Her geçen gün artan bir hızla geliĢen dünyada, bilgi toplumuna geçiĢ, biliĢim teknolojisinin temelindeki bilgisayarlar sayesinde olmuĢtur (Özden, 2010). GeliĢip değiĢen dünyanın hızına uyum sağlayabilecek bireyler yetiĢtirebilmek adına bilgisayarları eğitim alanında kullanmak bir zorunluluk haline gelmiĢtir (YeĢiltaĢ ve Sönmez, 2009). Eğitim sisteminin
aĢırı derecede artması, öğrenci sayısının hızla çoğalması, bilgi miktarının çoğalması, içeriğin karmaĢıklaĢması, öğretmen yetersizliği, bireysel kabiliyet ve farklılıkların önem kazanması gibi nedenler, bilgisayarların eğitimde kullanılma gereksinimini arttırmıĢtır (Alkan, 1995).
Hayatımızın her alanında vazgeçilmezler arasında yer almaya baĢlayan bilgisayarlar, önemli birer öğretim materyali olarak eğitim-öğretim faaliyetlerinde de karĢımıza çıkmaktadır. Nitekim bilgisayarlar ve bilgisayar teknolojisi sayesinde birçok kavram, olgu ve olayı göz ve kulağa hitap edecek Ģekilde somutlaĢtırmanın mümkün olduğu bilinmektedir (YeĢiltaĢ ve Sönmez, 2009). Eğitimde materyal kullanımı, öğretmeni destekleyici ve eğitim ve öğretimin daha anlamlı ve kalıcı olması açısından büyük önem taĢımaktadır. Bundan dolayı eğitim ve öğretimde konuları daha iyi anlamak ve kavramak konuların önemli ve temel noktalarının belirlenmesinde, ayrıca öğrencilerin ilgi ve dikkatini çekme ve öğrenme arzu ve isteklerini teĢvik etmede, öğretim materyallerinden faydalanılması gerekmektedir (ġengün ve Turan, 2003). Eğitimde görsel ve iĢitsel araçlar, gerçekleĢtirilmek istenen öğrenmelerin kalıcı izli olmasını sağlaması açısından büyük öneme sahiptir (Seferoğlu, 2007). Sadece açıklamak ve göstermek, kalıcı öğrenmeyi sağlayamadığı gibi biliyoruz ki, öğrenciler en iyi, yaparak öğrenirler. Anlatılan konu ne kadar ilgi çekici olursa olsun, öğrenciler ne kadar dikkatli dinlerlerse dinlesinler, öğretmen bilgiyi ne kadar sıralı ve yavaĢ anlatırsa anlatsın, dinleyerek öğrenmenin sınırlı kaldığı da bilinmektedir. Öğretmenin anlatımına görsel unsurlar eklemesi, akılda kalıcılığı yükselttiği gibi, resim kullanılarak yapılan anlatımın daha etkili olacağına inanılmaktadır. Hem görsel, hem iĢitsel unsurlar birlikte kullanılırsa daha çok öğrencinin öğrenmesine yardımcı olunacaktır. Bir yaĢantı ne kadar çok sayıda duyu organına hitap ediyorsa, ne kadar taze ve beklenmedikse, ne kadar heyecan verici ve hareketli ise bu yaĢantıya zengin yaĢantı denmektedir (Meydan ve Akdağ, 2008). Teknolojinin ilerlemesi, öğrencilerimize daha zengin yaĢantılar sunmak için bizlere yardımcı olmaktadır. Çünkü eğitim ve teknoloji, insan yaĢamının daha etken duruma getirilmesinde önemli role sahip olan iki faktördür. Eğitim; insanın doğuĢtan kazandığı gizli güçlerin ve yeteneklerin açığa çıkarılmasına onun daha güçlü, daha olgun, yaratıcı ve yapıcı bir varlık olarak geliĢme ve büyümesine hizmet ederken teknoloji ise insanoğlunun eğitim yoluyla kazandığı bilgi ve becerilerden daha etken, daha verimli bir biçimde yaralanabilmesinde, onları daha sistemli ve bilinçli olarak uygulayabilmesinde yardımcı olmaktadır (Meydan, 2001).
Eğitimde bilgi ve iletiĢim teknolojilerinin kullanımının hızla yaygınlaĢması ile birlikte ortaya çıkan BDÖ (Bilgisayar Destekli Öğretim) kavramı, bilgisayarların sistem içine programlanan dersler yoluyla öğrencilere bir konu ya da kavramı öğretmek ya da önceden kazandırılan davranıĢları pekiĢtirmek amacıyla kullanılmasıdır. Bir diğer ifadeyle bilgisayarın öğretimde, sistemi tamamlayıcı ve güçlendirici bir öğe olarak kullanılmasıdır (Yalın, 2002). Bilgisayar Destekli Öğretimin en genel amacı öğrencinin öğrenme hızına, stiline ve isteğine uygun, birden fazla duyu organına hitap eden öğrencinin istekli ve aktif olduğu bir öğrenme süreci hazırlamaktır. Bilgisayar Destekli Öğretim „in amaçları olarak (1) Geleneksel yöntemleri daha etkin hale getirmek, (2) Öğrenme sürecini hızlandırmak, (3) Zengin bir materyal sağlamak, (4) Ucuz ve etkili öğretim gerçekleĢtirmek, (5) Ġsteklere dayalı öğretimi gerçekleĢtirmek, (6) Telafi edici öğretimi sağlamak, (7) Öğretimde sürekli olarak niteliğin artmasını sağlamak ve Bireysel öğretimi gerçekleĢtirmek gösterilmektedir (Sezer, 2006).
Bilgisayar Destekli Öğretim ‟in yararları ise Ģu Ģekilde özetlenebilir (Sezer, 2006; Meydan ve Akdağ, 2008). Öğrencilerin kendilerine güvenlerini arttırır ve yaratıcılıklarını ortaya çıkartmalarına yardımcı olur. Her öğrenciye kendi öğrenme hızı, düzeyi ve ihtiyacına göre öğrenme ortamı ve ilerleme fırsatı verir. Öğrencinin her an aktif olmasını sağlar. Problem çözme ve dikkatini bir problem üzerine yoğunlaĢtırma yeteneğini geliĢtirir. Belgeleme, dosyalama ve belgelere baĢvurma alıĢkanlığını kazandırır. Önceki çözümleri araĢtırıp bunları yeni bir çözüm için kullanabilme yeteneğini geliĢtirme, yeni çözüm bulmasını sağlar. Daha çok bilgiye ulaĢma imkânı sağlar. Konuyla ilgili sorulan sorulara verdiği cevaplara iliĢkin anında dönüt sağlandığı için kaçırılan ders veya konu öğrenci tarafından öğrencinin istediği kadar tekrar edilebilir. Sınıf performansını arttırdığı ve öğrencinin derse aktif katılımını sağladığı için öğretmenin iĢini kolaylaĢtırır. Görsel-iĢitsel öğeler etkin bir Ģekilde kullanılabildiğinden öğrenciler için en sıkıcı dersler bile kolay ve zevkli hale getirilerek öğrenmelerine yardımcı olur. Konuyu kaçıran öğrencilere, öğretmeni engellemeden konuyu tekrar etme olanağı sağlar. Öğretmene farklı seviyelerdeki öğrencileri izleyerek onlar hakkında daha detaylı bilgi alma, onlara daha yakın olma ve zaman ayırabilme olanağı sağlar. Öğretmeni hazırlayacağı raporlar için öğrenciler hakkında bilgi edinmek, sınav sonuçlarını değerlendirmek ve her öğrencinin geliĢimini takip etmek gibi idari ve eğitsel faaliyetlerden kurtarabilirler.
2.5.1. Sosyal Bilgiler ve Bilgisayar Destekli Öğretim
Sosyal Bilgiler derslerinde de bilgisayar teknolojilerinin etkili bir Ģekilde kullanılması; çağın gerektirdiği donanıma sahip, bilgiye hızlı ulaĢabilen, her geçen gün dijitalleĢen dünyamızda topluma, dünyaya ve geliĢen teknolojiye ayak uydurabilen bireyler yetiĢtirebilmek için önemli bir gereklilik halini almıĢtır (YeĢilltaĢ ve Sönmez, 2009). Toplu öğretim anlayıĢına sahip olan sosyal bilgiler dersi, ilkokulda hayat bilgisi dersinden sonra öğrencilerin sosyal yaĢama hazırlanması ve istenen değerlerin öğrencilere kazandırılması sorumluluğunu diğer derslerden daha fazla üstlenen bir derstir. Sosyal bilgiler dersi ile ilkokulda ilk kez bilimsel bilgi ile karĢılaĢan öğrencilere vatandaĢlık bilgisi, yaĢam için gerekli değer, tutum ve davranıĢların kazandırılması amaçlanmaktadır. Bu bakımdan sosyal bilgiler öğretimine kazandırılacak olan yeni yaĢantıların önemi çok büyüktür. Özellikle üçüncü ve dördüncü sınıftaki öğrencilerin somut düĢünmekle birlikte soyut düĢünmeye geçiĢ döneminde yer aldıkları ve sözel yolla anlatılan bilgileri somutlaĢtırmakta zorlandıkları (Yiğit ve diğ., 2005; Sönmez, 2005) göz önünde bulundurulduğunda sosyal bilgiler dersinde öğrencilere kazandırılacak olan yaĢantıların önemi ortaya çıkmaktadır. Bu bağlamda öğrencilere sağlayabileceğimiz zengin yaĢantıların sosyal bilgiler dersinin etkililiğini arttıracağına inanılmaktadır. Bilgi ve iletiĢim teknolojileri geleneksel yöntemlerden çok daha güçlü araçlar sunar. ġiirleri, marĢları, video görüntülerini, fotoğrafları, dramatik hayat hikâyelerini birleĢtirebilen ve bunları çok etkili bir Ģekilde sunabilen araçlar mevcuttur (YaĢar ve Gültekin, 2006).
Teknolojinin bahsedilen faydalarının eğitim-öğretimde materyal kullanmanın konuları daha iyi anlama-kavrama, konuların önemli ve temel noktalarının belirlenmesine yardımcı olma, öğrencilerin ilgi ve dikkatlerini çekme, öğrenme arzu ve isteklerini teĢvik etme (ġengün ve Turan, 2003) gibi faydaları ile bütünleĢtirildiğinde daha anlamlı ve kalıcı öğrenmelerin gerçekleĢeceği düĢünülmektedir. Biliyoruz ki anlatıma katılan görsel unsurlar akılda kalıcılığı arttıracaktır. Bu bağlamda mevcut eğitim programlarımızda yer alan, öğrencilerin en iyi yaparak öğrendiklerini savunan yapılandırmacı yaklaĢım da bizi sosyal bilgiler dersinde yer alan soyut kavramların baĢında gelen değerlerin öğretiminde bilgisayar destekli eğitime yönlendirmektedir.