Büyükada’da yangın riski analizi

Büyükada’da yangın riski, özellikle sıcaklığın yüksek, güneşlenme süresinin uzun olduğu, kullanıcı sayısının yazlık konut kullanıcıları ve günübirlik gelen yerli ve yabancı turistler ile kışlık nüfusun yaklaşık on katına çıkabildiği Haziran Temmuz ve Ağustos aylarında en yüksek düzeydedir. Adalar Đtfaiye Müdürlüğü yangın arşivindeki geçmiş yangın olayları en çok bu aylar arasında meydana gelmiştir (Adalar Đtfaiye Arşivi, 1980–2004). Yangın riski analizi kapsamında iki ayrı analiz yapılmış ve bunlar bir araya getirilmiştir:

• Yangın çıkış riski analizi (Şekil 4.18), yangının çıkışına neden olabilecek her türlü kullanım biçiminin, yapısal özelliğin ve konumun değerlendirildiği analizdir.

• Yangın yayılma riski analizi (Şekil 4.19), herhangi bir nedenle çıkan yangının yayılmasına etki edebilecek doğal çevre ve yapılaşmış çevre ile ilgili faktörlerin değerlendirilmesi ile oluşturulmaktadır.

Bu analizler kapsamında aşağıdaki alansal analiz ve doğal çevre verileri kullanılmıştır:

Yangın çıkış riski analizi kapsamında:

• Arazi kullanımı analizi verilerinden, patlayıcı veya yanıcı potansiyeli olan kullanımlar ve fayton hattına yakınlık,

• Altyapı verilerinden, doğalgaz hattı ve trafo yapılarının konumları kullanılmıştır.

Yangın yayılma riskinin analizi kapsamında;

• Yapı tarzı analizi ile yapının olası bir yangına bağlı hasar görebilirlik derecesi verisi,

• Doğal çevre analizi verilerinden bitki örtüsü ve eğim verilerinin kullanılmıştır.

Yangın çıkış ve yayılma riski analizinde kullanılan kriterler, eşik değerleri ve tanımları şekil 4.17’de görülmektedir.

Şekil 4.17 :Yangın riski analizini oluşturan bileşenler ve bu bileşenlerin hiyerarşik yapılanması. lsbsdrtsfdsgtlkdfgjskdf

Adalar Đtfaiye Müdürü ve Orman Şefi ile yapılan görüşmelerde ve Ocak 2006- Ağustos 2009 arası çıkan yangınların %20’sinin fayton hattı boyunca, yolcu veya

Yangın riski analizi (0.26) Yangın Çıkış Riski Ağırlık D.= 0.50 Patlayıcı ve yanıcı kullanımlara ve konumlara yakınlık: LPG satış ve küçük ölçekli depolama Katı yakıt satış ve depolama; Doğalgaz hattı; Trafo yapıları (21 adet); Küçük tur ve büyük tur fayton hattı

Patlayıcı ve yanıcı satış- depolama kullanımlara yakınlık (0,4) x<30m, A. D.=100 30m<x<100 m A. D.=75 100m<x A. D.=50 Kötü ve harabe durumdaki ahşap yapılar, (0.2) A.D.

=100

Yangın Yayılma Riski

Ağırlık D.=0.50

Yapı tarzı ve yapı durumu açısından riskli kullanımların yoğunluğu ve bu alanlara yakınlık; Bitki örtüsünün cinsine, reçine miktarına ve yoğunluğuna bağlı yanıcılık değeri ve bu alanlara yakınlık; Eğim, yön ve rüzgâr değerlerine bağlı yangın yayılımı

Trafo yapılarına yakınlık (0,3)

x<30m, A. D.=100 30m<x<100 m A. D.=50

100m<x A. D.=0 Doğalgaz hattına yakınlık

(0,3) x<30m, A. D.=100 30m<x<100 m A. D.=75

100m<x A. D.=50

Fayton hattına yakınlık

(0,1) x<30m, A. D.=100 30m<x<100 m A. D.=75 100m<x A. D.=50 Bitki örtüsü (0.3) Kızılçam vb.A.D.=100 Çınar vb. A.D.=75 Karma orman A.D.=50 Orman içi açıklıkA.D.=0 Ağaçlık alan tepe kapalılığı (0,2) %100-%71, A.D.=100 %70-%41, Ağırlık D.=75 %40-%11 Ağırlık D.=50 %10 ve daha az, A.D.=0 Rüzgar (0,1) Güney A.D.=100, GD ve GB A.D.=75,

KD A.D.= 50

Yön (0,1)

Güney A.D.=100, Gdoğu ve Gbatı A.D.=50

Eğim (0,1)

35°<y= 100, 25°<y<34°=75 15°<y<24°=50,5°<y<14°=25

(x=olası yangın çıkış kaynağına olan mesafe y=noktasal eğim durumu

faytoncuların attığı, sönmemiş sigara izmaritinden başlayan yangınlar olduğu ortaya çıkmıştır (Adalar Đtfaiyesi Arşivi, 1980-2004). Bu nedenle yangın riski analizinde hem küçük tur hem de büyük tur fayton hattı da olası yangın çıkış noktası olarak ele alınmaktadır. Fayton hattına ve etki alanına ilişkin eşik değerleri belirlenirken, yolun ve kaldırımın genişliği dikkate alınmıştır. Yangın çıkış riskine bağlı olarak ağırlık hesaplamasında, belirlenen parametrelerin AHS’ne göre birbirlerine bağlı ağırlıkları tanımlanmıştır. Çizelge 4.9’da görülen bu değerlendirmeye göre toplam yangın çıkış riskine etki eden faktörlerden, yanıcı patlayıcı kullanımlara yakınlık 0.57, trafo yapılarına yakınlık 0.25, doğalgaz yapılarına yakınlık, 0.12 ve fayton hattına olan mesafe 0,06 oranında etki etmektedir.

Çizelge 4.9 : Yangın çıkış riski parametrelerinin ağırlık hesaplaması.

Fayton

hattı Doğalgaz Trafo

Yanıcı kul. Önem Matris çarpımı λmax Fayton hattı 1 1/3 1/5 1/7 0,06 0,23 3,93 Doğalgaz 3 1 1/3 1/5 0,12 0,50 3,98 Trafo 5 3 1 1/5 0,25 1,03 4,17 Yanıcı kul. 7 5 3 1 0,57 2,34 4,10 16 9 1/3 4 1/2 1 1/2 4,04

Çizelge 4.10’da tanımlanan yangın yayılma riski analizini oluşturan parametrelerin ağırlık hesaplamasında, toplam yangın yayılma riskine etki eden faktörlerden kötü durumdaki ahşap yapılara mesafe 0.16, bitki örtüsü, 0.43; (bitki örtüsünün) tepe kapalılığı, 0.47; rüzgar, 0.08; yön, 0.02 ve eğim, 0.04 oranında etki edecek şekilde toplam yangın yayılma riski analizine eklenmiştir.

Çizelge 4.10 :Yangın yayılma riski parametrelerinin ağırlık hesaplaması.

Yön Eğim Rüzgar

Kötü ah.yapı Tepe kap. B. örtüsü Önem Matris çarpımı λmax Yön 1 1/3 1/5 1/7 1/8 1/9 0,02 0,51 26,60 Eğim 3 1 1/4 1/5 1/7 1/8 0,04 0,62 15,71 Rüzgar 5 4 1 1/4 1/7 1/7 0,08 0,85 10,06 Kötü ah.yapı 7 5 4 1 1/3 1/5 0,16 1,51 9,32 Tepe kap. 8 7 5 3 1 1/4 0,27 2,71 10,21 B. örtüsü 9 8 7 5 3 1 0,43 5,59 13,04 33 25 1/3 17 4/9 9 3/5 4 3/4 1 5/6 9,16

Yangın çıkış riski analizinde ahşap yapıların yoğunlaştığı bölgeler ile patlama riski olan kullanımların üst üste düştüğü alanlar çok yüksek risk bölgeleri olarak ortaya çıkmışlardır. Bu alanların özellikle Đskele Meydanı ve yakın çevresine yoğunlaştığı görülmektedir. Hizmet yapılarının bulunduğu bu alanlar aynı zamanda LPG ve katı yakıt depolama birimlerinin de yoğunlaştığı noktalardır.

Yangın yayılma riski analizinde olgun ve tepe kapalılığı yüksek, kızılçam dokusunun bulunduğu alanlar ile dik eğimli ve güneye yönlenen bölgelerin bulunduğu Đsa tepesi ve Diburnu’nun güney kısmında çok yüksek risk alanları ortaya çıkmıştır. Bitki örtüsünün yoğunluğuna bağlı olarak adanın orta ve güney kesimlerinde yüksek risk alanlarının yoğunlaştığı görülmektedir. Bu değerlendirme içinde kullanılmamış olmakla beraber hâkim rüzgâr Kuzeydoğu (poyraz) ve Güneybatı’dan (lodos) esmektedir. Yangın çıkış noktası ile bağlantılı olarak rüzgâr da yayılma hızını ve yönünü etkileyebilir, özellikle poyrazdan esen rüzgâr, ahşap konut alanlarında çıkan yangını orman alanlarına taşıyabilir.

Toplam yangın riskinde ise yangın açısından yüksek risk taşıyan pek çok nokta ortaya çıkmıştır. Bu yüksek risk bölgeleri, Büyükada’nın kuzey sahili ve adanın orta kesimlerinde yoğunlaşmaktadır. Birlik Meydanı’nın kuzeyinde yer alan Đsa Tepesi üzerinde yer alan Rum yetimhanesi orman alanı içinde bulunması ve bakımsız olması nedeniyle hem yangın çıkış hem de yayılması açısından yüksek risk bölgesidir. (Şekil 4.20)