Standartlar ve Sorumluluk
Belge Üretiminin Denetlenmesinde Standartlar
Standartlar n al ma alanlar i in ta d nem, o alandaki temel bilgileri ermesinden ka naklanmaktad r. Bu bilgiler al ma alanlar n n ge erlili i e fonksi onlar n n de am i in gereklidir.
Standartlar, kurum e kurulu lar n faali etleri sonucu olu an e ar i lere kadar u anan belgelerin retimleri a s ndan da son derece nem ta maktad r. nk standartlar, belge retim faaliyetlerini ve fonksi onlar n belirleme, inceleme e bir birli e gidi i orta a ko ma olana sa lar.
Standartlar n e standartla t rman n belge retim denetimindeki eri e nemine ge meden nce bunlara ili kin tan mlar ermek ararl olacakt r.
Standartlar, r nlerin ham madde, mal eme, ap l , ambalajlama e kullan m nda a da us l e hi metlerde bir rneklik sa la an kurallar",1 standartla t rma ise, "belli bir faali etle ilgili olarak ekonomik fa da sa lamak ere b t n ilgili taraflar n ard m e i birli i ile belirli kurallar ko ma e bu kurallar u gulama i lemi"2
olarak tan mlanmaktad r.
K saca, r nlerin a da hi metlerin orta a kar lmas nda b t n ilgili taraflar n ard m e i birli i ile bir alanda, lke e a d n a ap nda bir rneklik sa la an kurallara standart, bu amaca nelmi al malara da standartla t rma di ebiliri .
Standartla t rma, asl nda toplumun bilin li abalar n n sonucu olarak orta a kan bir `sadele tirme' e lemidir. Bu a dan
1T S a da a E i Ka a : 1983. (A a a: TSE, 1983), .
standartla t rman n aln ca bug n n de il, gelece in karma kl n da nleme fonksi onu ard r.3
Standartlar n, s rekli de i iklik g steren d n am da kar m a kan sorunlarla ba a kma sa la an en nemli ara lardan biri oldu u s lenebilir.
Standartla t rma, hangi alanda olursa olsun üretimin temelidir. Belge retiminde de standartla t rma, de i ik birim e kurumlarda retilen belgelerin daha kola anla lmas n , bir ara a getirilmesini, daha kola d enlenmesini, eri ilmesini, masraflar n a alt lmas n , insang c sa urganl n n nlenmesini sa lar.
Kurum e kurulu larda belge netim programlar n n d enli, h l , do ru e erimli r t lebilmesi, i i organi e edilmi e standartlara ba lanm bir belge retim sisteminin olu turulmas na ba l d r.
E er belge retim i leminin e sonu lar n n birbirleri le u um i inde olmas , ani retimin en i i bi imde ger ekle tirilmesi e denetimin ap labilmesi isteni orsa standartlar ka n lma d r. Standartlar, belgelerin nas l retileceklerini orta a ko ma, ol g sterme an nda denetim ntemlerini belirleme e ger ekle tirme amac na da hizmet eder.
Bir kurulu ta, belge retim ap s n n, i le i inin e elliklerinin orta a konulabilmesi; kurulu un hedefleri an nda i lemlerini e faali etlerini nas l r tt a da r tmesi gerekti i konusunda a k bir fikir sahibi olma gerektirir. Bu konularda ol g sterici egane kla u standartlard r.
De let netimi birbirinden so utlanm dairelerin e s n rlanm faali etlerin bir toplam de il, daha i ade birbirini etkile en faali etl er sistemidir. Kurum e kurulu larda da belgeler bu faali etler sistemi i erisinde retilmektedir. Onun i in belge retiminin g enilirli ini sa laman n ollar ndan biri, gerek retim gerekse denetim i in standartlar geli tirmektir. Bu durum belge netim birimlerinin belge i lemlerinde standartlar konmas nda etkin olmas n orunlu k lmaktad r. G n m de kurum e kurulu lar n al malar n o un bir bi imde s rd rmek orunda kalmas , i e i lemlerinin g nden g ne artmas , ister isteme ar i lerin ka na n olu turan belgelerin sa sal olarak
o almas na neden olmaktad r.
Artan bu i hacminin birikimi olan belgelerin kontrol alt na al nmas konusu, g n ge tikce kma a girmekte e her ge en g n nemini art rmaktad r. retimle ba la an, ar i lere kadar uzanan belge
BELGE RET M N N DENETLENMES VE BELGE Y NET M 121
incirinin i i bir g r nt orta a ko mas b t n neticilerin e al anlar n ar usu olmaktad r. nk gerek netici gerekse t m al anlar, i in etkinli ini sa la abilmek, belgeleri kontrol edebilmek i in denetim alt na alma her aman istemi lerdir.
Gerek u gun belgelerin retimlerini sa lama, gerekse denetim alt na alma, konu a ili kin standartlar n nemini e orunlulu unu orta a ko maktad r.
Belge retim etkinli i, belgeleri reten birimlerin e bire lerin niteli i an nda bu alanda olu turulan standartlar n arl n da gerektirir. Böylece belge üretim denetimi, gereksiz belgelerin retilmesini nleme, netimi geli tirmenin amac de il, do al bir sonucu olarak orta a kar. Bunun i in de belge retim i lemlerinin standartla t r lmas netimin geli tirilmesi an nda b t n kurum e kurulu larda al an her kademedeki personele, personelin i anla na, ihni etine e belgeleme i lemlerine akla m na nelik bir etkinliktir. Belge retiminde, daha geni bir akla mla belge i lemlerinde g r len nemli aksakl klar; bu konularda ge ici tedbirlerle, asal e a idari d e de ba d enlemelerin ap lmas la sorunun mlenebilece inin arsa lmas ndan, konunun k rtasi ecili i nleme veya bürokrasiyi azaltma düzeyine indirgenmesinden kaynaklanmaktad r. O sa bunlar belge retim denetiminin ok s n rl bir k sm n kapsamaktad r. Zira belge retim denetimi belgenin a am s recini esas alan bir akla md r. Onun i in belge retim al malar standartlara ba lanmal d r. Bu standartlar er e esinde belge üretiminin ap sal e ntem bo utlar beraber ele al nmal d r. Zira bir belge retim sistemi insan, ap e ntem bo utlar ndan olu an bir b t nd r. Bu olgular n birinde ger ekle tirilen bir de i im di erlerini de etkiler. Bu nedenle belge üretim denetimi i in, retim i lemlerini t m bo utlar ile ele alan b t nc l bir akla ma gerek ard r. Bu akla m en i i
ekilde bu alandaki temel standartlar n olu turulmas la sa lanabilir. Belge retimi bir kurum e a kurulu ta g r len i lerin niteli ini, niceli ini, bo utunu orta a ko ma e bunlar a l hale getirerek gelece e ta ma i lemidir. Bunun en i i ekilde sa alanabilmesi bu konuda temel standartlar belirleme i orunlu k lmaktad r.
Y neticilerin s rekli olarak ika et ettikleri konulardan biri si kurum e kurulu lar n faali etleri sonucu retilen belgelerin etersi li i e karma kl d r. nk bunlar genellikle geli i g el retilmektedir. Kurum e kurulu larda belgeler hi bir l t dikkate al nmadan, o anki i i g rmek i in a da g r lm g stermek için rastgele üretilmektedir. Belge retiminin belirlenmi l tlere g re ap lmas , ileride ar i
belgesi olacak dok manlar n olu umlar a amas nda kontrol alt na al nmas n sa la acakt r.
Belge retim i lemleri tarih bo unca ar olmu tur. Belge üretiminde ama a n olmakla beraber g nden g ne tekniklerinde s rekli bir de i me a anm st r. Belge retiminde standartlar n nemi, retim i lemlerinde ekonomi sa lamak, belgeleme i lemlerini kola la t rmak, ar i hi metlerini en sa l kl ekilde ger ekle tirmektir. Kurum e kurulu lar taraf ndan retilen belgeler ar i lerin ka na n olu turdu undan kurum e kurulu lar n belge retimlerini birbirlerinden habersi e farkl bi imlerde ger ekle tirmeleri erine, belirli standartlara ve ilkelere dayanan ortak bir ölçütte ger ekle tirmeleri ar i lerin gelece i a s ndan son derece nemlidir. Zira netimlerin g nl k i lemlerinde belge retiminin h l e d enli olarak r t lmesi, ileride ar i belgesi niteli i ka anan dok manlar n kola l kla d enlenmesine, korunmas na e hi mete sunulmas na olanak sa la acakt r.
Belge retiminin belirli standartlara ba lanmas sonucu g nl k i ak i erisinde retilen bir belge stlendi i i le i en i i ekilde erine getirecek bi imde olu turabilecektir.
Bir belgenin anl l a neden olmadan stlendi i i le i erine getirebilmesi, belgenin retiminde u gulanacak standartlar n arl n gerektirir. Bu durum a n amanda personelden, amandan, erden e paradan nemli oranda tasarruf sa lar.
Belge retiminde standartla t rma, kurum e kurulu lar aras nda etkili, d enli e erimli bir haberle me e bilgi sisteminin kurulmas na emin olu turacakt r. A n amanda retilen bilgi e belgelerin h l e kola bir ekilde d enlenmesi, depolanmas , saklanmas e eri imi sa lanacak; personel, aman e paradan tasarruf sa lanacakt r.
Y netimin gereksinim du du u bilgi e belge e h l e kola bir ekilde eri mek sureti le aman nda e do ru kararlar n al nmas na, devlet hizmetlerinin düzenli ve verimli olarak yürütülmesine ve dola s la lke kalk nmas na katk sa lanabilmesi standartla t rma a ba l d r.
Kurum e kurulu lar n g rd kleri hi metler, apt klar haberle me e i lemler sonucu olu an belgelerin gerekti inde kola e h l bir ekilde bulunabilmesi i in nceden belirlenmi standartlara göre üretilmesi gereklidir.
Standartlar n geli tirilmesi e u gulanmas n n en nemli nedeni mali ararlard r. Bu standartlar n geli tirilmesi e u gulanmas ndaki ba ar n n da en nemli nedenidir.
BELGE RET M N N DENETLENMES VE BELGE Y NET M 123
Bilgi a ndan s edilen bir d nemde standartlar n ya da standartla t rman n belge retimi i in ta d nemi e gelecekteki durumunu tahmin etmek g de ildir. G n m de belge reticileri e ar i ciler belgelerin retimindeki ok h l art kar s nda kurum e kurulu lar n belge i lemlerini ger ekle tirmek, hem de ar i lerin gelecekteki ap s n sa lam temellere oturtabilmek i in belge retiminde standartla t rma sa lamak orundad r. Kurum e kurulu larda belge i lemlerinin ba ar l olmas i in standartlar n orunlu oldu unu daha fa la urgulama a gerek yoktur. Ama üzülerek belirtmek gerekir ki, standartla t rman n belge retimi a s ndan nemi hen t m bo utlar la anla lamam , ar i ler erinde olumlu etkiler sa la aca n n fark na ar lamam t r. Rastgele belge retimi ar i leri sorunlar uma haline getirmi tir.
Belge retiminde bir tak m standart e kla u lar n olu turulmas n n gereklili i, kurum e kurulu larda retilen belgelerin sa s ndaki e karma kl ndaki art tan ka naklanmaktad r. Bu karma kl n n ne ge ilmesi belge retiminde standartlar n u gulanmas n gerektirir.
Ar i ciler ok or bir g re le kar kar a bulunmaktad r. Zira retilen belgelerin hacmi ok h l bir ekilde artmaktad r. Ar i ciler a n amanda bu belgelerin korunmas n da sa lamak orundad rlar. Aksi takdirde ge mi imi in delili, gelece imi in g encesi olan belgelerden ararlanmak m mk n olama acakt r. Bu nedenle belgeleri retim a amas nda denetim alt na alabilmek i in standartlar belirlenmelidir. Bu standartlar retilen belgeleri kontrol alt na alabilmede, bunlardan yararlanabilmede en etkin yöntemler olarak kar m a kmaktad r.
Belgelerin retimlerinde u gulanacak l tler belgelerin ar i lerde d enlenmesinde, korunmas nda e hi mete sunulmas nda da standartlar n olu mas n sa la acakt r. K saca retim standartlar , ar i hi metlerine ili kin standartlar n olu turulmas na ortam ha rlar.
a et ar i ciler, sorunlar n ar i lerdeki al malar er e esinde me e al rlarsa bunda ba ar l olama lar. Sorunun temeline inilmesi gerekir. Ar i lerdeki al ma e u gulamalar kola la t racak nlemler, belgelerin retimine getirilecek standartlarla sa lanabilir. Aksi takdirde ar i al malar ba ar a ula ama acakt r.
A r ca belge retimine teknolojinin girmi olmas , ar i leri etkilemektedir. Üretilen belgeler çok e itli ortamlarda er almaktad r. Yine bu ortamlarda standartlar sa lanama sa, ar i ciler, ar i belgelerinin neler oldu unu anlamada e bunlar sa lamada, korumada, d enlemede e hi mete sunmada g l k ekeceklerdir. Ar i cilerin
belgelerin üretimlerini standartla t rma konusu la ilgilenmeleri zorunludur.
Ar i ci kendini sadece ar i ine gelen belgelerle u ra an bir eleman olarak görmemeli, enformasyon etkinliklerinin tümü içinde yerini almal d r. Ar i ciler mesleklerinin tarih bilimi de il, enformas on bilimi i inde er ald bilinci le hareket etmeli, bilgi e belge retim
-a m f-a-ali etlerinde etkinli ini hissettirmeli e ilkelerini ko m-al d r. G n m de retilen modern belgelerle kar kar a geleceklerine g re, günümüzdeki belge üretimlerini tasarla an e ger ekle tiren, bunlar kullanan ki ilerle al mal d r.
Belgelerin netimi, bilgi ka naklar n n netimi gibi disiplinlerin, k sacas bilgi le ilgili disiplinlerin birbirinden a r olarak ele al nmas da standartlar konusunda sorunlara yol açar. Ar i cileri de belgenin a am e resi dedi imi ka ramdan e elektronik belgelerin netiminde kullan lacak eni akla mlar n geli tirilmesinden u ak tutar. Bunlar, belgelerin retim standartlar n tam anlam la ka ramalar n engeller.
Ar i cilerin standartlar aln ca mesleki ba al malar d enlemek i in kullanmalar eterli de ildir. Ar i ciler belgelerin
retim standartlar n olu turmada etkin olmal d r.
Kurum e kurulu lar n rettikleri belgeler e bu belgelerden ararlanma orunlulu u, amanla bu belgelerin ar i belgesi olabilece i; e itli kurum e kurul larda retilen belgelerin ileride bir at alt nda a n sisteme tabi tutulaca , bir b t n i inde ele al n p hi mete sunulaca d n ld nde, belgelerin retimlerinde standartla t rma ka n lma d r. Dola s la belge retim standartlar ar i leri do rudan ilgilendirmektedir.
Standartlar sa esinde belge eri im al malar d ene konabilir, gereksi belge retimi engellenebilir, al ma e meslek birli i sa lanabilir, e retilen belgelerin bilgilendirici de erleri artt r labilir. Kal c belgeler ile kal c olma an belgelerin a r m kola ca sa lanabilir. Belge i lemlerinin kal c l i in bir temel olu turulabilir. Yani standartlar e standartla t rma al malar ncelikle belgelerin üretiminde, de am nda da ar i al malar nda nemli bir ere sahiptir.
Standartla t rma s recinin elde belge retimi, genelde belge i lemleri e ar i al malar i in arar s konusudur. Kent Ho arth,4
tam nlama standartlar n n geli tirilmesi e u gulanmas la me cut olan ar i belgeleri ile ilgili bilgi al eri inin sa lanaca n s lerken, eri
4Ke M. Ha , S a da d A c a De c , Archivum, 39 (1994), 188.
BELGE RET M N N DENETLENMES VE BELGE Y NET M 125
giri inin standart olmamas durumunda tan mla c bilgilerin ortak bir eri taban nda toplanama aca n e a farkl eri tabanlar nda pa la lama aca n urgulamakta e standartla t rma al malar n n belge retimi a amas ndan ba lat lmas gerekti ini belirtmektedir.
Belge üretiminde standartlar yerine, yönergeler, kurallar, netmelikler, b.'nin kullan lmakta olu u, bunlar n daha esnek olmas ndan ka naklanmaktad r. Do ru kullan lmalar durumunda da a n sonucu erebilirler. Standartlar n olmad erde standart erine ge erler. UNESCO'nun apt ara t rma sonu lar ndan5 da anla lca üzere, belge yönetiminde standartlar n daha ok bu t r kurallardan olu tu u g lenmektedir. Onun i in de belge retiminde nemli bir er tutarlar. Bu kurallar belge üretimi için gereklidir, bilgilendirici ve kontrol sa la c elli e sahiptirler.
Belge retiminde standartlar n olu turulmas n sa la an nemli bir ara kla u lard r. Ku kusu standartlarla aras nda ok nemli farklar ard r. Ancak belge retimine nelik bir kla u a bu i lem s ras nda u ulmad nda istenilme en sonu lar orta a k orsa, bu kla u lar standart i le i g r or demektir e standartlar n olu turulmas nda temel kaynak olabilirler.
Kla u lar, r nlerin, programlar n e a mesleki u gulamalar n de erlendirilmesinde kullan labilen ba l tler erirler. Kla u lar, teknik standartlar kadar a k de ildir e genelde rakamlar vermezler. Yine de al malar n de erlendirilmesinde bir temel te kil ederler. Asl nda kla u lar mesleki standartlar n geli tirilmesinde ilk ad md r. Fakat bu bilgilerin ne aman mesleki standartlara d n t r lmesi gerekti ine karar ermek bazen zordur.6
Belge retim faali etlerinde kla u lar a rl kla kullan l r. nk belge retimi organik bir faali etin sonucu ger ekle ti i i in kurumdan kuruma farkl l k g sterirler. Ancak bu farkl l k, belge retim i lemlerine ili kin temel ilke e ntemlerin belirlenmesini ve bu ilkeler er e esinde standartlar olu turulmas n engelleme . ellikle de kurum e kurulu larda en fa la retilen belgeler olarak kar m a kan a malar, formlar, raporlar e talimatlar n standartla t r lmas ve denetimi, belge netimi e ar i ler i in son derece nem ta maktad r. nk g n m de kurum e kurulu lar n faali etleri sonucunda rettikleri belgelerin b k bir k sm bu d rt t rde kar m a
5Michael Roper. A i e Be ge Y e i i e gi i Mi i S a da a Rehbe i: RANP a a . Çe . Nec a e . (A a a: T.C. Ba ba a De e A e Ge e M d , 1991).
6R c a d J. C , S a da d A c a P ac ce : A T F e a A e, Archivum, 39 (1994), 167.
kmaktad r. Bunun an nda kurum e kurulu larda a l haberle menin de nde gelen ara lar n olu turmaktad rlar. Haberle me kanallar n n etersi e d ensi olu u, t m netim fonksi onlar n olumsuz yönde etkilemektedir.
Kurum e kurulu lar i lem aparken bir tak m idari faali etlerde bulunur. leri r tme, karar erme, planlama, pazarlama, kontrol vb. gibi fakt rlerin en i i ekilde erine getirilmesi, i lerin h l e en u gun ekilde ger ekle tirilebilmesi i in a malar ap l r, formlar kullan l r, raporlar e talimatlar ha rlan r. Bug n a malar, formlar, raporlar e talimatlar i ak ndan i takibine kadar netimde nemli birer mekani ma olmu tur. Bunlar a n amanda ar i lerin ka na n olu turan dok manlar i erisinde b k bir orana sahiptir e kontrol edilme lerse ar i lerin gelece ini tehdit edeceklerdir.
Ya malar, formlar, raporlar e talimatlar netimin her a amas nda al an , al t ran k saca toplumun her kesimini ilgilendiren konulard r. nk i lemler e gerekli konular hakk nda bilgi edinilmesi bak m ndan b k bir neme sahiptirler.
Her alanda oldu u gibi netim alan nda da kurum i erisindeki ili kilerin aksamadan s rd r lebilmesi i in bir tak m kurallara ihti a ard r. Y netimde kullan lan a malar, formlar, raporlar e talimatlar
netimi kola la t r r.
Bugün genel olarak belge yönetim faaliyetleri gerek kamu sekt r nde, gerekse el sekt rde ba l ba na bir konu olmu tur. Belge netim faali etlerinin nemli bir k sm n a malar, formlar, raporlar e talimatlar olu turmaktad r. nk bunlar netimin i ak ndan, i takibine kadar yard mc olan ara lard r.
Belge retiminin ama lar aras nda; "belgelerin olu turulmas n kontrol etmek olarak ifade edilen u gun dok manlar retmek, gereksi dok manlar n retimlerini nlemek"7 er almaktad r. nk i i netim yeterli dokümanlara gereksinim duyar.
Ya malar, formlar, raporlar e talimatlar netimin t m faali etlerini e durumunu orta a ko an nemli ara lard r. Y netimin ba ar s bunlar n a k, anla l r e kola kullan labilir olmas la
ak ndan ilgilidir.
Faali etlerin do al bir r n olarak orta a kan a malar, formlar, raporlar e talimatlar n netimde nemli bir erinin oldu unun urgulanmas la, bunlar n denetim alt na al nmalar n n orunlulu u kendini g stermektedir. Bu durumda kurum e kurulu lar n
7Jeanette White Ford, Archival Prenciples and Practice: A G de f A chi e
BELGE RET M N N DENETLENMES VE BELGE Y NET M 127
belge retim faali etlerinin d enli bir ekilde ger ekle tirilmesi ellikle bu alanlarda standartla t rma orunlu k lmaktad r.
Schellenberg inde belirtti i gibi bu t r belgelerin hacminin kabar kl dola s la onlar kontrol etmek belge netiminin nemli bo utunu olu turmaktad r. Bu t r belgelerde slupsal e i eriksel olarak standartla t rma ka n lma d r. E er kontrol edilme lerse h creler gibi o alacaklar e netimin cudunda kanserli bir t m re d n eceklerdir.8Zira bunlar netim fonksi onlar n n erine getirilmesi e faali etlerin ger ekle tirilmesi i in gereklidir.
Her lkenin, hatta her te kilat n a malar, formlar, raporlar e talimatlar konusunda resmi e resmi olma an bir tak m kurallar ard r. Yaz malar, formlar, raporlar e talimatlar netim faali etlerinin ka n lma bir par as d r. Bunlar n retilmesinde i lenen ol, ekil, bi im, ifade e kullan lan teknikler de erlerini etkiler.
Her kurum e kurulu un i hacmi, hi metlerinin elli i, personelinin e itli ellikleri, erle me artlar b. farkl l klar ndan dola b t n kurulu lar i in belge retiminde standartla t rman n ger ekle tirileme ece i d n lebilir. Ancak temelde belge retimi i in standart konulabilir e konmal d r.
Çünkü kurum ve kurulu lar n faali etleri sonucunda rettikleri belgeler; ellikle a malar, formlar, raporlar e talimatlar n, ekil e t r itibari le birbirinin a n a da ok ben er olduklar bilinmektedir. Bu nedenle de ellikle belge netimi kapsam nda bu d rt türün üretiminde standartlar belirlenip uygulanabilir.
Gerek belgelerin fi iksel gerekse i eriksel a lar ndan bu standartla t rma sa lanmal d r. Belge retiminde, ellikle bu d rt t r erinde standartla t rman n sa lanabilmesi i in kurum e kurulu lar aras bir birim olu turulmal d r. Bu birim idari usul e i lemleri kola la t r c e sadele tirici nlemleri de orta a ko mal d r.
Be e e de a da a a a a aca a a a e a a ab :
1. A n konudaki a da a n i le i stlenen belgelerin bütün kurum e kurulu larda a n bi im e usl pta retilmesini sa lar.
2. Belgenin retim i lemlerini kola la t r r.
3. Belgelerdeki standartla ma, belgenin a klanmas e imhas nda, d enlenmesinde, dos alanmas nda, eri iminde kola l k sa lar.
8T.R. Schellenberg, Modern Archives: Principles and Techniques. (Chicago: The University Press, 1975), 46-47.
4. Kurum e kurulu lar aras nda d enli, h l , etkili e erimli bir a l haberle me sisteminin kurulmas n sa lar.
5. Kurum e kurulu larda e kurumlar aras nda, belge retimi e haberle mede otomas ona ge i te nc l k eder.
6. Kurum içi ve kurumlararas belge ak e bilgi al eri inin d enli, do ru e h l bir ekilde ap lmas n sa lar e erimlili i art r r.
7. Belgelerin retilmesinde standartlar n u gulanmas sonucu ar i lerde toplanan belgelerde de bir birlik sa lan r. Bu da milli ar i deki i lemlerde birlik e kola l k sa lar.
8. Kurum i i e kurumlararas belge e i takibini kola la t r r. 9. Belge, haberle me e eri im hi metlerinin daha a sa da personelle, daha h l e d enli olarak r t lmesi m mk n olur, personel ve di er harcamalarda tasarruf sa lan r.
10. Ar i hi metlerini e ellikle belgelerden ararlanma kola la t r r.
11. U gulamalar n standartla t r lm usullere d n t r lmesi, ki iler aras nda g re da l m ap lmas , sorumluluk e etki alanlar n n belirlenmesinde kola l k sa lar.