Bilim ve Teknoloji Müzeleri Gezi Programları

Öğretmenler müze gezilerini çocukların çok ilginç şeyler gördüğü ve eğlendiği bir alan gezisi olarak görmektedir. Ama dikkat edilmesi gereken en önemli husus öğrencilerin amaçsız bir şekilde dolaşmalarını engellemektir. Öğrenci gruplarının müze koleksiyonunu yakından tanıması ve sevmesi için gezinin iyi planlanmış olması gerekir. Bu planlama 3 aşamada gerçekleştirilebilir. Bunlar,

1. Gezi Öncesi Yapılacak Olan Çalışmalar 2. Gezi Esnasında Yapılacak Olan Çalışmalar

3. Gezi Sonrasında Yapılacak Olan Çalışmalar olarak adlandırılabilir (Jarvis and Pell, 2005; Bakan, 2003; Ata, 2002; Baker, 2002; Rix and McSorley, 1999; Kösebalaban, 1989).

1. Gezi Öncesi Yapılacak Olan Çalışmalar

Gezi öncesi yapılacak olan çalışmaları eğitimsel hazırlık işlevi, bürokratik işler ve ulaşım, yeme-içme ve barınma şeklinde sınıflandırabiliriz;

a) Eğitimsel Hazırlık İşlevi : Bilim ve teknoloji müzelerine yapılacak gezinin eğitimsel hazırlık işlevini ve dikkat edilmesi gereken noktaları şu şekilde sıralayabiliriz.

1. Öğretmen gezi yerine önceden bir ziyaret yapmalı, müze görevlilerinden müzedeki materyaller hakkında gerekli bilgileri almalı ve müze gezisi öncesi ihtiyaçları belirlemelidir. Ayrıca kendi sınıfına rehber olacak kişilerle iletişime geçerek öğretmenin ya da rehberlerin yapacağı etkinlikler belirlenmelidir.

2. Gezi ders programının içeriğine uygun olarak düzenlenmeli, bu çerçevede müzenin geneli ya da odaklanılacak objelerle ilgili bir plan hazırlanmalıdır. Gezinin amacı, öğrenilecek temel kavramlar ve beceriler belirlenmelidir. Kısacası öğretmen müzedeki materyaller ile derste işlediği konuları iyi ilişkilendirmelidir. Zaten müzedeki sergilerle işlenen konular arasında bir ilişki kurulmazsa, öğrencilerin ilgisinin dağılacağı ve etkili öğrenmenin gerçekleşmeyeceği aşikardır.

3. Müzenin ne demek istediğini çocuklara okulda vermek en uygun yoldur. Öğretmen sınıfta öğrencilerin gezi kaygılarını azaltmak, ilgisini çekmek ve doğru öğrenmeyi gerçekleştirmek için, müzeye niçin gidildiği, orada ne tür çalışmalar yapılacağı, bunun dersteki hangi konularla ilişkili olduğu ve müzelerde nasıl davranılacağı hakkında bilgi vermelidir. Çünkü müzede herkes yalnızca ilgisini çeken şeyi algılar. Ama ön bilgi verilerek çocukların müzedeki istenilen bütün objeler ile ilgilenmesini sağlanabilir. Öğrenci böylece obje ile kendisi arasında bir aktarıcı olmadan da bağ kurabilir ve keşfedebilir, aktif olarak olaya katılabilir. Nitekim yapılan araştırmalarda, öğrencilere müzelere sadece eğlence amacıyla gelindiği izlenimi verilmesinin, fen tutumlarında bir azalmaya neden olduğu tespit edilmiştir.

4. Gezi düzenlenen müzeden tanıtım broşürü alınmalı ya da öğrencilerin anlayacağı basitlikte bir tanıtım broşürü hazırlanmalı ya da yarışma usulü hazırlatılmalıdır. Bu tanıtıcı broşürler;

• 4 sayfayı geçmemeli, • İlgi çekici olmalı, • Bütün sayfayı kaplamalı, • İçinde müze planı olmalı,

• Galerilerin yerleri ve adlarını içermeli,

• Müzede uyulması gereken kurallar belirtilmeli,

5. Öğretmen ya da müzeler tarafından hazırlanan çalışma kağıtları ile öğrencilerin müzede gezilecek sergiler ve yapılacak etkinlikler ile ilgili ön bilgileri alınır. Çalışma kağıtlarını öğrencilerin kendilerinin hazırlaması daha uygun olabilir. Öğrencilerin konu ile ilgili sorular hazırlamaları ve bu sorularına cevaplar bulmaları istenir. Bu aşamada öğretmenler öğrencilerine kesinlikle bilgi vermemelidir .

b) Bürokratik İşler ve Ulaşım : Bilim ve teknoloji müzelerine yapılacak gezinin bürokratik işler ve ulaşım işlevini ve dikkat edilmesi gereken noktaları şu şekilde sıralayabiliriz.

1. Öğretmen, öğrenci velilerinden, okul ve mahalli idari yönetiminden gerekli yasal izinleri alarak gezi hakkında onları bilgilendirmelidir. Bununla beraber öğretmen gezi yapılacak müze ile ilgili bağlantıları önceden kurmalıdır.

2. Öğretmen ziyaret için gidiş yolunu, süresini, ulaşım vasıtalarını, hareket saatlerini, öğrenci sayılarını, gezi ücretlerini ve gezi düzenini önceden belirlemelidir.

3. Ziyarete gidilen müzeye de gerekli öğrenci sayısı, gezinin yapılacağı gün ve saati iletilerek randevu alınmalıdır. Bu sayede müzeye o saatte başka bir topluluk alınması önlenecektir.

c) Yeme-İçme ve Barınma: Eğer gidilecek müze şehir dışındaysa ve gidiş- dönüş bir günden fazla sürecekse yeme, içme ve barınma için gerekli rezervasyonlar yapılmalıdır.

2. Gezi Esnasında Yapılacak Olan Çalışmalar

Gezi esnasında yapılacak olan çalışmaları ve dikkat edilmesi gereken noktaları şu şekilde sıralayabiliriz;

1. Rehberlik ihtiyacı dikkate alınarak gerekli rehber ihtiyacı karşılanmalıdır. Rehberler gezi boyunca ziyaretçilere sergiler ve etkinlikler hakkında bilgi vermeli ve

uygulama çalışmalarına yardımcı olmalıdır. Bu öğrencilerin sorularına cevap verme anlamına gelmemelidir. Öğrenciler sorularının cevaplarını kendileri keşfederek bulmalıdır.

2. Öğrencilerin dokunma, deneme ve aktif katılımları sağlanarak pratik beceriler kazanmalarına yardımcı olmalı; sergilerin veya etkinliklerin özellikleri, yapısı, çalışma prensibi, günlük yaşamdaki kullanım alanları öğrenciye kazandırılmalıdır. Sınırlı sayıda açık uçlu soru sorarak bilim müzesindeki olgulara dayanan gerçekler hakkında gözlem yapmaları, tartışmaları ve sonuç çıkarmaları istenmelidir. Bu çerçevede öğrencilerin motivasyonlarının azalmaması göz önüne alınarak çeşitli etkinlikler (ara bul, koleksiyon avı vs.), oyunlar düzenlenebilir; bilmece ve bulmaca kağıtları hazırlanabilir.

3. Öğretmenlerin ve müze görevlilerinin gezi esnasındaki tutumları ve yönlendirme çalışmaları öğrencilerin fen tutumlarının gelişmesinde oldukça önemli olduğu için öğrencilere sıcak bir şekilde yaklaşılmalı ve gezinin bir kısmı öğrencilerin ilgileri çerçevesinde gezmelerinin sağlanması için serbest dolaşmaya ayrılmalıdır. Sergilerle ve etkinliklerle baş başa bırakılan öğrencilerin yaratıcılık ve etkileşim süreçleri gözlemlenmelidir.

4. Öğretmenler gezi süresince öğrencilere aşırı derecede sorumluluk yüklememeye dikkat etmelidir. Çünkü bu durum öğrencilerin sergilere ve etkinliklere karşı tutumlarını olumsuz yönde etkilemektedir. Bunun için öğretmenler gezi esnasında öğrencilerinin eğlenmesine ve sosyal etkileşimde bulunmalarına özen göstermelidir

3. Gezi Sonrasında Yapılacak Olan Çalışmalar

Okula dönüldüğünde müze sonrası etkinlikler düzenlenerek müze yaşantısı pekiştirilebilir. Gezi sonrası yapılacak olan çalışmaları ve dikkat edilmesi gereken noktaları şu şekilde sıralayabiliriz;

1. Müze gezisi sonrasında sınıfta öğrencilerin müzede bulunan objeler ve sergiler ile ilgili teknik terimleri ve özel isimleri, bunların çalışma prensipleri ve günlük yaşamdaki yeri ile ilgili son test uygulanabilir.

2. Sınıf içinde yanlış kavramların düzeltilmesi için tartışmalar düzenlenebilir. Müzede yapılan etkinlikler çerçevesinde tartışmaya ayrılan zamanda öğrencilerin eleştirisel düşünme becerileri geliştirilebilir.

3. Müzedeki sergiler ve etkinlikler ile ilgili betimleme ve yorumlama ile ilgili kompozisyonlar yazdırılabilir, resimler çizdirilebilir.

4. Müzede çekilen fotoğraflar okul panolarında sergilenebilir, çeşitli filmler ve slaytlar izletilebilir ve projeler yaptırılabilir.

5. Öğrenci ailelerine gezi ile ilgili yapılan çalışmalar hakkında bilgi vermeli ve ailelerin çocukları cesaretlendirmelerine ve fene karşı ilgilerini arttırmalarına yardımcı olmaları sağlanabilir.

6. Yapılan gezi gözden geçirilerek bir sonraki akademik yıl için farklı etkinliklerle daha iyi çalışmalar yapma ile ilgili fikir ve düşünceler geliştirilebilir.

Yapılan araştırmalarda uzun süreli ve tekrarlanan müze gezilerinin öğrencilerin derinlemesine öğrenme ve kavramalarına olanağı sağladığı, müzelerdeki etkinliklerin okuldaki müfredatta geçen konularla ilişkilendirmesi ve müze gezisi sonrası okulda da bu yönde etkinlikler düzenlemesinin de öğrencilere bilişsel ve sosyal olarak kazançlar sağladığı görülmüştür (Rapp, 2005).

2.1.5 Yeni Fen ve Teknoloji Dersi Müfredat Programında Gezi-Gözlem