3. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: BAĞIMSIZ DENETÇĠLER ĠLE HALKA AÇIK
3.5. Araştırma Verilerinin Analizi
3.5.1. Araştırmaya Katılan Bağımsız Denetçilerin, Halka Açık
3.5.1.1. Bağımsız Denetçilerin Genel Özellikleri
Araştırma kapsamına giren 107 bağımsız denetçinin genel bir takım özelliklerine ilişkin frekans dağılımları aşağıda verilmiştir. Tablo 3,7’de araştırmaya katılan bağımsız denetçilerin cinsiyetlerine göre frekans dağılımları verilmiştir.
127 Tablo 3.7: Bağımsız Denetçilerin Cinsiyetlerine Göre Frekans Dağılımı
Cinsiyet Frekans Yüzde (%) Birikimli Yüzde (%)
Bay 79 73.8 73.8
Bayan 28 26.2 100
Toplam 107 100.0
Tablo 3.7’de görüldüğü gibi, araştırmaya katılan bağımsız denetçilerin %73.8’i bay ve %26.2’si bayandır.
Şekil 3.2: Bağımsız Denetçilerin Cinsiyetlerine Göre Dağılımı
Bayan Bay
80
60
40
20
0
28 79
Tablo 3.8’de araştırmaya katılan bağımsız denetçilerin yaşlarına göre frekans dağılımları verilmiştir.
128 Tablo 3.8: Bağımsız Denetçilerin Yaşlarına Göre Frekans Dağılımı
Yaş Frekans Yüzde (%) Birikimli Yüzde (%)
20-30 yaşında 12 11.2 11.2
31-40 yaşında 37 34.6 45.8
41-50 yaşında 27 25.2 71
51-60 yaşında 26 24.3 95.3
60 yaşın üzerinde 5 4.7 100
Toplam 107 100.0
Araştırmaya katılan bağımsız denetçilerin %34,6’sı 30-40 yaş arasında, %25,2’si 41-50 yaş arasında, %11,2’si 20-30 yaş arasında ve %4,7’si de 60 yaşın üzerindedir.
Şekil 3.3: Bağımsız Denetçilerin Yaşlarına Göre Dağılımı
60 yaşın üzerinde 51-60
yaşında 41-50
yaşında 31-40 yaşında
20-30 yaşında
40
30
20
10
0
5 27 26
37
12
Tablo 3.9’da araştırmaya katılan bağımsız denetçilerin çalıştıkları denetim firmasına göre frekans dağılımları verilmiştir.
129 Tablo 3.9: Bağımsız Denetçilerin Çalıştıkları Denetim Firmasına Göre Dağılımı
Denetim Firması Frekans Yüzde (%) Birikimli Yüzde (%) Dört Büyük Denetim
Firması
20 18,7 18,7
Yabancı Ortaklı Türk Denetim Firması
44 41,1 59,8
Ulusal Denetim Firması 43 40,2 100
Toplam 107 100.0
Araştırmaya katılan bağımsız denetçilerin %41,1’i yabancı ortaklı Türk denetim firmasında, % 40,2’si ulusal denetim firmasında ve % 18,7’si de dört büyük denetim firmasında çalışmaktadır.
Şekil 3.4: Bağımsız Denetçilerin Çalıştıkları Denetim Firmasına Göre Dağılımları
Ulusal denetim firması
Yabancı ortaklı Türk denetim
firması Dört büyük
denetim firması 50
40
30
20
10
0
44 43
20
130 Tablo 3.10’da araştırmaya katılan bağımsız denetçilerin pozisyonları itibariyle dağılımı görülmektedir.
Tablo 3.10: Bağımsız Denetçilerin Pozisyonları İtibariyle Dağılımı
Denetim Firması Frekans Yüzde (%) Birikimli Yüzde (%)
Denetçi Yardımcısı 17 15,9 15,9 sorumlu ortak baş denetçi ve %1.9’u denetim firmalarının genel müdürleridir.
Şekil 3.5: Bağımsız Denetçilerin Pozisyonları İtibariyle Dağılımı
Genel
131 Tablo 3.11’de araştırmaya katılan bağımsız denetçilerin tecrübeleri itibariyle dağılımları görülmektedir.
Tablo 3.11: Bağımsız Denetçilerin Tecrübeleri İtibariyle Dağılımı
Denetim Firması Frekans Yüzde (%) Birikimli Yüzde (%)
3 yıldan az 9 8,4 8,4
3-6 yıl 24 22,4 30,8
7-10 yıl 32 29,9 60,7
10 yılın üzerinde 42 39,3 100,0
Toplam 107 100.0
Tablo 3.11’de görüldüğü gibi, araştırmaya katılan bağımsız denetçilerin %39.3’ü 10 yıldan fazla, %29.9’u 7-10 yıl arası, %22.4’ü 3-6 yıl arası ve %8.4’ü 3 yıldan az tecrübeye sahiptir.
Şekil 3.6: Bağımsız Denetçilerin Tecrübeleri İtibariyle Dağılımı
10 yılın üzerinde
7-10 yıl 3-6 yıl
3 yıldan az 50
40
30
20
10
0
42
32
24
9
132 Tablo 3.12’de araştırmaya katılan bağımsız denetçilerin eğitim durumları itibariyle dağılımı görülmektedir.
Tablo 3.12: Bağımsız Denetçilerin Eğitim Durumları İtibariyle Dağılımı
Denetim Firması Frekans Yüzde (%) Birikimli Yüzde (%)
Lisans 57 53,3 53,3
Yüksek Lisans 44 41,1 94,4
Doktora 6 5,6 100,0
Toplam 107 100.0
Tabloda görüldüğü gibi bağımsız denetçilerin %53,3’ü lisans, %41.1’i yüksek lisans ve %5.6’sı doktora mezunudur.
Şekil 3.7: Bağımsız Denetçilerin Eğitim Durumları İtibariyle Dağılımı
Doktora Yüksek
lisans Lisans
60
50
40
30
20
10
0
6 44
57
Tablo 3.13’de araştırmaya katılan bağımsız denetçilerin mezun oldukları bölümlere göre frekans dağılımları verilmiştir.
133 Tablo 3.13: Bağımsız Denetçilerin Mezun Oldukları Bölümlere Göre Frekans Dağılımı
Bilimsel Uzmanlık Alan Frekans Yüzde (%) Birikimli Yüzde (%)
Muhasebe 53 49,5 49,5
İşletme 28 26,2 75,7
Maliye 15 14 89,7
Bankacılık 1 ,9 90,7
İktisat 10 9,3 100
Toplam 107 100.0
Tablo 3.12’de görüldüğü gibi, araştırmaya katılan bağımsız denetçilerin %49.5’i muhasebe bölümü, %26.2’si işletme bölümü, %14’ü maliye bölümü, %9.3’ü iktisat bölümü ve %0.9’u bankacılık bölümü mezunudur.
Şekil 3.8: Bağımsız Denetçilerin Mezun Oldukları Bölümlere Göre Dağılımı
İktisat Bankacılık
Maliye İşletme
Muhasebe 60
50
40
30
20
10
0
10
1 15
28 53
134 3.5.1.2. Halka Açık Şirketlerin Yöneticilerinin Genel Özellikleri
Bu başlık altında araştırmaya katılan 131 halka açık şirketlerin yöneticisinin genel özellikleri ile ilgili frekans dağılımları açıklanmıştır. Tablo 3.14’de araştırmaya katılan halka açık şirketlerin yöneticilerinin cinsiyetlerine göre frekans dağılımları verilmiştir.
Tablo 3.14: Halka Açık Şirketlerin Yöneticilerinin Cinsiyetlerine Göre Frekans Dağılımı
Cinsiyet Frekans Yüzde (%) Birikimli Yüzde (%)
Bay 98 74,8 74,8
Bayan 33 25,2 100,0
Toplam 131 100,0
Tablo 3.14’de görüldüğü gibi, araştırmaya katılan halka açık şirketlerin yöneticilerinin %74.8’i bay ve %25,2’si de bayandır.
Şekil 3.9: Halka Açık Şirketlerin Yöneticilerinin Cinsiyetlerine Göre Dağılımı
Bayan Bay
100
80
60
40
20
0
33 98
135 Tablo 3.15’de araştırmaya katılan halka açık şirketlerin yöneticilerinin yaşlarına göre frekans dağılımları verilmiştir.
Araştırmaya katılan halka açık şirketlerin yöneticilerinin %39,7’si 31-40 yaş arasında, %22,9’u 41-50 yaş arasında, %18,3’ü 51-60 yaş arasında, % 9,9’u 20-30 yaş arasında ve % 9,2’si de 60 yaşın üzerindedir.
Şekil 3.10. Halka Açık Şirketlerin Yöneticilerinin Yaşlarına Göre Dağılımı
60 yaşın
136 Tablo 3.16’da araştırmaya katılan yöneticilerin çalıştıkları halka açık şirketlerin faaliyet gösterdikleri sektörler itibariyle dağılımı görülmektedir.
Tablo 3.16: Halka Açık Şirketlerin Faaliyet Gösterdikleri Sektörler İtibariyle Yöneticilerin Dağılımı
Tablo 3.16’da görüldüğü gibi, araştırmaya katılan yöneticilerin çalıştıkları halka açık şirketlerin %55,7’si imalat sektöründe, %9.2’si toptan ve perakende ticaret, otel ve lokantalar sektöründe, %6.9’u elektrik gaz ve su sektöründe, %5.3’ü hizmet sektöründe, %4.6’sı inşaat ve bayındırlık işleri sektöründe, %4.6’sı eğitim, sağlık, spor, ve diğer sosyal hizmetler sektöründe, %3.8’i tarım, orman ve balıkçılık sektöründe, %3.8’i madencilik ve taş ocakçılığı sektöründe, %2.3’ü teknoloji,
%2.3’ü diğer sektörler ve %1.5’i de ulaştırma, haberleşme ve depolama sektöründe faaliyet göstermektedir.
137 Şekil 3.11: Halka Açık Şirketlerin Faaliyet Gösterdikleri Sektörler İtibariyle Yöneticilerin Dağılımı
Tablo 3.17’de araştırmaya katılan halka açık şirketlerin yöneticilerinin pozisyonları itibariyle dağılımı görülmektedir.
6. Toptan ve Perakende Ticaret, Otel ve Lokantalar
7. Ulaştırma, Haberleşme ve Depolama 8. Eğitim, Sağlık, Spor, ve diğer Sosyal
Hizmetler 9. Teknoloji 10. Diğer 11. Hizmet
138 Tablo 3.17: Halka Açık Şirketlerin Yöneticilerinin Pozisyonları İtibariyle Frekans Dağılımı
Pozisyon Frekans Yüzde (%) Birikimli Yüzde (%)
Yönetim Kurulu Üyesi 11 8,4 8.4
Genel Müdür 6 4,6 13
Genel Müdür Yardımcısı 9 6,9 19.9
Mali İşler Müdürü 26 19,8 39.7
Muhasebe Müdürü 21 16,0 55.7
Muhasebe Şefi 9 6,9 62.6
İç Denetçi 7 5,3 67.9
Finansal Raporlama Sorumlusu
14 10,7 78.6
Yatırımcı İlişkileri Müdürü
15 11,5 90.1
Yönetici 13 9.9 100
Toplam 131 100.0
Araştırmaya katılan halka açık şirketlerin yöneticilerinin % 19,8’i mali işler müdür,
% 16’sı muhasebe müdürü, % 11,5’i yatırım ilişkiler müdürü, % 10,7’si finansal raporlama sorumlusu, % 9.9’u yönetici, % 8,4’ü yönetim kurulu üyesi, % 6,9’u genel müdür yardımcısı, % 6,9’u muhasebe şefi, % 5,3’ü iç denetçi ve % 4,6’si de halka açık şirketlerin genel müdürlerinden oluşmaktadır.
139 Şekil 3.12: Halka Açık Şirketlerin Yöneticilerinin Pozisyonları İtibariyle Dağılımı
Tablo 3.18’de araştırmaya katılan halka açık şirketlerin yöneticilerinin tecrübeleri itibariyle frekans dağılımları görülmektedir.
8. Finansal Raporlama Sorumlusu 9. Yatırımcı İlişkileri Müdürü 10. Yönetici
140 Tablo 3.18: Halka Açık Şirketlerin Yöneticilerinin Tecrübeleri İtibariyle Frekans Dağılımı
Tecrübe Süresi Frekans Yüzde (%) Birikimli Yüzde (%)
3 yıldan az 3 2,3 2,3
3-6 yıl 9 6,9 9,2
7-10 yıl 20 15,3 24,4
10 yılın üzerinde 99 75,6 100,0
Toplam 131 100.0
Tablo 3.18’de görüldüğü gibi, araştırmaya katılan halka açık şirketlerin yöneticilerinin %75,6’sı 10 yıldan fazla, %15,3’ü 7-10 yıl arası, %6,9’u 3-6 yıl arası ve %2,3’ü de 3 yıldan az tecrübeye sahiptir.
Şekil 3.13: Halka Açık Şirketlerin Yöneticilerinin Tecrübeleri İtibariyle Dağılımı
10 yılın üzerinde
7-10 yıl 3-6 yıl
3 yıldan az 100
80
60
40
20
0
99
20 9
3
Tablo 4.19’da araştırmaya katılan halka açık şirketlerin yöneticilerinin eğitim durumları itibariyle dağılımları görülmektedir.
141 Tablo 3.19: Halka Açık Şirketlerin Yöneticilerinin Eğitim Durumları İtibariyle Dağılımı
Eğitim Durumu Frekans Yüzde (%) Birikimli Yüzde (%)
Lisans derecesinin altında 4 3,1 3,1
Lisans 73 55,7 58,8
Yüksek Lisans 49 37,4 96,2
Doktora 5 3,8 100,0
Toplam 131 100.0
Araştırmaya katılan halka açık şirketlerin yöneticilerinin % 55,7’si lisans, %37,4’ü yüksek lisans ve %3,8’i doktora mezunudur. Katılımcılardan % 3,1’i lisans altında eğitim derecesine sahiptir.
Şekil 3.14: Halka Açık Şirketlerin Yöneticilerinin Eğitim Durumları İtibariyle Dağılımı
Doktora Yüksek
lisans Lisans
Lisans
derecesinin altında
80
60
40
20
0
4 5
73
49
142 Tablo 3.20’de araştırmaya katılan halka açık şirketlerin yöneticilerinin mezun oldukları bölümlere göre frekans dağılımları verilmiştir.
Tablo 3.20: Halka Açık Şirketlerin Yöneticilerinin Mezun Oldukları Bölümlere Göre Dağılımı
Bilimsel Uzmanlık Alan Frekans Yüzde (%) Birikimli Yüzde (%)
Muhasebe 43 32,8 32,8
İşletme 46 35,1 67,9
Maliye 6 4,6 72,5
Bankacılık 1 ,8 73,3
İktisat 27 20,6 93,9
Hukuk 1 ,8 94,7
Kamu Yönetimi 2 1,5 96,2
Mühendislik 3 2,3 98,5
Finansal Piyasalar 2 1,5 100,0
Toplam 131 100.0
Araştırmaya katılan halka açık şirketlerin yöneticilerinin % 35,1’i işletme bölümü, % 32,8’i muhasebe bölümü, % 20,6’sı iktisat bölümü, % 4,6’si maliye bölümü, % 2,3’ü mühendislik bölümü, % 1,5’i kamu yönetimi bölümü, % 1,5’i finansal piyasalar bölümü, % 0,8’i hukuk bölümü ve % 0,8’i de bankacılık bölümü mezunudur.
143 Şekil 3.15: Halka Açık Şirketlerin Yöneticilerinin Mezun Oldukları Bölümlere Göre Dağılımı
3.5.1.3. Aracı Kuruluşların Yöneticilerinin Genel Özellikleri
Bu başlık altında araştırmaya katılan 94 aracı kuruluş yöneticisinin genel özellikleri ile ilgili frekans dağılımları açıklanmıştır. Tablo 3.21’de araştırmaya katılan aracı kuruluşların yöneticilerinin cinsiyetlerine göre frekans dağılımları verilmiştir.
1. Muhasebe
144 Tablo 3.21: Aracı Kuruluşların Yöneticilerinin Cinsiyetlerine Göre Frekans Dağılımı
Cinsiyet Frekans Yüzde (%) Birikimli Yüzde (%)
Bay 66 70,2 70,2
Bayan 28 29,8 100,0
Toplam 94 100,0
Tablo 3.21’de görüldüğü gibi, araştırmaya katılan aracı kuruluşların yöneticilerinin
%70,2’si bay ve %29,8’i de bayandır.
Şekil 3. 16: Aracı Kuruluşların Yöneticilerinin Cinsiyetlerine Göre Dağılımı
Bayan Bay
60
40
20
0
28 66
Tablo 3.22’de araştırmaya katılan aracı kuruluşların yöneticilerinin yaşlarına göre frekans dağılımları verilmiştir.
145 Tablo 3.22: Aracı Kuruluşların Yöneticilerinin Yaşlarına Göre Frekans Dağılımı
Araştırmaya katılan aracı kuruluşların yöneticilerinin %36,2’si 41-50 yaş arasında,
%30,9’u 31-40 yaş arasında, %17’si 51-60 yaş arasında, % 11,7’si 20-30 yaş arasında ve % 4,3’ü de 60 yaşın üzerindedir.
Şekil 3.17: Aracı Kuruluşların Yöneticilerinin Yaşlarına Göre Dağılımı
60 yaşın
146 Tablo 3.23’de araştırmaya katılan aracı kuruluşların yöneticilerinin pozisyonları itibariyle frekans dağılımları görülmektedir.
Tablo 3.23: Aracı Kuruluşların Yöneticilerinin Pozisyonları İtibariyle Dağılımı
Pozisyon Frekans Yüzde (%) Birikimli Yüzde
(%)
Genel Müdür 9 9,6 9,6
Genel Müdür Yardımcısı 19 20,2 29,8
Mali İşler Müdürü 13 13,8 43,6
Muhasebe Müdürü 3 3,2 46,8
İç Denetçi 5 5,3 52,1
Operasyon Müdürü 4 4,3 56,4
Yatırımcı İlişkileri Müdürü 8 8,5 64,9
Yatırım Fonları Yöneticisi 2 2,1 67
Şube Müdürü 8 8,5 75,5
Müfettiş 5 5,3 80,8
Yönetici 15 16,0 96,8
Türev Araçlar Müdürü 3 3,2 100
Toplam 94 100
Araştırmaya katılan aracı kuruluşların yöneticilerinin % 20,2’si genel müdür yardımcısı, % 16’sı yönetici, % 13,8’i mali işler müdürü, % 9,6’sı genel müdür, % 8,5’i yatırımcı ilişkileri müdürü, % 8,5’i şube müdürü, % 5,3’ü iç denetçi, % 5,3’ü müfettiş, % 4,3’ü operasyon müdürü, % 3,2’si türev araçlar müdürü, % 3,2’si muhasebe müdürü ve % 2,1’i yatırım fonları yöneticilerinden oluşmaktadır.
147 Şekil 3.18: Aracı Kuruluşların Yöneticilerinin Pozisyonları İtibariyle Dağılımı
12
Tablo 3.24’de araştırmaya katılan aracı kuruluşların yöneticilerinin tecrübeleri itibariyle frekans dağılımları görülmektedir.
Tablo 3.24: Aracı Kuruluşların Yöneticilerinin Tecrübeleri İtibariyle Frekans Dağılımı
148 Tablo 3.24’de görüldüğü gibi, araştırmaya katılan aracı kuruluşların yöneticilerinin
% 64,9’u 10 yıldan fazla, %24,5’i 7-10 yıl arası, %6,4’ü 3-6 yıl arası ve %4,3’ü 3 yıldan az tecrübeye sahiptir.
Şekil 3.19: Aracı Kuruluşların Yöneticilerinin Tecrübeleri İtibariyle Dağılımı
10 yılın üzerinde 7-10 yıl
3-6 yıl 3 yıldan az
60
40
20
0
4 6
23
61
Tablo 3.25’de araştırmaya katılan aracı kuruluşların yöneticilerinin eğitim durumları itibariyle dağılımları görülmektedir.
149 Tablo 3.25: Aracı Kuruluşların Yöneticilerinin Eğitim Durumları İtibariyle Dağılımı
Eğitim Durumu Frekans Yüzde (%) Birikimli Yüzde (%)
Lisans 66 70,2 70,2
Yüksek Lisans 25 26,6 96,8
Doktora 3 3,2 100,0
Toplam 94 100,0
Araştırmaya katılan aracı kuruluşların yöneticilerinin %70,2’si lisans, %26,6’sı yüksek lisans ve %3,2’si de doktora mezunudur.
Şekil 3. 20: Aracı Kuruluşların Yöneticilerinin Eğitim Durumları İtibariyle Dağılımı
Doktora Yüksek lisans
Lisans 60
40
20
0 3
25 66
Tablo 3.26’da araştırmaya katılan aracı kuruluşların yöneticilerinin mezun oldukları bölümlere göre frekans dağılımları verilmiştir.
150 Tablo 3.26: Aracı Kuruluşların Yöneticilerinin Mezun Oldukları Bölümlere Göre Dağılımı
Bilimsel Uzmanlık Alan Frekans Yüzde (%) Birikimli Yüzde (%)
İşletme 32 34,0 34,0
Mühendislik 2 2,1 36,2
Finans 14 14,9 51,1
İktisat 20 21,3 72,3
Muhasebe 11 11,7 84,0
Maliye 3 3,2 87,2
Finansal Piyasalar 8 8,5 95,7
Hukuk 2 2,1 97,9
Kamu Yönetimi 1 1,1 98,9
İstatistik 1 1,1 100,0
Toplam 94 100
Araştırmaya katılan aracı kuruluşların yöneticilerinin % 34’ü işletme bölümü, % 21,3’ü iktisat bölümü, % 14,9’ü finans bölümü, % 11,7’si muhasebe bölümü, % 8,5’i finansal piyasalar bölümü, % 3,2’si maliye bölümü, % 2,1’i mühendislik bölümü, % 2,1’i hukuk bölümü, % 1,1’i kamu yönetimi bölümü ve % 1,1’i istatistik bölümü mezunudur.
151 Şekil 3. 21: Aracı Kuruluşların Yöneticilerinin Mezun Oldukları Bölümlere Göre Dağılımı
3.5.2. Araştırmaya Katılan Bağımsız Denetçilerin, Halka Açık Şirketlerin Yöneticilerinin ve Aracı Kuruluşların Yöneticilerinin Bağımsız Denetim Uygulamalarına İlişkin Algıları
Çalışmanın bu bölümünde araştırmaya katılan bağımsız denetçilerin, halka açık şirketlerin yöneticilerinin ve aracı kuruluşların yöneticilerinin aşağıdaki gibi ankette belirtilen 5 bölüme ilişkin algıları ortaya konulmaktadır:
1. İşletme
152 a) Bağımsız denetim raporunda yer alan bilgiler,
b) Bağımsız denetçinin sorumlulukları,
c) Denetlenen finansal tabloların güvenilirliği,
d) Denetlenen finansal tabloların karar alma konusunda geçerliliği, e) Dış denetçinin bağımsızlığı.
3.5.2.1. Araştırmaya Katılan Bağımsız Denetçilerin, Halka Açık Şirketlerin Yöneticilerinin ve Aracı Kuruluşların Yöneticilerinin Bağımsız Denetim Raporunda Yer Alan Bilgilere İlişkin Algıları
Çalışmanın bu bölümünde araştırmaya katılan bağımsız denetçilerin, halka açık şirketlerin yöneticilerinin ve aracı kuruluşların yöneticilerinin bağımsız denetim raporunda yer alan bilgilere ilişkin algıları sunulmuştur. Anketin 2. bölümünde, araştırmaya katılan kişilerin bağımsız denetim raporunda yer alan bilgiler ile ilgili görüşlerini belirlemek ve bilgi almak için verilen ifadelere katılıp katılmadıklarını aşağıdaki seçeneklerden birini işaretleyerek belirtmeleri istenmiştir:
a) Hiç katılmıyorum, b) Katılmıyorum, c) Kararsızım, d) Katılıyorum,
e) Kesinlikle Katılıyorum.
Alınan cevaplara, “hiç katılmıyorum” cevabı 1, “kesinlikle katılıyorum” cevabı 5 olmak üzere, 1-5 arası bir ağırlık verilmiş ve her bir ifade için ağırlıklı ortalama hesaplanmıştır.
153 Bağımsız denetçilerin, denetim raporunda yer alan bilgilere ilişkin algılamalarına yönelik frekanslarına, ortalamalarına ve standart sapma değerlerine Tablo 3.27’de yer verilmiştir
Tablo 3.27: Bağımsız Denetçilerin Bağımsız Denetim Raporunda Yer Alan Bilgilere İlişkin Algılamalarına Yönelik Frekansları, Ortalamaları ve Standart Sapma Değerleri
Bağımsız Denetim Raporunda Yer Alan Bilgiler
Hiç Katılmıyorum Katılmıyorum Kararsızım Katılıyorum Kesinlikle Katılıyorum Ortalama Standart Sapma
1 Bağımsız denetim raporunda anlaşılabilir
terminoloji kullanılmaktadır. - 3 4 63 37 4,25 ,66
2 Bağımsız denetçinin verdiği güvence derecesi denetim raporunda açıkça belirtilmiştir.
4 Bağımsız denetim raporunda denetlenen firmanın iç kontrolü ile ilgili denetçinin değerlendirmesini içeren bir açıklama yer almalıdır.
- 4 4 60 39 4,25 ,70
5 Olumlu denetim raporu alınan finansal tablolarda hile veya hata bulunmamalıdır.
25 59 14 18 1 2,07 ,86 ilişkin sorumlulukları açık bir şekilde bulunmalıdır.
1 4 3 58 41 4,25 ,76
154 Ankete katılan bağımsız denetçilerin, bağımsız denetim raporunda yer alan bilgiler ile ilgili düşüncelerini öğrenmeye yönelik sorulan sorulardan 4’üne verilen cevapların ortalaması 4,00 ve üzerindedir. Sorulardan 1’ine verilen cevapların ortalaması 3,00-4,00 arasındadır. Sorulardan 2’sinin ortalaması ise, 2.00-3.00 arasında çıkmıştır. Cevapların ortalamaları sırası ile aşağıdadır:
a) Bağımsız denetim raporunda, işletme yönetiminin finansal tablo hazırlanmasına ilişkin sorumlulukları açık bir şekilde bulunmalıdır (ortalaması 4,25),
b) Bağımsız denetim raporunda anlaşılabilir terminoloji kullanılmaktadır (ortalaması 4,25),
c) Bağımsız denetim raporunda denetlenen firmanın iç kontrolü ile ilgili denetçinin değerlendirmesini içeren bir açıklama yer almalıdır ( ortalaması 4,25),
d) Bağımsız denetçinin verdiği güvence derecesi denetim raporunda açıkça belirtilmiştir (ortalaması 4,22),
e) Bağımsız denetim raporu, ticari başarısızlık ile ilgili (işletmenin sürekliliği ile ilgili endişeler veya şüpheler) erken uyarı vermelidir (ortalaması 3,50),
f) Mevcut denetim raporu formatı finansal tablo kullanıcısının ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde değiştirilmelidir (ortalaması 2,50),
g) Olumlu denetim raporu alınan finansal tablolarda hile veya hata bulunmamalıdır (ortalaması 2,07).
Halka açık şirketlerin yöneticilerinin, bağımsız denetim raporunda yer alan bilgilere ilişkin algılamalarına yönelik frekanslarına, ortalamalarına ve standart sapma değerlerine Tablo 3.28’de yer verilmiştir.
155 Tablo 3.28: Halka Açık Şirketlerin Yöneticilerinin, Bağımsız Denetim Raporunda Yer Alan Bilgilere İlişkin Algılamalarına Yönelik Frekansları, Ortalamaları ve Standart Sapma Değerleri
Ankete katılan halka açık şirketlerin yöneticilerinin, bağımsız denetim raporunda yer alan bilgiler ile ilgili düşüncelerini öğrenmeye yönelik sorulan sorulardan 1’ine verilen cevapların ortalaması 4,00 ve üzerindedir. Sorulardan 5’ine verilen
Bağımsız Denetim Raporunda Yer Alan Bilgiler
Hiç Katılmıyorum Katılmıyorum Kararsızım Katılıyorum Kesinlikle Katılıyorum Ortalama Standart Sapma
1 Bağımsız Denetim raporunda anlaşılabilir
terminoloji kullanılmaktadır. 5 9 12 71 34 3,92 ,98
2 Bağımsız denetçinin verdiği güvence derecesi denetim raporunda açıkça belirtilmiştir.
4 Bağımsız denetim raporunda denetlenen firmanın iç kontrolü ile ilgili denetçinin değerlendirmesini içeren bir açıklama yer almalıdır
4 13 33 70 11 3,54 ,89
5 Olumlu denetim raporu alınan finansal tablolarda hile veya hata bulunmamalıdır.
14 37 25 49 6 2,97 1,1 ilişkin sorumlulukları açık bir şekilde bulunmalıdır.
4 9 19 81 18 3,76 ,88
156 cevapların ortalaması 3,00-4,00 arasındadır. Sorulardan 1’inin ortalaması ise, 2,00-3,00 arasında çıkmıştır. Cevapların ortalamaları sırası ile aşağıda verilmiştir:
a) Bağımsız denetim raporu, ticari başarısızlık ile ilgili (işletmenin sürekliliği ile ilgili endişeler veya şüpheler) erken uyarı vermelidir (ortalaması 4,00),
b) Bağımsız denetim raporunda anlaşılabilir terminoloji kullanılmaktadır (ortalaması 3,92),
c) Mevcut denetim raporu formatı finansal tablo kullanıcısının ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde değiştirilmelidir (ortalaması 3,86),
d) Bağımsız denetim raporunda, işletme yönetiminin finansal tablo hazırlanmasına ilişkin sorumlulukları açık bir beyan bulunmalıdır (ortalaması 3,76),
e) Bağımsız denetçinin verdiği güvence derecesi denetim raporunda açıkça belirtilmiştir (ortalaması 3,74),
f) Bağımsız denetim raporunda denetlenen firmanın iç kontrolü ile ilgili denetçinin değerlendirmesini içeren bir açıklama yer almalıdır ( ortalaması 3,54),
g) Olumlu denetim raporu alınan finansal tablolarda hile veya hata bulunmamalıdır (ortalaması 2,97).
Aracı kuruluşların yöneticilerinin, bağımsız denetim raporunda yer alan bilgilere ilişkin algılamalarına yönelik frekanslarına, ortalamalarına ve standart sapma değerlerine Tablo 3.29’da yer verilmiştir.
157 Tablo 3.29: Aracı Kuruluşların Yöneticilerinin, Bağımsız Denetim Raporunda Yer Alan Bilgilere İlişkin Algılamalarına Yönelik Frekansları, Ortalamaları ve Standart Sapma Değerleri
Bağımsız Denetim Raporunda Yer Alan Bilgiler
Hiç Katılmıyorum Katılmıyorum Kararsızım Katılıyorum Kesinlikle Katılıyorum Ortalama Standart Sapma
1 Bağımsız denetim raporunda anlaşılabilir
terminoloji kullanılmaktadır. 12 7 8 37 30 3,70 1,3
2 Bağımsız denetçinin verdiği güvence derecesi denetim raporunda açıkça belirtilmiştir.
14 15 20 37 8 3,11 1,2
3 Bağımsız Denetim raporu, ticari başarısızlık ile ilgili erken uyarı vermelidir (işletmenin sürekliliği ile ilgili endişeler veya şüpheler) .
1 3 32 41 17 3,74 ,82
4 Bağımsız Denetim raporunda denetlenen firmanın iç kontrolü ile ilgili denetçinin değerlendirmesini içeren bir açıklama yer almalıdır.
158 Ankete katılan aracı kuruluşların yöneticilerinin, bağımsız denetim raporunda yer alan bilgiler ile ilgili düşüncelerini öğrenmeye yönelik soruların tümüne verilen cevapların ortalaması 3,00 - 4,00 arasında çıkmıştır. Cevapların ortalamaları sırası ile aşağıda verilmiştir:
a) Bağımsız denetim raporu, ticari başarısızlık ile ilgili (işletmenin sürekliliği ile ilgili endişeler veya şüpheler) erken uyarı vermelidir (ortalaması 3,74),
b) Bağımsız denetim raporunda anlaşılabilir terminoloji kullanılmaktadır (ortalaması 3,70),
c) Mevcut denetim raporu formatı finansal tablo kullanıcısının ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde değiştirilmelidir (ortalaması 3,41),
d) Bağımsız denetim raporunda, işletme yönetiminin finansal tablo hazırlanmasına ilişkin sorumlulukları açık bir şekilde bulunmalıdır (ortalaması 3,24),
e) Bağımsız denetim raporunda denetlenen firmanın iç kontrolü ile ilgili denetçinin değerlendirmesini içeren bir açıklama yer almalıdır ( ortalaması 3,18),
f) Bağımsız denetçinin verdiği güvence derecesi denetim raporunda açıkça belirtilmiştir (ortalaması 3,11),
g) Olumlu denetim raporu alınan finansal tablolarda hile veya hata bulunmamalıdır (ortalaması 2,82).
159 3.5.2.2. Araştırmaya Katılan Bağımsız Denetçilerin, Halka Açık Şirketlerin Yöneticilerinin ve Aracı Kuruluşların Yöneticilerinin Bağımsız Denetçinin Sorumluluklarına İlişkin Algıları
Çalışmanın bu bölümünde araştırmaya katılan bağımsız denetçilerin, halka açık şirketlerin yöneticilerinin ve aracı kuruluşların yöneticilerinin bağımsız denetçinin sorumluluklarına ilişkin algıları sunulmuştur. Anketin 3. bölümünde, araştırmaya katılan kişilerin bağımsız denetçinin sorumlulukları ile ilgili görüşlerini belirlemek için verilen ifadelere katılıp katılmadıklarını aşağıdaki seçeneklerden birini işaretleyerek belirtmeleri istenmiştir:
a) Hiç katılmıyorum, b) Katılmıyorum, c) Kararsızım, d) Katılıyorum,
e) Kesinlikle Katılıyorum.
Alınan cevaplara, “hiç katılmıyorum” cevabı 1, “kesinlikle katılıyorum” cevabı 5 olmak üzere, 1-5 arası bir ağırlık verilmiş ve her bir ifade için ağırlıklı ortalama hesaplanmıştır.
Araştırmaya katılan bağımsız denetçilerin, denetçinin sorumluluklarına ilişkin algılamalarına yönelik frekanslarına, ortalamalarına ve standart sapma değerlerine Tablo 3.30’da yer verilmiştir.
160 Tablo 3.30: Araştırmaya Katılan Bağımsız Denetçilerin, Denetçinin Sorumluluklarına İlişkin Algılamalarına Yönelik Frekansları, Ortalamaları ve Standart Sapma Değerleri
Bağımsız Denetçinin Sorumlulukları
Hiç Katılmıyorum Katılmıyorum Kararsızım Katılıyorum Kesinlikle Katılıyorum Ortalama Standart Sapma
1 Bağımsız denetçi, denetlenen firmadaki bütün hileleri belirlemekle sorumludur.
46 48 5 7 1 1,78 ,88
2 Bağımsız denetçi, denetlenen kuruluşun iç kontrol sisteminin kurulmasından ve sağlamlığından sürdürürken ve raporunu düzenlerken tarafsız ve objektif olmalıdır.
prosedürlerini seçerken mesleki yargı kullanmalıdır.
- 5 6 62 34 4,17 ,73
9 Bağımsız denetçi, denetlenen firmanın
hileye bağlı iflasından sorumludur. 34 46 17 10 - 2,03 ,92 10 Bağımsız denetçi, yasadışı eylemleri
veya düzensizlikleri bulamazsa ilgili tarafların zararından sorumlu olmalıdır.
39 46 17 15 - 1,89 ,83
161 Tablo 3.30’da görüldüğü gibi, ankete katılan bağımsız denetçilerinin, denetçinin sorumlulukları ile ilgili düşüncelerini öğrenmeye yönelik sorulan sorulardan 5’ine verilen cevapların ortalaması 4,00 ve üzerindedir. Sorulardan 4’üne verilen cevapların ortalaması 2,00 - 3,00 arasındadır. Sorulardan 6’sının ortalaması ise, 1,00-2,00 arasında çıkmıştır. Cevapların ortalamaları sırası ile aşağıda verilmiştir:
161 Tablo 3.30’da görüldüğü gibi, ankete katılan bağımsız denetçilerinin, denetçinin sorumlulukları ile ilgili düşüncelerini öğrenmeye yönelik sorulan sorulardan 5’ine verilen cevapların ortalaması 4,00 ve üzerindedir. Sorulardan 4’üne verilen cevapların ortalaması 2,00 - 3,00 arasındadır. Sorulardan 6’sının ortalaması ise, 1,00-2,00 arasında çıkmıştır. Cevapların ortalamaları sırası ile aşağıda verilmiştir: