Araştırmanın Konusu ve Önemi

On yıllar boyunca denetim mesleği ağır davalar ve eleştirilere maruz kalmıştır.

Özellikle de son yıllarda iş dünyasını sarsan ve büyük şirket ve bağımsız denetim firmalarının çöküşüne sebep olan muhasebe skandallarının ardından bu problem

110 denetim mesleğini ilgi odağı haline getirmiştir. Bu eleştirilerin temel nedenlerinden biri “Denetim Beklenti Farkları”dır.

Denetim beklenti farkları son yıllarda bağımsız denetçilerin ve paydaşların ilgi odağı haline gelmiştir. Denetim beklenti farklarının varlığını araştırmak için farklı ülkelerde önemli çalışmalar yapılmıştır. Ancak, Türkiye’de denetim beklenti farklarıyla ilgili çalışmalara oldukça az rastlanmıştır. Bu nedenle bu çalışma Türkiye’de bu önemli sorunu incelemeyi amaçlamıştır. Aşağıdaki hususlardan dolayı bu çalışma önemli kabul edilebilir:

a) Denetim beklenti farkları son yıllarda birçok farklı ülkedeki paydaşların, akademisyenlerin ve bağımsız denetim standardı oluşturma kurumlarının ilgi odağı haline gelmiştir. Uluslararası Muhasebeciler Federasyonu (IFAC), hazırladığı “Finansal Raporlamada Kamu Güveninin Yeniden Sağlanması – Uluslararası bir Perspektif” isimli araştırma raporunda, bağımsız denetim mesleğinin denetim beklenti farklarını yok etmek için gösterdiği çabaların başarısız olduğunu belirtmiştir.²⁷¹ Bu nedenle bu alanda yapılacak daha fazla çalışmaya ihtiyaç olabilir.

b) Bu çalışmada bağımsız denetçinin görev ve sorumluluklarına ilişkin denetim beklenti farklarına ilişkin sonuçlar sunulmakta, Türkiye’de varsa denetim beklenti farklarının sebepleri ortaya konulmaktadır. Denetim beklenti farkları son yirmi yılda birçok ülkede var olmasına rağmen, Türkiye’deki sosyal ve ekonomik koşulların farklı olması nedeniyle bu konuda farklı durumların ortaya çıkmasına neden olabilmektedir. Bu nedenle Türkiye’de denetim beklenti farklarının yapısının araştırılması ilgi çekici olabilir.

c) Bu çalışma, denetim beklenti farkları üzerine yapılan bir araştırma olarak, Türkiye’de bu alanda gelecekte yapılacak araştırmalara temel oluşturabilecektir.

271 Lee, v.d., 2009 a, a.g.e., s.58.

111 3.3. Araştırmanın Kapsamı ve Kısıtları

Araştırmada bağımsız denetçilerin denetçi görev ve sorumluluklarına ilişkin algıları finansal tablo kullanıcılarının algıları ile karşılaştırılarak Türkiye’de beklenti farkının var olup olmadığı incelenmiştir. Bu nedenle araştırmanın kapsamı dahilinde Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK) İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda (İMKB) bağımsız denetimle yetkili kuruluşlar listesinde yer alan bağımsız denetim firmalarında çalışan bağımsız denetçiler, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda işlem gören şirketlerin yöneticileri ve İstanbul Menkul Kıymetler Borsasındaki aracı kurumların yöneticileri yer almaktadır.

Araştırmanın en önemli kısıtı, bağımsız denetim firmalarında çalışan bağımsız denetçiler ve aracı kuruluşlar dahil yöneticilerin tamamına ait iletişim bilgilerinin internet ortamında açıklanmamış olmasıdır.

3.4. Araştırmanın Metodolojisi

Bu bölümde araştırmanın veri ve bilgi toplama yöntemi, araştırmanın ana kütlesi ve örnekleme süreci, araştırma problemleri, araştırmanın modeli ve değişkenleri, araştırma hipotezleri ve araştırmada yer alan ölçeğin güvenilirlik ve geçerlilik analizine yer verilmiştir.

3.4.1. Veri ve Bilgi Toplama Yöntemi

Araştırmada veri toplama yöntemi olarak elektronik posta yolu ile anket yöntemi uygulanmıştır. Yapılan literatür taraması sonuçları dikkate alınarak hazırlanan anket formu, Ağustos 2012’de tamamlanmıştır. Anket formu, konusunda uzman kişiler tarafından incelenmiş ve bunun sonucunda bazı ifadelerin değiştirilmesi veya çıkartılması gibi değişiklikler yapılmıştır. Anket formunun son hali, Ekim 2012 itibarı ile oluşturulmuştur.

112 Bağımsız denetçiler, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda işlem gören şirketlerin yöneticileri ve İstanbul Menkul Kıymetler Borsasındaki aracı kurumların yöneticileri için üç ayrı anket hazırlanmıştır (Ek 1, Ek 2 ve Ek 3).

Anket formu toplam altı bölümden oluşmaktadır ve her bölümde birçok soru ve ifade yer almaktadır. Anketler, 20 Ekim 2012 – 31 Ocak 2013 tarhları arasında internette erişime açık tutulmuştur. Anketin tamamlanma süresi yaklaşık olarak 8 dakika olarak belirlenmiştir.

3.4.2. Araştırmanın Ana Kütlesi ve Örnekleme

Araştırmanın ana kütlesini Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK) İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda (İMKB) bağımsız denetimle yetkili kuruluşlar listesinde yer alan bağımsız denetim firmalarında çalışan bağımsız denetçiler, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda işlem gören şirketlerin yöneticileri ve İstanbul Menkul Kıymetler Borsasındaki aracı kurumların yöneticileri oluşturmaktadır.

Türkiye’de faaliyet gösteren halka açık şirketlerin yöneticilerinin ana kütlesi İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nın internet sayfasından alınmıştır. İMKB’nin internet sayfasına göre 2012 yılı itibariyle finansal kurumlar hariç, 253 halka açık şirket faaliyet göstermektedir. Anketi yanıtlayanlar genel müdür, yönetim kurulu üyesi, mali işler müdürü, iç denetim müdürü / yardımcısı ve şirkette çalışan diğer yöneticilerden oluşmaktadır. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nın internet sayfası ziyaret edilerek Türkiye’de faaliyet gösteren halka açık şirketlerde çalışmakta olan 433 yöneticinin iletişim bilgileri elde edilmiştir. Anketin dağıtılması için bir internet linki oluşturulmuş ve iletişim bilgileri temin edilen katılımcılara halka açık şirketlerin yöneticileri için hazırlanmış olan anket formu elektronik posta aracılığı ile gönderilmiştir. Geri gelen 152 anketten 131 adedi elverişli bulunarak analiz kapsamına alınmıştır. Değerlendirme dışı bırakılan anketler, eksik olarak yanıtlanmış olduğu için analize dahil edilmemiştir.

113 Bağımsız denetçilerin ana kütlesi de İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nın internet sayfasından elde edilmiştir. 2012 yılı itibariyle İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’ndaki halka açık şirketleri denetlemiş olan 93 denetim firması bulunmaktadır. Anketi yanıtlayanlar bu firmalarda çalışan bağımsız denetçilerden oluşmaktadır. Bağımsız denetim firmalarının kendi internet siteleri ziyaret edilerek bu firmalarda çalışmakta olan 427 bağımsız denetçinin iletişim bilgileri elde edilmiştir. Anketin dağıtılması için bir internet linki oluşturulmuş ve iletişim bilgileri temin edilen denetçilere bağımsız denetçiler için hazırlanmış olan anket formu elektronik posta aracılığı ile gönderilmiştir. Geri gelen 123 anketten 107 adedi elverişli bulunarak analiz kapsamına alınmıştır. Değerlendirme dışı bırakılan anketler, eksik olarak yanıtlanmış olduğu için analize dahil edilmemiştir.

Aracı kuruluşların yöneticilerinin ana kütlesi ise İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nın internet sayfasından elde edilmiştir. İMKB’nin internet sayfasına göre 2012 yılı itibariyle 100 aracı kuruluş bulunmaktadır. Anketi yanıtlayanlar genel müdür, yönetim kurulu üyesi, mali işler müdürü, iç denetim müdürü / yardımcısı ve şirkette çalışan diğer yöneticilerden oluşmaktadır. Katılımcıların iletişim bilgileri aracı kuruluşların kendi internet sayfasından ve Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları Birliği’nin kamuoyu aydınlatma platformundan elde edilmiştir. Aracı kuruluşlarında çalışmakta olan 293 yöneticinin iletişim bilgileri elde edilmiştir.

Anketin dağıtılması için bir internet linki oluşturulmuş ve iletişim bilgileri temin edilen katılımcılar aracı kuruluşların yöneticileri için hazırlanmış olan anket formu elektronik posta aracılığı ile gönderilmiştir. Geri gelen 119 anketten 94 adedi elverişli bulunarak analiz kapsamına alınmıştır. Değerlendirme dışı bırakılan anketler, eksik olarak yanıtlanmış olduğu için analize dahil edilmemiştir.

3.4.3. Araştırma Problemlerinin Tespiti

Denetim beklenti farkları uluslararası bir problem olarak kabul edilmektedir.

Denetim beklenti farkları Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık, Yeni Zelanda, Singapur, Avustralya, Çin, Malezya ve Mısır gibi birçok ülkede üzerinde

114 çalışmalar yapılmıştır. Denetim beklenti farklarının uluslararası önemine rağmen Türkiye’de şu ana kadar araştırılmamıştır. Bu nedenle, bu çalışma Türkiye iş ortamında denetim beklenti farklarını araştırmıştır.

Denetim beklenti farkları literatüründe yapılan incelemede denetim beklenti farklarının çeşitli merkez problemlerden oluştuğu ortaya çıkmıştır. Bu önemli problemler: (1) bağımsız denetim raporunda yer alan bilgiler (2) bağımsız denetçinin sorumlulukları, (3) denetlenen finansal tabloların güvenilirliği, (4) denetlenen finansal tabloların karar alma konusunda geçerliliği ve (5) bağımsız denetçinin bağımsızlığıdır. Bu çalışmada bağımsız denetçiler ve finansal tablo kullanıcılarının bu beş önemli probleme ilişkin farklı algılara sahip olup olmadığı incelenmiştir. Bu çalışma da araştırma kapsamı içinde ve amaçları çerçevesinde aşağıdaki sorulara cevap aranmıştır:

Araştırma Problemi 1

“Bağımsız denetçilerin, halka açık şirketlerin yöneticilerin ve aracı kuruluşların yöneticilerinin, bağımsız denetim raporunda yer alan bilgilere ilişkin algıları arasında istatistiki olarak anlamlı bir fark var mıdır?”

Araştırma Problemi 2

“Bağımsız denetçilerin, halka açık şirketlerin yöneticilerin ve aracı kuruluşların yöneticilerinin, bağımsız denetçinin sorumluluğuna ilişkin algıları arasında istatistiki olarak anlamlı bir fark var mıdır?”

Araştırma Problemi 3

“Bağımsız denetçilerin, halka açık şirketlerin yöneticilerin ve aracı kuruluşların yöneticilerinin, denetlenen finansal tabloların güvenilirliğine ilişkin algıları arasında istatistiki olarak anlamlı bir fark var mıdır?”

115 Araştırma Problemi 4

“Bağımsız denetçilerin, halka açık şirketlerin yöneticilerin ve aracı kuruluşların yöneticilerinin, denetlenen finansal tabloların karar alma konusunda geçerliliğine ilişkin algıları arasında istatistiki olarak anlamlı bir fark var mıdır?”

Araştırma Problemi 5

“Bağımsız denetçilerin, halka açık şirketlerin yöneticilerin ve aracı kuruluşların yöneticilerinin, dış denetçinin bağımsızlığına ilişkin algıları arasında istatistiki olarak anlamlı bir fark var mıdır?”

3.4.4. Araştırmanın Modeli ve Değişkenleri

Yukarıda belirten araştırma problemlerinin cevaplandırılmasında araştırmanın modeli oluşturulmuştur. Araştırmada, bağımsız denetçilerin, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda işlem gören şirketlerin yöneticilerinin ve İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’deki aracı kuruluşların yöneticilerinin bağımsız denetimin uygulamalarına ilişkin algılarına yönelik değişkenler ve üç katılımcı grubun genel özelliklerine yönelik değişkenler olmak üzere iki değişken grubu bulunmaktadır.

Araştırmanın modeli Şekil 3.1’de gösterilmiştir:

116 Şekil 3.1: Araştırmanın Modeli

3.4.5. Araştırma Hipotezleri

Araştırmanın modeli, amaçları ve problemleri çerçevesinde geliştirilen araştırma hipotezleri aşağıdaki gibidir:

a) H0: Bağımsız denetçilerin, halka açık şirketlerin yöneticilerinin ve aracı kuruluşların yöneticilerinin, bağımsız denetim raporunda yer alan bilgilere ilişkin algıları arasında anlamlı fark yoktur.

Türkiye’de Halka

117 b) H0: Bağımsız denetçilerin, halka açık şirketlerin yöneticilerinin ve aracı kuruluşların yöneticilerinin, bağımsız denetçinin sorumluluklarına ilişkin algıları arasında anlamlı bir fark yoktur.

c) H0: Bağımsız denetçilerin, halka açık şirketlerin yöneticilerinin ve aracı kuruluşların yöneticilerinin, denetlenen finansal tabloların güvenilirliğine ilişkin algıları arasında anlamlı fark yoktur.

d) H0: Bağımsız denetçilerin, halka açık şirketlerin yöneticilerinin ve aracı kuruluşların yöneticilerinin, denetlenen finansal tabloların karar alma konusunda geçerliliğine ilişkin algıları arasında anlamlı fark yoktur.

e) H0: Bağımsız denetçilerin, halka açık şirketlerin yöneticilerinin ve aracı kuruluşların yöneticilerinin, dış denetçinin bağımsızlığına ilişkin algıları arasında anlamlı fark yoktur.

3.4.6. Araştırmada Yer Alan Ölçeğin Güvenilirlik ve Geçerlilik Analizi

Bir araştırmada kullanılan ölçeğin geçerlilik ve güvenilirliği araştırmanın sonuçları açısından önemlidir. Güvenilirlik deyimi toplanan verilerin ne ölçüde tesadüfi hatadan (veya örnekleme hatasından) arındığını belirtir. Bunun da ölçüsü, ölçeğin farklı zamanlarda veya farklı gruplarda aynı sonuçları hangi ölçüde verdiğidir.²⁷²

Analize başlamadan önce ölçeğin güvenilir olup olmadığının test edilmesinde Cronbach’s Alpha testi uygulanmıştır. Cronbach’s Alpha katsayısı ölçeğin güvenilirliğini test etmede en sık kullanılan yöntemdir. Cronbach’s Alfası, bir set içindeki maddelerin birbirleriyle ne kadar ilişkili olduğunu gösteren güvenilirlik katsayısıdır. Alfa katsayısı anketteki soruların iç tutarlılığını göstermektedir.

Cronbach’s Alpha katsayısının değeri sıfır ile bir arasında değişmektedir.²⁷³ Bir ölçeğin güvenilir olarak kabul edilebilmesi için alfa katsayısının 0,70 ve üzerinde

272 Kemal Kurtulus, Pazarlama Araştırmaları, 8. bs., Literatür Yayıncılık, İstanbul, 2006, s. 303.

273 Uma Sekaran, Research Methods for Business: A Skill- Building Approach, Third Edition, John Wiley & Sons, 2000, s.206.

118 olması gerekmektedir. Cronbach’s Alfa değerinin 0,70 ve üstü olduğu durumlarda ölçeğin oldukça güvenilir olduğu kabul edilir.²⁷⁴ Cronbach’s Alfa katsayına bağlı olarak ölçeğin güvenilirliği tablo 3,1’de gösterilmiştir.

Tablo 3.1: Cronbach’s Alfa Katsayına Bağlı Olarak Ölçeğin Güvenilirliği

Cronbach’s Alfa Yorumu

0,80-1,00 Arası Yüksek Derecede Güvenilir

0,60-0,80 Arası Oldukça Güvenilir

0,40-0,60 Arası Güvenilirlik Düşük

0,40’dan aşağısı Güvenilir Değil

Kaynak: Şeref Kalaycı, SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, 4. Bs. Asil Yayın Dağıtım Ltd. Şti, Ankara, 2009, s.405.

Anketin bağımsız denetim raporunda yer alan bilgiler ile ilgili ikinci bölümü için yürütülen Cronbach’s alpha testinin sonuçlarına göre alfa değeri 0,766 bulunmuştur.

Bu oran güvenilirlik analizinde alt sınır olarak genel kabul gören 0,70 oranının üzerinde olması, anketin söz konusu bölümünde kullanılan ölçeğin güvenilir olduğunu göstermektedir. Ölçekten herhangi bir soru silindiğinde oran önemli bir şekilde artmadığından ölçek mevcut haliyle uygulanmıştır. Tablo 3.2’de anketin ikinci bölümü için yapılan Cronbach’s alpha testinin sonuçları yer almaktadır.

Anketin bağımsız denetçinin sorumlulukları ile ilgili üçüncü bölümü için Cronbach’s alpha katsayısı 0,791 bulunmuştur. Bu oran güvenilirlik analizinde alt sınır olarak genel kabul gören 0,70 oranının üzerinde olması, anketin söz konusu bölümünde kullanılan ölçeğin güvenilir olduğunu göstermektedir. Ölçekten herhangi bir soru silindiğinde oran önemli bir şekilde artmadığından ölçek mevcut haliyle

274 Şeref Kalaycı, SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, 4. Bs. Asil Yayın Dağıtım Ltd. Şti, Ankara, 2009, s.405.

119 uygulanmıştır. Tablo 3.3’de anketin üçüncü bölümü için yapılan Cronbach’s alpha testinin sonuçları yer almaktadır.

Anketin denetlenen finansal tabloların güvenilirliği ile ilgili dördüncü bölümü için Cronbach’s alpha katsayısı 0,773 bulunmuştur. Bu oran güvenilirlik analizinde alt sınır olarak genel kabul gören 0,70 oranının üzerinde olması, anketin söz konusu bölümünde kullanılan ölçeğin güvenilir olduğunu göstermektedir. Ölçekten herhangi bir soru silindiğinde oran önemli bir şekilde artmadığından ölçek mevcut haliyle uygulanmıştır. Tablo 3.4’de anketin dördüncü bölümü için yapılan Cronbach’s alpha testinin sonuçları yer almaktadır.

Anketin denetlenen finansal tabloların karar alma konusunda geçerliliği ile ilgili beşinci bölümü için Cronbach’s alpha katsayısı 0,797’dir. Bu değer anketin söz konusu bölümünde kullanılan ölçeğin güvenilir olduğunu göstermektedir. Ölçekten herhangi bir soru silindiğinde oran önemli bir şekilde artmadığından ölçek mevcut haliyle uygulanmıştır. Tablo 3.5’de anketin beşinci bölümü için yapılan Cronbach’s alpha testinin sonuçları yer almaktadır.

Anketin dış denetçinin bağımsızlığı ile ilgili altıncı bölümü için Cronbach’s alpha katsayısı 0,796’dır. Bu değer anketin ilgili bölümünde kullanılan ölçeğin güvenilir olduğunu göstermektedir. Ölçekten herhangi bir soru silindiğinde oran önemli bir şekilde artmadığından ölçek mevcut haliyle uygulanmıştır. Tablo 3.6’da anketin altıncı bölümü için yapılan Cronbach’s alpha testinin sonuçları yer almaktadır.

Geçerlilik, davranış bilimlerinde, toplanan verilerin tarafsızlığının ve ölçülen olayın veya değişkenin netliklerine uygunluğunun ölçüsüdür. Bir başka deyişle geçerlilik, ölçeğin ölçülmek istenen şeyi ölçebiliyor olmasıdır.²⁷⁵ Geçerliliğini sağlamak amacıyla bu konuda uzman olan akademisyenler ile görüşülmüştür. Oluşturulan anket formu İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi öğretim üyelerinden bir profesör

275 Kurtuluş, a.g.e., s.108.

120 ve bir araştırma görevlisi tarafından değerlendirilmiştir. Elde edilen neticede anketteki bazı eklemeler ve değişiklikler yapılarak anket düzeltilmiştir.

Ankette yer alan ölçeğin güvenilirliği ile ilgili yapılan Cronbach’s Alpha testinin sonuçları Tablo 3.2, Tablo 3.3, Tablo 3.4, Tablo 3.5 ve Tablo 3.6’da verilmiştir.

Tablo 3.2: İkinci Bölümün Ölçek Güvenilirliği – Cronbach’s Alpha Testi

Bağımsız Denetim Raporunda Yer Alan Bilgiler

Değişken Silindiğinde Ölçeğin Ortalaması Değişken Silindiğinde Ölçeğin Varyansı Düzeltilmiş Değişken- Ölçek Korelasyonu Değişken Silindiğinde Ölçeğin Alfa Katsayısı Bağımsız denetim raporunda anlaşılabilir

terminoloji kullanılmaktadır.

20,8554 18,009 ,260 ,746 Bağımsız denetçinin verdiği güvence derecesi

denetim raporunda açıkça belirtilmiştir. 21,1024 16,412 ,554 ,706 Bağımsız denetim raporu, ticari başarısızlık ile

ilgili erken uyarı vermelidir (işletmenin sürekliliği ile ilgili endişeler veya şüpheler) .

21,0542 18,631 ,286 ,737 Bağımsız denetim raporunda denetlenen

firmanın iç kontrolü ile ilgili denetçinin değerlendirmesini içeren bir açıklama yer almalıdır.

21,1506 16,938 ,458 ,721

Olumlu denetim raporu alınan finansal tablolarda hile veya hata bulunmamalıdır.

22,1807 18,426 ,218 ,771 Mevcut denetim raporu formatı finansal tablo

kullanıcısının ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde değiştirilmelidir.

21,5271 17,591 ,314 ,765

Bağımsız denetim raporunda, işletme yönetiminin finansal tablo hazırlanmasına ilişkin

121 Tablo 3.3: Üçüncü Bölümün Ölçek Güvenilirliği – Cronbach’s Alpha Testi

Bağımsız Denetçinin Sorumlulukları

Değişken Silindiğinde Ölçeğin Ortalaması Değişken Silindiğinde Ölçeğin Varyansı Düzeltilmiş Değişken- Ölçek Korelasyonu Değişken Silindiğinde Ölçeğin Alfa Katsayısı Bağımsız denetçi, denetlenen firmadaki bütün

hileleri belirlemekle sorumludur.

44,2229 51,364 ,590 ,752

Bağımsız denetçi, denetlenen kuruluşun iç kontrol sisteminin kurulmasından ve sağlamlığından sorumludur.

44,6114 54,836 ,462 ,765

Bağımsız denetçi, muhasebe kayıtlarını tutmakla sorumludur.

45,2861 59,830 ,324 ,780

İşletme yönetimi finansal tabloları hazırlamaktan sorumludur.

42,7711 65,440 ,095 ,809

Bağımsız denetçi, denetlenen firmada hileyi engellemekle sorumlu değildir.

43,6235 73,045 ,296 ,847

Bağımsız denetçi, denetim görevini sürdürürken ve raporunu düzenlerken tarafsız ve objektif olmalıdır.

42,4187 62,848 ,214 ,791

Bağımsız denetçi, yasa dışı eylemleri bulmakla sorumludur.

43,9669 51,452 ,581 ,750

Bağımsız denetçi, denetim prosedürlerini seçerken mesleki yargı kullanmalıdır.

42,8825 64,225 ,141 ,799

Bağımsız denetçi, denetlenen firmanın hileye bağlı iflasından sorumludur.

44,1446 52,009 ,548 ,753

122 Tablo 3.3: (Devam)

Bağımsız denetçi, yasadışı eylemleri veya düzensizlikleri bulamazsa ilgili tarafların zararından sorumlu olmalıdır.

44,4066 53,281 ,534 ,758

Bağımsız denetçi, denetlenen işletmenin sürekliliği konusunda şüpheli bir durumun olmamasını sağlamalıdır.

44,0181 52,622 ,549 ,756

Bağımsız denetçi, denetlenmiş olan finansal tabloların Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (UFRS) ile uyum içinde hazırlanmış olduğunu açıkça belirtmelidir.

42,4669 64,074 ,172 ,795

Bağımsız denetçi, denetlenen işletmenin faaliyetlerinin verimli bir şekilde sürdürdüğünü vurgulamak durumundadır.

43,9006 53,751 ,503 ,762

Bağımsız denetçi, gerekli muhasebe tahminlerini yapmakla sorumludur.

44,3072 55,229 ,355 ,770

Bağımsız denetçi, denetlenen işletmede gerçekleşen her bir muhasebe işlemini doğrulamalıdır.

44,5090 52,492 ,545 ,755

Güvenilirlik İstatistiği

Örnek Sayısı = 332 Alfa Katsayısı = 0,791 Değişken Sayısı = 15

123 Tablo 3.4: Dördüncü Bölümün Ölçek Güvenilirliği – Cronbach’s Alpha Testi

Denetlenen Finansal Tabloların Güvenilirliği

Değişken Silindiğinde Ölçeğin Ortalaması Değişken Silindiğinde Ölçeğin Varyansı Düzeltilmiş Değişken- Ölçek Korelasyonu Değişken Silindiğinde Ölçeğin Alfa Katsayısı Finansal tablo kullanıcıları, denetlenen mali

tablolarda önemli yanlışlar ve yanıltıcı beyanlar bulunmadığı konusunda kesin olarak emin olabilirler.

11,0633 7,788 ,319 ,741

Bağımsız denetçi finansal tabloların işletmenin finansal durumunu, nakit akışları ve faaliyetlerle ilgili sonuçları doğru ve dürüst bir biçimde sunduğu hususunda bir yargı bildirmektedir.

10,0904 7,309 ,514 ,688

Bağımsız denetçi, finansal tabloların hazırlanmasında uygulanan muhasebe politikalarını uygun görmelidir.

9,9880 8,338 ,481 ,719

Bağımsız denetçi, denetlenen finansal tabloların yüzde yüz doğruluğunu gerçekleştirir.

11,0482 6,789 ,349 ,727

Güvenilirlik İstatistiği Örnek Sayısı = 332 Alfa Katsayısı = 0,773 Değişken Sayısı = 4

124 Tablo 3.5: Beşinci Bölümün Ölçek Güvenilirliği – Cronbach’s Alpha Testi

Denetlenen Finansal Tabloların Karar Alma Konusunda Geçerliliği

Değişken Silindiğinde Ölçeğin Ortalaması Değişken Silindiğinde Ölçeğin Varyansı Düzeltilmiş Değişken- Ölçek Korelasyonu Değişken Silindiğinde Ölçeğin Alfa Katsayısı Denetlenen finansal tablolar, kuruluşun

performansının değerlendirilmesinde faydalıdır.

7,4337 3,630 ,454 ,713

Denetlenen finansal tablolar, yatırım kararı almada faydalıdır.

7,5783 3,356 ,492 ,670

Bağımsız denetim raporları, denetlenen işletmenin verimliliğini ve ticari faaliyetlerinin etkinliğini değerlendirme konusunda faydalıdır.

7,9699 3,461 ,345 ,788

Güvenilirlik İstatistiği Örnek Sayısı = 332 Alfa Katsayısı = 0,797 Değişken Sayısı = 3

125 Tablo 3.6: Altıncı Bölümün Ölçek Güvenilirliği – Cronbach’s Alpha Testi

Dış Denetçinin Bağımsızlığı

Değişken Silindiğinde Ölçeğin Ortalaması Değişken Silindiğinde Ölçeğin Varyansı Düzeltilmiş Değişken- Ölçek Korelasyonu Değişken Silindiğinde Ölçeğin Alfa Katsayısı Müşteriye denetim dışı hizmetler sunmak dış

denetçinin bağımsızlığını zedeler.

15,5241 10,437 ,373 ,771

Dış denetçinin denetlenen işletme ile finansal çıkar ilişkileri bulunuyorsa, bu durum dış denetçinin bağımsızlığını zedeler.

15,2259 9,620 ,609 ,702

Denetlenen işletmeden önemli hediyeler kabul etmek dış denetçinin bağımsızlığını zedeler.

15,3283 10,058 ,524 ,725

Denetlenen işletmede bir denetim komitesinin bulunması, dış denetçinin bağımsızlığına katkıda bulunur.

15,6687 11,624 ,234 ,795

Eğer bağımsız denetim firması, gelirinin

%10’undan fazlası için bir müşteriye bağlıysa dış denetçinin bağımsızlığı zedelenir.

15,7831 10,696 ,253 ,782

Güvenilirlik İstatistiği Örnek Sayısı = 332 Alfa Katsayısı = 0,796 Değişken Sayısı = 5

126 3.5. Araştırma Verilerinin Analizi

Araştırma verilerinin analizinde SPSS 15 (Statistical Package for Social Sciences –

Araştırma verilerinin analizinde SPSS 15 (Statistical Package for Social Sciences –

Belgede Bağımsız Denetim Uygulamalarında Beklenti Farkları ve Türkiye de Algılanması Üzerine AraĢtırma (sayfa 131-0)