• Sonuç bulunamadı

Avrupa Tarımsal Garanti ve Yönverme Fonu Harcamalarının Gelişimi

D. Çiftlik Muhasebe Veri Ağı (ÇMVA) (Farm Accountancy Data Network - FADN)

III. ORTAK TARIM POLİTİKASI’NIN FİNANSMANI

2. Avrupa Tarımsal Garanti ve Yönverme Fonu Harcamalarının Gelişimi

ATGYF Yönverme Bölümü Avrupa’da mevcut 4 yapısal fondan biridir. Avrupa’nın geri kalmış yörelerinde yatırım yardımı, genç çiftçiler için başlangıç yardımı ve tarımsal ürünlerin işlenmesi ve pazarlaması olanaklarının geliştirilmesine finansman sağlar.

Yönverme kısmı aynı zamanda tüm topluluktaki önder kırsal kalkınma programlarını teşvik eder. Buna göre;

Üretim ve pazarlama şartlarının düzeltilmesi yoluyla tarımsal yapının iyileştirilmesi önlemleri, toprakların parsellenmesi, yeni sulama projelerinin gerçekleştirilmesi, silo, soğutma tesisleri, ürün işleme, süt ve et kombinaları gibi yatırımları kapsamaktadır.

Tarım sektöründeki iş gücü fazlasının giderilmesi amacıyla 55 yaşını aşmış çiftçilerin faaliyetlerini terk etmesi için destek sağlanmaktadır. Birliğin dağlık nüfusunun gerilediği ve özel sorunu olan bölgelerin belirli düzeyde ekonomik canlılığını korumasına yönelik faaliyetler de desteklemektedir. Ekonomisi tarıma dayalı Akdeniz Bölgelerinin kalkındırılmasına katkıda bulunmak üzere ürünlerin pazarlanmasına ve bu bölgelerdeki altyapı yatırımlarına destek sağlanmakta, özel faaliyet programları desteklenmektedir.

İtalya’nın engebeli ve dağlık yörelerinde ve Batı İrlanda’da sığır ağırlıklı hayvancılık, Grönland’da yine hayvancılık konularını sözü edilen programlar kapsamına alınmaktadır.

Bunların yanında, tarım dışı gelir getirici faaliyetler de (el sanatları, turizm, tarım endüstrisi vb) destekleme kapsamındadır.

Grafik 11: OTP Harcamalarının Gelişimi (milyar Euro)

Kaynak: European Commission, The Common Agricultural Policiy Explained, October 2004, s.29 , (Farm Accontancy Data Network, Eurostat)

1975 yılında 4.5 milyar ecu139 olan ATGYF harcamaları, 1980’de 11.3, 1985’te 20 milyar ecu olmuş ve 1991 yılından itibaren 30 milyar ecu düzeyini aşmış, 1997 yılından itibaren ise, yalnızca 1998 yılı hariç olmak üzere hep 40 milyar ecu – euro düzeyinin üzerinde seyretmiştir. 140

Rakamlar, sözü edilen harcama düzeyinin yüksekliğini açıkça ortaya koymaktadır.

Bununla birlikte, ATGYF harcamalarının toplam AB bütçesi içindeki oranının incelenmesi, tarıma ayrılmak zorunda kalınan finansman büyüklüğüne ilişkin temel bir gösterge niteliğindedir;

Aşağıdaki tabloda görüldüğü gibi, 1973 yılında AET Bütçesinin % 76.8’i ATGYF Garanti bölümü harcamalarına özgülenmekteydi. ATYF Garanti harcamaları 1973 yılından 1988 yılına 7 katından fazla bir artış göstermesine karşın, bütçe harcamaları içindeki payı oransal olarak gerileyerek % 62.1 olmuştur. 1993 ve 2000 yıllarında kullanılan kaynak sırasıyla 35 ve 41.5 milyar euro olmasına karşın, oransal düşme eğilimi sürmüş ve bütçe içindeki payı 1993 yılında % 52.4, 2000 yılında % 45 olarak gerçekleşmiştir.

139 La situation de l’agriculture dans la Communaute, Report 1985, Commission des Communautes europeennes, Bruxelles, 1986, s.196 (Aktaran Ahmet, Şahinöz, Avrupa Topluluğunda Ortak Tarım ve Dış Ticaret Politikası, Ankara Üniversitesi Avrupa Topluluğu Araştırma ve Uygulama Merkezi, Araştırma Dizisi, Yayın no:12, Ankara, 1993, s.21)

140 OTP harcamaları 1981 yılına kadar 9, 1985 yılına kadar 10, 1995 yılına kadar 12 ve sonrasında 15 üyeli

0 10 20 30 40 50

1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002

Kırsal Kalkınma Doğrudan Yardımlar Pazar Destekleri Dış Satım Sübvansiyonları

Tablo 16: Topluluk Harcamalarının Dağılımı

1973 1988 1993 2000 Milyon

Euro % Milyon

Euro % Milyon

Euro % Milyon Euro % ATGYF Garanti 3 614 76.8 26 395 62.1 34 936 52.4 41,494 45.0 Yapısal Fonlar: 259 5.5 6419 15.1 20 478 30.7 31 957 34.6

ATGYF Yönverme 11 0.2 1 141 2.7 2 914 4.4 3 510 3.8

ERDF 2 980 7.0 9 546 14.3 14 226 15.4

ESF 248 5.3 2 299 5.4 5 383 8.1 7 675 8.3

Aşınım Fonu 795 1.2 2 800 3.0

FIFG 498 0.5

Araştırma vb. 70 1.5 1 129 2.7 2 232 3.3 3 600 3.9 Dışsal eylemler 63 1.3 768 1.8 2 857 4.3 5 542 6.0 Yönetim 245 5.2 1 906 4.5 3 319 5.0 4 725 5.1 Diğer 253 5.4 4 404 10.4 960 1.4 2 123 2.3 Toplam 4 505 100.0 41 022 100 64 783 100 89 441 100

Kaynak: Pavlos, Pezaros, “The Background of the CAP: Principles, Objectives, Key Concepts. The 1992 Reform and the Impact of the URAA”, The Cap in the light of the future EU Enlargement, Ankara, Haziran 2002.

Aşağıdaki grafik, yıllar içindeki harcama değişimini net bir şekilde ortaya koymaktadır;

Grafik 12: OTP Harcamalarının Gelişimi (milyar Euro)

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

1958 1960 1962 1964 1966 1968 1970 1972 1974 1976 1978 1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000

EAGGF Guarantee Section Structural Operations Research External Action Administration Miscellaneous ATGYF Garanti Bölümü Yapısal Operasyonlar Araştırma Dış Eylemler Yönetim Diğer

Kaynak: Pavlos, Pezaros, “The Background of the CAP: Principles, Objectives, Key Concepts. The 1992 Reform and the Impact of the URAA”, The Cap in the light of the future EU Enlargement, Ankara, Haziran 2002.

Yukarıdaki grafikten de izleneceği üzere, ATGYF Garanti Bölümü harcamaları, 1980’lerin ortalarına kadar açık uçlu bir bütçe özelliği sergiliyordu. Yükselen fiyat desteklemeleri, herhangi bir sınır getirilmeden yapılan müdahale alımları, 1960’ların sonundan başlayarak toplam AB bütçesinin % 70 – 80’inin ATGYF garanti bölümüne özgülenmesine neden olmuştur. Bu dönemde Topluluk tarım literatüründe “dağlar”,

“göller” olarak tanımlanan fazla ürün ve aşkın üretim kapasitesi sorunu ortaya çıkmıştır.

Aynı zamanda, birçok alanda denetimler yetersiz kalmış, yaygın hileler ve yanlış kullanımlarla dolu kötü bir şöhret söz konusu olmuştur. Bütçe açısından ise, öngörülemezlik ve gerçek harcamaların saptanmasında güçlükler oluşmuştur.

“OTP’nin büyüyen bir mali yüke dönüştüğünün bir başka göstergesi de, tarım kesimi için yapılan ATGYF harcamalarının Topluluk ulusal geliri içindeki payının giderek artmasıdır. Sözkonusu harcamalar, 1970’li yılların ilk yarısında ulusal gelirin %0.4’ü düzeyinde iken, 1988 yılında bu oran % 0.7’ye yükselmiştir. Daha da önemlisi, aynı dönem içerisinde OTP’nin Toplulukta kişi başına yıllık net maliyetinin 17 ecu’den 80 ecu’ye yükselmiş olmasıdır. Bu rakam 1992 yılında 105 ecu’ye kadar tırmanmıştır. 1975 – 1992 döneminde kişi başına ortalama gelir 4.2 kat artarken, OTP’nin kişi başına yüklediği maliyetin 6.2 kat artması, Topluluk tarım politikasının giderek büyüyen külfetinin açık göstergesidir.”141

Ortaya çıkan bütçe harcamaları sorununa çözüm oluşturmak amacıyla, Tek Avrupa Senedi (Single European Act) ve Delor Paketi (Delors’ Package) çerçevesinde bir bütçe prosedürü getirilmiştir. “Bütçe Disiplini” olarak adlandırılan bu sistemin üç ayağı bulunmaktadır;

Tarımsal Rehberlik: Tarımsal yıllık büyüme için yapılan harcamalar, AB GSMH’sının yıllık büyümesinin % 74’ünü aşamayacaktır. Bu, toplam bütçe içindeki tarım harcamalarının payında yavaş ta olsa bir gerileme yaratmayı anaçlamaktadır.

141 Ahmet, Şahinöz, Avrupa Topluluğunda Ortak Tarım ve Dış Ticaret Politikası, Ankara Üniversitesi

Erken Uyarı Sistemi: Tarımsal harcamaların profilinin incelenmesi, toplam harcamaların aylık analizi gibi yöntemlerle gelişmeler sürekli izlenecek ve bir erken uyarı sistemi kurulacaktır. Bu kapsamda, belirlenen bütçenin aşılması riskinin ortaya çıkması halinde uygun önlemler alınacaktır.

Üretim için limit ve kotalar: Bütçe dengeleyicilere yönelik genelleştirilmiş bir sistem kurulacak, garanti limitleri oluşturulacaktır. Her bir ürün için ilan edilecek “garanti edilen en yüksek miktar” (maximum guaranteed quantities-MGQ) sınırı içinde ödemeler yapılacaktır.

Sözü edilen önlemler, aşağıdaki tablodan izleneceği üzere, OTP harcamalarının geriye çekilmesinden daha çok, niteliğinin değişmesi yönünde bir etkide bulunmuştur.

Tablo 17: 1992 Reformu Sonrası ATGYF Garanti Bölümü Harcamaları

1993 1999 Milyon Euro % Milyon Euro %

Geri Ödemeler 10 159 29.4 5 573 14.1

Müdahaleler 24 053 69.5 31 404 79.4

Klasik Pazar desteklemeleri 21 187 61.3 11 413 28.9

Telafi edici ödemeler 2 866 8.3 19 992 50.6

Eşlik Edici Önlemler 222 0.6 2 588 6.5

Diğer 156 0.5 -24 -0.1

Toplam Harcamalar 34 590 100.0 39 541 100.0

Kaynak: Pavlos, Pezaros, “The Background of the CAP: Principles, Objectives, Key Concepts. The 1992 Reform and the Impact of the URAA”, The Cap in the light of the future EU Enlargement, Ankara, Haziran 2002.

Görüldüğü gibi, ATGYF harcamalarında, alınan tüm önlemlere karşın, 1993 yılından 1999 yılına 5 milyar euro düzeyinde bir artış meydana gelmiştir. Bunun yanında; geri ödemeler ve “klasik” olarak tanımlanan pazar desteklemelerinde önemli oranda düşüşler yaşanırken, telafi edici önlemler ve eşlik edici önlemlerde ciddi artışlar meydana gelmiştir.

Yıldan yıla değişmekle birlikte, ATGYF Garanti harcamalarının 2/3’ü iç pazar, 1/3’ü ise dış pazar için yapılan desteklere tahsis edilmektedir.

ATGYF’nun sağladığı dışsatım sübvansiyonları düzeyindeki değişimi gösteren Grafik 5 verilerinden de izleneceği üzere, 1990’lı yılların başında Topluluğun dışsatım sübvansiyonu harcamaları 10 milyar euro düzeyinde iken, 1990’lı yılların ikinci yarısında 6 milyar

düzeyine gerilemiş ve orada tutunmuş, 2000’li yıllarla birlikte ise 4 milyar euro’lar düzeyinde şekillenmiştir.

Garanti bölümü harcamaları bu denli yüksek düzeylerde bir gelişim izlerken, ATGYF Yönverme bölümü harcamaları ise % 0.2’lik düzeylerden % 3 – 5 düzeylerine tırmanabilmiştir.

OTP harcamaları alanında sıklıkla tartışma gündemine taşınan bir başka gelişme ise, Topluluk bütçesinin 2/3’ü tarıma aktarılırken, tarım sektörünün bütçeye katkısının çok daha sınırlı düzeylerde gerçekleşebilmesidir. Bütçeye katkı ile bütçeden yararlanma arasındaki farkın ikincisi lehine büyümesi, vergi verenlerin OTP harcamalarına katkı düzeyini sürekli olarak artırmıştır. “Örneğin 1979 – 81 döneminde 21.1 milyar ecu olan vergi yükümlüleri için OTP’nin maliyeti, 1984 – 86 döneminde % 44 artarak 30.4 milyar ecu’ya yükselmiştir.”142

Görülüyor ki, ATGYF’na 1971 yılında getirilen “özkaynakla beslenme” olgusu, artan harcamalar karşısında hedeflenen başarıyı sağlayamamış; Tarımsal vergi ve harçlar, şeker vergisi ve gümrük vergilerinden oluşan özkaynaklar yeterli olamamıştır. Bunun üzerine, 1984 yılında, en çok % 1.4 oranında olmak üzere KDV’den alınan paylar ile 1988 yılında GSMH’dan alınan paylar da ATGTF’na özgülenmiştir.

Gündem 2000 çerçevesinde öz kaynaklar konusundaki AB GSMH limiti, % 1.27’ye yükseltilmiştir. KDV oranlarındaki maksimum limit, 1999 yılında % 1 iken, bu oran 2002 yılında %0.75’e, 2006 yılında %0.50 düzeyine çekilmiştir.

“Finansal disiplin” kavramı içerisinde, öz kaynak toplamı, AB GSMH’nın % ‘si bağlamında bir üst tavan değerine bağlanmış olup, sözü edilen limit 1988 yılında % 1.15’ten % 1.20’ye çıkarılmış, 1999 – 2006 dönemi için ise % 1.27 olarak belirlenmiştir.

142 Le Monde, 18 Mayıs 1988, (Aktaran Ahmet, Şahinöz, Avrupa Topluluğunda Ortak Tarım ve Dış Ticaret Politikası, Ankara Üniversitesi Avrupa Topluluğu Araştırma ve Uygulama Merkezi, Araştırma Dizisi, Yayın no:12, Ankara, 1993, s.21)

Aşağıdaki tablo, ATGYF özkaynak akışındaki değişimi göstermektedir;

Tablo 18: ATGYF Öz Kaynakları

1988 1993 2000 Milyon

Euro % Milyon

Euro % Milyon

Euro %

Tarımsal vergiler 2 606 6.2 1 930 2.9 2 038 2.1

Gümrük vergileri 9 310 22.3 11 056 16.8 11 665 13.0

KDV 23 928 57.2 34 490 52.5 34 049 38.1

GSMH kökenliler 4 446 10.6 16 518 25.2 37 805 42.3

Diğerleri 1 554 3.7 1 680 2.6 3 883 4.3

Öz Kaynak Toplamı 41 843 100.0 65 673 100.0 89 441 100.0 Kaynak : AB Komisyonu / DG Bütçesi

Aşağıdaki grafik ise, aynı değişimi 1971 – 2000 yılları itibariyle ortaya koymaktadır;

Grafik 13: ATGYF İçinde Öz kaynak Kullanımı (1971 – 2000)

Pavlos Pezaros (GR) 5

0%

20%

40%

60%

80%

100%

1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000

Agricultural leviesTarımsal Vergiler Customs dutiesGümrük Vergileri VAT resourceKDV Payları GNP-based resourceGSMH Payları miscellaneousDiğer

Kaynak : Pavlos, Pezaros, “The Background of the CAP: Principles, Objectives, Key Concepts. The 1992 Reform and the Impact of the URAA”, The Cap in the light of the future EU Enlargement, Ankara, Haziran 2002.

Görüldüğü gibi, 30 yıllık dönem içinde tarımsal vergilerin ve gümrük vergilerinin payı sürekli bir düşme eğilimi içindeyken, KDV ve GSMH’dan alınan paylar sürekli bir artış eğilimi göstermiş ve günümüzde gelirlerin % 80’ini oluşturur duruma gelmişlerdir.

OTP harcamalarının ürün bazında dağılımı da, AB içindeki önemli tartışma alanlarından biridir.

Tablo 19 : Sektörler İtibariyle ATGYF Harcamalarının Değişimi

1988 1995 2000 Milyon

Euro % Milyon

Euro % Milyon

Euro % Bitkisel ürünler 15 298 55.8 22 831 66.2 25 867 62.3

Ekilebilir ürünler 7 915 28.9 15 017 43.5 16 641 40.1

Şeker 2 227 8.1 1 831 5.3 1 996 4.8

Meyve / Sebze 741 2.7 1 826 5.3 1 654 4.0

Şarap ürünleri 1 580 5.8 850 2.5 695 1.7

Hayvansal ürünler 10 528 38.4 10 559 30.6 9 521 22.9

Süt ürünleri 6 143 22.4 3 891 11.3 2 735 6.6

Sığır/Dana 2 591 9.4 4 091 11.9 4 465 10.8

Koyun/Keçi 1 355 4.9 2 204 6.4 1 832 4.4

Domuz, yumurta, kanatlı 438 1.6 344 1.0 465 1.1

Kırsal kalkınma 4 084 9.8

Diğer 1 601 5.8 280 0.8 1 622 4.9

Toplam harcama 27 427 100.0 34 502 100.0 41 494 100.0 Kaynak : Pavlos, Pezaros, “The Background of the CAP: Principles, Objectives, Key Concepts. The 1992 Reform and the Impact of the URAA”, The Cap in the light of the future EU Enlargement, Ankara, Haziran 2002.

Yukarıdaki tablodan da görüleceği üzere, ATGYF harcamaları içinde 1988 yılı itibariyle ekilebilir ürünler en çok payı alırken (%28.9), süt ürünleri ikinci konumda bulunuyordu (% 22.4). İzleyen 12 yıllık süreçte, ekilebilir ürünlerin payı % 40’ların üzerine çıkarken, süt ürünlerinin payı % 6.6’ya gerilemiş, % 10’a yakın oran ile kırsal kalkınma ve

% 11’e yakın oran ile büyükbaş hayvan destekleri öne çıkmıştır.

Ürün çeşitlerinin ATGYF harcamalarınadan aldıkları payın değişmesi, aynı zamanda bu ürünlerin geleneksel üreticisi konumundaki ülkelerin aldıkları payın da değişmesi açısından oldukça duyarlı bir politik tartışma konusu oluşturmaktadır. Uzun yıllar boyunca hayvancılıkta uzmanlaşmış ve ekolojik avantajı bulunan kuzey ülkeleri güney ülkelerine oranla daha yüksek destek almışlar (süt ürünlerinin ATGYF’dan aldıkları pay 1978 yılında

% 46’ya ulaşmıştır), aynı şekilde sosyo – ekonomik yaşamında tarım sektörünün görece

önemini yitirdiği İngiltere gibi ülkeler yaptıkları katkıya oranla daha düşük tarım des teklemesine sahip olmuşlardır.

Bunlardan birinci sorun, ürün desenlerinin ATGYF’dan aldıkları payın yıllar içinde değiştirilmesi ile giderilmiştir. “Bütçe dengesizliği” olarak tanımlanan ikinci sorun alanı ise, 1984 yılında yapılan Fontainebleau Zirvesi’nde masaya yatırılmıştır.

Fontainebleau Zirvesi (1984), harcama politikalarında giderek daha büyük bir sorun haline gelen net katkı (net contrubitions) konusuna çözüm getirmiş ve özellikle İngiltere’ye yönelik olarak aldığı bir kararla, bütçeye katkısından daha az oranla bütçeden yarar sağlayan üye ülkelere yönelik bir “düzeltme” uygulamasını başlatmıştır.

Bununla birlikte; “net katkı” konusunda yapılan hsaplamaların her zaman tam doğruyu yansıttığı söylenemez. Örneğin, öz kaynaklar konusunda Rotterdam ve Antwerp etkisi bir saptırıcı rol oynamakta ve AB harcamalarından kimin gerçek anlamda yarar sağladığını saptamak her zaman kolay olmamaktadır. Bu bağlamda ulaşılan sonuç, her zaman çeşitli etkenlerin (rakamlar, % GSMH, kişi başına gelir, istihdam sayıları vb.) yorumuna bağlı olarak değişebilmektedir.

Gündem 2000 çerçevesinde, OTP harcamalarına, kırsal kalkınma ve veterinerlik alanındaki harcamalar hariç olmak kaydıyla, 1999 yılı sabit fiyatlarıyla 40,5 milyar Euro’luk bir tavan getirilmiştir.

Avrupa Birliği, bütçe disiplini uygulamasını sağlamak ve uygulama araçlarını iç ve dış gelişmelere göre yeniden düzenlemek üzere, çok yıllık “AB Finansal Perspektifleri” ortaya koymaktadır. Bu bağlamda, 1988 - 1992 ve 1993 – 1999 dönemleri tamamlanmış olup, halen 2000 - 2006 yılları için geçerli olan finansal perspektif yürürlükte bulunmaktadır.

Sözü edilen finansal çerçeveye ilişkin harcama yetkileri, aşağıdaki tabloda gösterilmektedir;

Tablo 20: AB 21 Finansal Çerçevesi (2000- 2006, milyon euro)

Taahhüt onayları 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 TOPLAM 1. TARIM 40.920 42.800 43.900 43.770 42.760 41.930 41.660 297.740 Kırsal kalkınma (kk) hariç 36.620 38.480 39.570 39.430 38.410 37.570 37.290 267.370 KK ve eşlik edici önlemler 4.300 4.320 4.330 4.340 4.350 4.360 4.370 30.370 2. YAPISAL OPERASYONLAR 32.045 31.455 30.865 30.285 29.595 29.595 29.170 213.010 Yapısal Fonlar 29.430 28.840 28.250 27.670 27.080 27.080 26.660 195.010

Aşınım Fonu 2.615 2.615 2.615 2.615 2.515 2.515 2.510 18.000

3. İÇ POLİTİKALAR 5.930 6.040 6.150 6.260 6.370 6.480 6.600 43.830

4. DIŞ POLİTİKALAR 4.550 4.560 4.570 4.580 4.590 4.600 4.610 32.060

5. YÖNETİM 4.560 4.600 4.700 4.800 4.900 5.000 5.100 33.660

6. REZERVLER 900 900 650 400 400 400 400 4.050

7. KATILIM ÖNCESİ

YARDIMLAR 3.120 3.120 3.120 3.120 3.120 3.120 3.120 21.840

Tarım 520 520 520 520 520 520 520 3.640

Katılım öncesi yapısal enstrüman 1.040 1.040 1.040 1.040 1.040 1.040 1.040 7.280 Phare (Aday ülkeler) 1.560 1.560 1.560 1.560 1.560 1.560 1.560 10.920

8. GENİŞLEME 6.450 9.030 11.610 14.200 16.780 58.070

Tarım 1.600 2.030 2.450 2.930 3.400 12.410

Yapısal Operasyonlar 3.750 5.830 7.920 10.000 12.080 39.580

İç Politikalar 730 760 790 820 850 3.950

Yönetim 370 410 450 450 450 2.130

TOPLAM TAAHHÜT

ONAYLARI 92.025 93.475 100.405 102.245 103.345 105.325 107.440 704.260 TOPLAM ÖDEME ONAYLARI 89.600 91.110 98.360 101.590 100.800 101.600 103.840

Genişlemenin payı 4.140 6.710 8.890 11.440 14.220

AB GSMH’nın % si olarak

ÖDEME ONAYLARI 1,13 1,12 1,14 1,15 1,11 1,09 1,09

ÖNGÖRÜLEMEYEN

HARCAMALAR 0,14 0,15 0,13 0,12 0,16 0,18 0,18

ÖZ KAYNAK LİMİTİ 1,13 1,12 1,14 1,15 1,11 1,09 1,09

Kaynak : AB Bütçesi

Görüldüğü gibi, 2000 – 2006 yılları arasında yıllık tarım bütçesi, sürekli olarak 40 milyar euro’nun üzerindedir. Yedi yıllık tarım bütçesi toplamı 297.7 milyar euro’dur. Bu bütçenin yılda 4.3 milyar euro civarında olan bir bölümü kırsal kalkınma ve eşlik edici önlemlere özgülenmektedir. Başka bir deyişle, yedi yıllık tarım bütçesinin yaklaşık % 10’u (30.3 milyar euro) kırsal kalkınma ve eşlik edici önlemler için harcanmaktadır.

Yapısal operasyonlar için ayrılan toplam 213 milyar euro’luk kaynak, AB bütçesinin ikinci önemli harcama kalemini oluşturmaktadır. Başka bir deyişle, AB bütçesinin % 72.5’i, tarım ve yapısal operasyonlar için ayrılmıştır.

Tarım ile ilgili diğer iki bütçe kalemi, “katılım öncesi yardımlar” ve “genişleme”

başlıklarında yer almaktadır. Katılım öncesi yardımlar için yılda toplam 3.120 milyar euro ayrılmış olup (yedi yıllık bütçe toplamı 21.8 milyar euro), bunun her yıl 520 milyon euro’luk kısmı SAPARD Fonu kaynağını oluşturmaktadır.

“Genişleme” başlığının altındaki tarım bütçe kalemine ise; 2002 yılı için 1.600, 2003 yılında 2.030, 2004 yılında 2.450, 2005 yılında 2.930 ve 2006 yılında 3.400 milyar euro kaynak ayrılmıştır.

Görüldüğü gibi, 2006 yılında OTP harcamaları AB bütçesinin (toplam ödeme onayları itibariyle) % 40’ına karşılık gelmektedir. 2000 – 2006 yılları arasındaki yedi yıllık dönem ortalaması ise % 42 olup, katılım öncesi ve genişleme başlıklarındaki tarım tahsislerini de birlikte değerlendirdiğimizde, tarımın Topluluk bütçesindeki payı % 44.55’e çıkmaktadır.

Sözü edilen dönemde 704.260 milyar euro’luk AB toplam bütçesi içinde, tarıma harcanan kaynak miktarı 297.740 milyar euro, katılım öncesi tarım yardımı 3.640 milyar euro ve genişleme için tarım yardımı 12.410 milyar euro’dur.

Bununla birlikte, dünya tarımsal üretim ve ticaret yapısını tek başına etkileyecek büyüklükteki bu son derecede önemli kaynak, AB’nin toplam kamu harcamalarının küçük bir bölümünü oluşturmaktadır. Aşağıdaki grafik, OTP harcamaları İle toplam kamu harcamalarını karşılaştırmaktadır;

Grafik 14: OTP Harcamalarının Toplam Kamu Harcamaları ile Karşılaştırılması

Kaynak: European Commission, The Common Agricultural Policiy Explained, October 2004, s.29 (Farm Accontancy Data Network, Eurostat)

0%

10%

20%

30%

40%

50%

OTP Harcamaları Toplam Kamu Harcamaları

AB bütçesinin % 44’üne karşılık gelen OTP harcamalarına AB GSMH’sı içindeki payı açısından bakıldığında, % 1’inden azını oluşturduğu görülmektedir. Başka bir deyişle AB GSMH’sının % 1’inden azı, tarım sektöründe istihdam edilen ve AB nüfusunun % 5’ini oluşturan bir kitleye özgülenmektedir.

Bunun yanında, AB OTP harcamalarının GSMH içindeki payı giderek azalmaktadır. Bu oran “1990’larda GSMH’nın % 0.54’ü, 2004 yılında % 0.43’ü ve 2013 yılında % 0.33’ü”

dür. 143

Avrupa Birliği’nde, cari rakamlarla, OTP harcamaları 2013 yılına kadar dondurulmuştur. Harcamalar çok sıkı kontrol edilmekte ve herhangi bir limit aşımını söz konusu olmaması için yeni finansal kontrol mekanizmaları geliştirilmektedir.