BEYLİKLER DÖNEMİ’NDE HOCACİHAN

Türkiye Selçuklularının sonlarına doğru ortaya çıkan isyanlar ve Türkmen ayaklanmaları, Moğol tahakkümü altındaki Selçuklu Devleti’ni çöküşe götürmüş, yerini Türkmen beyliklerine bırakmıştır251_{. Karamanoğlu Mehmed Bey’in çıkarttığı ilk isyan,}

Baybars’ın Kayseri’de bulunduğu, Süleyman Pervane’nin de Tokat’a çekildiği zamanda olmuştur252_{. Mehmet Bey, Sultan II. İzzeddin Keykâvus’un Cimri olarak bilinen oğlu}

Alâeddin Siyavüş’ü,253 _{Selçuklu tahtına oturtmak için yanındaki kırmızı külahlı, çarıklı,}

siyah kilimli Türkmenlerle Konya’ya gelerek, önce saltanat sarayının olduğu Filobad’a

251 _{Turan, Türkiye, s. 584.}

252 _{Turan, Türkiye, s. 561.}

253 _{İbn Bibi (el-Evamir, C. II, s. 204.), Alâeddin Siyavüş’ün, Taki isimli biri ve bir başkasının yalancı} şahitliği ile İzzeddin Keykavus’un hem torunu hem oğlu olarak ortaya atıldığını söylemektedir. O. Turan ise (Türkiye s. 560.) Siyavüş’ün İzzeddin Keykavus’un oğlu olduğu kanaatindedir.

gelmişlerdir254_{. Karamanoğlu Mehmed Bey, ertesi gün şehri yağmalayarak ve tahrip}

ederek Türkmenlerden oluşan askerlerini yeniden Filobad’a çekmiştir. Mehmed Bey, gündüzleri Konya’ya gelip muhasaraya devam etmiş, gece olunca da tekrar Filobad’a Siyavüş ile birlikte dönmüşlerdir. Mehmed Bey ile Alâeddin Siyavüş sadece Konya’daki değil, diğer şehirlerden yağmaladıkları malları da develere ve katırlara yükleyerek Filobad’a getirmişlerdir255.

Bu dönemde Hocacihan’ın batısında yer alan Gevale Kalesi ise daha çok zindan ve hapishane işlevi görmüştür. Kale, Moğol tahakkümü altındaki Türkiye Selçuklu Devleti’ne isyan eden Eşrefoğlu ve Karamanoğulları’nın sık sık istilalarına uğramıştır256_{. Mehmed Bey’in ölümünden sonra, yerine geçen kardeşi Güneri Bey}

(1280-1300) zamanında, Karamanoğulları, Eşrefoğullarıyla iş birliği yaparak Konya önlerine gelmişlerdir257_{. Sultan II. Mesud’un Türkmenlere ait toprakları bertaraf etmesi}

üzerine, 1292’de Eşrefoğulları, Hocacihan’ın batısında bulunan Gevale Kalesi’ne kadar gelerek orayı yağma etmişlerdir258_.

Karamanoğulları, uzun dönemler boyunca Moğollarla yaptıkları mücadelelerde ağır kayıplar vermelerine rağmen, İlhanlıların çöküşüyle beraber diğer Türkmen beylikleri arasındaki en güçlü beylik olmuştur. Timurtaş’ın 1328’de öldürülmesi üzerine, Karamanoğlu Musa Bey 1328 yılında Gevale Kalesi’ni almış ve bu kale bir buçuk asır boyunca Karamanoğulları’nda kalmıştır259_.

Karamanoğulları zamanında Hocacihan’ın batısında bulunan Gevale Kalesi, Selçuklularda olduğu gibi stratejik anlamda bir üst olarak etkinliğini korumuştur. Karamanoğlu İbrahim Bey, büyük oğlu İshak’ı kendisine veliaht olarak tayin edince, diğer oğulları bunu kabul etmeyecek ve İbrahim Bey hayatta iken oğullarının taht mücadelesinin ortasında kalacaktır. İbrahim Bey’in diğer oğlu Pir Ahmed Bey, kardeşlerinin de desteğini alarak Konya’da ağabeyi İshak ve babasına karşı hükümdarlığını ilan etmiştir. Hasta olan İbrahim Bey, Oğlu İshak Beyle beraber Konya

254 _{İbn Bibi, el-Evamir, C. II, s. 204.} 255 _{İbn Bibi, el-Evamir, C. II, s. 205, 211.} 256 _{Hacıgökmen, “Gevale Kalesi”, s. 352.}

257 _{Alaattin Aköz, “Güneri Bey”, Konya Ansiklopedisi, C. 4, Konya 2012, s. 48.} 258 _{Turan, Türkiye, s. 606.}

Kalesi’nden, Gevale Kalesi’ne kaçarken Hocacihan taraflarında (Filobad’da) 1464 yılında ölmüştür260_.

Aynı zamanda Fatih Sultan Mehmed’in halasının oğlu olan Pir Ahmed Bey, Konya tahtına oturduğu sırada diğer kardeşi İshak Bey’in hükümdarlığını tanımamıştır. Osmanoğulları’nın desteğini alan Pir Ahmed, Uzun Hasan ile ittifak yapan kardeşi İshak Bey’i Fatih’in desteğiyle alt etmiş ve Gevale Kalesi’nin hâkimi olmuştur261_{. Pir Ahmed}

Bey, İstanbul’da Fatih Sultan Mehmed’e, kendisine muhalefette bulunmayacağına ve gerektiği takdirde askerlerini padişahın istediği yere getireceği sözünü vermiştir. Lakin Pir Ahmed Bey, Fatih’e verdiği sözde durmayıp ahdinden dönünce, Osmanlı Ordusu Konya’ya gelerek burayı muhasara etmiş ve Gevale Kalesi’ni almıştır262_{. Âşık Paşazade,}

Fatih’in Gevale Kalesi’ni aldıktan sonra buraya Osmanlı askerlerini yerleştirdiğini aynı zamanda kaleyi sağlamlaştırdığını kaydetmektedir263_{. Lakin İbrahim Bey zamanında}

yıktırılan Konya’nın iç kalesi, Fatih zamanında yeniden onarılırken, Konya’nın garnizonu olan Gevale Kalesi, Fatih Sultan Mehmed tarafından yıktırılmıştır264. Türkiye Selçuklu Devleti ve Karamanoğulları Beyliği zamanlarında Konya’nın Garnizonu olan Gevale Kalesi’nin Fatih Sultan Mehmed tarafından 1467 yılında yıktırılması sonrasında265 _{burası artık askeri bir yer olmaktan çıkmıştır. Gevale Dağı altındaki}

Hocacihan ise Karamanoğulları Dönemi’nde tıpkı Selçuklular zamanında olduğu gibi köşk, saray, bağ ve bahçelerden müteşekkil bir yer olarak devam etmiş olmalıdır.

Karamanoğulları Dönemi’nin sonlarına doğru, Selçuklu Dönemi’nde zikrettiğimiz Konya’nın batısında farklı şekillerde ismi geçen yerlerin bir bölümünün, Hocacihan olarak adlandırıldığını düşünmekteyiz. Şöyle ki, Fatih dönemine ait tahrirde vakıf sahipleri ve yerleri zikredilirken çoğunlukla, Karamanoğlu İbrahim Bey’i işaret ettiğini düşündüğümüz “İbrahim Bey mektubu266” olarak birçok kayıt düşülmüştür.

260 _{Hoca Sadeddin Efendi, Tâcü’t-Tevârih, C. II, (Sadeleştiren, İsmet Parmaksızoğlu), İstanbul 1974, s.} 160-162.; Konyalı, Konya Tarihi, s. 104.; Alaattin Aköz, “İbrahim Bey (Tacüddin/Sarimüddin)”, Konya

Ansiklopedisi, C. 4, Konya 2012, s. 317.

261 _{Âşık Paşazade, Osmanoğulları’nın Tarihi (haz. Kemal Yavuz, M. A. Yekta Saraç), İstanbul 2003, s.} 250.; Konyalı, Konya Tarihi, s. 106.

262 _{Âşık Paşazade, Osmanoğulları’nın Tarihi, s. 252.; Konyalı, Konya Tarihi, s. 107.} 263 _{Âşık Paşazade, Osmanoğulları’nın Tarihi, s. 253.}

264 _{Hacıgökmen, “Gevale Kalesi”, s. 352.; Konyalı (Konya Tarihi, s. 107.), Âşık Paşazade’nin Fatih’in} Gevale Kalesi’ni sağlamlaştırdığı iddiasının aksine farklı kaynaklar vererek Fatih’in bu kaleyi yıktırdığını söyler.

265 _{Hacıgökmen, “Gevale Kalesi”, s. 352.} 266 _{Uzluk, Fatih Devri Vakıfları, s. 15.}

Buradan hareketle Karamanoğulları zamanından itibaren buraya Hocacihan isimlendirmesi verilmiş ve daha sonra da bu ad Osmanlılara geçmiştir.