Belh’in Fethi (1646)

"ah Cihan, Kabil’e geldikten sonra Nezir Muhammed’in aylar öncesinden elçi Nezir "ovayit arac•l•••yla göndermi• oldu•u mektubuna cevap verdi. O, cevab•nda Nezir Muhammed’in Maveraünnehir’in gerçek siyasi durumu hakk•nda bilgi vermedi•ini ve mektubunun mu•lak ifadelerle dolu oldu•unu ileri sürdü. "ah Cihan, Alaman ve Özbek kabilelerinin Nezir Muhammed’in elinde bulunan Belh haricindeki topraklar• da ya•malad•••n• ve anar•iden dolay• zarar gördü•ünden haberdar oldu•unu bildirdi.³⁴⁴ Mektubunda Peygamber soyundan gelen çok say•da seyyidin katledildi•inden bahs ediyor, bu gibi olaylar•n tekrarlanmas•n•n kaç•n•lmaz oldu•unu vurguluyordu. "ah Cihan, kar••l•kl• dostlu•u sürdürmek, din ve kutsal inançlar• koruyabilmek için Lahor’dan Kabil’e geldi•ini bildiriyordu. Ayr•ca "ehzade Hüsrev Sultan’•n huzurunda geldi•inden bahsederek onun kendisiyle ittifak halinde oldu•unu ifade ediyordu.³⁴⁵

"ehzade Murad Bah•, gerekli haz•rl•klar• yapt•ktan sonra Kunduz’dan Belh’e ilerlemi•ti. Bu s•rada "ah Cihan, "ehzadeye adamlar• arac•l•••yla Nezir Muhammed’e yazd••• mektubunu göndermi•, bu mektubu güvenilir bir adam• vas•tas•yla Nezir Muhammed’e iletmesini istemi•ti.³⁴⁶ "ehzade, babas•n•n mektubunu $shak Be• ile Nezir

341

Kenbu, Amal-i Salih, C. II, 398.

342

Lahori, Padi•ahname, C. II, 531-534.

343

Inayat Khan, The Shah Jahan Nama, 345.

344

Saksena, History of Shah Jahan of Dihli, 194.

345

Inayat Khan, The Shah Jahan Nama, 346- 348.

346

Biz bu bilgiyi Lahori ve $nayet Han’•n eserlerinden de teyid edebiliyoruz. Ancak Muhammed Salih Kenbu eserinde bu bilgiye ilaveten "ah Cihan’•n o•luna ayr•ca bir ferman göndermi• oldu•unu ve ferman arac•l•••la o•luna baz• talimatlarda bulundu•unu söylemektedir. Bu fermana göre "ah, o•luna Nezir Muhammed, Babürlü itaatini kabul etmesi durumunda Belh’i ona vermesini, Badeh•an’da büyük bir ordu ve bir serdar• b•rakmas•n• emrediyordu. Ayr•ca Nezir Muhammed’in iktidar•n• güçlendirmek için ne gerekiyorsa yap•lmas•n• istiyordu. "ah Cihan, e•er Nezir Muhammed Samerkand ve Buhara’y• tekrar kontrolüne almay• hedefliyor, Özbekler ve Alamanlar• bast•rmak istiyorsa ona destek verilmesini emrediyordu. Bkz. Kenbu, Amal-i Salih, C. II, 399. Muhammed Salih Kenbu’nun vermi• oldu•u bu bilgi

98

Muhammed’e gönderdi ve sözlü olarak da mesaj yollad!. Nezir Muhammed, mektubu okuduktan sonra mektubun içeri"inden memnun kalm!# gibi bir tav!r tak!narak elçiye Maveraünnehir’in •ah Cihan’a ait oldu•unu söyledi. Bunun yan! s!ra •ehzade ne zaman gelirse Belh’i ona verip Kabil’e gidece"ini ve •ah Cihan’! ziyaret ettikten sonra Haremeyn-i •erife gidece"ini ifade etti. Nezir Muhammed asl!nda içten içe çok sinirlenmi•ti. %shak Be•, Nezir Muhammed’in k!zg!n oldu•unu ve Özbeklerin güven vermedi•ini gördü. O, kendisinin öldürülebilece•ini dü•ündü ve •ehzadeye haber göndererek Babürlü birliklerinin k!sa süre içerisinde sald!r!ya geçmesinin daha uygun oldu•unu bildirdi. •ehzade, bu haber üzerine harekete geçti ve Mezar-! •erif’e vard!. Bu esnada Nezir Muhammed’in adamlar!ndan Çiçek Be•, maiyetindeki Mehdi Hace, Muhammed Emin Hace ve •eyh Murad ile gelerek Nezir Muhammed’in mektubunu •ehzadeye iletti.³⁴⁷

Nezir Muhammed, mektubunda “Benim devletim ve servetim Babürlü saltanat•n•n

mal•d•r. Benim tek iste•im, bu •ehirden ayr•lmadan önce Hac seyahati için gerekli haz•rl•klar• tamamlayabilmek amac•yla bana iki veya üç gün mühlet verilmesidir. Hacca gittikten sonra kaleyi size b•rakaca••m” ifadelerine yer vermi•ti. •ehzade ve Ali

Merdan Han, Nezir Muhammed’in hile yapt!•! kanaatine vard!lar ve Mezar-! •erif’den harekete geçerek Belh’e 2 kuruh mesafede konu•land!lar. %shak Be•, •ehzade’nin yan!na gelerek Nezir Muhammed hakk!ndaki izlenimlerini anlatt!. Nezir Muhammed’in o•ullar!ndan Behram Sultan ve Subhan Kulu Sultan, babalar!n!n emri do•rultusunda Belh’in baz! ileri gelenleriyle beraber yats! namaz!ndan sonra •ehzadeyi a•!rlamak için haber vermeden Babürlü ordusu içerisine girdiler. Nezir Muhammed’in o•ullar!, Asalaet Han’!n çad!r!na yakla•!nca Hace Abdulveli ve Hace Abdulvahab’! Asalet Han’!n yan!na gönderdiler. Asalet Han onlara bu •ekilde habersiz gelmelerinin uygun olmad!•!n! söyledi ve Murad Bah•’! bu durumdan haberdar etti.³⁴⁸

Babürlü ordusunun ilerleyi#i esnas!nda çok say!da at ve deve öldü"ünden çad!rlar!n ta#!nmas! zaman alm!#t!. Belh’den gelen heyetin a"!rlanmas! için çad!rlar!n gelmesi beklendi. Bir süre sonra getirilen çad!rlar kuruldu ve Asalet Han’a Belh heyetini bu çad!rlara getirmesi talimat! verildi. •ehzade onlara kar•! büyük bir nezaket gösterdi ve oturmalar! için sa" taraf!na haz!rlanan yere onlar! buyur etti. Bütün te#rifat kurallar!n!

Lahori ve %nayet Han’!n eserlerinde olmad!"! gibi, •ah Cihan’!n hedeflerine de ters dü•mektedir. Çünkü %ah Cihan Belh ve Bedeh•an topraklar•n• ele geçirmeyi kendisine amaç edinmi• bir hükümdard•.

347

Lahori, Padi•ahname, C. II. 534-535.

348

99

yerine getiren •ehzade, onlara Babürlü ordusunun isyanc•lara kar•• Nezir Muhammed’e sadece yard•m için gelmi• oldu!unu ve babalar•n•n ihtiyaç duydu!u her•eyi sa!layabileceklerini ona bildirmelerini istedi. •ehzade Murad Bah• görü•me bitti•inde Behram Sultan’a 1 hilat ve 1 kama ile alt•n e•erli 1 at hediye etti. Subhan Kulu Sultan’a da benzer hediyeler arma•an edildi. Onlar•n yan•ndaki Belh ileri gelenlerinn ise kaftanlar hediye edildi. •ehzade daha sonra Belh’den gelen bu heyeti yolcu etti.³⁴⁹

•ehzade Murad Bah•, ertesi gün ordusu ile Belh’e do•ru harekete geçti. Rüstem Han ve MirAte•³⁵⁰ Muhammed Kas•m’• topçu birlikleriyle ahalinin ta•k•nl•klar•n• bast•rmak, daha sonra da •ehrin hakimiyetini ele almak için Belh Kalesi’ne yönelmeleri, ard•ndan buran•n giri• ve ç•k••lar• tutmalar• için sevk etti. •ehzade’nin kendisi ise kalenin •otorhar kap•s•n•n önünde konu•land•.³⁵¹ Di#er taraftan da $shak Be• arac•l••• ile Nezir Muhammed’e “Biz sizinle görü•meyi arzu ediyoruz. E•er isterseniz •ehirden ç•k•n,

bizim sizi kar••lamaya gelmemiz için bize haber verin ve sonra sizi a••rlamak için haz•rlatt•••m•z yere gidelim. Biz sizinle isti•arede bulunduktan sonra ertesi gün sizin kona••n•za gidip misafiriniz olal•m. E•er bizim sizi kar••lay•p a••rlamam•z• istemiyorsan•z mesaj• ald•••n•z gün gelin, biz ertesi gün size misafir olal•m” mesaj•n•

yollad•. Nezir Muhammed, •ehzadeden gelen mesaj• ald••• esnada bir sofra meclisindeydi. O, ald••• bu mesajdan sonra yemek yemeden sofradan kalkt•.³⁵²

Nezir Muhammed, "shak Be!’in iletti!i mesajdan sonra korkuya kap•ld• ve kaçmaya karar verdi. O, etraf•ndakilere •ehzade Murad Bah•’a bir kar••lama merasimi düzenlemek maksad•yla Ba!-• Murad’a gidece!ini bildirdi ve bu yüzden önceden buraya çad•rlar•n• gönderdi. De!erli yakutlarla süslü kemerini beline takan Nezir Muhammed, üzeri k•yafetle gizlenmi• z•rh•n• giydi. Daha sonra baz• alt•n mühürlerini, mücevherlerini ve di!er de!erli e•yalar•n• alarak o!ullar• Subhan Kulu Sultan ve Kutluk Muhammed Sultan’•n yan• s•ra birkaç Özbek ve köle ile kaçmaya karar verdi. O, ilk önce Ba!-• Murad’a do!ru harekete geçti, ancak Ba!-• Murad’a girmeden kaç•••n• devam ettirdi. Belh Kalesi oldukça geni• oldu!u için buraya garnizon kurmak amac•yla girmi• olan Rüstem Han ve Mirate• Muhammed Kas•m kalenin yedi kap•s•n•n

349

Inayat Khan, The Shah Jahan Nama, 349.

350

Babürlü ordusunda Mirate• makam•nda bulunan görevli, sava• meydan•ndaki topçular•n idare ve komutas•ndan sorumlu idi. Bkz. Seema Khan, Military Organisation Under Shah Jahan, (Doktora Tezi, Aligarh Muslim University, 2017), 153.

350

Kenbu, Amal-i Salih, C. II, 234-235.

351

Saksena, History of Shah Jahan of Dihli, 198-199.

352

100

güvenli•ini gerekti•i gibi sa•layamam••lard•. Nezir Muhammed, fark edilmemek için maiyetindekilerinin bineklerinden daha gösteri•li bir binek tercih etmemi•ti. Dolay•s•yla hiç kimse hiçbir yerde Nezir Muhammed’in kaçm•• oldu•unu fark etmemi•ti.³⁵³

Belh’deki devlet adamlar•ndan hiçbiri Nezir Muhammed’in kaç•••ndan haberdar de•ildi. Maksut Ali Dani•mendi, onun kaçt•••n• anlay•nca bu durumu Ali Merdan Han’a bildirdi. Ali Merdan Han da •ehzade’nin huzuruna giderek onu bilgilendirdi. •ehzade Murad Bah•, hemen Bahad•r Han ve Asalet Han’a büyük bir askeri birlik ile Nezir Muhammed’in pe•ine dü•meleri talimat•n• verdi. Ayr•ca babas•n•n kaç•••ndan habersiz olan Behram Sultan’•n gidi•ini engellemek için önlemler ald•. Bu s•rada Nezir Muhammed’in di•er o•lu Abdurrahman ve Hüsrev Sultan’•n o•lu Rüstem, hala aileleriyle birlikte kalenin içerisindeydiler. •ehzade, onlar• Luhrasp Han’•n kontrolüne b•rakt•ktan sonra güvenilir bir adam•n• Nezir Muhammed’in saray•nda bulunan mahkumlar•n sorumlulu•una atad•.³⁵⁴

•ehzade Murad Bah•, Nezir Muhammed’in arkas•ndan bir askeri birlik göndermekle me•gul iken kalenin içerisinde bulunan Rüstem Han ve Mirate• Muhammed Kas•m, Nezir Muhammed’in mallar•n• koruyamam••, bu mallar•n bir k•sm• ya•mac• Özbeklerin eline dü•mü•tü. •ehzade, sabah oldu•unda Guri’den gelmi• olan Halilullah Han’• bir askeri birli•in komutas•nda Özbeklerin ele geçirmi• oldu•u Nezir Muhammed’e ait bütün mallar•n geri al•nmas• için görevlendirdi. Halilullah Han’•n maiyetindeki bu birlik 12 lek de•erindeki alt•n ve gümü•ün yan• s•ra yakla••k 300 fil ve 2.500 at• ya•mac•lardan almay• ba•ard•.³⁵⁵

•ehzade Murad Bah•, 17 Temmuz 1646’da Belh •ehrine girdi ve Nezir Muhammed’in saray•n•n d•••na in•a ettirmi• oldu•u camide !ah Cihan ad•na hutbe okuttu. Bu merasime Belh’in soylular•, yüksek rütbelileri ve di•er ileri gelen devlet adamlar• da kat•ld•. !ah Cihan ad•na para bas•ld• ve saraya gönderildi. Daha önceden Nezir Muhammed’e ait olan hanl•••n toplam vergi gelirleri •imdi !ah Cihan’•n görevlilerinin eline geçmi• oldu. Bu s•rada Tirmiz Kalesi’nin komutan•, daha önceki tarihlerde de Nezir Muhammed taraf•ndan elçi olarak gönderilmi• olan Mansur Hac• Ça•atay, o•lu arac•l••yla !ehzadeye bir mektup göndererek itaatini bildirdi. Bunu memnuniyetle kar••layan !ehzade, Mansur Hac•’n•n o•lu ve güvenilir adamlar• vas•tas•yla kale

353

Lahori, Padi•ahname, C. II, 539.

354

Inayat Khan, The Shah Jahan Nama, 350.

355

101

kumandan• Mansur Hac•’ya bir kaftan gönderdi ve onu Belh’e davet etti. •ehzade, daha sonra Zain Han Kükelta!’•n torunu Saadet Han’• Tirmiz Kalesi’nin kumandas•na atad•. Saadet Han, bunun akabinde Mirza Kohati, 500 tüfekli asker, 500 Afgan süvari ve piyadesi ile birlikte Tirmiz Kalesi’ne do•ru hareket geçti.³⁵⁶

Belh’in fethi haberi Ali Merdan Han’•n göndermi! oldu•u Necef Kulu vas•tas•yla •ah Cihan’a iletilmi!ti. Babürlü hükümdar•, bu habere çok sevinmi!, sekiz gün boyunca kutlamalar yap•lmas• talimat•nda bulunmu!tu. Baz• devlet adamlar• •ah Cihan’•n huzuruna gelerek onu tebrik ettiler. Kar!•l•••nda ise hilat ve mans•b ile ödüllendirildiler. Bu zafer için !iirler yazan !airler de çe!itli hediyeler ile ödüllendirildiler. Kutlaman•n ikinci günü Ömer Be• arac•l•••yla •ehzade Murad Bah!’a alt•n süslü hilat gönderildi. Ali Merdan Han’a da Necef Kulu arac•l••yla hilat gönderildi. Bu kutlamalar esnas•ndan •ehzade Hüsrev Sultan, o•lu Muhammed Badi’yi •ah Cihan’•n huzuruna yollam•!t•. •ehzade, Babürlü hükümdar•na çok say•da at hediye etmi!ti. Babürlü hükümdar•n•n huzuruna gelen Muhammed Badi’ye hilat, hançer, alt•n e•erli bir at arma•an edildi.³⁵⁷ Belh bölgesinin fethiyle Kabil’de bulunan •ah Cihan’•n bir kutlama tertip ettirmesi, !iirler yaz•lmas• ve bol miktarda hediyeler da••t•lmas•, bu fethin Babürlüler için ne kadar mühim oldu•unu gözler önüne sermektedir.

Kabil’de bunlar ya!an•rken •ehzade Murad Bah!’•n talimat• do•rultusunda Bahad•r Han ve Asalet Han Nezir Muhammed’in ard•ndan harekete geçmi!lerdi. Onlar, Nezir Muhammed’in Terdi Ali Katagan, Terdi Ali’nin Katagan’•n o•lu Uraz Be•, Esad Be• Derman ve di•er Özbeklerin yard•m• ile •ibergan’a yerle!mi! oldu•unu ö•rendiler. Ayr•ca Nezir Muhammed’in kendileri ile mücadele etme e•iliminde oldu•undan, onun Çiçektu ve Meymene birliklerinin deste•ine ba!vurdu•undan haberdar oldular. Bahad•r Han ve Asalet Han, bu birlikler gelmeden h•zl• bir !ekilde Nezir Muhammed’e eri!meyi ve onun birliklerini da••tmay• amaçl•yorlard•. Bu plan do•rultusunda gece yar•s• yola ç•kt•lar ve ertesi günün öylen vaktine kadar hiçbir yerde durmad•lar. Onlar bu süre zarf•nda çok say•da tepeyi ve kum çölünü a!t•ktan sonra •ibergan’dan 6 kuruh mesafe uzaktaki Guti’de durdular.³⁵⁸

Bahad•r Han ve Asalet Han, ele geçirdikleri Özbek gözcülerin aç•klamalar•ndan Nezir Muhammed ile ilgili bilgilerini teyid etmi! oldular. Onlar, 4.000’den fazla süvarileri

356

Lahori, Padi•ahname, C. II, 544.

357

Lahori, Padi•ahname, C. II, 545-547.

358

102

henüz gelmemi• olmas•na ra•men ertesi gün birliklerini tanzim ettiler ve mücadeleye giri•mek amac•yla harekete geçtiler. Nezir Muhammed’in etraf•nda toplanm•• olan yakla••k 10.000 Özbek ve Alaman süvarisi, Babürlü birliklerinin geldi•inden haberdar oldular. Onlar•n ço•u tutsak edilme ve mallar•n•n talan edilmesi korkusuyla aileleri ve e•yalar• ile birlikte Endhud’a do•ru harekete geçtiler. Bu süvarilerin bir k•sm• mücadeleye giri•mek için kald•lar. Nezir Muhammed, •ibergan’•n kar••s•na 4 kuruh mesafe ilerledi ve birliklerini burada üç bölüme ay•rd•. Biraz sonra Babürlü ordusunun tüfekli ve ate•li birlikleri ilk sald•r•s•n• yapt• ve çok say•da Özbek öldürüldü. Sa• ve sol kanatlardaki çok say•da Özbek askeri kaç•nca Nezir Muhammed de geri çekildi. Bu s•rada bir grup Özbek Babürlü ordusuna sald•rd•. Ancak onlar da Babürlü askerleri taraf•ndan öldürüldüler.³⁵⁹

Nezir Muhammed, bu hezimetten k•sa süre sonra Kutluk Muhammed Sultan, az say•da Özbek, baz• köleleri ve hizmetlileriyle Endhud’a do•ru ilerledi. Bu s•rada Terdi Ali Katagan, Esad Be• Derman ve di•er Özbek gruplar• Subhan Kulu Sultan’• alarak Çarçu ve Buhara’ya do•ru ilerlediler. Bu geli•me üzerine Bahad•r Han ve Asalet Han, birlikleriyle Özbekleri takibe devam ettiler. Babürlüler, Özbeklerin geri dönmeyecekleri kanaatine var•p •ibergan’da durdular. Onlar, Nezir Muhammed ve Özbeklerin iyice uzakla•t•klar• hakk•nda bilgiler al•ncaya kadar •ibergan’da kald•lar.³⁶⁰

Daha önce de söyledi•imiz gibi Babürlü ordusu ilk yakla•t•••nda çok çok say•da Özbek ve Alaman Nezir Muhammed’den ayr•lm••, ailelerini ve mallar•n• alarak kaçm••lard•. Onlar, ailelerini götürmeyi ba•arm••lard•, ancak e•yalar• Babürlü birlikleri taraf•ndan ya•ma edilmi•ti. Bununla birlikte Çiçektu ve Meymene civar•nda bulunan Uraz Be•’nin karde•i ve bir grup Özbek, Babürlü birliklerinin bu ba•ar•s•n• duyunca korkuya kap•lm••lard•. Onlar, a••rl•klar•n•n büyük bir k•sm•n• arkada b•rakarak Çarcu’ya kaçt•lar. %ki üç gün bekledikten sonra Nezir Muhammed ad•na Çiçektu ve Meymene’yi yöneten Tahir Bakavul, Endhud be•leri, Mir•ikar³⁶¹ Miram Han, Kelif geçidi muhaf•z birli•i ile •ibergan’a gelerek Babürlü kumandanlar• ile görü•tüler. Bahad•r Han ve Asalet Han, Endhud yöneticisinin söylemlerinden Nezir Muhammed’in Endhud’a eri•tikten sonra torunu (Hüsrev Sultan’•n o•lu) Muhammed Kas•m’•, o•lu Kutluk

359

Lahori, Padi•ahname, C. II, 551.

360

Kenbu, Amal-i Salih, C. II, 403.

361

Mir•ikar, "ran ve Orta Asya’da avc•ba••n•n yayg•n unvan• olarak kullan••m••t•r. Bkz. Yuri Bregel, “The Administration of Bukhara Under the Mangiths and some Tashkent Manuscripts”, Research

103

Muhammed Sultan ve bir grup Özbek ile birlikte Horasan’a do•ru gittiklerini ö•rendiler.³⁶²

Bu iki kumandan hilat ve mans!b ile ödüllendirildiler. Bahad!r Han’a Belh hazinesinden 2 lek rupi ba••• yap•ld•. Yararl•l•k göstermi• olan emirlere ve mans•bdara kaftanlar verildi. Ayr•ca rütbeleri yükseltilerek ödüllendirildiler. Guri Kalesi’nin fethini takip eden süreçte kale kumandan• ve ayr•ca Nezir Muhammed’in Mirahur’u olan Kubat, daha önceden K•l•ç Han ve Halilullah Han taraf•ndan saraya gönderilmi•ti. Kubat, bu günlerde •ah Cihan’•n huzuruna gelerek kendisine hürmette bulundu. •ah Cihan ona 1 kaftan, 1 at ve 1 mücevher kama hediye etmi•ti. Ayr•ca onun mans•b derecesi 1.500’e ç•kar•lm••, 20.000 rupi de ba••• yap•lm••t•.³⁶³

Babürlüler 1646 y•l• içerisinde kuzeyde Ceyhun’a, bat•da Meymene ve Endhud’a kadar olan bölgeyi ele geçirmi• oldular.³⁶⁴ Nezir Muhammed’in topraklar•ndan elde edilen y•ll•k gelir yakla••k 1 •ahi kurur³⁶⁵ idi. Bu miktar, yakla••k 25 lek rupiye denk gelmektedir. Bu miktar•n 15 lek rupisi Belh ve civar•ndaki m•nt•kalardan, 10 lek rupisi de Bedeh•an ve buraya ba•l• yerlerden elde edilirdi. Ancak Nezir Muhammed’in Belh’den ayr•lmas•ndan bir süre önce Özbek ve Alamanlar•n ya•ma faaliyetleri ile buna ba•l• olarak zuhur eden kar•••kl•klar, Belh ve Bedeh•an bölgesinin gelirlerinin dü•mesine sebep oldu. Bölge Babürlü topraklar•na kat•ld•ktan sonra ilk y•l vergi gelirlerinin tutar•, eski tutar•n yars• kadar, ikinci y•l ise çeyre•i kadar oldu.³⁶⁶

2.3. •ah Cihan’ n!Fethedilen!Yerleri!Elinde!Tutma!Çabas (1646)

2.3.1. •ah!Cihan’ n!•ehzade Murad!Bah"’ !Belh’te!Tutma!Çabas (1646)

•ah Cihan, Belh ve Bedeh•an’•n ba•ar•l• bir •ekilde ele geçirildi•i ile ilgili haberlerin gelmesiyle oldukça mutlu olmu•tu. Ancak •ehzade Murad Bah•, babas•na bir mektup yollayarak bu bölgede uzun süre kalmak istemedi•i ve adamlar•ndan birisini bölgenin idaresine atanmas•n• talep etti.³⁶⁷ •ah Cihan onun bu talebine çok k•zd• ve o•luna bir mektupla cevap verdi. •ah Cihan mektubunda “Uzun zamand•r ele geçirmek için çaba

sarfedilen Belh ve Bedeh•an’dan hala Alaman ve Özbek ya•mac•lar•n ayr•lmam••ken

362

Lahori, Padi•ahname, C. II, 553.

363

Inayat Khan, The Shah Jahan Nama, 354-355.

364

Bayur, Hindistan Tarihi, C. II, 211.

365

1 kurur, 100 lek paraya denk gelmektedir. Bkz. Kenbu, Amal-i Salih, C. III, 139.

366

Inayat Khan, The Shah Jahan Nama, 351.

367

Shabbir Ahmad Siddiquie, Sadullah Khan, Diwan of Shah Jahan, (Yüksek Lisans Tezi, Aligarh Muslim University, 1988), 59.

104

senin bu talebin çok gereksiz ve uygun de•il. Her zaman Maveraünnehir tamamen fethedildikten sonra bu topraklar• sana verece•imi, ne kadar asker ve hazine istiyorsan gönderece•imi söylemi•tim. Fakat sen bunlar• görmezden gelip oradan ayr•lma talebinde bulunuyorsun. E•er bütün bunlar• görmezden geliyorsan talebini yinele veya bu talepten vazgeç ve Belh’de kalmaya devam et. Daha sonra da askerlerini etrafa göndererek kontrolü sa•la ve Ali Merdan Han ile birlikte oradaki isyaanlar• bast•r”.³⁶⁸

Bu emre ra•men •ehzade tekrar babas!na mektup yazarak “sizi görmeden ve olaylar•

size yüzyüze anlatmadan asla Belh’de kalmayaca••m” cevab!n! verdi. •ehzade Murad,

babas! •ah Cihan’a yazd"•" bu cevapla yetinmedi. O, Özbekleri takip için •ibergan’dan Endhud’a gitmi• olan Bahad•r Han ve Asalet Han’• geri ça••rd•.³⁶⁹ Bu kumandanlar, Nezir Muhammed’in pe•inden •ibergan’dan Endhud’a gitmi•lerdi. Onlar, •ibergan, Çiçektu, Meymene ve Endhud’da düzeni sa•lamak için Endhud’da bir kaç ay kalmay! planl!yorlard!. •ehzade, Halilullah Han’• da Belh’e ça••rm••t•. •ehzade’nin maksad!, Belh’i bu kumandanlar!n himayesine b!rak!p Kabil’e gitmekti.³⁷⁰

•ehzade’nin himayesi alt!nda Hindistan’dan gelen mans!bdarlar ve emirler de onunla ayn! fikirdelerdi. Onlar, burada k•• mevsiminin •iddetli geçmesinden dolay• geri dönmek konusunda çok istekliydiler. Bu durum, çe•itli m•nt•kalardan Belh’de toplanm•• olan köylüler ve baz• kabile mensuplar• aras•nda endi•eye sebep oldu. Askerlerin burada kal•p kalmayaca•• belirsizli•i onlar•n huzurunu bozmu•, bölge ahalisinin hayvanlar•n• ve mallar•n• ya•ma etmeye ba•lam••lard•. Bu ya•ananlardan haberdar olan •ah Cihan çok üzülmü•, sözünü dinlemeyen o•lunu bu eyleminden dolay• mans•b ve câgîrinden mahrum b•rakarak cezaland•rm••t•.³⁷¹