortaya çıkan sonuçtan, öğretmenlerin ders kitabındaki kavram ve terimlerin doğru Ģekilde verildiğini düĢünürken bu kavram ve terimlerin açıklamalarını yeterli bulmadıkları anlaĢılmaktadır.

Katılımcıların “Öğrencilerin anlayıĢını etkileyebilecek kiĢisel görüĢlerden ve kalıp ifadelerden kaçınılmıĢtır.” ifadesine verdikleri cevaplara göre frekans, yüzde ve ortalama değerleri (Madde 66): Tablo 9 incelendiğinde katılımcıların % 1‟i kesinlikle katılmıyorum, % 7‟si katılmıyorum, % 9‟u kararsızım, % 63‟ü katılıyorum, % 20 „si ise kesinlikle katılıyorum yanıtını verdikleri görülmektedir. Bu soruya yönelik öğretmenlerin görüĢlerinin puanlarının ortalaması (x= 3,94) dür. Bu bulgulardan hareketle, öğretmenlerin büyük çoğunluğu, ders kitabında öğrencilerin anlayıĢını etkileyebilecek kiĢisel görüĢlerden ve kalıp ifadelerden kaçınılmıĢtır ifadesine katıldıkları gözlemlenmektedir. Bu ders kitabı için olumlu bir geliĢmedir. Çünkü kiĢisel görüĢler ve kalıp yargılar öğrencinin anlayıĢını etkilemekle kalmaz, öğrencide bazı olay, kiĢi, kurum ve milletlere karĢı önyargıyla bakmasına da neden olabilir.

4.2.9. Katılımcıların “Ders kitabının en beğendiğiniz ve hiç beğenmediğiniz yönleri